طرح بازیافت شناور های فرسوده

اوراق کردن کشتی‌های قدیمی و فرسوده برای استفاده از قطعات و فلزات آن‌ها را اوراق‌سازی کشتی می‌گویند. فردی که اوراق‌سازی کشتی‌های قدیمی و فرسوده را انجام می‌دهد اوراق‌چی کشتی نامیده می‌شود. به اوراق کردن کشتی‌ها «اسکراپ» نیز گفته شده است.اغلب کشتی ها پس از چند دهه استفاده و فعالیت با پایان عمر مفیدشان،‌ برای اوراق سازی برده می شوند. کشتی‌های اقیانوس‌پیما معمولاً ۲۰ تا ۳۰ سال، شناورهای فایبرگلاس و چوبی۳۰ تا ۴۰ سال و قایق‌های تفریحی فولادی اگر به خوبی تعمیر و نگهداری شوند، بیش از ۱۰۰ سال عمر می‌کنند.

وسایل عرشه و درون کشتی و فولاد بدنه قطعات و موادی هستند که بیش از دیگر قطعات برای بازیافت استفاده می‌شوند. حدود ۹۵ درصد از وزن یک کشتی اقیانوس‌پیما قابل بازیافت است که در جریان اوراق‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. فلزات، پلاستیک، مبلمان، کارتن، چوپ و شیشه، وسایل آشپزخانه، موتورها، و ژنراتورها از جمله این وسایل و مواد هستند.برای دور انداختن کشتی‌های فرسوده معمولاً سه راه وجود دارد: اوراق‌سازی، غرق کردن کشتی و تبدیل آن به یک آب‌سنگ زیردریایی مصنوعی، شناورسازی و استفاده از آن‌ها به عنوان انبار و سکوی روی آب.

اوراق‌کردن یک کشتی با تولید حجم وسیعی از ضایعات همراه است. بعضی از این ضایعات مفید و برخی دیگر بسیار مضر هستند. در اکثر ضایعات مضر، مواد سمی بسیار خطرناک (هم برای انسان و هم برای محیط زیست) به مقدار زیاد یافت می‌شود. کشتی‌های اقیانوس‌پیما، همانند یک شهر کوچک، حاوی انواع آلاینده‌ها و پسماندها هستند. منشا آلاینده‌ها یا عملیات تراش و اوراق کشتی است و یا فعل‌وانفعالاتی که در نتیجه‌ی استقرار افراد و صنعت در محل موردنظر به وقوع می‌پیوندد. در حال حاضر، تمامی فرایند تراش و اوراق در محیط‌های باز ساحلی (مناطق جزرومدی و فوق جزرومدی) صورت می‌گیرد که ازجمله حساس‌ترین مناطق زیستی در محیط‌های دریایی محسوب می‌شوند.

از زمان پیدایش صنعت اوراق، آثار و تبعات زیست‌محیطی آن نمایان شد. ورود انواع آلاینده‌ها همانند نفت، آزبست، پى‌سى‌بى، دی‌اکسین‌ها و انواع مخاطرات بهداشتى و حتى مرگ‌ومیر انسانى گریبان این صنعت را گرفت و همین امر باعث شد تا عنوان «صنعت کثیف» به این نوع عملیات اطلاق شود و در دنیا نیز به این نام شناخته شود. حدود ۹۵ درصد از وزن یک کشتی اقیانوس‌پیما قابل بازیافت است که در فرایند اوراق‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. فلزات، پلاستیک، مبلمان، کارتن، چوب و شیشه، وسایل آشپزخانه، موتورها و ژنراتورها ازجمله مواد و وسایلی هستند که مورد استفاده مجدد قرار می‌گیرند. در این میان، آلودگی حاصل از مواد زائد در تانکرها کمتر از بقیه موارد است اما به‌خاطر نوع آلودگی آن، که عمدتا مواد نفتى است، خطرات زیست‌محیطی بیشتری به وجود می‌آید.

