طرح احداث مرکز خرید

مراکز تجاری تفریحی به مفهوم کلی به محل سرپوشیده یا روبازی اطلاق می شود که تعدادی فروشگاه را شامل شده و این فروشگاه ها از یک یا چند صنف مختلف تشکیل شده اند. این محل کانون داد وستد بوده و ارتباط مستقیمی بین عرضه وتقاضا برقرار می کنند.

ارزش و اعتبار بازارها و مراکز خرید را شاید بتوان از طریق واژه ها و فضاهای گوناگونی که در آن وجود دارد، توضیح داد. واژه های گوناگونی همانند تیمچه، چهار سوق، راسته و…. که هرکدام دلالت بر فضاها و مکان های خاص در درون بازار دارد و نشان از فعالیت های متنوعی است که در این گونه فضاها صورت می گیرد. از وقتی که پای این گونه مراکز در ایران باز شد بیش از دو دهه می گذرد.
مجتمع های بزرگ تجاری در کلانشهرها در این مدت توانسته اند علاوه بر جلب مشتری، ایجاد فضای کسب وکار و عرضه کالاهای مورد نیاز مردم، به نمادها و نشانه های مدرن شهری تبدیل شوند و خودشان را به عنوان مراکز آدرس دهی و فضاهای خاص شهری معرفی کنند.

آنچه مراکز خرید، پاساژها و دیگر اماکن تجاری جدید را از بازارها متمایز می کند نبود فضاها و مکان های غیر تجاری در این مراکز است. مطالعات جامعه شناسی و روان شناسی بسیاری در کشورهای توسعه یافته در خصوص رفتار مراجعه کنندگان به مراکز خرید و پاساژها صورت گرفته است. نتیجه این مطالعات بیانگر این موضوع است که بسیاری از مراجعه کنندگان اساسا برای خرید کردن به این گونه مراکز مراجعه نمی کنند و انگیزه ها و اهداف متفاوتی برای استفاده از چنین فضاهایی برای مراجه کنندگان وجود دارد.
معماران و شهرسازان به عنوان تولیدکنندگان فضاهای تجاری باید به خواسته ها و انگیزه های مصرف کنندگان نهایی این فضاها توجه ویژه داشته باشند. آشنایی سرمایه گذاران و معماران با جدیدترین متدهای روز برای طراحی فضاهای خلاقانه ضروری است.
امروزه مراکز تجاری تفریحی ساختمان های نوینی هستند که برای رفع نیاز خریداران و بهبود اقتصادی، اجتماعی، مهندسی، مالی، حقوقی، انسانی، فرهنگی، هنری- گرافیکی و… حائز اهمیت است. توجه همه جانبه به این امور باعث می شود مراکز تجاری پس از ساخت از عملکرد مناسبی برخوردار باشند و بهره بیشتری نصیب استفاده کنندگان از آنها شود.
زیرا این گونه رعایت موارد یاد شده باعث استقبال بیشتر خریداران خواهد شد. برای بررسی بیشتر مسائل مربوط به مراکز و مجتمع های بزرگ خرید با مهندس حمیدرضا حسن زاده، مشاور ارشد راه اندازی و بهره برداری مراکز خرید به گفت وگو نشسته ایم.
در ایران برخلاف تمام دنیا روش ساخت ساز به شیوه سنتی بوده و نگاه همه جانبه ای در این زمینه وجود ندارد. در همه جهان به این موضوع اذعان دارند که این قبیل سرمایه گذاری ها بلندمدت است، اما در ایران هنوز تفکر سنتی غالب است که بسازیم و بفروشیم و بعد از واگذاری هرچه پیش بیاید مهم نیست.
همین امر موجب شده که در حال حاضر با انبوهی از مراکز تجاری ریز و درشت مواجه باشیم که به مشکل خورده اند و از ۴۰۰، ۵۰۰ مجتمع فعال بیشتر از چهار، پنج نمونه موفق نداریم. در اکثر شهرهای بزرگ و کلانشهرها این مراکز ساخته می شوند، ولی معمولا به دور از رعایت برخی نکات کلیدی است.
لحاظ کردن موارد ساخت و ساز فقط به بدنه و ساختمان مربوط نمی شود، بلکه قبل از ساخت و اجرای فازهای عملیاتی باید به بسیاری از مسائل مربوط به بهره برداری و مدیریت این مراکز پرداخت. ولی به خاطر فقدان تفکر اصولی و صرفا به دلیل کسب سود و منفعت مالی زودهنگام خیلی ها هزینه های هنگفتی متحمل می شوند تا یک کار زودبازده را انجام دهند.متاسفانه در کشور ما مثل خیلی از کارهای دیگر، به خاطر موفقیت چند پروژه همه دنبال آن می روند که در بسیاری از موارد با مشکلات عدیده ای روبه رو می شوند.

