طرح تولید و بسته بندی پودر گوجه فرنگی

در سال های اخیر تقاضای جهانی برای مصرف گوجه فرنگی رو به افزایش بوده است و از کل مقدار تولیدشده، حدود ۶۰ درصد در صنایع تبدیلی مصرف شده است . کل تولید گوجه فرنگی حدود ۳۰ میلیون تن است، که حدود ۱۰ میلیون تن کشور آمریکا، ۴ میلیون ایتالیا و حدود ۲ میلیون تن را کشور ترکیه تولید می کند. اسپانیا، ایران و سایر کشورها در رده آخر قرار دارند.
به تعدادی از محصولات گوجه فرنگی فرآورده های اصلی اطلاق می شود. این گونه فرآورده ها ماده خام بسیاری از محصولات کارخانه ای را تشکیل می دهد. در بین فرآورده های گوجه، رب گوجه فرنگی رواج و کاربرد بیشتری داشته است . دومین فرآورده عمده گوجه فرنگی، کنسرو گوجه فرنگی است . این محصول را در قوطی های کوچک و همچنین قوطی هایی که ۵ کیلوگرم حجم دار ند، برای مصارف صنعتی بسته بندی می شود. کنسرو گوجه فرنگی را با سبک های مختلف در صنعت، برای مثال گوجه فرنگی درسته پوست شده مخلوط با عصاره طبیعی، گوجه فرنگی درسته با پوست یا پوست نشده با آب نمک، لپه گوجه فرنگی بدون هسته، اسلایس گوجه فرنگی با آب یا آب نمک یا پوره تولید می کنند. از دیگر محصولات اصلی گوجه فرنگی عصاره آن است. از این فرآورده در تولید آشامیدنی ها و نوشابه ها استفاده می شود. علاوه بر این مقادیر زیادی از آب گوجه فرنگی کنسرو و شبیه سایر آب میوه ها نوشیده می شود.
اخیراً پودر گوجه فرنگی یا فلیک خشک به عنوان محصول اصلی، عمدتاً در فرآورده های غذایی فرموله شده از قبیل سوپ های خشک، غذاهای آماده و غیره مصرف می شود . پیشرفت های شگرف در فنون خشک کردن با شیوه افشانی باعث شده که خشک کن های افشانی در تولید پودر گوجه فرنگی مورد استفاده قرار گیرد.
پودر گوجه فرنگی در صنایع غذایی و دارویی کاربردهای متنوعی می باشد. از جمله کاربردهای گسترده این محصول می توان به کاربرد آن در مواد غذایی منجمد شده و نیمه آماده، سوپ های آماده، محصولات اکسترود شده که خود شامل طیف وسیعی از محصولات همچون اسنک ها (شامل پفک، چیپس ،…..)، فلیکها و….. می باشد، اشاره نمود. به طور کلی می توان گفت از این محصول به عنوان چاشنی در تولید محصولات مختلف استفاده می شود.
پودر گوجه فرنگی با وزن و حجم کمتر، بسته بندی ارزان، ماندگاری و عمر مفید زیاد شرایط مناسبی را برای عرضه این محصول می تواند فراهم کند. معمولاً در تولید رب حدود یک سوم از آب گوجه فرنگی تبخیر می شود . در حالیکه در روش خشک کردن آن تا ۳ درصد رطوبت آن کاهش پیدا می کند . واضح است که با تولید پودر می توان صرفه جویی زیادی را در بسته بندی که مشکل عمده و یک سوم هزینه کالای تولید شده را تشکیل می دهد، ایجاد کرد.
در خشک کردن، علاوه بر نگهداری مواد غذایی، وزن و حجم نیز کاهش می یابد. آب گوجه فرنگی ۵ درصد ماده خشک دارد. اگر تقریباً تمام آب آن گرفته شود، وزن محصول خشک به کمتر از یک نهم وزن اولیه اش می رسد. پودر گوجه فرنگی در واقع ربی است که مواد جامد آن تا ۹۷ درصد افزایش یافته است.

تحلیل ضرورت اجرای پروژه طرح تولید و بسته بندی پودر گوجه فرنگی

با روند تحولات اقتصادی در سطح جهان و کشورمان ، بازنگری در زمینه های صنعتی و اقتصادی ، ضروریست. با توجه به کاهش وابستگی به انرژی های فسیلی در دنیای امروز که حتی انتظار می رود روزی مصرف آنها متوقف شود، بنابراین برای رهایی از اقتصاد تک محصولی و صدور نفت توجه به صنعت فرآورده های کشاورزی اهمیت بیشتری می یابد . از جمله محصولات کشاورزی که تولید و فرآورده های آن گسترش و توسعهء زیادی یافته ، گوجه فرنگی است. با مطالعات صورت گرفته طرح توجیهی این محصول و فرآورده های آن به لحاظ کاربردهای فراوان و مصرف آن در اکثر منازل ، رستوران ها ، بیمارستان ها و دیگر مراکز جا دارد مورد توجه بیشتر از جانب برنامه ریزان کشاورزی کشور باشد .

مواد اولیه، کمکی و مصرفی طرح تولید و بسته بندی پودر گوجه فرنگی

میزان مواد اولیه مورد نیاز در طرح توجیهی مزبور سالانه حدود ۷۵۰۰ تن گوجه فرنگی می باشد که به علت ظرفیت بالای زمین های کشاورزی کشور و امکانات موجود محل تأ مین آن از داخل کشور می باشد که با توجه به ارزآوری صنعت فوق و توسعه اقتصاد کشور می توان با استفاده از فنون نوین کشاورزی و اصلاح واریته های مقاوم و ترویج کشت آنها ، تولید آن را افزایش داد .