عملیات از رده خارج‎ کردن و بازیافت کشتی‌های فرسوده اقدامی است که توجیه اقتصادی دارد و از سویی، بحث تبعیت از قوانین و اصول بین‌المللی ایمنی دریانوردی و حفاظت از محیط زیست دریایی و ساحلی وجود دارد که هم موجب ارتقای کیفیت ناوگان دریایی خواهد شد و هم از حوادث و رویدادهای احتمالی جلوگیری می‌کند؛ علاوه‎براین، مانعی محکم در برابر تخریب منابع و آلودگی‌های محیط زیست است. از طرفی هم، بالابودن هزینه‌های تولید فولاد حاصل از فرآوری مواد معدنی سنگ آهن در مقابل بازیافت فولاد از طریق اوراق کشتی‌ها، و نیز عدم تناسب بین میزان تولید و تقاضا در کشور، در کنار افزایش جهانی قیمت این فلز راهبردی و مشکلات مربوط به واردات آن از خارج از کشور، بیش از پیش نیاز کشور را به ایجاد تسهیلات و مراکز بازیافت کشتی‌ها توجیه‌پذیر می‌کند.
همچنین بیش از ۹۰ درصد وزن یک نفتکش، فولاد است که در جریان اوراق سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند به چرخه تولید برگردد. نیاز به فولاد، در کشورهای در حال توسعه، بخشی از نیاز آن‌ها به این فلز را از طریق بازیافت کشتی‌ها، تأمین می‌کند. ‏

اهمیت صنعت اسکراپ

ویژگی‌های مثبت صنعت «اسکراپ» و تاثیر آن در وضعیت اقتصاد کشور و از جمله ایجاد اشتغال، افزایش درآمدهای کلی و کمک به نوسازی ناوگان دریایی است. بیش از ۹۰ درصد فولاد به کار رفته در یک کشتی سوپر تانکر یا نفتکش، قابل بازیافت است، یعنی یک کشتی ۱۰۰ هزار تنی حدود ۹۰ هزار تن فولاد دارد که می‌تواند به چرخه تولید برگردد و مورد استفاده قرار گیرد. ‏
طول عمر مفید یک کشتی با توجه به نوع فعالیت‌های آن، معمولا ۲۵ تا ۳۰ سال است. به همین دلیل عمر مفید بسیاری از شناورهایی که در کشور ما وجود دارند، تمام شده است که باید بر اساس مقررات دریانوردی، اجازه رفت و آمد در محدوده‌های دریایی را نداشته باشند و اوراق شوند: زیرا وقتی طول عمر یک شناور زیاد شود، مثل خودرو میزان آلایندگی و متعاقباً ، مخاطرات زیست محیطی آن هم افزایش می‌یابد و نیز به دلیل صرفه‌جویی در استخراج سنگ آهن از معادن، بازیافت فولاد کشتی‌ها می‌تواند در کاهش ضرر و زیان‌های استخراج معادن و پیامدهای زیست محیطی آن هم تأثیر بسزایی داشته باشد.

‏

بازیافت یک کشتی چه مزایایی دارد؟

کشتی باری «‏General cargo» ‎‏، از ۶۴ درصد فولاد، ۱۱ درصد آهن، ۵/۲ درصد چدن، ۱ درصد فلزات غیرآهنی، ۵ درصد چوب و ۶ درصد وزن موتور کشتی تشکیل شده است، کشتی «‏buld carrier‏ » یا «فله بر»، ۷۱ درصد فولاد، ۱۰ درصد آهن، ۲ درصد چدن و ۱ درصد فلزات غیرآهنی دارد وحدود ۴ درصد هم وزن موتور کشتی است، یا کشتی تانکر«‏Tanker‏» از ۷۶ درصد فولاد، ۸ درصد آهن، درصد چدن، ۱ درصد فلزات غیرآهنی، ۱ درصد چوب و ۳ درصد وزن موتور کشتی ساخته شده است و می‌بینیم که درصد زیادی از کشتی‌ها را می‌توان بازیافت کرد. ‏

