طرح تکثیر و پرورش اردک ماهی

اردک ماهی Esox lucius معمولا یک ماهی شکارچی است که در دریاچه ها ومرداب های غنی از کپور ماهیان وحشی وگیاهان آبزی به سر می برد. اردک ماهی در استخر های پرورشی فقط تحت شرایط استثنایی تولید مثل می نماید. فقط تکثیر نوزاد اردک ماهی مورد توجه است زیرا آنها در بعضی از تفریخگاه ها واستخرهای کوچک که در شروع فصل خالی است تولید می شود. نوزاد را معمولا در مزارع پرورش نمی دهند بلکه آنها را در آبهای طبیعی ذخیره سازی می نمایند.
اردک ماهی با نام علمی Esox lucius، به واسطه ی ریخت شناسی بدن و رفتار خود به یک شکارچی قهار در زنجیره ی غذایی تبدیل شده است. این ماهیان، شکارچیان طبیعی اندکی در زنجیره ی غذایی بالاتر از خود دارند. البته به جز انسان! ویژگی هایی از جمله کیفیت گوشت ( گوشت اردک ماهیان سرشار از پروتئین و چربی های سالم است. این گوشت منبع خوبی از چربی‌های امگا ۳ برای سلامت قلب است. )، پراکنش وسیع، فرم هیدرودینامیک بدن، یکی از مهم ترین عوامل موفقیت زیستی این گونه هستند.

ویژگی های ظاهری اردک ماهیان

اردک ماهیان ، ماهیان درنده بزرگ با بدن استوانه ای شکل و دراز هستند. آنها دارای رنگ سبز (سایه های مختلف) با چشمان زرد هستند و برخی از آنان چشمی بسیار متحرک دارند که تقریباً در هر جهتی می تواند ببیند. باله دم چنگال دار و سر، بزرگ نوک تیز است. این ماهی گوشتخوار با بدنی کشیده و نسبتا صاف، پوزه ای بلند و دندان های بسیار تیز و درشت مشخص می شود. باله های پشتی و مخرجی آن در عقب بدن قرار گرفته اند و اندازه ی این باله ها حدودا مساوی، و با یکدیگر در یک راستا قرار گرفته اند. فلس های کوچک معمولاً با رنگ های آبی-خاکستری، زرد-سبز پوشیده شده اند که در نزدیکی قسمت زیرین ماهی روشن تر می شوند. اردک ماهیان با ظاهری خالدار، نوارهایی در پشت خود دارند تا در میان پوشش گیاهی کف رودخانه ها و بستر دریاچه ها استتار کنند. که این الگوها مانند اثر انگشت در انسان، کاملاً منحصر به فرد هستند.

پراکنش این ماهی گوشت خوار

این گونه ی بسیار قلمرو طلب، در طول سال به خلیج ‌های کم عمق و بستر های پر از علف های هرز دریاچه‌های شمالی پناه می ‌برد. با این حال، اردک ماهیان بزرگ در روزهای طولانی و گرم تابستان به سمت آب های عمیق تر حرکت می کنند. بیشتر اردک ماهیان در آب های کم عمق صید می شوند. با این حال، اردک ماهی بزرگ به عمق می رود. اغلب اوقات آنها در آب به عمق ۱۵ فوت یا عمیق تر هستند.

این موجودات در انواع مختلف زیستگاه های مختلف زندگی می کنند. آنها در اکوسیستم های آب شیرین زندگی می کنند و به طور معمول وارد زیستگاه های آب شور یا لب شور نمی شوند. اگرچه بیشتر آنها در مناطق معتدل زندگی می کنند، اما می توانند در طیف وسیعی از دما ها زنده بمانند. برخی از زیستگاه های مختلفی که آنها اشغال می کنند عبارتند از دریاچه ها، رودخانه ها، برکه ها، نهرها و غیره.

این ماهی ها را می توانید در بیشتر نیمکره شمالی پیدا کنید. آنها در شمال آمریکای شمالی و در سراسر اوراسیا زندگی می کنند. دامنه آنها به سمت شمال تا لبه دایره قطب شمال گسترش می یابد. در آمریکای شمالی آنها عمدتاً در سراسر کانادا زندگی می کنند. آنها همچنین در بسیاری از اروپا و در سراسر آسیای شمالی زندگی می کنند.

جایگاه اردک ماهی از نظر تقسیم بندی بوم شناسی

این ماهی گوشتخوار از ماهیان آب شیرین و سطح زیست و از جمله شکارچیان انتظاری به شمار می رود. رژیم غذایی این ماهیان عمدتا گوشت خواری است و از ماهیان، حشرات و قورباغه ها تغذیه می کنند. ریخت شناسی این ماهیان، برای گرفتن ماهیانی که دارای شنای سریع هستند، مناسب است. آنها در مخفی گاه ها پنهان می شوند. بدن هیدرو دینامیک و کشیده ی آنها باعث شده که آن ها را در زبان انگلیسی به نام پایک بشناسند. ماهی پایک در واقع نام خود را از سلاح محبوب مورد استفاده در مبارزات گرفته است که از یک تیر تشکیل شده است که یک ابزار فلزی در بالای آن قرار دارد. این احتمالاً به دلیل طول استثنایی حیوان است.
شکل خاص قرارگیری باله ها در این ماهی گوشتخوار ، این اطمینان را به ماهی می دهد که می تواند با سرعت زیاد برای گرفتن طعمه، به سمت آنها حمله ور شوند. مقطع عرضی بدن اردک ماهی ، باریک و قسمت جلوی بدن این ماهیان، به همراه رنگهایی که به مخفی شدن آنها کمک می کنند و رفتار مرموزی که دارند، مانع از رویت آنها توسط طعمه در هنگام شکار می شود.

تولید مثل سنتی در اردک ماهی :

تولید مثل اردک ماهی از دیر باز باصید ماهی بالغ از محل های تخم ریزی طبیعی آن وسپس مالش دادن شکم برای خروج تخم صورت می گرفته است. تخمک واسپرم در یک کاسه مخلوط وآب به آن اضافه می گردید. مدت نیم تا یک ساعت به تخم ها فرصت داده می شد تا متورم شود وسپس به تفریخگاه منتقل می شدند. تخم ها به نسبت ۶۰تا۷۰ درصد لقاح می یافتند. اشکال این روش این است که نتایج آن به چگونگی تخم ریزی طبیعی اردک ماهی بستگی دارد وهمچنین فصل تخم ریزی ممکن است فقط چندین روز به طول انجامد وتعداد ماهیان مولد زنده هم در هر سال متفاوت ومتغیر است.

تولید در تفریخگاه اردک ماهی :

برای اجرای یک برنامه تولید مثل مطمئن تر باید اردک ماهی را در تفریخگاه تکثیر نمود. در طی فصل پاییز، ذخیره های اردک ماهی را برای تولید مثل جمع آوری ودر استخرها برای زمستان گذررانی نگهداری نماید. برای حفظ شرایط مناسب، اردک ماهی نیاز به مقدار زیادی غذا دارد. در روز دو تا سه برابر وزن خود از ماهی های خرد شده تغذیه می کند تا زمان تخم ریزی فرا رسد. چنان چه مقدار غذا کافی نباشد ماده ها برای تولید مثل در کوتاه مدت مناسب نخواهند بود. می توان با استفاده از عصاره غده هیپوفیز ماهی کپور رسیدن تخم را تسریع نمود.
نرها دو باروماده ها یک بار به میزان ۳تا۴ میلی گرم از غده هیپوفیز به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تزریق می شود.
در آبی با حرارت ۱۲تا۱۶ درجه سانتی گراد می توان مالش دادن شکم را ۳۶تا۴۸ ساعت بعد آغاز نمود. چنان چه از نرها به اندازه کافی اسپرم حاصل نگردد، باید بیضه را خارج کرده سپس از یک پارچه توری رد نموده واسپرم به دست آمده را برروی تخم ها ریخت.

تخمک های اردک ماهی نسبت به ضربه بسیار حساسند بنا بر این هنگام مالش شکم باید ماهی را کنار ظرف گرفته وشکم آنرا به طرف پایین مالش داده وهرگز نباید تخم ها را به ته ظرف انداخت. لقاح با استفاده از چند میلی لیتر اسپرم به ازای یک لیتر تخم انجام می پذیرد. سپس محلول لقاح اضافه می شود. محلول لقاحی که برای اردک ماهی به کار می رود باید قوی تر از محلولی باشد که برای کپور ماهی به کار می رود ومعمولا ترکیبی است از ۱۵۰ گرم اوره و۷۰ گرم کلرور سدیم در ۱۰ لیتر آب. تخم های لقاح یافته طی ۳۰ دقیقه متورم می شود. در مدت زمانی که تخم ها متورم می شوند باید با احتیاط کامل آن ها را به هم زد زیرا تخم ها در این زمان بسیار حساس هستند. درجه حرارت آب در دوره انکوباسیون باید بین ۸تا۱۶ درجه سانتی گراد باشد ودرجه حرارت مطلوب ۱۴ درجه سانتی گراد است.

در دو روز اول حساسیت تخم ها همچنان خیلی زیاد است؛ به طوری که جریان آب باید آهسته گردد تا از ایجاد صدمه جلو گیری شود. بعد از این دوره تخم ها را می توان با احتیاط به وسیله یک قطعه چوب به هم زد وجریان آب را به ۷/۰ تا۹/۰ لیتر در دقیقه کاهش داد. در این صورت تخم ها مرتبا به طور اهسته زیرورو می شوند . تا زمان خروج لاروها از تخم جریان آب باید تدریجا زیاد شود زیرا نیاز به اکسیژن افزایش می یابد تا هنگامی که میزان آن درست قبل از خروج لاروها به ۵/۱ تا۵/۲ لیتر در دقیقه برسد . رنگ تخم ها در حین رسیدن آنها تدریجا از زرد متمایل به سبز و بالاخره قهوه ای تیره تغییر می یابد. علت این امر پیدایش رنگدانه ها در طی دوران جنینی است. معمولا درصد زیادی از تخم ها بارور نمی شوند، خصوصا این حالت در مورد مولدینی است که تزریق شده اند . در چنین شرایطی خطر حمله قارچی بسیار زیاد است، بنا بر این درمان با مالاشیت سبز باید به طورروزانه انجام داد. لایه تخم های مرده را باید مرتبا خارج کرد.

زمان خروج لارو از تخم با ظهور لاروهای آزاد مشخص می شود. لارو اردک ماهی از حساس ترین لاروهای ماهی های پرورشی است. پس از باز شدن تخم ها، چنان چه لاروها در بین توده تخم ها در ظروف شیشه ای بالا وپایین بروند، به آسانی صدمه می بینند. بنا بر این خروج لاروها از تخم باید در ظروف شیشه ای استوانه ای بسیار بزرگ که دارای سطح وسیعی هستند صورت گیرد.

تخم ها را باید به وسیله سیفون کردن توام با مقدار کمی آب از ظرف شیشه ای خارج وبه ته ظرف بزرگی منتقل نمود ، به طوری که در ظرف جدید لایه نازکی تشکیل شود. این عمل هنگامی باید انجام پزیرد که تمام تخم ها تبدیل به لارو شده باشند(توجه: نور خورشید وتشعشع حرارتی فرآیند تبدیل تخم به لارو را به نحو چشمگیری تسریع می نماید).

لاروهای تازه از تخم درآمده را باید به قفس های نگهداری منتقل کرد.تعداد ۸۰۰۰تا ۱۲۰۰۰ لارو را باید در یک قفس پوشیده شده از توری به حجم ۸۰تا۱۰۰ لیتر ذخیره کرد. لاروهای سالم وقوی به زودی خودشان را به کناره های پوشش توری چسبانده وپوسته های تخم را درته ظرف باقی می گذارند. سپس با دقت باید با سیفون کردن پوسته ها را خارج کرد. چنان چه لارو ها درحین عمل فوق الذکر اذیت شوند، لایه پروتئینی نازکی که روی تخم به وجود آمده تا ماهی با استفاده از آن خودرا به دیواره توری بچسباند ، پاره خواهد شد.

چنان چه این اتفاق رخ دهد ، در آن صورت ماهی در تلاش برای نگهداری خود شدیدا خسته شده وبه ته قفس ودر درون مواد فلسد و فاقد اکسیژن فرو می رود. بعد از یک دوره طولانی ورشد مستمر، این لارو ها که غذا نخورده اند سرانجام خودرا از دیواره توری جدا وبه طور افقی در عمق یک سوم پایین قفس شنا می کند. تعادل آنها با حرکات سریع باله ها حفظ می شود. در این هنگام ماهی آماده تغذیه است. در این مرحله آن ها را در آب های طبیعی باگیاهان آبزی فراوان ذخیره سازی نموده یا این که آن ها را در استخر های از قبل آماده شده برای چند هفته نگهداری می کنند.لارو اردک ماهی را به تعداد کم در نواحی وسیعی از آب پر از پلانکتون وعلف های آبی رها می سازند تا بعدا از همجنس خواری آن ها جلو گیری شود.

طرح تکثیر و پرورش اردک ماهی در استخرها و تانک ها

برای ادامه رشد تا رسیدن به مرحله انگشت قدی می توان از استخر ها ویا تانک های کوچک استفاده نمود. تدارک غذا بزرگترین مشکل به شمار می آید. لارو اردک ماهی به مراتب بزرگتر از لار گپور ماهیان است، ولی سیکلوپس های کاملا رشد یافته می توانند همچنان برای آن ها خطر ساز باشند، بنا بر این پلانکتون های جمع آوری شده باید فیلتر گرند تا اطمینان حاصل شود که لارو اردک ماهی فقط از روتیفر ها، کلادوسرهای کوچک وسیکلوپس های کوچک تغذیه می کنند.

لاروها به مقدار قابل ملاحظه ای از پلانکتون ها تغذیه کرده وسریعا رشد می نمایند. این مقدار پلانکتون فقط برای نیاز غذایی چند روز انها کافی است. در تانک ها، همجنس خواری خیلی زود ظاهر می شود وبا فراهم نمودن مقدار فراوانی غذا این امر برای مدت کوتاهی متوقف می گردد. از هفته دوم باید به جای پلانکتون از کرم های توبیفکس که کاملا خرد شده هر سه یا چهار ساعت یک بار استفاده کرد.

پرورش نوزاد اردک ماهی در داخل تانک باید دو سه هفته ادامه یابد تا زمانی که طول آن به ۲۵ تا۳۰ میلی متر برسد. برای پرورش موفقیت آمیز ماهی در استخر، آماده سازی دقیق استخر ضروری است. در هوای سرد اوایل فصل بهار، رشد وتوسعه پلانکتون ها به کندی صورت می گیرد، بنا بر این استخر ها باید دو یا سه هفته قبل از ذخیره سازی ماهی ها پر گردند، لقاح باید در طی این دوره انجام پذیرد. فقط وقتی سیکلوپس های بزرگ موجود باشند استفاده از مواد شیمیایی مفید است. بعد از ۵ روز باید مواد شیمیایی تغیر ماهیت داده وپلانکتون هایی که اکثرا از کلادوسر ها می باشند به استخر وارد کرد. ضمنا می توان دافنی را نیز اضافه کرد زیرا می توان منبع غذایی خوبی برای بچه های در حال رشداردک ماهی فراهم سازد.

بقای ماهی ها در این استخر ها بستگی به وجود غذا ومحل هایی برای مخفی شدن دارد. اردک ماهی ترجیح می دهد که در پشت گیاهان مخفی گردد ویک قلمرو مناسب شکار وصیادی برای خود ایجاد نماید. اگر مخفی گاه های مناسب وجود نداشته باشد، بچه ماهی ها مرتبا به اطراف رفت وآمد نموده وبدین ترتیب امکان همجنس خواری آن ها زیاد می شود. به محض آن که مقدار پلانکتون ها کاهش یافت، می توان برای جلوگیری از همجنس خواری ماهی ها را برداشت کرد.

پیش بینی وضعیت سرمایه گذاری طرح تکثیر و پرورش اردک ماهی

ظرفیت تولید: ۱۲ تن
نرخ برابری دلار : ۳۵۰۰۰ تومان
سطح استخرها : ۵ هکتار
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۲ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۸ میلیارد تومان (بدون احتساب هزینه زمین)
ارزش ماشین آلات و تجهیزات : ۳ میلیارد تومان
نرخ بازده داخلی در سال مبنا : ۲۱ درصد

درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید: