طرح تولید روغن از هسته خرما

هر محصول ویژگی ها و مشخصات خاصی دارد که پیش از هر گونه بررسی فنی، مالی و اقتصادی طرح، لازم است این خصوصیات به درستی شناخته شوند.
شناخت صحیح مشخصات و انواع مختلف محصول، بدون تردید راهنمای مناسبی جهت تصمیم گیری های لازم در انتخاب روش و عملیات تولید و محاسبات بعدی مورد نیاز خواهد بود.
محصول تولیدی در این طرح روغن هسته خرما می باشد.
هسته خرما حدوداً ۱۰ درصد وزن کل خرما را تشکیل می دهد. هسته به عنوان ضایعات در بسیاری از کارگاه های فرآوری خرما نظیر تهیه شیره، قند، اسید سیتریک و الکل از خرما تولید می شود و در برخی از کشورها مقداری از این هسته صرف خوراک دام های اصلی می شود. گوشت خرما حاوی روغن اندکی در حدود ۰.۲ الی ۰.۵ درصد می باشد. در صورتی که هسته آن ۷.۷ الی ۱۲.۷ درصد روغن دارد.
این روغن که به رنگ زرد مایل به سبز کم رنگ است، از هسته خرما استخراج می گردد. وزن مخصوص آن ۰.۹۲۰۷ است.
اسیدهای چرب لینولنیک، لئوریک، میریستیک و بالفتیک در آن وجود دارد. استخراج روغن از هسته خرما، توسط حلال هایی نظیر آب، تترا کلرید کربن، هگزان و هپتان صورت می گیرد.
اما تجربیات نشان داده است که حلال هگزان جهت استخراج این محصول مناسب تر است.

فرآیند تولید :

خرما از محصولات عمده کشاورزی ایران است و حدود ۶۰ درصد وزن خشک آن را قند تشکیل می دهد. مناطق عمده کشت خرما در ایران استان های خوزستان، هرمزگان، بوشهر، سیستان و بلوچستان، ۸۷۷ هزار تن بوده است. به دلیل ، فارس، کرمان می باشد. میزان تولید خرما در کشور در سال ۱۳۷۶ نامرغوب بودن حدود ۳۰ درصد خرمای تولید شده در کشور مستقیماً جذب بازار مصرف نمی شود و می بایست در واحدهای صنایع تبدیلی و فرآوری تبدیل به فرآورده های با ارزش شود. این فرآورده ها به دو بخش تخمیری و غیر تخمیری تقسیم بندی می شود. از آنجاکه خرما حاوی درصد زیادی قند است، لذا به عنوان منبع کربنی در فرایندهای تخمیری استفاده می شود.

روغن هسته خرما:

از هسته خرما روغن زرد رنگ مایل به سبز کم رنگ استخراج می شود وزن مخصوص آن ۰.۹۲۰۷ است. اسیدهای چرب لینولنیک، لئوریک، میریستیک، پالمتیک در آن وجود دارد. استخراج روغن از هسته خرما با حلال های آب، تتراکلریدکربن، هگزان، هپتان استفاده می شود که تجربیات نشان داده که حلال هگزان مناسب تر است.

فرآیند روغن کشی و تصفیه روغن

هسته های روغنی از هنگام برداشت تا بدست آمدن محصول نهایی (روغن) مراحل مختلفی را پشت سر می گذارند، مراحل اولیه شامل جداسازی هسته از خرما، پاک کردن هسته و آماده سازی هسته برای روغنکشی است که پس از این مراحل، روغنکشی از هسته انجام میشود. پس از طی این مراحل بر روی روغن خام بدست آمده مراحل مختلف تصفیه انجام میشود.
در بخش تصفیه مواد مختلفی از روغن حذف میگردد و در این مرحله بعضی از مواد مفید نیز به مقدار کم خارج میگردند این مراحل شامل خنثی سازی، بو زدائی، رنگ زدائی، هیدروژناسیون و فرآیندهای تکمیلی است.

آماده سازی هسته های روغنی: شامل قسمت های توزین، تمیز کردن، خرد کردن و واجد شرایط کردن هستهها برای روغنکشی )پختن(پرک کردن ( فیلک کردن( است. اعمال خشک کردن و پوستگیری نیز میتواند بر حسب فرآیند و هستهای که روغنکشی میشود به این مراحل اضافه میشود.
۱ – تمیز کردن: در این مرحله هسته خرما از ضایعات و خار و خاشاک جدا شده و به صورت هسته بدون ضایعات در می آید.
– ۲ خرد کردن هسته: پس از جداسازی هسته، مرحله خرد کردن انجام میشود. بهترین راندمان و کیفیت روغنکشی زمانی بدست میآید که از هسته بندی با مش ۲۰ انجام شود. آزمایشات روغنکشی با استفاده از دستگاه سوکسله و حلال AW- 406 بر اساس ۱۰.۱۶۷ AOAC صورت گیرد.
۳ -عمل پختن: برای سهولت در آزاد شدن چربی در فرآیند پرس مکانیکی، عمل حرارت دادن بکار برده میشود. رطوبت نقش مهمی در واکنش پختن و بدون رطوبت کافی عمل پختن به خوبی انجام نمیشود. آب یا بخار یا هر دو معمولاً برای افزودن رطوبت مصرف میشود.
دستگاه های معمول برای پختن هسته های روغنی، دیگ های پخت استوانهای عمودی یا افقی است. فرآیند پختن شامل دو مرحله پختن مرطوب و سپس خشک کردن تا حد رطوبت ۳ درصد است. در دستگاه های عمودی دودکش مانندهسته ها در یک مخزن پخته و خشک میشوند. دستگاه های افقی برای پختن بوده و خشک کردن فقط در تانک افقی جداگانه انجام میشود.
مزیت دستگاه های افقی پخت بر دستگاه عمودی این است که در دیگ های افقی ماده خام به سرعت به درجه حرارت مورد نظر میرسد، در حالی که در دیگ های دودکشی زمان بیشتری لازم است. آنزیمها مدتی فعالیت داشته و این امر سبب افت کیفیت روغن و کاهش رزش غذایی کنجاله میشود، یا موادی آزاد کند که کاتالیست هیدروژناسیون را غیر فعال کند. اگر آنزیمها در ماده وجود داشته و یا به دلایلی دستیابی به زمان کافی برای نگهداری در دستگاه پخت میسر نباشد، استفاده از دو دیگ افقی که بطور ردیفی قبل از خشک کن قرار گرفتهاند، میتواند مفید باشد. در دیگ های افقی امکان اینکه قدری از ماده خام بتواند به سرعت به سمت انتهای تخلیه دستگاه حرکت کرده و قبل از پختن کامل از دستگاه خارج شود، وجود دارد.
استخراج روغن به سه طریق زیر در صنایع متداول است
فشردن یا پرس کردن،استخراج با حلال، استخراج بوسیله پیش پرس و سپس توسط حلال،

مشخصات سرمایه گذاری طرح تولید روغن از هسته خرما

طرفیت سالانه طرح : ۱۵۰۰ تن
میزان سرمایه ثابت : ۱.۵ میلیارد تومن
نرخ بازده داخلی : ۳۳ %
دوره برگشت سرمایه : ۲.۸ سال
سرمایه در گردش طرح : ۵۰۰ میلیون تومان
مساحت زمین (مترمربع) : ۲۵۰۰ مترمربع