وضعیت مراکز خرید و تفریحی در جهان

در حال حاضر تعداد ۴۷۹هزار مرکز خرید در مساحتی حدود ۹۲۴.۵میلیون مترمربع در جهان وجود دارد که نشان دهنده وفور مراکز خرید در جهان است. رشد نسبی اقتصاد جهانی، تغییر سبک زندگی و بالاتر رفتن درآمد نسبی خانوارها از جمله دلایل اصلی رشد مراکز خرید، در سال های اخیر، در سطح جهان بوده است.
مراکز خرید نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی شهرنشینی در سال های اخیر داشته و یکی از بازیگران عمده اقتصادهای محلی به شمار می روند. حفظ رشد اقتصادی، ارائه اشتغال، حل مشکلات محیط زیستی و ارائه یک زندگی با کیفیت تر، از جمله مزایای این مراکز خرید هستند که با توجه به تفاوت محیط های جغرافیایی، درجات مختلفی از توسعه را در سال های اخیر داشته اند.
از طرفی، با توجه به تغییراتی که در زندگی مردم جهان رخ داده و الگوهای سبک زندگی را دستخوش تحولات چشم گیری کرده است، وفور مراکز خرید، یکی از نتایج اجتناب ناپذیر در چند دهه گذشته بوده است؛ می توان گفت طی سالیان گذشته دیگر روند خرید از مغازه های کوچک محلی سپری شده و خصوصاً در شهرها این روند رشد بیشتری داشته است، مردم امروزه ترجیح می دهند محصولات مورد نیاز خود را به صورت یکجا خریداری کنند و بر مبنای همین تقاضا نیز مراکز خرید رشد قابل توجهی را نشان داده اند به طوری که امروزه در بسیاری از کشورهای آمریکایی، اروپایی، آسیایی و دیگر مناطق جهان، مراکز خرید مدرن و متنوعی تأسیس شده است.
در این گزارش پس از تبیین جایگاه مراکز خرید در جهان، تعداد کنونی و میزان مساحتی که توسط آنها اشغال شده است، ذکر می شود؛ همچنین به منظور نشان دادن رشد قابل توجه این مراکز در سال های اخیر، تعداد مراکز احداث شده در سه قاره آمریکا، اروپا و آسیا را در طول سال های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ بیان می کنیم.
جایگاه کنونی مراکز خرید در اقتصاد جهانی
رشد قابل توجهی که روند اقتصاد جهانی در سال ۲۰۱۴ نشان داده بود، باعث بالا رفتن هزینه های مصرف کننده در اکثر مناطق اروپایی و آمریکایی شده و این روند رشد حتی در کشورهای آسیایی نیز با رشد نسبتا کندتری ادامه یافته و در نهایت نیز این رشد اقتصادی، رشد مراکز خرید را در بیشتر مناطق جهانی به دنبال داشته است.
با اینکه ایالات متحده آمریکا در بازار جهانی مراکز خرید، عمده ترین بازار به شمار می رود، اما در سال های اخیر، بازار این مراکز در اقتصادهای در حال توسعه ای مانند برزیل، روسیه، هند و چین نیز تغییرات چشمگیری را نشان داده و چشم انداز خرده فروشی در مناطق مذکور رشد قابل توجهی داشته است.
به طوری که طبق برآوردی که در سال های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ انجام شده بود، ۱۶۵۰مرکز خرید جدید به مساحت ۶۳.۹میلیون متر مربع، تحویل داده شد که در این میان ایالات متحده آمریکا، برزیل، هند، روسیه، مکزیک و چین از کشورهای پیش رو در زمینه احداث و راه اندازی مراکز خرید بودند و طبق نظر محققان، انتظار می رود که کشورهای مذکور به عنوان رهبران توسعه مراکز خرید تا سال ۲۰۱۶ باقی بمانند.

احداث مراکز خرید جدید در سال های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳

اگر بخواهیم آمار دقیق تری از تعداد مراکز خرید جدید در طول دو سال ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ در مناطق جهان داشته باشیم، آمارهای زیر کمک قابل توجهی می کنند: قاره آمریکا به طور کلی با راه اندازی ۱۰۰۶مرکز خرید جدید به مساحت ۲۹.۲میلیون مترمربع، بالاترین جایگاه را به خود اختصاص داده بود که در این میان، تعداد ۸۱۹مرکز خرید به مساحت ۲۳.۲میلیون متر مربع از آنِ ایالات متحده آمریکا بوده، همچنین تعداد ۱۹مرکزخرید با مساحت ۰/۷ میلیون متر مربع در کانادا احداث شده و تعداد مراکز خرید در آمریکای لاتین نیز ۱۶۸ و کل مساحت آنها نیز ۵.۳میلیون متر مربع بوده است.
در اروپا نیز به طور کلی تعداد ۳۵۰مرکز خرید با مساحت ۱۱.۶میلیون متر مربع در طول دو سال مذکور احداث شده بود، آسیا نیز با راه اندازی ۳۰۳مرکز خرید در ۲۳.۱میلیون مترمربع آمار قابل توجهی را نشان داده بود که از میان این تعداد، ۲۳۰مرکز خرید در چین به مساحت ۲۰.۴میلیون متر مربع احداث شده بود و تعداد ۷۳مرکز خرید که در ۲.۷میلیون متر مربع راه اندازی شده بودند نیز در سایر مناطق آسیایی قرار داشتند.

آمریکا، اروپا و آسیا: رهبران اصلی

در حال حاضر طبق آمارهای گرفته شده، تعداد ۴۷هزار مرکز خرید در مساحتی حدود ۹۲۴.۵میلیون مترمربع قرار دارد که در این میان، ایالات متحده آمریکا با داشتن ۶۷درصد از کل این آمار، بزرگ ترین بازار را در این زمینه داراست و در مجموع، مساحتی برابر با ۶۱۸.۳میلیون مترمربع را برای مراکز خرید خود اختصاص داده است.
اروپا نیز با داشتن ۱۵۳.۸میلیون مترمربع، مقام دوم را در بازار مراکز خرید جهان داشته و مقام بعدی نیز از آنِ آسیاست که حدود ۸۳.۹میلیون مترمربع را به این منظور اختصاص داده است.

هزینه های راه اندازی و سرمایه مورد نیاز احداث مرکز خرید در ایران

هزینه های راه اندازی و سرمایه مورد نیاز احداث مرکز خرید بستگی به متراژ و منطقه مورد نظر برای ساخت و سایر مسائلی دارد که در ارزش گذاری آن مؤثر هستند. در خارج از کشور مدت زمان ساخت یک مجموعه عظیم چندمنظوره بین دو تا دو سال و نیم طول می کشد که این مدت در ایران بین سه تا چهار سال است.
هزینه های ساخت خیلی گران تمام می شود و معمولا بالای ۳۰۰ – ۴۰۰ میلیارد تومان خرج بر می دارد. در حال حاضر بیش از ۴۰۰ پروژه بزرگ در سطح کشور در دست ساخت هستند که در صورت تکمیل و بهره برداری حجم فضاهای مال سنتر در کشور به بیش از ۱۶ میلیون مترمربع خواهد رسید.

طرح احداث مرکز خرید

وضعیت مراکز خرید در ایران

سرانه فضای تجاری شهری در جهان برای هر نفر یک مترمربع در زیربنا است که در حال حاضر برای ما ۰/۷ متر مربع است و با بهره برداری از ۱۵۰ مرکزی که در حال احداث هستند این رقم به ۰/۸ مترمربع خواهد رسید.
بنابراین ما بیشتر با نحوه اداره این مراکز مشکل داریم نه با کمبود یا ازدیاد فضای تجاری مجموعه ها. وی در ادامه تاکید می کند: سال به سال که بگذرد فروشگاه ها و مغازه های سنتی را کمتر از قبل خواهیم داشت و شبکه های گسترده فروشگاهی نوین را به زودی در همه جا خواهیم دید. وی در مورد وضعیت این مراکز در سطح کشور می گوید: وضعیت در سایر شهرها مثل مشهد خوب است و امید می رود که از این هم بهتر شود.
در اصفهان، تبریز و کرج هم فعالیت های خوبی شده و پروژه های جدیدی هم در حال طراحی و ساخت دارند. به طور کلی روند گسترش فعالیت های عمرانی در کشور نسبتا خوب است ولی مسئله اصلی مدیریت و درست استفاده کردن از این بناها است که کاربردهای بسیار متنوع و گسترده ای را برای خودشان تعریف کرده اند.
جالب است که چند شهر غیر از مرکز استان هم تقاضای سرمایه گذاری و ساخت و ساز داده اند. در سال ۱۳۹۷ شاهد افتتاح و راه اندازی ۱۵۰ مرکز خرید جدید خواهیم بود که تعداد این مجموعه ها را به ۳۵۰واحد فعال خواهد رساند. با توجه به حجم زیاد کار برای ساختن این سازه های عظیم، سرمایه زیادی مورد نیاز است و با کمتر از ۴۰۰ – ۳۰۰میلیارد تومان امکان کار وجود ندارد. در وضعیت فعلی چیزی نزدیک به ۲۰۰مجتمع تجاری بزرگ در کشور وارد چرخه اقتصادی کشور شده است.

۵/۵ - (۲ امتیاز)