بازار هدف طرح تولید و بسته بندی پودر گوجه فرنگی

با توجه به ماهیت طرح توجیهی، تمامی استان های کشور دارای بازار مناسبی برای ارائه این گونه محصولات می باشند . در بخش بازارهای خارجی کشور ما به سبب برخورداری از شرایط اقلیمی مناسب و متنوع، وجود ذخایر عظیم و نیروی کار ارزان و موقعیت ترانزیتی عالی، از موقعیتی خاص در بخش صادرات غیر نفتی به ویژه صنایع غذایی برخوردار است .

دانش فنی پروژه امکان سنجی تولید و بسته بندی پودر گوجه فرنگی

یکی از ضعف های صنعت فرآورده های گوجه فرنگی، مسأله حمل ونقل گوجه فرنگی می باشد. أخیراً روش تخلیه گوجه فرنگی با آب استفاده می شود و کاربرد این روش توصیه می گردد. مزایای این روش نقش حفاظتی آب در حمل و نقل، زمان شستشوی طولاتری، جلوگیری از رشد کپک ها به وسیله اضافه کردن مواد قارچ کش به آب و کاهش هزینه کارگر خواهد بود. یک راه دیگر برای بهبود روند فرآوری گوجه فرنگی اسیدی کردن آن قبل از فرآوری می باشد که این کار باعث جلوگیری از زنده ماندن اسپورهای فلت ـ سوور می شود . همچنین یکی از عمده عوامل موثر بر هزینه تولید محصول، اتلاف انرژی حرارتی می باشد که می توان از تکنولوژی کمپرس مجدد بخار استفاده کرد که با استفاده از این سیستم بخار آماده بهره برداری مجدد می گردد . در مجموع اجرای طرح توجیهی مذکور تکنولوژی پیچیده ای ندارد.

روش تولید و تکنولوژی طرح تولید و بسته بندی پودر گوجه فرنگی

روش تولید طرح توجیهی پودر گوجه فرنگی از این قرار است که گوجه فرنگی در جعبه های ویژه ای که بین ۱۰تا ۲۵ کیلوگرم گنجایش دارد، حمل و نقل می گردد . قبل از اینکه گوجه فرنگی سورت شود باید کاملاً تمیز گردد. عملیات سورتینگ روی نوار نقاله صورت می گیرد ، جنس لوله های غلتکی از آلومینیوم است . گوجه ها برای شستشوی نهایی از زیر دوش های آب رد شده و روی میز سورتینگ قرار می گیرد گوجه فرنگی ها در حین عبور از روی نوار سورتینگ توسط کارگرانی که در دو طرف میز قرار دارند مورد بازرسی قرار می گیرند و گوجه های نامناسب و کال و لهیده و یا چیزهای دیگری مثل چوپ و غیره که احتمالاً همراه گوجه ها باشند از گوجه ها جدا می گردد . گوجه فرنگی ها پس از عبور از زیر دوش آب که شستشوی نهایی را انجام می دهد وارد خردکن می شود در تمام پیش گرمکن ها از بخار به عنوان محیط حرارتی استفاده می شود. آب و گوشت گوجه فرنگی خردشده که گرم شده است به داخل ۲ یا ۳ دستگاه سیکلون یا صافی پمپ می شود تا پوست و بذر آن جدا گردد . بعد از صاف کردن آب گوجه فرنگی به داخل دستگاه های تغلیظ هدایت می شود . دمای گوجه فرنگی تغلیظ شده باید به حدود ۹۰ درجه میکروب های فاسدکننده منهدم شود . بعد از پاستوریزاسیون محصول سانتیگراد رسانده شود تا توسط پمپ با فشار زیاد به خشک کن وارد می شود . معمولاً پودر گوجه فرنگی را در کیسه های چند لایه یا کیسه های مضاعف بسته بندی کرده و سپس در یک ظرف قرار می دهند.

نتیجه گیری

با توجه به روند بررسی های انجام شده در این طرح توجیهی و دلایل ارائه گردیده، می توان گفت که ایجاد واحد تولید پودر گوجه فرنگی، در صورت یافتن کاربردهای جدید و توانایی ارائه محصول به بازارهای جهانی، دارای توجیه اقتصادی می باشد. روند مصرف بازارهای جهانی و داخلی مؤید این مطلب است. گسترش مصرف این محصول به علت کاهش هزینه های تولید در محصولات به کار رفته در آن و افزایش بهداشت و کیفیت آنها می باشد . پس از انجام مطالعات و بررسی های مختلف فنی و اقتصادی در این گزارش، مشخص گردید که اجرای طرح تولید پودر گوجه فرنگی دارای توجیه اقتصادی کامل می باشد زیرا شاخص های اقتصادی طرح، نظیر؛ قیمت تمام شده، سود سالیانه (حدود ۱۱۰۰۰ میلیون ریال در سال) و مدت زمان بازگشت سرمایه (تقریبا برابر با ۳ سال) مناسب خواهد بود که نشان دهنده سودآوری مطلوب و مدت زمان بازگشت سرمایه نسبتا پایینی است. هرچند میزان اشتغالزایی و مقدار سرانه سرمایه گذاری طرح پایین است .

خلاصه بررسی اقتصادی طرح احداث واحد تولید و بسته بندی پودر گوجه فرنگی

ظرفیت تولید سالیانه : ۴۰۰ تن
نرخ برابری دلار : ۲۶۰۰۰تومان
مساحت زمین موردنیاز : ۵۰۰۰ مترمربع
زیربنای ساختمان ها : ۲۴۰۰ مترمربع
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۳۶ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۱۵.۵ میلیارد تومان
ارزش ماشین آلات و تجهیزات : ۷.۸ میلیون تومان
نرخ بازده داخلی : ۳۷ درصد