اهمیت وجود صنعت بازیافت شناور های فرسوده در ایران

قاعدتاً بیشترین تقاضای اولیه برای بازیافت کشتی در ایران مربوط به شناورهای مغروق میشود. استخراج و بازیافت بیش از ۱۲۰۰ کشتی غرق شده در خلیج فارس و دریای عمران نیازمند سایت های بازیافت مجهز و با ظرفیت نسبتاً بالا است. هرچند که شاید استخارج تمامی کشتی های مغروق عملاً امکان پذیر و یا مغرون به صرفه نباشد، اما وجود بازیافت در داخل کشور انگیزه فراوانی برای خارج سازی این کشتی ها ایجاد میکند. با توجه به هزینه بالای خارج سازی این کشتی ها، صرف هزینه مضاعف برای انتقال به خارج از کشور جهت بازیافت مانع بزرگی در این فرآیند است.
علاوه بر کشتیهای مغروق حجم بالای کشتی های فرسوده کشور که سالهای زیادی از سپری شدن عمر مفید آنها می گذرد، عامل دیگری است که توسعه صنعت بازیافت کشتی در کشور را به امری ضروری تبدیل نموده است، همچنین بالا بودن هزینه های تولید فولاد حاصل از فرآوری مواد معدنی سنگ آهن در مقابل بازیافت فولاد حاصل از اوراق کشتی ها و عدم تناسب بین میزان تولید و تقاضا در کشور در کنار افزایش جهانی قیمت این فلز استراتژیک و مشکلات مربوط به واردات آن از خارج از کشور، بیش از پیش نیاز کشور را به ایجاد تسهیلات و سایتهای بازیافت کشتی ها توجیه پذیر مینماید.

تاثیرات مثبت جانبی این صنعت بر وضعیت اقتصاد کشور

1 حفاظت ازمحیط زیست ساحلی- دریایی در برابر آلودگیهای ناشی از وجود کشتیهای اسقاطی
2 ایجاد اشتغال پایدار
3 افزایش درآمدهای ملی
4 جلوگیری از خروج ارز از کشور در تامین مواد اولیه صنعت دریایی و دیگر صنایع
5 کمک به نوسازی ناوگان دریایی

مراحل بازیافت شناور های فرسوده

روند اقدامات انجام شده برای اجرای بازیافت کشتی را به ترتیب زیر میتوان برشمرد :
1 پاکسازی کامل و خشک کردن حوضچه
2 هدایت شناور توسط یک فروند یدککش به داخل حوضچه و بستن درب حوضچه
3 تخلیه مخازن سوخت و آب توسط پمپ و مخازن سیار
4 شستشوی مخازن سوخت با آب تمیز و جمع آوری آن
5 استقرار کپسول های آتش نشانی و یک پمپ آت شنشانی برای آت شسوزی احتمالی توسط یک کارشناس ایمنی
6 شروع عملیات اسکراپ برش کاری
7 بارگیری قطعات بریده شده توسط کامیو نهای حمل بار
8 انتقال قطعات برید هشده به کارخانجات ذوب آهن در کشور
9 جمع آوری ضایعات و انتقال آنها به محل های تعیین شده و شستشوی حوضچه خشک

انواع زائدات حاصل از بازیافت

زائدات تولیدی در مجتمعهای بازیافت کشتی شامل سه گروه فلزات و غیرفلزات و زائدات مایع آلودهکننده های خاک و آب تقسیم میشوند.

گروه اول

این گروه شامل زائدات فلزی است که در محلهای از پیش تعیینشده توسط کارشناسان فنی جداسازی شده و قطعاتی که میتوانند مجددا مورد استفاده قرار گیرند را بازیافت نموده و با علامت مشخص مینمایند.

گروه دوم

شامل زائدات غیرفلزی، متشکل از چوب، شیشه، پلاستیک، لاستیک، مواد روغنی، گریسها و سایر مواد شیمیایی میباشند. مواد شیمیایی توسط ظرف مخصوص جمعآوری و به انبار شیمیایی منتقل و پس از رسیدن به حجم معینی فروخته میشوند.

گروه سوم

آلایندههای خاک و آب میباشند که در صورت بسته بودن سیکل آبی مجتمع استفاده از حوضچه خشک و پایش اندازهگیری های مداوم مشکل حادی نخواهد بود.

سموم

مواد خطرناک و زیان آور، با محتویات موجود در فاضلابها و گندآبها مخلوط میشوند و به درون رودخانه یا دریا جریان مییابند. بسیاری از این گونه مواد، از راه امواج، به زمینهای ساحلی و محیطهای کرانهای پیرامون مراکز اوراق کشتی انتقال مییابند که این روند، سرانجام به آلودگی خاک و ایجاد اختلال در اکوسیستم دریایی می انجامد.

مواد عایق ضد آتش

از مواد عایق ضد آتش، به عنوان اصلی ترین آلوده کننده ی محیط زیست یاد میشود. مواد عایق ضد آتش، با اثرات بسیار زیانآوری برای انسان همراه است. این مواد وقتی به دریا راه مییابند، به بدن ماهیها و سایر موجودات دریایی که غذای انسان را تشکیل میدهند میچسبند و به این ترتیب، به درون چرخه غذایی راه مییابند و باعث ایجاد اثرات مخرب، هم بر موجودات دریایی و هم در زندگی انسان می شوند.

گنداب

گنداب ریشه همه آلودگیها محسوب میشود. بالاست و گنداب کشتی، اغلب در جریان اوراق کردن کشتی و در صورت به کار نبستن تمهیدات لازم برای کنترل آن، به دریا راه مییابد. آب بالاست، اغلب حاوی روغن، مواد حشرهکش و ذرات فلزی سنگین، مانند: آهن، روی، کروم و محتویات شیمیایی است. گنداب کشتی نیز، حاوی آلودهکنندههایی چون: روغن و گریس، نمکهای غیرارگانیک، ذرات فلزی (آرسنیک، روی، کروم، سرب و جیوه) و حتی مواد شیمیایی سمی هستند. گنداب کشتی، همچنین در خلال برش و برداشته شدن مواد عایق ضد آتش و برش فلزات ایجاد می شود.

کد آیسیک مرتبط با طرح بازیافت شناور های فرسوده

کد آیسیک مخفف International Standard Industrial Classification (سیستم بین المللی طبقه بندی استاندارد صنایع) است. کد گذاری به عنوان روش ساده و دقیق برای تعیین هویت کالا، قطعات ، مدارک و اموال ، سالها است که در سطح شرکت ها و زنجیره های تأمین مورد استفاده قرار می گیرد.
با توجه به بررسی های انجام شده کد آیسیک طرح بازیافت شناور های فرسوده به شرح جدول ذیل می باشد.

نام محصول	Product Name	کد آیسیک
اوراق کردن و بازیافت ضایعات انواع شناور	Dismantling ships	۳۵۱۱۳۱۲۳۷۷

 

کد تعرفه گمرکی مرتبط با طرح بازیافت شناور های فرسوده

تعرفه یا به عبارت دیگری(TARIFF) یک نوع معیار رقمی و یا عددی می باشد برای شناسی و تعیین جایگاه کالا در ترخیص کالا .
تعرفه گمرکی میزان حقوق ورودی قابل پرداخت برای ورود کالا می باشد.تعرفه گمرکی در بستر تاریخ مبتنی بر سیستم و روش های خاصی از قبیل اداره گمرک،آمار،حمل و نقل،بیمه و غیره طراحی و مورد استفاده قرار می گیرد.
با جستجو در اطلاعات گمرک تا امروز تعرفه گمرکی اختصاصی به این محصول اختصاص نیافته لذا میزان واردات و صادرات آن نا مشخص میباشد.

وضعیت واحد های فعال طرح بازیافت شناور های فرسوده

در نمودار زیر تعداد و ظرفیت واحدهای فعال طرح بازیافت شناور های فرسوده در کشور به تفکیک استان آمده است .

وضعیت واحد های فعال طرح بازیافت شناور های فرسوده

در جدول زیر تعداد و ظرفیت واحدهای فعال طرح بازیافت شناور های فرسوده در کشور به تفکیک استان آمده است .

 

پیش بینی وضعیت سرمایه گذاری طرح بازیافت شناور های فرسوده

ظرفیت : ۳۰۰۰۰۰ تن
نرخ برابری دلار : ۲۶۰۰۰ تومان
مساحت زمین موردنیاز : ۴۰۰۰۰مترمربع
زیربنای کل : ۵۰۰۰ مترمربع
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۳۰۰ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۵۰۰ میلیارد تومان (بدون احتساب هزینه زمین)
ارزش ماشین آلات و تجهیزات : ۳۵۰ میلیارد تومان
نرخ بازده داخلی در سال مبنا : ۳۰ درصد

درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید: