طرح احداث پرورش مرغ گوشتی

پرورش مرغ به شکل صنعتی در ایران از سال ۱۳۳۳ با واردکردن جوجه مرغ ها یک روزه یا تخم مرغ های نطفه دار از نژادهای اصلاح شده خارجی آغاز شد و توسعه آن در این مدت به حدی بود که امروزه توانسته است بخش قابل توجهی از پروتئین حیوانی کشور را فراهم کند. درحال حاضر واحدهای مختلف مرغداری در سطح وسیع و در اقصی نقاط ایران توسعه یافته است. به طوری که در رابطه با برخی فعالیت ها توسعه این صنعت در حد نیاز است. ظرفیت اسمی مرغداری های گوشتی کشور سه میلیون و ۴۰۰ هزار تن است که درحال حاضر سالانه دو میلیون و ۹۰۰ هزار تن گوشت مرغ تولید می کنند. تعداد مرغداری های سنتی و صنعتی کشور دو هزار و سیصد واحد است که ۲۳ هزار تولیدکننده در این بخش فعال هستند. میزان جوجه ریزی سالانه در مرغداری های گوشتی کشور یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون قطعه است. با وجود پیشرفت هایی در زمینه تغذیه و اصلاح نژاد، معماری و ساختمان مرغداری ها مورد غفلت قرارگرفته است. در کشور، ۵/ ۲۱ میلیون مترمربع جایگاه مسقف در بخش دام و طیور وجود دارد. در نتیجه توجه به مصالح، نوع و تیپ، تعداد و محل استقرار هوا کش ها و پنجره ها، سیستم باز و بسته بودن سال نها بسیار ضروری است.(طرح پرورش مرغ گوشتی)
همانگونه که همگی مطلع هستیم از ابتدای خلقت بشر علی‌رغم افزایش مداوم جمعیت، منابع تامین‌کننده احتیاجات همواره ثابت بوده‌ و در طی سالیان، تنها راه‌ها و روشهای بهره‌برداری از این منابع تغییر کرده‌اند،
یعنی در طی سالهای گذشته بشر با استفاده از روش های نوین علمی اقدام به تجهیز و به تبع آن افزایش میزان بهره‌برداری از این منابع نموده‌است، که البته در پاره‌ای موارد به کارگیری برخی از این روشها به دلیل ناهمگونی با سیستم طبیعی و عدم تحقیقات کافی روی اثرات دراز مدت آنها پیش از استفاده وسیع، منجر به وارد آمدن خسارات غیر قابل جبرانی به اکوسیستم های مناطق مورد اجرا گردیده‌است، که از این میان می‌توان به تکثیر و پرورش گونه‌هایی از آبزیان غیر بومی در آبهای شمالی ایران بدون توجه به اثراتی که در دراز مدت بر روی گونه‌های بومی خواهندداشت و یا استفاده از سم د.د.ت و پیامدهای ناشی از آن اشاره کرد.
در حال حاضردر کشور ما سویه های مختلفی را به منظور تولید مایحتاج گوشت سفید و تخم مرغ پرورش میدهد . مطالب پیش رو به عنوان یک راهنما بوده و امید است با به کار گیری کارشناسان مجرب در این زمینه مشکلات موجود را به حداقل رسانده و در جهت پیشرفت روز افزون این صنعت خدمتی کرده باشیم.(طرح پرورش مرغ گوشتی)

 تاریخچه پرورش جوجه گوشتی در کشور

مرغداری صنعتی در ایران در دهه ۳۰ شمسی شکل گرفت و قبل از آن پرورش طیور به صورت کاملا روستایی و اولیه بود. در ابتدا تعدادی جوجه از نژادهای نیوهمپشایر، ردایلندرد و پلیموت راک از ایالات‌متحده وارد و در بین روستاییان و اطراف شهرها توزیع شد. سپس، تخم مرغ مورد نیاز و ماشین‌های جوجه‌کشی از خارج از کشور و عمدتا از کشورهای ایالات‌متحده، دانمارک و چین با قیمت بالایی به ایران وارد شد. در سال ۱۳۳۹ با تاسیس موسسه جوجه‌کشی نارمک متعلق به وزارت کشاورزی، صنعت نوپای مرغداری ایران با ماشین‌های جوجه‌کشی بزرگ و همچنین تشکیلات تجارتی تولید جوجه یک‌روزه در مقیاس وسیع آشنا شد و از سال ۱۳۴۳ پرورش گله‌های مرغ مادر در ایران آغاز شد. این گله‌ها که از نژادهای اصیل و خالص خارجی تهیه می‌شدند، به صورت جوجه یک‌روزه مادر از مزارع بزرگ مرغ اجداد در خارج از کشور خریداری و در ایران پرورش داده می‌شدند و از آنها تخم‌مرغ نطفه‌دار تهیه می‌شد. به این ترتیب پرورش تجاری طیور در اطراف شهرهای بزرگ نظیر تهران، اصفهان، مشهد، شیراز و … توسعه یافت. پس از آن در سال ۱۳۵۶ اولین مزرعه مرغ اجداد در کشور راه‌اندازی شد. پس از انقلاب اسلامی، تثبیت قیمت گوشت مرغ و تخم‌مرغ در دستور کار دولت قرار گرفت و قیمت این دو کالا در سطح معینی تثبیت شد. این سیاست تا اواخر سال ۱۳۶۸ و اوایل ۱۳۷۰ ادامه داشت. در این مقطع دولت جوجه یک‌روزه گوشتی و تخم‌گذار، دان و سایر نهاده‌های موردنیاز را با قیمت دولتی و در قبال دریافت تعهداتی مبنی بر تحویل گوشت، طبق ضوابطی خاص در بین مرغداران توزیع می‌کرد. البته، نظارت بر ضوابط تعیین‌شده در این فرآیند مشکل بود. در سال ۱۳۶۱ در راستای قطع وابستگی صنعت به جوجه‌های اجداد وارداتی، اقدام به راه‌اندازی یک لاین مرغ گوشتی (آرین) توسط سازمان دامپروری در مازندران شد. در سال ۱۳۶۲ مجتمع پرورش اجداد گوشتی در موسسه زیاران استان قزوین ایجاد شد و از آن به بعد بخش خصوصی نیز اجازه فعالیت در زمینه پرورش اجداد را یافت. به‌رغم این فعالیت‌ها، کشور ما همواره به واردات آمیخته‌های تجاری گوشتی، دان، دارو و واکسن وابستگی داشته است.

تولید گوشت باکیفیت جوجه های گوشتی _ پروسه کامل

مدیریت جوجه گوشتی

اصول

جهت حصول بهترین عملکرد جوجه های گوشتی، نیاز است که جوجه ها هرچه سریعتر به فارم پرورش انتقال یافته و مورد تغذیه واقع شوند. ۲۴ ساعت قبل ورود جوجه شرایط محیطی لازم باید در سالن اعمال گردد تا بتواند پاسخگوی نیاز جوجه گوشتی باشد.
در طول ۱۱ روز اول زندگی، شرایط پرورش جوجه گوشتی به گونه ای تغییر مییابد که در آن شرایط زندگی از حالت هچ شدن و تفریخ به شرایطی که در آن جوجه دارای محیطی تعریف شده برای زندگی میباشد تغییر مییابد. نقص و کمبود در شرایط محیطی میتواند باعث کاهش عملکرد گله در هر دو حالت شکل حاظر و پایانی گردد. جوجه باید سریعاً با خوراکی سالم و محرکاتی که سبب پاسخ به سوی آبخوری و بروز رفتار آب خوردن و یا دان خوردن گردد، تیمار گردد. چراکه دو عمل مذکور جهت حصول عملکرد بالا در انتهای دوره بسیار ضروری میباشد. طی مراحل آخر انکوباسیون، نیاز تغذیه ای جوجه های گوشتی از کیسه زرده تهیه میگردد. در داخل فارم پرورش، جوجه ها از طریق خوراک آغازین (استارتر) که به دوحالت فیزیکی کرامپ شده و یا پلیت موجود میباشد از طریق دانخوریهای اتومات و تحت شرایط پرورشی که در آن کف سالن به وسیله رول کاغذی پوشیده شده است تغذیه میشوند. به عبارت دیگر یک فاز انتقال از مرحله تغذیه با منبع چربی و فسفولیپید (کیسه زرده) به منبع کربوهیدرات (ذرت و سویا) طی مراحل آغازین پرورش وجود دارد. همچنان که خوراک وارد معده جوجه میگردد، باقیمانده کیسه زرده تحلیل رفته، و شرایط تغذیه ای به حالت بعد هچ تغییر خواهد کرد.
باقیمانده کیسه زرده برای جوجه یک روزه منبع غنی ای از آنتیبادی های مادری و مواد مغذی مورد نیاز جهت رشد طی روز اول دوره پرورش را فراهم میسازد. جذب کیسه زرده وابسته به شروع مرحله رشد است. بنابراین رشد تا زمانی که جوجه شروع به غذا خوردن نکند به تعویق خواهد افتاد. عموماً جذب باقیمانده کیسه زرده به طور سریع و در فاصله ۴۴ ساعت صورت خواهد گرفت، که این امر ممکن است کمتر از ۱ میلیگرم در طول ۳ روز نیز باشد. نتایج نشان داده است که هر ۱ گرم کاهش وزن ناشی از عدم دسترسی به خوراک باعث کاهش وزن لاشه به میزان ۷ گرم (به ازای هر ۱ گرم) در پایان دوره میگردد.
پاشش خوراک بر روی سطح محل پرورش جوجه باعث کمک به جوجه در دستیابی هرچه سریعتر به خوراک و جذب زودتر کیسه زرده میگردد. توصیه میشود پاشش خوراک به مدت ۳ الی ۶ روز بر روی بستر ادامه یابد. در سن ده روزگی جوجه میتواند از عهده تغییر حالت فیزیکی خوراک (از حالت کرامبل و یا مینی پلت به حالت پلت) برآید. بسیار حائز اهمیت است که تغییر حالت خوراک از هچ (کیسه زرده) به کرامبل و یا از کرامبل به پلت به راحتی و بدون ایجاد استرس انجام شود، به نحوی که عملکرد جوجه دچار تغییر نگردد. خوراک باید به راحتی از طریق دانخوریهای اتومات و یا سینی های بشقاب موجود در کف سالن قابل دسترس باشد. این امر میتواند از طریق تشویق به دان خوردن از سوی مدیر واحد صورت پذیرد. فراهمآوری خوراک پلت با کیفیت عالی در سن ده روزگی میتواند فشار ناشی از تغییر حالت خوراک را در این سن کاهش دهد.
اگر گله وارد شده به فارم بتواند از عهده فشار ناشی از این فازهای انتقال برآید بدون اینکه شرایط زیست محیطی ۴ تا ۵ برابر وزن اولیه افزایش وزن گرفته / و یا تغذیه ای مانعی برای رشد باشد، در روز ۷ پرورش، جوجه باید ۵ باشد. وزن سن هفت روزگی بسیار مهم است، چراکه نشان دهنده چگونگی وضعیت مدیریت مزرعه دار است.

کیفیت جوجه و عملکرد آن

عملکرد نهایی جوجه گوشتی و سودآوری آن وابسته به توجه جزئیاتی است که در خلال دوره تولید باید در نظر گرفت. این جزئیات خود شامل مدیریت عالی سلامت گله والد، هچ شدن تخمها با نهایت دقت و تحویل جوجه هایی است که از لحاظ یکنواختی و کیفیت در سطح بالایی به سر میبرند. کیفیت جوجه ممکن است هر مرحله از مراحل رشد را تحت تاثیر قرار دهد.

عوامل محدودکننده رشد و کیفیت جوجه گوشتی

افزایش شمار باکتری ها در مکان هایی که منبع آب و یا آبخوری به صورت روباز در سطح سالن قرار گرفته است.

اقدامات لازم قبل از ورود جوجه

رمز موفقیت پرورش طیور گوشتی، اجرای یک برنامه مدیریتی مشخص و مؤثر قبل از ورود جوجه‌ها به فارم و طی دوران پرورش است. از آنجا که اجرای برنامه های تغذیه ای و بهداشتی در فارمهای چند سنی مشکل است بهتر آن است که از روش یکباره پر و یکباره خالی استفاده شود. جهت دستیابی به نتایج بهتر رعایت مسائل زیر پیش از ورود جوجه ها ضروری است :
۱- به ‌منظور حفاظت از گله‌ها در مقابل بیماریها از نظافت و ضد عفونی شدن صحیح و کافی تجهیزات سالن و محوطه اطراف سالنها مطمئن شوید.
۲- بستر در محوطه مادرهای مصنوعی باید هم سطح و یکنواخت باشد. بستر ناهموار ایجاد درجه حرارت غیر یکنواخت در کف سالن نموده و باعث مخفی شدن جوجه‌ها در بین پوشال بستر و یا در زیر دانخوریها و آبخوریها و محروم شدن از آب و دان در مرحله رشد می‌شود.
۳- سعی کنید که هر سالن را با جوجه مربوط به یک گله مادر پر نمائید، اگر این کار عملی نیست حداقل هر سالن را با جوجه‌های مربوط به گله‌های مادر همسن پر نمائید. این امر رقابت بین طیور را کاهش می‌دهد.
۴- زمان رسیدن جوجه به فارم را مشخص نموده و برای دریافت جوجه آمادگی کامل داشته باشید.
۵- هیترها را کنترل و از صحت کار آنها مطمئن شوید و با توجه به وضعیت هوای محیط ۲۴ تا ۳۶ ساعت قبل از ورود جوجه آنها را روشن نمائید. در این صورت قبل از ورود جوجه بستر کاملا گرم و درجه حرارت هوای سالن مناسب پذیرش جوجه می‌باشد.
۶- ضمن جلوگیری از وزش هوا از وجود هوای کافی داخل سالن بخصوص زمانی که از حرارت مستقیم استفاده می‌کنید مطمئن شوید.
۷- بازاء هر ۱۰۰۰ قطعه جوجه در محدوده مادرهای مصنوعی ۱۰-۸ عدد آبخوری آویز ثابت و ۶ عدد آبخوری کمکی کوچک کله قندی و یا پلاستیکی، یعنی جمعاً ۱۶-۱۴ عدد آبخوری در نظر گرفته شود. این آبخوریها قبل از جوجه‌ریزی بایستی با آب تمیز پر شده و درجه حرارت آب آبخوریها باید حدود ۱۵-۱۰ درجه سانتیگراد باشد. همچنین در سیستم آبخوری نیپل نیز بایستی از آبخوریهای کمکی استفاده شود.
۸- اضافه کردن مولتی ویتامین در چند روز اول به آب آشامیدنی مفید می‌باشد. زیرا ممکن است ویتامین موجود در دان بعلت گرما کاهش یافته باشد.
۹- ایجاد فضای اضافی جهت تغذیه در چند روز اول لازم می‌باشد. حداقل ۲۰% از فضای مادرهای مصنوعی در روی بستر با صفحات مقوائی و یا کفی کارتن پوشانده شود و در آنها همیشه مقدار کمی دان تازه وجود داشته باشد. در این صورت همواره طیور به دان دسترسی خواهند داشت. بلافاصله قبل از ورود جوجه به سالن دانخوریها را پر نمائید.(طرح پرورش مرغ گوشتی)
۱۰- شروع تغذیه بایستی با دان کرامبل با اندازه مناسب و بدون گرد و پودر دان باشد.
۱۱- دانخوریها و آبخوریها را مستقیماً زیر و یا خیلی نزدیک به مادرهای مصنوعی ندهید تا طیور براحتی بتوانند در اطراف آنها حرکت نمایند.
۱۲- با استفاده از دماسنجی که بتواند حداقل و حداکثر درجه حرارت را نشان دهد، درجه حرارت محوطه مادرهای مصنوعی و درجه حرارت سالن را کنترل نمائید.
۱۳- قبل از جوجه‌ریزی، هیترها را از نظر صحت کار آنها، آبخوریها را از نظر پاکیزگی و عاری بودن از پوشال و درجه حرارت مناسب آب، دانخوریها را از نظر وجود دان کافی و در دسترس بودن آنها کنترل نمائید.

تراکم جوجه‌ریزی

یکی از ضروریات اصلی رشد، حفظ سلامتی و کیفیت عمومی زیست و تامین فضای کافی برای هر پرنده می‌باشد. میزان فضای در نظر گرفته شده بستگی به مجموعه‌ای از فاکتورها نظیر: وزن طیور در هنگام کشتار، نوع سالن (باز و بسته)، شرایط آب و هوائی منطقه و فصل دارد. بدین جهت برای محاسبه ظرفیت جوجه‌ریزی بایستی بطور دقیق از ابعاد داخلی سالن‌ها مطلع باشیم. بطور کلی تراکم جوجه‌ریزی توصیه شده بشرح زیر می‌باشد:

در سالنهای بسته

در انگلیس سازمان حمایت از رفاه طیور هیچگاه تحت هیچ شرایطی اجازه تولید بیش از ۳۴ کیلوگرم گوشت در هر متر مربع سالن را نمی‌دهد. جدول زیر با توجه به رفاه طیور و مدیریت مناسب و حداکثر تولید ۳۴ کیلوگرم گوشت در هر متر مربع، میزان تراکم (تعداد جوجه در هر متر مربع سالن) را نشان می‌دهد:
در تابستان و بخصوص در واحدهایی که امکان بروز مشکلات وجود دارد بایستی تراکم جوجه‌ریزی را کم نموده و در سالنهائی که از تهویه مناسبی برخوردار نمی‌باشند بایستی دقت بیشتری نمود و تراکم جوجه‌ریزی در آنها را نیز کاهش داد.

سالنهای باز

تراکم جوجه‌ریزی در سالنهای باز براساس فصل و نوسانات درجه حرارت متفاوت بوده و بایستی در تابستان از تراکم جوجه‌ریزی در سالنهای مذکور کاسته شود.

تخلیه جوجه ها

طولانی شدن زمان تخلیه جوجه باعث دهیدراته شدن جوجه‌ها و در نتیجه افزایش تلفات و کاهش پتانسیل رشد می‌گردد.توجه به کلیه نکات زیر هنگام جوجه ریزی لازم و ضروری است:
ـ مطمئن شوید که تحویل و توزیع جوجه‌ها در سالنها بطور صحیح انجام شده است. از انبار کردن جعبه‌های حاوی جوجه در منطقه مادر مصنوعی خودداری کنید.
ـ جعبه‌ها را به آرامی نزدیک به‌دان و آب در محدوده مادرهای مصنوعی تخلیه نمائید.
ـ جعبه‌های خالی را در یک طرف سالن‌ها جمع نمائید تا براحتی بتوانید آنها را به خارج از سالن انتقال دهید.
ـ جوجه‌ها باید سرزنده و شاداب و بدون نقص ظاهری باشند.
ـ جوجه‌ها بایستی در محدوده مادرهای مصنوعی قرار گیرند که روشنائی آنها از مادرهای مصنوعی و یا از لامپهای سالن که در بالای مادرهای مصنوعی هستند تامین می‌گردد. در صورتی که سالن دارای شرایط قابل کنترل باشد محصور کردن طیور در محدوده مادر مصنوعی ضرورتی ندارد ولی در صورتی که تعداد جوجه‌ها کم باشد و همچنین در سالنهای باز مفید می‌باشد.
۱ الی ۲ ساعت پس از استقرار، وضعیت توزیع جوجه‌ها در زیر مادرهای مصنوعی و میزان دسترسی آنها را به آب و دان کنترل نمائید.

کنترل رطوبت

رطوبت نسبی سالن باید ۷۰-۵۰ درصد باشد، رطوبت سالن باعث حفظ کیفیت بستر شده و از خشک شدن زیاد بستر و ایجاد گرد و غبار جلوگیری می‌نماید. رطوبت بالاتر را باید با افزایش تهویه کاهش داد. افزایش تهویه باعث از دست رفتن گرما و صرف هزینه اضافی است. وسائلی که بسرعت و به درستی بتوانند رطوبت را اندازه‌گیری نمایند تا حدی غیر معتبر می‌باشند و احتیاج به کالیبره کردن مکرر داشته و بدین جهت کنترل رطوبت را مشکل می‌سازند. ایجاد رطوبت نسبی بالاتر برای جوجه یکروزه استرس جابجائی جوجه از جوجه‌کشی تا مزرعه را کاهش داده و رطوبت کمتر، شانس دهیدراته شدن جوجه را افزایش می‌دهد.(طرح پرورش مرغ گوشتی)

مدیریت آبخوری

توزیع آب تمیز برای جلوگیری از دهیدراته شدن جوجه در طول دوران پرورش لازم می‌باشد. مصرف آب و دان بطور مستقیم با یکدیگر مرتبط بوده و بدون مصرف آب کافی، مصرف دان کاهش و نتیجتاً میزان رشد نیز کاهش می‌یابد. جهت افزایش میزان رشد نیاز مستمر به مدرنیزه کردن تجهیزات داریم.
بعنوان مثال یک پرنده در ۱۰ سال پیش در ۵۰ روزگی به وزنی می‌رسید که امروزه در ۴۰ روزگی به آن وزن می رسد (۲۰% کاهش در سن کشتار) که نشانگر لزوم افزایش توانائی تجهیزات موردنیاز تا ۲۰% می‌باشد.
امروزه استفاده از آبخوریهای نیپل مورد توجه قرار گرفته که در این صورت برای اطمینان از دسترسی طیور به آب بازاء هر ۹ قطعه یک آبخوری نیپل با جریان آب کم و بدون فنجانک لازم است ولی در صورت استفاده از سیستم نیپل با جریان آب بیشتر تعداد پرنده بازاء هر نیپل افزایش می‌یابد. میزان موردنیاز آبخوری آویز پلاستیکی به قطر ۴۰۰ میلی‌متر، برای هر ۱۰۰۰ پرنده ۱۰- ۸ عدد می‌رسد.(طرح پرورش مرغ گوشتی)

آبخوری های نیپل

آبخوری های نیپل باید به تعداد ۱۲ پرنده برای هر قطره چکان نصب و بارگزاری گردند. علاوه بر این، تعدادی آبخوری دارای مخزن نیز (هر ۶ آبخوری برای ۱۱۱۱ جوجه) به منظور اطمینان از دریافت آب توسط جوجه برای ۳ تا ۵ روز اول دوره نیز باید در نظر گرفت.
در واقع تعداد پرنده به ازای هر نیپل، به نرخ و شدت جریان آب، سن تخلیه، شرایط آب و هوایی و طراحی سالن بستگی دارد. خطوط آبخوری نیازمند به بررسی هر روزه میباشد چراکه عملکرد بهینه گله در گرو این بازرسی ها میباشد. خطوط آبخوری ای که دارای فشار قوی آب میباشند منجر به هدر رفت و خیسی بیشتر بستر میگردند، در حالی که خطوط با فشار پایین میتوانند منجر به کاهش مصرف آب و متعاقباً کاهش مصرف خوراک گردند.
خطوط آبخوری ابتدا باید در ارتفاع پایین نصب گردیده و در طول دوره رشد با توجه به سن پرنده ارتفاع آنها از سطح زمین افزایش یابد. خطوط با ارتفاع زیاد منجر به ایجاد مقاومت در مصرف آب گردیده، در حالی که خطوطی که دارای ارتفاع پایین میباشند خیسی بستر را ناشی میشوند. قسمت های ابتدایی سالن بهتر است که خطوط آبخوری را در ارتفاع کمی بالاتر از دیگر نقاط سالن قرار داد چرا که این عمل منجر به دسترسی راحتتر جوجه ها به آبخوری در سراسر سالن میگردد. پشت جوجه با سطح زمین در هنگام نوشیدن آب باید یک زاویه ۳۵ تا ۴۵ درجه بسازد. همچنان که جوجه رشد میکند نیپل باید از طریق وینچ بالا رفته، تا جایی که در مراحل انتهایی پشت جوجه با سطح زمین دارای زاویه ۷۵ تا ۴۵ درجه باشد یا به عبارت دیگر جوجه جهت نوشیدن آب خود را باید کشش دهد.

تنظیم ارتفاع آبخوری نیپل

آبخوری های آویز (بشکه ای)

در روز اول حداقل ۶ عدد آبخوری آویز (بشکه ای) باید برای هر ۱۱۱۱ عدد جوجه در نظر گرفته شود (۴۱ سانتیمتر قطر دایره). همچنان که سن جوجهها و مساحت مورد استفاده در فارم افزایش مییابد، حداقل ۴ آبخوری بشکه ای برای هر ۱۱۱۱ جوجه باید در نظر گرفته شود. این آبخوری ها میتوانند در هر نقطه از سالن واقع شوند، اما فاصله جوجه تا آبخوری در هر نقطه از سالن نباید بیش از ۲ متر باشد.
اضافه نمودن آبخوریهای کوچک دستی و بشکهای در روز اول پس از گذشت ۳ تا ۴ روز که تمامی جوجهها توانایی رسیدن به آبخوری های اتوماتیک را دارا شدند باید متوقف گردد (با همان تعداد قبلی باید ادامه داد چراکه با افزایش آبخوری فضای کافی برای رشد جوجه از بین خواهد رفت).

آبخوری برای جوجه یکروزه

برای جوجه یکروزه بازاء هر ۱۰۰۰ قطعه جوجه ۶ آبخوری کوچک کله قندی و یا سینی در نظر بگیرید. این آبخوری‌ها هیچگاه نباید خالی باشند و مرتباً باید تمیز و مجدداً با آب تمیز و تازه پر شوند. بسیار مهم است که روز اول ورود جوجه‌ها به سالن آب در آبخوریها به‌میزان کافی وجود داشته باشد تا جوجه‌ها براحتی بتوانند به‌آب دسترسی پیدا کنند. سطح آب در آبخوریها با بزرگ شدن جوجه‌ها بایستی کاهش یابد تا از ریخت و پاش آب بوسیله جوجه‌ها جلوگیری شود.
تقریباً ۴۸ ساعت پس از جوجه‌ریزی باید آبخوریهای کمکی جمع شوند. ارتفاع آبخوریهای آویز باید هم سطح پشت پرنده باشد. تنظیم آبخوریها مرتباً باید کنترل شده تا ضمن توزیع آب به ‌میزان کافی از ریزش آب و هدر رفتن آن نیز جلوگیری شود. صرفنظر از نوع سیستم آبخوری همواره باید بازاء هر ۳ متر عرض سالن یک ردیف آبخوری در نظر گرفته شود. (توزیع یکنواخت آب در سالن)

مصرف آب (هوای معتدل)

معمولا مصرف آب ۱.۸-۱.۶ برابر مصرف دان می‌باشد. این ضریب باید بعنوان یک راهنما باشد نه بعنوان یک ضریب ثابت. زیرا که تغییراتی در مصرف آب با توجه به کیفیت دان، درجه حرارت محیط و سلامتی گله ایجاد می‌گردد که باید به آن توجه و تدبیر مدیریتی مناسب اتخاذ گردد. استفاده از کنتور آب که میزان مصرف آب را مشخص می‌نماید، از ابزارهای مفید مدیریتی است. مشخص شدن مصرف آب و مطلع شدن از وضعیت سلامتی گله می‌تواند ما را در مورد زمان واکسیناسیون و همچنین درمان گله راهنمایی نماید. مصرف آب با افزایش درجه حرارت محیط افزایش می یابد، لذا باید در حرارت بیش از ۳۰ درجه سانتیگراد آبخوری‌های کمکی مورد استفاده قرار گیرند.(طرح پرورش مرغ گوشتی)
بهتر است هر سال یکبار آب مرغداری از نظر فیزیکی و شیمیایی و هر شش ماه یک بار نیز از نظر میکروبی آزمایش شود. توصیه می گردد برای روزهای اول یک آبخوری کله قندی برای ۵۰ قطعه جوجه در نظر گرفته شود و حتماً قبل از ورود جوجه ها به سالن، آبخوریها پر گردد. معمولاً آبخوریها را اطراف دانخوریها و کاغذ دانخوری می چینند. باید دقت کنیم فاصله آبخوریها حدود ۱.۵ متر بیشتر نباشد. افزودن شکر به نسبت ۳ تا ۵ درصد در روز اول با نظر کارشناسان و همچنین استفاده از آنتی بیوتیک از روز دوم با نظر دامپزشک را نیز باید در نظر داشت. تهویه در هفته اول نباید زیاد مورد نظر باشد و معمولاً دو تا سه روز اول نیازی به روشن کردن هواکش نیست. برای ایجاد شرایط مطلوب آب و هوایی باید وضع ظاهری گله، فصل و غیره را در نظر داشت و اقدام به روشن کردن هواکش ها کرد هر چند در سالهای اخیر سیستم های کنترل کامپیوتری بدون دخالت پرسنل و با دادن برنامه اتوماتیک نسبت به تنظیم حرارت، رطوبت و تهویه اقدام می کنند. در خاتمه توجه همکاران را به این نکته جلب می کنیم که بررسی رفتار جوجه در سالن بصورت دائمی باید مد نظر باشد و با توجه به شرایط و وضع تحریک جوجه ها اقدامات لازم را انجام دهند.(طرح پرورش مرغ گوشتی)

مدیریت دانخوری ها

طول دانخوری زنجیری برای هر پرنده حداقل ۵.۲ سانتیمتر و تعداد دانخوری بشقابی برای ۱۰۰۰ قطعه ۲۰- ۱۸ عدد منظور شود.

تنظیم نامناسب دانخوری منجر به هدررفت بیشتر خوراک و افزایش ضریب تبدیل غذایی میگردد. این امر ممکن است منجر به اشاعه آلودگی ناشی از مصرف خوراک موجود بر روی بستر گردد. در تمامی سیستم های خوراک دهی عمل سودمندی خواهد بود که در طول روز حداقل یک بار به جوجه اجازه دهیم تا کاملاً دانخوری را از نظر وجود خوراک خالی گرداند (در اصطلاح مرغداران سفید نماید). این عمل باعث کاهش هدر روی خوراک و بهبود ضریب تبدیل غذایی میگردد. تنظیم عمق خوراک در دانخوری های زنجیری بسیار آسانتر است، چرا که تنها نیاز به تنظیم هاپر دارد. نگهداری با دقت دانخوری های زنجیری سبب کاهش بروز مشکلات پا میگردد. دانخوری های سینی و لوله ای این مزیت را دارند که اگر به صورت اتومات پر گردند، در مدت زمان کوتاهی خوراک را در اختیار طیور قرار خواهند داد اما دانخوری های زنجیری مدت زمان طولانی تری را نیاز دارند تا بتوانند خوراک را به تمامی سطح سالن برسانند. توزیع ناهموار خوراک در سطح سالن سبب کاهش عملکرد و افزایش آسیب های ناشی از رقابت بر سر خوراک میگردد.

مدیریت بستر

بستر ممکن است از پوشال چوب، خرده کاغذ یا کاه خرد شده باشد. از مصرف تراشه چوب سفت که دارای تانن زیادی است و همچنین تراشه چوب‌ریز و خاک اره‌ای که اگر بوسیله جوجه خورده شود باعث سوراخ شدن چینه دان و سنگدال می‌شود خودداری کنید. به‌منظور پیشگیری از بروز بیماری آسپرژیلوز، از مصرف بستر پوسیده و کپک زده خودداری نمائید. بهترین بستر، تراشه چوب سفید با کیفیت خوب است.
کاه در صورتی که به‌صورت صحیح عمل‌آوری و نگهداری شده باشد می‌تواند بستر مناسبی باشد.
جهت جلوگیری از ایجاد تاول سینه، سوختگی سینه و قرمزی و سوختگی مفصل خرگوشی که باعث تنزل کیفیت و کم شدن ارزش لاشه می‌گردد از بستر نرم با کیفیت مناسب استفاده شود. از مصرف پوشال پودر شده، مرطوب و یا کلوخه خودداری نمائید. بستر با کیفیت خوب دارای ۳۵-۳۰ درصد رطوبت می‌باشد. ارتفاع بستر ۷-۵ سانتیمتر توصیه شده است. هیچگاه بستر قدیمی را مجدداً استفاده نکنید. همیشه بستر قدیمی را خارج و برای هر نوبت جوجه‌ریزی از بستر تازه و جدید استفاده نمائید.

مکان جوجه ها

جوجه ها طی ۱۲ تا ۱۴ روز اول دوره پرورش نمیتوانند دمای بدن خود را کنترل نمایند (فقدان ترموریگولاتوری سیستم در این سنین). دمای بهینه بدن جوجه گوشتی در واقع باید مشتق شده از دمای بهینه محیط زیست باشد. درجه حرارت در قسمت کف سالن بسیار مهم تر از درجه حرارت سالن میباشد، بنابراین گرمایش سالن پرورش ورود جوجه تخمین زده شده و اجرا گردد.
– دمای هوا در حدود ۳۱ درجه سانتیگراد باشد (اندازه گیری در محل های تجمع نظیر دانخوری و آبخوری صورت پذیرد).
– درجه حرارت وسایل حمل و نقل در حدود ۲۴ تا ۳۱ درجه سانتیگراد باشد.
– رطوبت نسبی هوا حدود ۶۱ تا ۷۱ درصد باید باشد.
عوامل مذکور باید به صورت منظم بررسی گردند تا اطمینان حاصل نماییم شرایط یکنواختی را در سراسر سالن اعمال نمودهایم. قبل از تحویل گرفتن جوجه یکروزه، یک کنترل نهایی از وضعیت خوراک، آب قابل دسترس و چگونگی تقسیم آن در طول سالن باید انجام پذیرد. تمامی جوجه ها باید قادر به نوشیدن و مصرف خوراک بلافاصله پس از اسکان در سالن باشند.
باقی ماندن جوجه به مدت طولانی در داخل کارتنهای حمل، برابر با دهیدراتاسیون بالاتر است. این امر منجر به کاهش ذخایر آب بدن میگردد که نتیجه آن تلفات بالا طی ساعات اولیه و کاهش ضریب رشد میباشد که نمود آن را میتوان در سن هفت روزگی و پایان رشد مشاهده نمود.
جوجه ها باید به سرعت داخل سالن جای داده شوند. این امر باید با ملایمت و آرامش کامل صورت پذیرد. خوراک و آب باید سریعاً در دسترس جوجه قرار گیرد و در پایان جعبه های خالی حمل جوجه یکروزه باید از فارم حذف گردند.
پس از رسیدن جوجه ها، بهتر است برای مدت زمان یک الی دو ساعت به حال خود رها باشند تا بتوانند با شرایط جدید زندگی خود آشنا شوند. بعد از این مدت مدیر فارم باید به سالن مراجعه نموده و جوجه را از نظر دستیابی به خوراک و آب زیر نظر بگیرد.
طی هفت روز اول دوره پرورش پیشنهاد میشود یک برنامه نوری جامع که شامل ۲۳ ساعت روشنایی با شدت ۳۱ تا ۴۱ لوکس باشد برای جوجه در نظر گرفت. این امر به جوجه در انطباقپذیری با شرایط، روبه رویی و تجربه دانخوری و آبخوری کمک خواهد نمود. فراهمآوری آب تازه و تمیز به همراه دانخوری ها و آبخوری هایی که در ارتفاع مناسب نصب شدهاند طی ساعات اولیه پرورش امری حیاتی است. خطوط نیپل باید به میزان ۱۲ پرنده برای هر قطره چکان در نظر گرفته شود. به علاوه میتوان از ۶ منبع تامین آب کوچک برای هر ۱۱۱۱ جوجه به عنوان سیستم کمکی به خطوط نیپل استفاده نمود. در ابتدا خوراک باید به صورت آزادانه در اختیار جوجه قرار گیرد. این خوراک میتواند به شکل فیزیکی کرامبل و یا مینی پلت در داخل سینی های دانخوری یک عدد به ازای هر صد جوجه بر روی سطح زمین قرار گیرد. پاشش خوراک بر روی سطح بستر باعث افزایش فضای خوراک دهی به میزان ۲۵ درصد خواهد گردید. این پاشش بهتر است در فضای اطراف مادر مصنوعی، دانخوری و یا آبخوری صورت گیرد. اگر ادغام جوجه هایی که از گله های مادر گوناگون گرفته شده اند امری اجتناب ناپذیر میباشد، بهتر است جهت حصول حداکثر عملکرد در گله و حفظ یکنواختی موجود، جدا از هم در سالن نگهداری شوند. برای این امر میتوان از فنس های مقسم و یا توریهای جداکننده استفاده نمود. جوجه هایی که از گله مادر جوان گرفته شده اند (گله هایی با سن زیر ۳۱ هفته یا به اصطلاح جونیور) نیاز به مکانی با درجه حرارت بالاتر و گرمتر دارند. این افزایش دما در حدود یک الی دو درجه نسبت به گله هایی که از مادر تا سن ۵۱ هفته گرفته شده اند میباشد.

رفتار جوجه های گوشتی به هنگام استفاده از سیستم گرمایش کل سالن در درجه حرارت های مختلف

پیشبینی وزن جوجه های گوشتی زنده

وزن زنده جوجه های گوشتی باید به صورت یک توزیع نرمال باشد. تنوع در جمعیت (گله) به وسیله ضریب تنوع یا تغییرات (CV) که به صورت انحراف معیار استاندارد از میانگین گله نمایش داده میشود تعریف میگردد. گله های متنوع دارای CV بالایی هستند در حالیکه گله های یکنواخت دارای CV کمتر از میباشند. هر جنس دارای توزیع نرمالی از وزن زنده میباشد. جوجه های تازه هچ شده (هر دو جنس) دارای CV بالاتری به گله هایی هستند که تعیین جنسیت شده اند.

تاثیر % CV بر نسبت پرندگان دارای وزن زنده مناسب در گروه های وزنی

اصول سلامت و امنیت زیستی

سلامت پرنده بالاترین اهمیت را در طی دوره پرورش جوجه گوشتی دارد. سطح پایین سلامت گله تاثیر منفی ای بر روی تولید و مدیریت گله دارد که شامل نرخ رشد، ضریب تبدیل خوراک، قابلیت زنده مانی و پروسه درمان است. شروع دوره پرورش باید با تهیه جوجه یکروزه ای که از کیفیت و سلامت بالایی برخوردار است باشد. جوجه باید از گله والدی انتخاب گردد که سطح سلامت بالا و معینی داشته و به صورت ایده آل یک گله والد در سالن پرورش مرغ مادر وجود داشته باشد.
برنامه کنترل بیماری در داخل فارم پرورش شامل:
_ پیشگیری از بیماری
_ کشف سریع عوامل ضد سلامتی و بیماری.
_ درمان و تشخیص بیماری میباشد.
به منظور تشخیص زود هنگام و مداخله هدفمند لازم است که تمامی پارامترهای تولید به صورت منظم بررسی گردند. مداخله زود هنگام در امر کنترل بیماری کمک خواهد نمود به امر پیشگیری از بیماری های مرتبط و موفقیت امر پرورش گله.

امنیت زیستی

امنیت زیستی از رشد انفجاری ارگانیسم های بیماری زا پیشگیری می نماید. زمان طرح ریزی برنامه امنیت زیستی ۳ جزء باید مورد توجه قرار گیرد:
_ مکان: فارم پرورش باید در محلی باشد که از نظر سایر طیور و گله های زنده ایزوله باشد. سالن های با سن ساخت کم و مشابه کارایی بالاتری در حذف پاتوژنها و محدود نمودن استفاده از واکسن های زنده دارند.
_ طراحی سالن: حصارکشی به منظور پیشگیری از دستیابی غیرمجاز. سالن باید به گونه ای طراحی گردد که منجر به کاهش جریان ترافیک، آسان شدن ضدعفونی و تمیزکاری و محیطی نامناسب برای پرندگان و جانوران موذی باشد.
_ روند عمل: پروسه پرورش باید از نظر کنترل جابجایی انسانها، خوراک، تجهیزات و حیوانات دیگر به داخل فارم جهت پیشگیری و رویارویی با بیماریها از کارایی بالایی برخوردار باشد.

فاکتورهای مورد نیاز در جهت موفقیت آمیز بودن برنامه واکسیناسیون

حل مسائل رایج پس از ۷ روزگی

اهمیت ساختمان در صنعت پرورش طیور

بخش عمده ای از هزینه های سرمایه گذاری واحدهای پرورش طیور صرف تهیه جایگاه نگهداری می شود و عدم توجه به آن ممکن است بر روی طیور که حیواناتی آسیب پذیر و حساس هستند آثار نامطلوبی بگذارد. هر گونه مشکل محیطی ناشی از سهل انگاری در ساخت سالن ها می تواند منجر به ایجاد تنش، کاهش تولید، افزایش تلفات و شیوع بیماری ها شود و صدمه های جبران ناپذیری را به واحدهای فوق وارد کند. نگهداری طیور در آب و هوای معتدل آسان است اما در اقیلم سرد کشور که در فصل زمستان میانگین درجه حرارت میتواند به ۲/ ۱۲ – سانتی گراد، رطوبت نسبی به طور متوسط به بالای ۸۰ درصد و نور آفتاب کمتر از هشت ساعت در روز می رسد، و در تابستان برعکس در اقلیم گرم و مرطوب کشور که درجه حرارت روزانه متوسط بالای ۳۵ درجه سانتی گراد است، نگهداری صحیح مرغ های گوشتی که راندمان بالایی دارند با مشکل مواجه می شود. درصورت یکه با طراحی مناسب ساختمان و تأسیسات مرغداری ها، تا حد زیادی م یتوان از اثرات نامناسب محیطی کاست.
هر موجودی برای نشان دادن عملکرد واقعی خود به یک محیطی مناسب نیاز دارد. ساختمان و تأسیسات پرورش و نگهداری نقش بسیار مهمی در فراه مآوردن محیط مناسب دارد. به طور مسلم به کمک ایجاد شرایط مناسب م یتوان تولیدات حیوان را بهبود بخشید و حداکثر تولید را ب هدست آورد. از طرفی چون احداث ساختمان مستلزم هزینه های سنگین است، رعایت اصول مهندسی ساختمان دامپروری الزامی و ضامن موفقیت در امر پرورش طیور است. لازم به ذکر است که کار با موجود زنده کاری بسیار حساس و مستلزم رعایت نکته های ظریف مدیریتی در جایگاه و امور پرورشی است.(طرح پرورش مرغ گوشتی)

فاصله مجاز بین ساختمان های پرورش

ساختمان های پرورش طیور نباید با بعضی از واحدها مثل کارخانه خوراک دام و طیور فاصله زیادی داشته باشد (در شعاع ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ متری) ولی باید یک حداقل فاصله با بعضی دیگر از واحدها مثل خانه های مسکونی و مرغداری های دیگر داشته باشد (حداقل ۴۰۰ متر). همچنین محل احداث مرغداری لازم است با راه های اصلی، فرودگاه و کارخانجات صنعتی دارای یک حداقل فاصله باشد

نحوه ساخت سالن های مرغداری

ساختمانهای مرغداری بایستی به طریقی ساخته شوند که در زمستان گرم ودر تابستان خنک باشد. رعایت اصول صحیح ساختمان وعایق بندی سقف ودیوارها و وجود دستگاه های تهویه مناسب از تراکم رطوبت جلوگیری می کند و مانع مرطوب شدن بستر شده به ترتیب از شیوع بیماری های انگلی ازجمله کوکسیدوز جلوگیری به عمل می آورد.
در رابطه با ساختمان مرغداری توجه به پنج فاکتور مهم است :
۱ – دائمی یا موقتی بودن لانه
۲ – اندازه ساختمان
الف: انفرادی
ب: ردیفی
پ: چند ردیفی
۳ – ساختمان از نظر پرورش
۴ – شکل از نظر پرورش
۵ – مصالح ساختمانی
ساختمان مرغداری را نباید برای استفاده طولانی در نظر گرفت بلکه باید طوری ساخت که حداکثر پس از ۱۰ تا ۱۵ سال بتوان تغییراتی همراه با پیشرفتهای روزمره درامورساختمانی درآن به عمل آورد . در هلند عقیده بر این است لانه را برای مدتی حدود ۱۰ سال ساخت تا پس از این مدت بدون این که خسارت زیادی بر مرغداری وارد آید بتوان آن خراب کرد وبا مصا لح باقیمانده لانه جدیدی طبق اصول وقواعد روز بنا نمود.(طرح پرورش مرغ گوشتی)

ساختمان مرغداری از نظر پرورش شامل:

۱- ساختمان مرغ مادر (چه مرغ مادر گوشتی چه تخمی)
۲- ساختمان انکو باسیون
۳- ساختمان پرورشی جهت جوجه های گوشتی

ساختمانهای مرغداری از نظر طراحی شامل :

۱- مرغداری گوشتی

الف: سیستم باز
ب:سیستم بسته

۲- مرغ مادر

الف: سیستم باز
ب: سیستم بسته
سیستم بسته
الف: سیستم قفس
ب: سیستم بستر

۳-ساختمان انکوباسیون

جدا از نوع پرورش ونوع ساختمان که تقسیم بندی شدبسته به نوع منطقه وشرایط آب وهوایی طراحی ساختما ن متفاوت است یعنی اینکه نوع مصالح مورد استفاده متفاوت است بسته به میزان سرمایه گزاری نیز در انتخاب نوع مصالح دخیل است چنانچه در مناطق شمال کشور وبسیاری از کشورهااز چوب بیشتر استفاده می شود جدایی از تفکیک موارد بالا جهت تهیه ساختمان مرغداری از هر نوع که باشد طراحی آن در مناطق ایران به شرح زیر است:

شکل ساختمان

ساختمان را ممکن به اشکال ، ساده ودوسقفی ساخت. در نوع ساده که بیشتر در مرغداری های کوچک عمل می شود ازیک سقف مسطح ویا شیبدار استفاده می شود شیب از جلو به عقب است واینکار هم سبب گرفتن نور بیشتری می گردد وهم آب باران در جلوی ساختمان جمع نمی شود . در ساختمان دو سقفی، تهویه بخوبی صورت گرفته سقف اصلی شیب دار است وفضای بین سقف اول ودوم بعنوان انبار می تواند مورد استفاده قرار گیرد.(طرح پرورش مرغ گوشتی)

مصالح ساختمانی

شامل چوب وآجروسیمان وبلوک وهمچنین ورقهای فلزی وآلومنیوم و یا ایرانیت، البته استفاده ازهرکدام از این مصالح دارای معایب ومزایایی است .
ساختمانهای اداری ومسکونی باید در مدخل فارم احداث شوند . اولین قدم در احداث واحد مرغداری محل مزرعه است و باید به نحوی انتخاب شود که با سایر مراکز پرورش فاصله داشته باشد البته با توجه به اینکه بیماریهای مثل نیوکاسل و برونشیت از مسافتهای بسیاردور و از طریق مواد به راحتی منتقل می شودوبعضی ازعوامل بیماری زا مثل MG از طریق تماس مستقیم و توسط انسان ویا مواد مختلف منتقل میشود. درمناطقی مثل شمال کشور که رطوبت نسبی زیاد است وامکان استفاده از سیستم خنک کننده تبخیری موجود نیست سیستم آشیانه های باز توصیه می گردد.

عملیات ساختمانی

پی ساختمان در صورت دائمی بودن ساختمان باید به پی آن توجه زیادی نمود. تا بدین وسیله رطوبت لانه را به حداقل رساند. و ضد عفونی در آن به خوبی صورت گیرد. در کشورهای اروپایی و آمریکایی در لانه های دائمی برای پی از کانگریت یا سمنت استفاده می گردد .در ایران برای پی و پایه های ساختمان از شفته (مخلوط آهک، خاک، سنگ، آب) استفاده می کنند. عمق پی ۱۵ تا ۶۰ سانتیمتر، و عرض آن حداقل دو برابر عرض دیوار باید باشد. پی حداقل ۴۰ سانتیمتر از سطح خاک بالاتر باشد تا رطوبت نتواند به آسانی در لانه نفوذ کند.

کف ساختمان

کف لانه باید حداقل ۲۵-۳۰ سانتی متر از کف زمین مجاور بلند تر باشد تا از خشک بودن لانه اطمینان حاصل شود برای جلوگیری از نفوذ رطوبت زمین به داخل لانه و همچنین عایق بودن کف به خصوص در نقاطی که زمین مانند شمال ایران طبیعتاً مرطوب است از یک لانه قیر اندود و یا کاغذهای مخصوص زیر کف باید استفاده نمود .
کف لانه ها را امروزه بهر دو گونه می سازند: کف های معمولی و کف های توری در طریقه استفاده از کف های توری که به طور وسیعی در اسرائیل و آمریکا متداول است ولی هنوز در ایران مورد استفاده و توجه قرار نگرفته است کف اصلی لانه از زمین معمولی ساخته شده است و در آن هیچگونه مصالح ساختمانی بکار نمی رود به فاصله یک متر از کف اصلی لانه کف دیگری از تور سیمی یا از نرده های چوبی نصب می گردد مرغها را در روی کف اخیر پرورش می دهند. در نتیجه مدفوع و فضولات مرغها از بین توری ها می گذرد و به کف زمین اصلی می افتد بدین ترتیب طیور هیچگونه رابطه و تماس با مدفوع ندارد . و از طرف دیگر مانند کف های معمولی تولید گرد و خاک نمی کند. اینگونه کف ها بسیار بهداشتی و خوب است ولی گران تمام می شود.
کف های ساده معمولی: در اینگونه ساختمانها مرغها را در روی زمین نگهداری می کند (Deep litter) کف ممکن است دارای انواع مختلف باشد:
۱) کف بدون مصالح ساختمانی: در این لانه ها از زمین معمولی به عنوان کف استفاده می کنند بدون اینکه هیچگونه مصالح ساختمانی بکار رفته باشد . اگر زمینی که لانه در آن ساخته شده است کاملا خشک باشد و پی ساختمان نیز به حد کافی مناسب باشد می توان از این کف ها استفاده نمود این کف ها اولاً گرم است ثانیاً منابع طبیعی خوبی برای رشد بعضی میکروارگانیسم های مؤثر در تجزیه فضله و ایجاد ویتامین B۱۲ می باشند.
۲) از همه مهمتر اینگونه کف ها بسیار ارزان تمام می شود ولی اگر رطوبت زیاد است می توان مقداری شفته در کف ریخت.
عیب اساسی این کفها اشکال ضد عفونی کردن می باشد . از این رو اینگونه کفها امروزه در ساختمانهای دائمی کمتر مورد توجه است و فقط در لانه های موقتی توصیه می شود .
۳) کف با مصالح ساختمانی: این کف ها بسته به مصالح به کار رفته در یکی از تیپ های زیر طبقه بندی می شوند.
الف) کف چوبی: ساختمان اینگونه کفها بخصوص در بعضی نواحی که چوب ارزان است توصیه می شود به خصوص وقتی که زمین ناهموار می باشد.
حداقل ضخامت چوب هائی که برای کف بکار می رود باید در حدود ۳-۵ سانتیمتر باشد اگر کف جداره و در بین جدار یک ماده عایق قرار گیرد ، نتیجه حاصل بهتر است، از کف های چوبی به خصوص در نقاط شمالی ایران می توان استفاده نمود در این مورد باید در زیر کف چوبی پایه قرار دارد.(طرح پرورش مرغ گوشتی)
این پابه باید حداقل ۵۰ سانت در خاک فرو روند سپس روی آنها الوارها را قرار داد . این الوارها باید در روی پایه ها قرار گیرد و حداقل ۳۰ سانت از سطح زمین بالا باشند و سپس کف اصلی را در روی آنها قرار داد .معمولا چوب های کف با پیچ به الوار زیر ثابت می شود.
بهر حال استفاده از کف های چوبی در نقاطی که چوب فراوان و ارزان است خوب می باشد ولی از نظر بهداشتی باید کاملاً مواظب آن بود در غیر این صورت ممکن است به زودی مورد هجوم حشرات قرار گیرد و آشیانه آنها شود و همچنین اگر جنس چوب خوب نباشد ممکن است بر اثر رطوبت به زودی از بین برود . حسن آن اینست که به آسانی و سهولت مرغدار می تواند قسمت های خسارت دیده آن را بردارد و تعمیر نماید بدون اینکه احتیاج به متخصص باشد.(طرح پرورش مرغ گوشتی)
ب) کف های سیمانی – بسیار بهداشتی و مطمئن است شستشوی کف به آسانی انجام می گیرد اگر شیب لانه مناسب باشد رطوبت نیز کمتر در لانه نفوذ می کند.
معمولا در انگلستان برای ساختن کف های سیمانی از ترکیب زیر استفاده می شود ۱ قسمت سیمان ۳.۵ قسمت ماسه نرم یا شن و ۷ قسمت سنگ ریزه – و روی آن در حدود ۸-۱۰ سانتی متر سیمانکاری می کنند. کف های سیمانی بایستی از زمین کمی بلند تر باشد.
ج) کف های آجری – اینگونه کف ها بخصوص در اطراف تهران زیاد دیده می شود چنانچه بین آجرها با سیمان به خوبی بند کشی شود از نظر بهداشتی بدون نقص است.
زیرا این کف ها را باید از یک ماده عایق پوشاند اغلب برای این منظور از اوراق کاغذ قیر اندود و یا گونی های آغشته به قیر استفاده می شود . بدین ترتیب لانه گرم تر می شود و نفوذ رطوبت از زمین به داخل لانه کمتر امکان پذیر است.

دیوار ساختمان

بسته به نوع وشکل ساختمان دیوارها فرق می کند . معمولاً دیوار ساختمانهای انفرادی ساده وکوتاه وارتفاع در ساختمانهای چند ردیفی وآنهایی که دارای سقف دوگانه هستند بلندتر است ارتفاع در ضلع جنوبی بلندتر از شمالی است در داخل لانه نیز از یک سری دیوارهای کوتاه به منظور جدا سازی قسمتهای مختلف استفاده می کنند ، این دیوارها به طور معمول از تورهای سیمی ساخته می شود.(طرح پرورش مرغ گوشتی)

دو نوع از دیوارهای مناسب در مرغداری

۱- استفاده از بلوکهای سیمانی توخالی ۲۴ سانتیمتر طرف داخل بلوکها را توسط ورقهای پرس شده واز کاه به ضخامت ۵ سانتیمتر پوشانده توسط میخ به دیوار چسبانده از سطح زمین تاارتفاع یک متری سیمان کاری نموده وبقیه را گچ کاری می کنند طرف خارجی را برای جلوگیری از نفوذ باران سیمانکاری می کنند .
۲- استفاده از آجر معمولی وعایق کاری نمودن همچنین استفاده از ورقهای آلومنیوم یا نئوپان رنگ شده استفاده کنند وطرف بیرون را سیمان کاری کنند.
ارتفاع دیوارها بسته به تیپ و نوع ساختمان فرق می کند . معمولاً ارتفاع ساختمانهای انفرادی و ساده کمتر و ارتفاع ساختمانهای چند ردیفی و آنهائی که دارای سقف دو گانه هستند بلند تر است . اغلب دیوارهای سمت جنوبی بلند تر از دیوارهای قسمت شمالی است معمولا در ساختمانهای ساده ارتفاع دیوارها در جلو ۲.۵-۳ متر و در عقب ۲-۲.۵ متر کافی است . در ساختمانهای ردیفی و بزرگ ارتفاع دیوار ممکن است در جلو و عقب به یک اندازه و در حدود ۳- ۳.۵ متر باشد .
در داخل نیز یک عده دیوارهای مجزا کننده قرار می گیرد که اغلب از تور سیمی است و فقط نیم متر آن از آجر یا مصالح ساختمانی دیگر است . معمولا برای هر ۶-۹ متر طول یک دیواره مجزا کننده در نظر می گیرند بدین ترتیب هر لانه را به چند مرغدان تقسیم می کنند.
برای صرفه جویی این دیوارهای توری را تا سقف ادامه نمی دهند بلکه به ارتفاع ۱.۵-۲ متر در نظر می گیرند به طوری که پرنده نتوانند از روی آنها بپرند . ارتفاع دیواره هر چه بیشتر باشد از نظر تهویه بهتر است ولی گرم کردن آن در زمستان مشکل تر می باشد ساختمان دیوارها ممکن است بسته به موقعیت و سلیقه از مواد مختلف تشکیل شود .(طرح پرورش مرغ گوشتی)
دیوارهای آجری و بلوکه های سیمانی از نظر عایق بودن در برابر حرارت و استحکام مناسب هستند اگر ارتفاع کم و سقف ساده است می توان عرض دیواره را ۱.۵ آجری گرفت ولی اگر ارتفاع زیاد و سقف سنگین است حتما عرض دیوار را بایستی ۲ آجری و حتی بیشتر در نظر گرفت .
در بعضی نقاط می توان از سنگ حتی از گل و خشت هم استفاده نمود در این صورت باید دیواره از داخل تا سقف با سیمان پوشیده شود تا ضد عفونی کردن و شستشوی آن آسان باشد .
از دیوارهای فلزی به خصوص برای لانه نیمچه ها و جوجه کبابی ها به طور وسیعی در دنیا استفاده می شود ولی استفاده کردن از آنها در ایران مشکل است زیرا زمستانها سرد و تابستانها دیوارهای فلزی را جدا کنند و برای گرم کردن لانه در زمستان نیز از مواد عایق حرارت در قسمت داخل دیواره استفاده می شود . در بعضی نقاط مثل شمال ایران می توان از دیوارهای چوبی استفاده کرد .
در این صورت چوبهای مورد استفاده باید از خارج رنگ و از داخل با نفت سیاه یا قطران یا ماده ای ایزولان آغشته شود . دیوارها به طور کلی از داخل باید دارای آستر باشد معمولا می توان ابتداء دیوار را کاه گل نمود و سپس روی آن را با گچ و حتی دوغ آب آهک سفید کرد .
این عمل لانه را روشن تر نشان می دهد و سبب گرم شدن بیشتر و مسدود شدن سوراخ ها و خلل و فرج دیواره و جلوگیری از نفوذ و اشاعه حشرات موذی و سهولت عمل ضد عفونی کردن می گردد .(طرح پرورش مرغ گوشتی)

سقف

با توجه به امکان تبادل سریع حرارتی در سقف آشیانه های مرغداری باید سعی در عایق کاری این قسمت از ساختمان نمود .
سقف ممکن است ساده، شیب دار، زاویه دار مساوی و زاویه دار غیر مساوی باشد.
سقف های ساده از نظر ساختمان ارزان تر تمام می شود ولی تهویه آن به خوبی انجام نمی گیرد. برای اینکه تهویه به خوبی انجام شود ارتفاع این سقف ها باید زیاد باشد . این تیپ سقف ها برای لانه های کوچک به خصوص برای نگاهداری جوجه های کوچک و همچنین انبار و غیره مناسب است.
معمولا دیواره عقبی آن بلند تر از دیواره جلویی است . ارتفاع دیوارها باید طوری باشد که بتوان در داخل لانه به آسانی کارکرد این سقف ها ممکن است به صورت مستقیم یا شیب دار باشد . در این صورت شیب از جنوب به شمال است.
ـ سقف های زاویه دار (Gabletype)
برای لانه های بزرگ که تعداد نسبتا زیادی مرغ در آنها نگاهداری می شود این نوع سقف ها مناسب است زیرا تهویه در این لانه به خوبی انجام می گردد و کارکردن در آن آسان است .معمولاً امروزه در لانه های مدرن سقف از دو قسمت تشکیل می شود یک سقف خارجی و یک سقف داخلی.
سقف داخلی از مواد ایزولان تشکیل می شود و لانه را از نظر عایق سازی و جلوگیری از سرد شدن لانه در زمستان و گرم شدن لانه در تابستان محفوظ نگاه می دارد . سقف های زاویه دار ممکن است قرینه و یا نا قرینه باشند.
ـ سقف های زاویه دار بی قرینه (Semi monitor type)‌
در این سقف ها فاصله خط الراس از دیواره به یک نسبت نیست . دیواره عقب معمولا کوتاه تر از دیواره جلو ساخته می شود .این تیپ از سقف ها به خصوص برای ساختمانهایی که عرض آنها کم و باریک می باشند بسیار خوب است در برخی از سقف های زاویه دار پنجره های تهویه ای سرتاسری قرار می گیرد .
لانه های دو سقفی اگر چه کمی گران تمام می شود ولی از نظر بهداشتی از نظر تهویه و حرارت لانه بسیار مناسب است . زیرا در تابستان هوای بین دو سقف محیط عایقی را بین هوای گرم خارج و داخل لانه ایجاد می کند . در حالیکه در زمستان هوای سرد که توسط پنجره های سقفی وارد محوطه بین دو سقف می شود قدری گرم می شود و سپس وارد لانه می گردد.
در این صورت اشکالی از نظر هوای سرد بیرون پیش نخواهد آمد.
مصالحی که برای ساختمان سقف به کار می رود باید خشک و سبک و ارزان باشد. انواع مصالحی که برای سقف به کار می رود عبارتست از:
۱) سقف فلزی: معمولا در ایران از آهن سفید استفاده می شود. این سقف ها اگر به خوبی کار گذاشته شود رطوبت ناپذیر است ولی گاهی ممکن است زنگ بزند از این رو به خصوص در نقاط مرطوب مانند شمال بهتر است هر چند سال یکبار آن را رنگ زد ، این سقف ها در تابستان گرم می شود مگر اینکه در زیر آن سقف عایق دیگری قرار دهند از این رو در نقاط گرمسیر مانند ایران توصیه نمی شود.
۲) سقف های چوبی: در نقاطی مانند شمال ایران که چوب ارزان و تهیه آن آسان است می توان از اینگونه سقف ها استفاده کرد . برای اینکار از الوارهای نازک چوب استفاده می شود و آنها را طوری در کنار هم قرار می دهند که فاقد درز باشد و از نفوذ رطوبت در لانه جلوگیری به عمل آورد. جنس چوب باید محکم ،‌سبک ، سفید و روشن باشد و به خوبی در روی دیوارها ثابت گردد تا بر اثر باد و طوفان شدید از جای کنده نشود.
اغلب سقف های چوبی دارای دیوارهای چوبی نیز هستند از نظر جلوگیری از گرما به خصوص در نقاطی که دارای تابستانهای سوزان و طولانی هستند این گونه سقف ها بسیار خوب می باشند ولی دوام آنها کم است در ضمن خطر آتش سوزی و حمله حشرات موذی زیاد است . در نواحی مرطوب و سرد سیر نیز ممکن است به زودی بپوسد و از بین برود.(طرح پرورش مرغ گوشتی)
۳) سقف های تیر آهنی و بتونی: بهترین نوع سقف مرغدانی بشمار می روند. از این گونه سقف ها اغلب در لانه های ردیفی و چند طبقه ای استفاده می شود. در تهران اغلب سقف ها تیر آهنی است که در بین آنها از آجر استفاده شده است.
این گونه سقف ها در زمستان گرم می باشد و چنانچه تهویه به خوبی انجام گیرد در تابستان لانه را می توان به آسانی خنک نمود. دوام اینگونه سقف ها نیز بسیار زیاد است .در نواحی سرد سیر در زمستان احتیاج به برف روبی است و این امر مستلزم کارگر و صرف وقت بیشتری است اخیرا در تهران از اوراق پنبه نسوز یا ایرانیت برای سقف مرغداری استفاده می شود حسن اینگونه سقف ها در اینست که به آسانی و سادگی می توان آنها را جمع کرد.
معمولا این سقف ها به وسیله پیچ و مهره استوار و محکم می شوند ولی باید توجه داشت که سوراخ یا درز در سقف ایجاد نشود برای اینکار بهتر است در زیر هر پیچ یک واشر کار گذاشته شود.
سقف های آجری یا طاقی نیز کم و بیش در اطراف کشور مرسوم شده است. اینگونه سقف ها خیلی ارزان تمام می شود (مانند سقف مساجد یا کاروانسراهای قدیمی) ولی عرض لانه را نمی توان زیاد گرفت و از طرف دیگر برای تحمل فشار سقف باید دیوارها را کلفت تر از حد معمول گرفت و ارتفاع دیوارها نیز باید زیاد باشد. از این رو برای لانه های بزرگ چنین سقف هائی توصیه نمی شود به طور کلی در انواع سقف ها اصول زیر را باید در نظر داشت:
اولاً سقف باید طوری باشد که رطوبت باران نتواند در لانه نفوذ کند برای این منظور در جلو و عقب ساختمان بطور متوسط در حدود یک متر باید سقف به صورت سایه بان از دیوارها تجاوز نماید و این امر در بعضی نواحی مانند شمال ایران که باران فراوان است ضروری است در نواحی گرمسیر نیز می توان از این سایه بان برای جلوگیری از نفوذ آفتاب تابستانی به داخل لانه استفاده نمود .(طرح پرورش مرغ گوشتی)
شیب سقف نیز باید به طور ملایم از جلو به عقب باشد ، بدین ترتیب ریختن قطرات باران به داخل لانه و مرطوب شدن جلوی لانه جلوگیری به عمل خواهد آمد . اگر سقف از داخل نیز با یک ماده عایق و ایزولان پوشیده شود اثر بهتری دارد زیرا در این حال لانه در زمستانها گرم و در تابستانها خنک خواهد ماند. در هلند معمولا برای این منظور از سقف های نی ای و یا بوریائی استفاده می کنند که بسیار ارزان و کم قیمت است.

در و پنجره

درها از نظر اندازه باید بزرگ نباشند. حداقل یک متر پهنا ودو متر بلندی داشته باشند . تعداد پنجره ها را باید حداقل گرفت، در مناطق سردسیر باید از چوب استفاده کرد و درمناطق خیلی سرد بهتر است پنجره ها دوبل باشند. مساحت پنجره تابعی از سطح آشیانه است به متوسط۲۰/۱ تا ۲۵/۱ سطح آشیانه به پنجره اختصاص می یابد . پنجره هرچه به کف نزدیک تر باشد آفتاب بیشتری به کف خواهد تابید در مناطق سردسیر برای حداکثر استفاده از نور وگرما پنجره ها را باید حتی المکان به کف نزدیک کرد . البته پیشنهاد می شود که با توجه به هزینه ها و مسائلی چون، تنظیم نور سالن ، جلوگیری از ورود آلودگی به داخل سالن و . . . از سیتم ویندولس (بدون پنجره ) استفاده شود.
ارتفاع سالن در مناطق سردسیر ۴/۲ متر و در مناطق گرمسیر ۳ متر باید باشد
درها بایستی طوری ساخته شده باشد که به سادگی باز شود و در موقع کارکردن تولید اشکال ننماید . در ممکن است معمولی یا کشوئی باشد . در لانه های کوچک می توان از درهای کشوئی استفاده کرد ولی در لانه های بزرگ بهتر است از درهای معمولی که در جهت عمودی می چرخند استفاده نمود. ارتفاع درها معمولا ۵/۱-۲ متر کافی است و بهتر است در این درها فنر قرار دهند تا به خودی خود بسته شود.
درهای دو لتی برای لانه های بزرگ توصیه می شود و در لانه های کوچک می توان از درهای ساده و یک لتی استفاده نمود درهای داخلی را باید به طور ساده ساخت و ارتفاع آنها نیز باید به اندازه ای باشد که کارگر به آسانی بتواند از آنها بگذرد. برای ساختن در می توان از چوب ، حلبی و حتی آهن استفاده کرد عرض درها نیز باید به اندازه ای باشد که کارگر با وسائل به آسانی بتوان از میان آن بگذرد معمولا عرض یکمتر برای این منظور کافی است در لانه های بزرگ برای ورود تراکتور باید درها را بزرکتر گرفت.(طرح پرورش مرغ گوشتی)

پنجره ها

پنجره ها باید طوری ساخته شود که نور کافی حتی در روزهای تاریک ابری نیز وارد لانه شود.
ارتفاع پنجره نیز مهم است هر چه ارتفاع پنجره ها بیشتر و به کف لانه نزدیکتر باشد اشعه آفتاب بهتر در کف لانه پخش می شود.
در نقاط گرمسیر باید پنجره ها به سقف نزدیکتر باشد و به وسیله سایه بان هائی مانع از ورود آفتاب گرم تابستانی به داخل لانه شد و در نقاط سردسیر بر عکس هر چه پنجره ها به کف نزدیکتر باشد بهتر است زیرا مقدار بیشتری اشعه آفتاب به خصوص در زمستان وارد لانه می شود نقاط سردسیر اگر تعداد پنجره ها زیاد باشد سبب سرد شدن لانه می شود.
معمولا برای هر ۱۵-۱۸ متر مربع فضای کف یک متر مربع پنجره کافی است . در جاهائی که تمام پنجره ها فقط در یک سطح لانه قرار بگیرد باید کمی بیشتر از میزان ذکر شده در نظر گرفت .
در نقاط گرمسیر برای جلوگیری از گرم شدن زیاد از حد لانه به وسیله تابش اشعه آفتاب بهتر است در بالای پنجره سایبان تهیه دید این سایبان ها باید در جهت جنوبی و شرقی به کار رود .
در بعضی نقاط در تابستانها برای خنک کردن لانه معمولا شیشه های زیر سایه بان را بر می دارند و شیشه ای پائین را به وسیله رنگ سفید تار می کنند و بدین وسیله تا اندازه ای مانع از ورود آفتاب به داخل لانه می شوند.
بهترین تیپ پنجره آنهائی است که در جهت بالا و پایین باز و بسته می شوند . اینگونه پنجره ها اغلب مانع از کوران می شوند پنجره هائی که در حول محور عمودی باز می شوند دارای این مزیت هستند که می توان آنها را به وسیله یک اهرم با هم بست یا باز کرد
به طور کلی از پنجره ها برای تهیه نور کافی و تهویه می توان استفاده کرد . در لانه ای که دارای پنجره کافی و هوای روشن است کمتر بیماری دیده می شود تولید نیز به همان نسبت در میزان رضایت بخش تر است.
معمولا سه نوع پنجره در جایگاه طیور در نظر می گیرند.(طرح پرورش مرغ گوشتی)

۱) پنجره های جلوئی

این پنجره ها اغلب در جهت جنوبی یا شرقی لانه قرار می گیرند و پنجره اصلی به شمار می رود.
این پنجره ها اغلب برای نور کافی مورد استفاده قرار می گیرد. از این رو هر چه بزرگتر باشد بهتر است در لانه های مدرن امروزه از کف تا زیر سقف کشیده می شود. بدین ترتیب اولا نور را به خوبی در سرتاسر لانه پخش می کند و اشعه آفتاب به خوبی می تواند به کف لانه به طور مایل بتابد .
در ضمن هوای کثیف و گرم را که در قسمت بالائی و در نزدیک سقف جمع شده اند از لانه بیرون می برد.
حداقل برای هر ۱۵-۱۸ متر مربع باید یک متر مربع پنجره در نظر گرفت ولی همان طور که گفته شد امروزه حداقل ۲/۱ دیواره جنوبی یا شرقی را به پنجره اختصاص می دهند . البته این امر بستگی به آب و هوا فرق می کند در نقاط سردسیر باید پنجره ها را کمتر کرد در نقاط گرمسیر پنجره های اصلی را طوری باید ساخت که در تابستان بتوان به سهولت آنها را از دیواره جدا کرد یا حداقل شیشه های آن را برداشت به این منظور اغلب از پنجره های سرتاسر چوبی که دارای شیشه های کشوئی هستند استفاده می شود. این دسته از پنجره ها را می توان بسته به موقعیت محل از چوب یا فلز ساخت.
نکته ای که باید مورد توجه قرار گیرد اینست که وقتی که نور از شیشه عبور می کند اشعه ماوراء بنفش آن توسط شیشه گرفته می شود از این رو از نظر خواص شیمیایی نور خاصیت خود را از دست می دهد.(زیرا می دانیم تنها قسمتی از اشعه آفتاب که تولید ویتامین D در بدن می کند قسمت ماوراء بنفش نور است) از این رو اخیراً بعضی کشورها بجای شیشه برای پنجره ها از اوراق ضخیم نایلن یا طلق استفاده می شود . این امر علاوه بر این که ارزان تمام می شود از نظر اینکه نایلن یا طلق اشعه ماوراء بنفش نور را نیز جذب نمی کند بهداشتی تر است ولی در زمستانها لانه را سرد می کند و گرم کردن لانه دچار اشکال می شود از این سیستم فقط در نقاط گرمسیر که دارای زمستانهای ملایم است توصیه می شود.(طرح پرورش مرغ گوشتی)

۲) پنجره های عقبی

این پنجره های اغلب در جهت شمالی یا غربی لانه قرار می گیرند و بیشتر از جهت تهویه لانه بکار می روند . در ضمن تا اندازه ای به روشنائی لانه کمک می کند. در هنگام تابستان نیز با تولید جریان هوا به خنک کردن لانه در روزهای گرم کمک می کند.
این پنجره ها را اغلب برای جلوگیری از کوران نزدیک به کف یا سقف لانه قرار می دهند تا بر اثر باز کردن پنجره های جنوبی یا شرقی تولید کوران شدید و عوارض ناشی از آن ننماید.
اندازه این پنجره ها اغلب کوچک است و به طور ساده ، کشوئی با شیشه یا حتی بدون شیشه ساخته می شود.
در تابستانها معمولاً شیشه های آن را بر می دارند . این پنجره ها اگر در زیر سقف قرار گیرد بهتر است زیرا هوای گرم و کثیف لانه را خارج می کند بدون اینکه لانه سرد نماید.
این پنجره ها یا به عبارت دیگر دریچه ها ممکن است به فاصله یک متر از هم و در سرتاسر لانه قرار گیرند.
اندازه این پنجره ها بسته به ارتفاع دیواره و همچنین اندازه سالن فرق می کند ولی اغلب نیم متر ارتفاع و یک متر طول برای هر کدام در نظر می گیرند.
در بعضی مزارع این پنجره ها فقط از تخته های ساده تشکیل می شود که در هنگام احتیاج آنها را باز می کنند .

۳)پنجره های سقفی

معمولاً در لانه های بزرگ که دارای سقف های زاویه دار هستند گاهی در بن زاویه دو سقف پنجره های تهویه ای قرار می دهند.
اغلب در ساختمانهای چند ردیفی و بزرگ که تعداد زیادی پرنده در آنها نگاهداری می شوند به خصوص در نقاط گرمسیر از اینگونه پنجره ها به کار می رود.
باز کردن این پنجره ها در بین دو سقف به تهویه و خشک شدن لانه در تابستان کمک بسزائی می کند.
این گونه پنجره ها در نقاطی مانند ایران که هوای تابستانی بسیار گرم است و از طرفی استفاده از مواد عایق همچنین وسائل تهویه ای الکتریکی در لانه مرغها گران تمام می شود بسیار خوب است اخیرا در اطراف تهران در لانه هائی که سقف آنها طاقی است (مانند مساجد و کاروانسراهای قدیمی) از اینگونه پنجره ها در راس سقف تعبیه می شود. امروزه معمولا برای لانه های بزرگ از ساختمانهای سوله استفاده می شود که دارای طول و عرض مختلف اند. تعدادی کارخانه در ایران این سالن ها را بسته به سفارش مشتری ساخته و در محل مورد نظر نصب می کنند . ساختمانهای سوله امروزه در مرغداری های جدید بسیار متداول است.(طرح پرورش مرغ گوشتی)

تیپ ساختمان های مرغداری از نظر شکل سقف

طاق ضربی (قوسی)

این سالن ها بیشتر در مناطق گرمسیر مورد استفاده قرار میگیرد. ارتفاع سقف معمولاً در قسمت تیزی به ۸۰ / ۲ تا ۲۰ / ۳ متر م یرسد، از نظر هزینه اولیه چون در ساخت سقف از آهن استفاده نمی شود احتمالاً هزینه اولیه کمتر از سایر تیپ ها خواهدشد. عرض قوس ها حداکثر سه متر است و معمولاً سالن های با تهویه عرضی بدین شکل ساخته می شوند. مصالح مورد استفاده گچ و آجر است که برای پوشش از ایزوگام، آسفالت و یا کاهگل استفاده می شود، گاهی به جای آجر از قالب بتنی مسلح نیز استفاده میشود.

سقف خرپا

این سالن ها را معمولاً از نبشی یا قوطی آهنی، اسکلت فلزی تهیه میکنند و روی دیوارها می گذارند. سقف در این روش شیبدار یک طرفه یا دوطرفه است. جهت پوشش آن از ایرانیت سیمانی و یا فلزی با ورق گالوانیزه استفاده میشود. بر روی خرپاها از آهن Z و یا قوطی ۴۰ در ۸۰ ، جوش داده می شود. این نوع سقف در اکثر مناطق قابل اجرا است.

سقف سوله

معمولاً سوله ها پیش ساخته است و از یک طرف و یا دو طرف شیب دارد. در سوله به جای جوش از پیچ و مهره جهت اتصال قسمت های مختلف استفاده می شود. در زیر پایه ها فونداسیون مخصوصی لازم است که بولت ها بر روی آن قرارمی گیرند. جهت پوشش آن معمولاً از ایرانیت سیمانی و یا ورق گالوانیزه موج دار استفاده میشود که بر روی آهن های Z پیچ می شوند. معمولاً هزینه اولیه این تیپ بیشتر از روش های دیگر است.

اصول مربوط به سالن و محیط زیست

کنترل محیط زیست پرنده از طریق کنترل تهویه در واقع همان اصل کنترل محیط زیست است. ضروری است که منبع خوبی از هوای پاک و سالم را به صورت پایدار در اختیار پرنده قرار دهیم. هوای تازه در واقع نیازمندی ای است که در تمام طول دوره پرورش باید برای جوجه تامین شود چرا که امری ضروری در رابطه با سلامت پرنده و کسب حداکثر پتانسیل در امر عملکرد میباشد.
تهویه کمک میکند که درجه حرارت داخل سالن در محدوده حرارتی آسایش پرنده باقی بماند. در طول دوره آغازین پرورش نگهداری پرنده در دمای بهینه اصلی ترین موضوع پرورش طی این دوره است، اما پس از آن و در طی دوره های رشد و پایانی این خنکی پرنده است که تبدیل به موضوع اساسی طی دوره های مذکور میگردد. سالن و سیستم تهویه مورد استفاده بستگی به شرایط جوی دارد اما تمامی مواردی که تاثیر بسزایی بر روی تهویه دارد باید در جهتی باشد که حذف کننده مازاد گرما و رطوبت ، توسعه دهنده اکسیژن و بهبود دهنده کیفیت هوا از طریق حذف گازهای مضر باشد.
سنسورهایی که سطح آمونیاک، CO2، رطوبت نسبی و درجه حرارت را بررسی میکنند در سطح بازار موجود بوده و جهت تکمیل سیستم تهویه اتومات میتوانند مورد استفاده قرار بگیرند. همزمان با رشد جوجه ها اکسیژن مصرفی و گازهای تولیدی دفعی به همراه تبخیر آب افزایش مییابد. اشتعال از طریق تجهیزات مربوط به گرمایش باعث افزایش گازهای دفعی در سالن میگردد.

هوا

عمده ترین آلوده کننده هوا در داخل محیط زیست سالن گرد و غبار، آمونیاک، CO2 ،CO و تبخیر آب میباشد. در زمان افزایش، این عوامل منجر به تخریب سیستم تنفسی، کاهش بازدهی تنفس و کاهش بازدهی عملکرد پرنده میگردد. ادامه در معرض آلودگی قرار گرفتن و افزایش رطوبت هوا ماشه بیماری را میکشد (آسیت، بیماری مربوط به سیستم تنفسی یا CRD)، تنظیم درجه حرارت را تحت تاثیر قرار داده و از طرف دیگر باعث کاهش کیفیت بستر میگردد.

تاثیر برخی از آلوده کننده های رایج در محیط سالن

آب

جوجه ها مقداری آب تولید میکنند که از طریق دستگاه تنفسی وارد محیط میگردد. این آب باید از طریق سیستم حذف گردد. یک جوجه ۲/۵ کیلوگرمی در حدود ۷/۵ کیلوگرم آب در طول دوره پرورش مینوشد که از این مقدار در حدود ۵/۷ کیلوگرم آن به داخل اتمسفر سالن بازگردانده میشود. این شاخص برای ۱۰۰۰ برابر برابر ۵۷ تن آب میباشد. این آب بارگذاری شده در محیط سالن باید از طریق سیستم تهویه حذف گردد. اگر مصرف آب به هر دلیلی آفزایش یابد نیازمندی جهت حذف رطوبت نیز به همان نسبت افزایش می یابد.

استرس گرمایی

درجه حرارت طبیعی بدن جوجه های گوشتی در حدود ۴۱ درجه سانتیگراد است. زمانی که درجه حرارت محیط زیست به بالای ۳۵ درجه سانتیگراد میرسد جوجه ها در حقیقت وارد استرس گرمایی شده اند. افزایش زمان تابش، درجه حرارت و افزایش استرس گرمایی و تاثیرات آن در شکل زیر نشان داده شده است. این شکل در واقع به ارتباط درجه حرارت محیط، میزان تابش و رابطه این دو برمیگردد.

ارتباط بین درجه حرارت محیط زیست، زمان تابش و درجه حرارت بدن

تنظیم درجه حرارت بدن جوجه ها از دو طریق صورت میگیرد: دفع حرارت محسوس و غیر محسوس. در بین درجه حرارت بین ۱۳ تا ۲۵ درجه حرارت سانتیگراد دفع درجه حرارت محسوس رخ داده که ممکن است از طریق همرفتی و یا تشعشع به هوای سرد محیط صورت پذیرد. زمانی که درجه حرارت به بالای ۳۱ درجه سانتیگراد افزایش مییابد دفع گرما از طریق نامحسوس رخ داده که این امر از طریق تبخیر آب از سطح شش ها و یا لهله زدن مرغ و افزایش نرخ تنفسی صورت میگیرد.

هواکش های سالن پرورش

۱ هواکش ها معمولاً سه فاز یا تک فاز و به صورت شعاعی و محوری هستند.
۲ بسیار مناسب است که از هواک شهای سه فاز در مرغداری استفاده شود.
۳ هواکش های کوچک بدون تسمه دارای سرعت ۷۰۰ تا ۱۴۰۰ دور در دقیقه هواکش های با تسمه و فولی دارای سرعت ۳۰۰ تا ۴۰۰ دور در دقیقه هستند.
۴ دور هواکش ها معمولاً به وسیله رئوستا و یا کوچک و بزر گکردن فولی تغییر می کند.
۵ هرچه تعداد هواکش ها بیشتر و فاصله آنها از هم کمتر باشد هوای یکنواخت تری در اختیار مر غها قرارم یدهد.

سیستم های طراحی تهویه سالن های مرغداری

تهویه عرضی

در این روش تهویه، هواکش ها و هواده ها در دیوار عرضی سالن نصب می شوند و به این ترتیب تهویه به صورت عرضی صورت می گیرد. این روش مناسب سالن هایی با عرض کم ( ۸ تا ۱۲ متر) است. در صورت عرض کمتر در سالن کوران ایجاد می شود و عرض های بالاتر از ۱۲ متر نیز تهویه به خوبی انجام نمی شود. در این روش باید دقت شود که هواکش ها و هواده ها روبه روی هم نباشند تا نقطه کور هوایی در سالن ایجاد نشود.

تهویه طولی

در این روش دریچه های ورود هوا در انتهای یک طرف سالن و هواکش ها در طرف مقابل آن در انتهای دیگر سالن نصب می شوند. این سیستم تهویه در سالن هایی با طول کمتر از ۶۰ متر قابل اجرا است. چنانچه طول سالن بیشتر از ۶۰ متر باشد دریچه های ورود هوا در وسط سالن و هواکش ها در دو طرف سر و ته سالن و یا برعکس نصب می شوند.

تهویه سقفی

در این روش هواکش ها در سقف و ورودی های هوا در دیواره ها است. این روش بیشتر در مناطق گرمسیر مورد استفاده قرار می گیرد.

تهویه فن جت

در این روش از کانال های پلاستیکی که بر روی آن سوراخ هایی وجود دارد و هوا داخل آن دمیده میشود استفاده می کنند. مزیت این روش دادن هوای یکنواخت در طول سالن و یا امکان گرم کردن و سردکردن هوای ورودی است (تهویه در این روش در سر سالن وجود دارد و هوا به صورت فشار مثبت وارد سالن و از خروجی ها خارج میشود).

تهویه در سالن های دو طبقه

در این روش سالن ها دو طبقه است و هوا کش ها در طبقه پایین ساختمان نصب می شود و ورودی ها در طبقه بالا است. مزیت این روش آن است که چون هوای متصاعدشده از کود، حاوی آمونیاک و سایر گازهای آلاینده است مستقیماً توسط هوا کش ها خارج می شود و در معرض مرغ ها قرار نمی گیرد.

سیستم کولینگ پد به همراه سیستم تهویه تونلی

مه و رطوبت ساز

سیستم مه پاش هوای گرم را داخل کرده و از طریق نازل های مه پاش که در مسیر ورود هوا قرار دارد باعث سرد شدن هوا میگردد. خطوط مه ساز باید در نزدیکی ورودی هوا ساخته شده تا بتواند سبب افزایش نرخ تبخیر شود. افزایش خطوط تبخیر ساز باید در امتداد سالن صورت پذیرد.

۳ نوع سیستم مه ساز وجود دارد:

_ سیستم فشار پایین: ۷ تا ۱۴ اتمسفر فشار: اندازه ذرات تا حدود ۳۱۱ میکرون.
_ سیستم فشار بالا: ۲۴ تا ۴۱ اتمسفرفشار: اندازه ذرات تا حدود ۱۱ الی ۱۵ میکرون.
_ سیستم سوپر فشار بالا: ۴۴ تا ۶۳ اتمسفر فشار: اندازه ذرات تا حدود ۵ میکرون.
سیستم فشار پایین با اندازه ذرات درشت تر اگر رطوبت سالن بالا باشد میتواند سبب خیسی بستر گردد. سیستم فشار بالا باقیمانده رطوبت سالن را در شرایطی که خارج از حد استاندارد باشد به حداقل میرساند. اندازه ذرات در صورتی که خوب باشد به کاهش خیسی بستر که به خصوص در اوایل دوره پرورش بسیار مهم است به حداقل میرساند.

سیستم گرم کننده سالن پرورش

طیور برای ای نکه بتوانند بیشترین عملکرد خود را برای تولید گوشت نشان دهند نیاز به این دارند که دمای مورد نیاز آنان براساس سن پرورش تأمین شود. صنعت طیور کشور بزرگ ترین مصرف کننده سوخت و انرژی در بخش کشاورزی است و سالانه حدود سه میلیارد لیتر سوخت مصرف می کند. پرورش طیور در ایران ب هعنوان دومین صنعت بزرگ کشور بعد از نفت، از جایگاه ویژه ای برخوردار است و درحال حاضر بیش از ۷۰۰۰ واحد مرغداری بزرگ و کوچک در سراسر ایران پراکند هاند و علی رغم گازرسانی به تعدادی از آنها، اکثراً از گازوئیل به عنوان سوخت اصلی خود جهت گرمایش استفاده می کنند. مناسب ترین سیستم های تولید حرارت در سال نهایی مرغداری هیترهای هوای گرم یا هیتر های کابینتی و ج تهیترها هستند که علاوه بر این که مصرف سوخت کمتری دارند، کمتر هوای سالن را آلوده می کنند

سیستم گرمایش کل سالن

گرمایش تابشی

یک نمونه از سیستم گرمایش تابشی و یا همرفتی در شکل زیر نشان داده شده است، که عموماً برای ۱۱۱۱ جوجه ۲۵ متر مربع (تراکمی در حدود ۴۱ قطعه ایجاد) ۵× در روز اول گرما تولید مینماید. جوجه ها در یک فضای ۵ میکنند. اگر تراکم افزایش یابد شمار آبخوری ها و دانخوری ها و ظرفیت گرمایش سالن نیز باید به همان نسبت افزایش یابد.

پراکنش جوجه ها در زیر سیستم گرمایشی

روشنایی و نور برای جوجه های گوشتی

ویژگی یک برنامه نوری قابلیت اجرای آسان آن است. برنامه های نوری پیچیده قابلیت کسب موفقیت را ندارند. در واقع نیازمندی های نوری قانونی است که باید قبل از شروع برنامه از جانب کارشناس اتخاذ شده باشد. نور تکنیک مدیریتی مهمی در امر تولید جوجه گوشتی است. ۴ جنبه مهم در این رابطه وجود دارد:
_ طول موج (رنگ)
_ شدت جریان
_ دوره روشنایی
_ توزیع نور (برنامه های تناوبی)
دوره روشنایی و توزیع آن دارای اثر متقابل میباشند.
برنامه روشنایی توسط بسیاری از پرورش دهندگان جوجه های گوشتی جهت تداوم ضروری نوردهی مورد استفاده قرار میگیرد. این سیستم شامل دوره روشنایی بلند مدت میباشد که پس از یک دوره تاریکی کوتاه مدت (۳۱ تا ۶۱ دقیقه) قرار گرفته است. این دوره کوتاه مدت تاریکی به پرنده اجازه میدهد تا با شرایط تاریکی آشنا شده و توانایی مدیریت زمانی مواقعی که سیستم برق رسانی خراب گردیده است را به آنها می دهد. برنامه نوری مداوم در گذشته جهت کمک به حداکثر افزایش وزن روزانه به کار گرفته میشد اما این عمل درست نبوده است.
در معرض تاریکی قرار گرفتن تحت تاثیر قرار خواهد داد تولید پرنده، سلامت، فعالیت هرمونی، نرخ متابولیک، تولید گرما، متابولیسم، فیزیولوژی و رفتار جوجه را. اطلاعات پائین تایید کننده اثرات در معرض تاریکی قرار گرفتن است:
_ کاهش رشد اولیه (اگرچه ممکن است بعداً رشد جبرانی پرندگان را قادر سازد تا وزنی برابر با میانگین وزن بازار به دست آورند، اما نباید مدت زمان تاریکی افزایش یابد).
_ بهبود بازدهی خوراک از طریق کاهش متابولیسم در طول تاریکی و یا تغییر منحنی رشد (مقعرتر شدن منحنی).
_ بهبود سلامت پرنده از طریق کاهش مرگ ناگهانی (۲SDS) آسیت و ناهنجاری های اسکلتی.
_ تحت تاثیر قرار دادن بازدهی لاشه
_ کاهش نسبت گوشت سینه
_ افزایش نسبت قسمت پا
_ یک تغییر غیر قابل پیشبینی (بیشتر، کمتر، بدون تاثیر) در چربی محوطه بطنی

انشعابات و تأسیسات آب و برق و گاز مرغداری

بهتر است که محلی را برای ساخت سالن مرغداری در نظر گرفت که به شبکه برق و انشعابات آب و گاز دسترسی داشته باشد. در غیر اینصورت هزینه زیادی باید برای تأمین آب و برق و گاز پرداخته شوند. مرغداری ها معمولا از برق ۳ فاز صنعتی بهره می برند. سوخت گاز و یا گازوئیل نیز برای تأمین انرژی گرمایی در فصل های سرد نیاز اساسی مرغداران می باشد.
همچنین طیور آب زیادی در طول روز مصرف میکنند که این آب باید قابل شرب و فاقد آلودگی باشد. بیشتر مرغدارن با حفر چاه آب و تصفیه آن، آب مصرفی مرغداری را تأمین میکنند.

تجهیزات و ماشین آلات مرغداری

در زمان تأسیس مرغداری می توان گفت که بیشترین هزینه ها صرف خرید تجهیزات و ماشین آلات محل مرغداری میشود. بدون استفاده از تجهیزات مرغداری عملا در این زمینه نمی توان موفق شد و لازم است که حتما تجهیزات مناسب برای تهیه و انتقال دان، سیستم های گرمایشی و سرمایشی، سیستم های تهویه، خط آبخوری و دانخوری، سیستم روشنایی، تجهیزات کنترلی برای تنظیم دما و رطوبت و تهویه و … استفاده شود.
از آنجایی که خرید دان آماده قیمت بیشتری دارد بنابراین برای کاهش هزینه های تولید لازم است که از دستگاه هایی همچون آسیاب، بالابر و میکسر برای تهیه دان مصرفی مرغ ها استفاده شود.
همچنین در مرغداری ها در دوره های مختلف از انواع هیترها استفاده میشود. پرکاربردترین سیستم های گرمایشی مورد استفاده در مرغداری ها شامل جت هیتر و کوره هوای گرم می باشد که در انواع گازسوز، گازوئیلی و دوگانه سوز طراحی میشوند.
برای تأمین برق مرغداری نیز لازم است که حتما از ژنراتور در زمان های قطعی برق بهره برد. چرا که خاموشی کوتاه مدت سیستم های تهویه و یا سیستم های گرمایشی و یا سرمایشی به سرعت باعث تلف شدن مرغ ها خواهد گردید.
سیستم های سرمایشی مرغداری نیز بیشتر در کنار سیستم های تهویه و با استفاده از هواکش مرغداری و پد سلولزی طراحی میشوند. لازم به ذکر است که در فصل های تابستان از هواکش ها و سیستم کولینگ پد و در فصل زمستان نیز از پنجره تهویه و یا پنجره اینلنت در مرغداری ها بهره گرفته میشود.

بررسی عوامل موثر بر بازار گوشت مرغ در ایران

صنعت مرغداری در ایران به دلایل متعدد فنی، اقتصادی و بهداشتی در مقایسه با سایر صنایع دامپروری از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است اما به رغم این اهمیت و تلاشهای دولت در حمایت از این صنعت، تولیدات این بخش به نحو اطمینان بخشی پاسخگوی تقاضای فزاینده داخلی نیست. در بین عوامل تاثیرگذار بر این صنعت، قیمت گذاری و تامین مناسب نهاده های اصلی تغذیه مرغ به دلیل سهم بالا در هزینه های موجود واحدهای مرغداری بسیار حایز اهمیت می باشد.هدف مقاله حاضر بررسی ارتباط بلندمدت و کوتاه مدت عوامل موثر بر بازار گوشت مرغ ایران است. به این منظور با استفاده از آمار سری زمانی ماهیانه مربوط به سالهای ۱۳۷۲ تا ۱۳۸۹ و با ارایه یک چارچوب نظری و با استفاده از روش «یوهانس جوسیلیوس» روابط بلندمدت، و با به کارگیری مکانیسم تصحیح خطای برداری (VECM) روابط کوتاه مدت برآورد شد. نتایج نشان داد که آثار قیمت نهاده های اصلی تغذیه مرغ بر قیمت گوشت مرغ در کوتاه مدت و بلندمدت مثبت و در یک جهت می باشد. ضمن آنکه بدلیل سرعت تعدیل بالا در مدل، در کوتاه مدت با اعمال سیاست های مناسب می توان بازار گوشت مرغ را تنظیم نمود.

وضعیت صنعت پرورش جوجه گوشتی کشور

به طور کلی عوامل متعددی سبب شده است که در چند دهه اخیر صنعت پرورش جوجه گوشتی با هدف تولید گوشت مرغ در سطح جهان توسعه چشمگیری یابد که از آن جمله می‌توان به تولید محصول با ضریب تبدیل پایین (در مقایسه با سایر منابع پروتئین حیوانی)، صرفه‌جویی در جایگاه و زمین مورد استفاده، سرمایه‌گذاری کمتر و امکان برگشت سریع سرمایه، ارزان بودن محصول و بهداشتی بودن این محصول در مقایسه با سایر منابع پروتئین دامی ‌اشاره کرد.
در توسعه و موفقیت صنعت پرورش جوجه گوشتی در سال‌های اخیر دو رکن مهم وجود دارد: اول، تولید سویه‌های تجاری با پتانسیل ژنتیکی رشد بالا که عمدتا مدیون فعالیت شرکت‌های اصلاح نژادی بوده و دوم، اعمال روش‌های مدیریتی مدرن و علمی ‌اعم از کنترل شرایط محیطی، تغذیه و بهداشت و… که در سایه آن قابلیت ژنتیکی بالای پرندگان می‌تواند بروز کند.
در مسیر تولید صنعتی گوشت مرغ، چهار مرحله عمده وجود دارد که در واقع چارچوب یک برنامه اصلاح نژادی را برای رسیدن به محصول با بازدهی تولیدی بالا در آخرین مرحله تشکیل می‌دهد. این مراحل شامل پرورش مرغ لاین، اجداد، مادر و بالاخره آمیخته (سویه) تجاری است. گسترش چشمگیر کمی‌ و کیفی صنعت طیور در سال‌های اخیر در کشور، عرصه بخش تولید مرغ گوشتی را در بر گرفته، به طوری که در سال ۱۳۹۷ میزان تولید در کشور حدود ۲/ ۲ میلیون تن و میزان مصرف سرانه گوشت مرغ حدود ۲۸ کیلوگرم در سال بوده است. در نمودار، نسبت عرضه سرانه منابع پروتئین حیوانی را در سبد مصرفی خانوار در کشور بیان می‌کند که گوشت مرغ با حدود ۳۴درصد، سهم قابل توجهی را به خود اختصاص می‌دهد.
براساس گزارش عملکرد معاونت امور تولیدات دامی، در سال ۱۳۹۷ تعداد ۱۸/ ۵هزار واحد مرغداری گوشتی با ظرفیت حدود ۳۷۸ میلیون قطعه در کشور مشغول فعالیت بودند. همچنین در همین سال، ۲۰ واحد پرورش مرغ اجداد گوشتی (عمدتا بر پایه آمیخته‌های وارداتی) به ظرفیت ۷۰۴ هزار قطعه، ۷۲۲ واحد پرورش مرغ مادر گوشتی به ظرفیت ۵/ ۲۵ میلیون قطعه و نیز یک لاین داخلی گوشتی (آرین) با ظرفیت ۶ هزار قطعه، صنعت پرورش مرغ گوشتی را پشتیبانی می‌کردند که حاصل فعالیت این صنعت، تولید حدود ۲/ ۲ میلیون تن گوشت مرغ بوده است. بیش از ۲۲ هزار بهره‌بردار در بخش طیور صنعتی (هر واحد صنعتی یک بهره‌بردار) مشغول هستند که اکثریت آنها مربوط به پرورش جوجه گوشتی هستند. تعداد شاغلان در زیربخش پرورش مرغ گوشتی بیش از ۵۸ هزار نفر در پرورش مرغ مادر حدود ۱۰هزار نفر و در جوجه‌کشی حدود ۳ هزار نفر است.
براساس آمار، در سال ۱۳۹۷ تعداد ۲۲۵/ ۱ میلیارد جوجه‌ریزی در مزارع پرورش جوجه گوشتی صورت گرفته که یک میلیارد قطعه از آن مربوط به آمیخته تجاری راس (Ross) (به‌عنوان گسترده‌ترین آمیخته تجاری گوشتی در کشور)، آربوراکرز Arbor Acres، کاب (Cobb) و هوبارد (Hubbard) بوده است.
به طورکلی، به دلیل کمبود نقدینگی ناشی از ضرر و زیان طولانی‌مدت، مرغداران برای خرید نهاده‌های مورد نیاز از جمله خوراک و جوجه یک‌روزه معمولا به واسطه‌ها گرایش می‌یابند و برای فروش محصول نهایی نیز ناگزیر به فروش مدت‌دار به همین واسطه‌ها هستند. به طورکلی واسطه‌ها نقش پررنگی در فرآیند تولید و توزیع گوشت مرغ دارند که بخشی از هزینه‌های مرغداران مربوط به دریافتی این واسطه‌ها است.
با توجه به لزوم افزایش بهره‌وری و حذف واسطه‌ها، یکی از راهکارهای اساسی ایجاد برنامه‌ریزی و مدیریت یکپارچه با هدف کاهش نوسانات قیمت نهاده‌ها و محصول و نیز کنترل بهتر پرورش از طریق راه‌اندازی سیستم‌های تولیدی یکپارچه است. در این سیستم، تمامی ‌حلقه‌های زنجیره تولید گوشت مرغ اعم از پرورش اجداد، مادر، جوجه گوشتی، واحد جوجه‌کشی، کشتارگاه و کارخانه‌های خوراک و مکمل و همچنین توزیع محصول تحت برنامه‌ریزی جامع و یکپارچه قرار می‌گیرند. فعالیت در قالب زنجیره یکپارچه برای همه اجزای زنجیره سودآور است.
نقش واسطه‌ها در ترغیب مرغداران برای تولید جوجه گوشتی با وزن بالا نیز قابل توجه است. خوشبختانه در حال حاضر در سطح کشور حدود ۴۴ شرکت زنجیره‌ای تولید گوشت مرغ با ظرفیت بالقوه تولید سالانه حدود ۷۰۰هزار تن گوشت مرغ فعالیت دارند. در این قالب، ۱۹۷ واحد مادر گوشتی به ظرفیت حدود ۹میلیون قطعه، ۵۰ واحد کشتارگاه صنعتی به ظرفیت کشتار حدود ۱۸۶ هزار قطعه مرغ در ساعت، ۴۶ واحد کارخانه خوراک دام و طیور با توان تولید حدود ۲/ ۳میلیون تن خوراک آماده در سال، ۵۲واحد کارخانه جوجه‌کشی به ظرفیت حدود ۷۳ میلیون تخم‌مرغ در هر دوره و تعداد ۱۸۰۰ واحد مرغداری گوشتی به ظرفیت تولید بیش از ۱۶۴ هزار تن مرغ زنده در هر دوره فعالیت دارند که فعالیت خود را از اواسط سال ۱۳۹۴ آغاز کردند.
پرورش جوجه گوشتی و تولید گوشت مرغ یکی از ارکان اصلی تامین مواد غذایی و امنیت غذایی برای جامعه است. حجم قابل توجه سرمایه‌گذاری و نرخ بالای اشتغال از یکسو و اقبال عمومی به مصرف گوشت مرغ از سوی دیگر، گوشت مرغ را در کشور به محصولی استراتژیک تبدیل کرده است. طی سال‌های اخیر کشور ما در زمره ده کشور پیشرو در تولید گوشت مرغ در جهان قرار گرفته است؛ هرچند این فعالیت تولیدی به دلایل مختلفی از جمله، کوچک و قدیمی بودن برخی واحدهای تولیدی، فقدان دانش تخصصی در برخی موارد، نبود برنامه‌ریزی‌های جامع و یکپارچه، الگوی مصرف نامناسب و…. در مقایسه با کشورهای پیشرفته بهره‌وری پایین‌تری دارد. یکی از جنبه‌های مهم پایین‌بودن بهره‌وری تولید در کشور، بالابودن سن پرورش و کشتار جوجه‌های گوشتی است که پیامدهای منفی نظیر افزایش ضریب تبدیل خوراک، مصرف بیشتر نهاده‌های دامی به‌خصوص ذرت و کنجاله سویا، احتمال بیشتر بروز بیماری، تلفات و مصرف آنتی‌بیوتیک و افت کیفی لاشه را مطرح می‌سازد. همچنین به دلیل بازارپسند نبودن این محصول با وزن بالا در بازارهای منطقه‌ای و جهان، فرصت صادرات از کشور سلب می‌شود. بی‌تردید می‌توان با اتخاذ تصمیمات و انجام برخی اقدامات و برنامه‌ریزی‌ها، موجبات تغییر این الگوی تولید را اصلاح و متعاقبا موجبات ارتقای این فعالیت تولیدی را فراهم کرد.
در ساختار فعلی تولید گوشت مرغ در کشور، مرغداری‌ها به‌دلیل کمبود نقدینگی برای تامین نهاده‌ها دچار مشکلاتی هستند. همچنین مرغداران همواره با معضلاتی نظیر بروز بیماری‌ها و نوسانات شدید قیمتی بازار روبه‌رو بوده‌اند و از این رو ریسک بالایی را تحمل می‌کنند. علاوه بر این، فروش و عرضه محصول در یک فرجه زمانی کوتاه و نبود ثبات قیمتی در بازار نیز آنها را بیش از پیش آسیب‌پذیر می‌کند. همه این دغدغه‌ها، زمینه را برای تمایل مرغدار به بازار واسطه‌گری و توسل به دلالان بالا می‌برد.
با توجه به لزوم افزایش بهره‌وری و حذف واسطه‌ها، یکی از راهکارهای اساسی ایجاد برنامه‌ریزی و مدیریت یکپارچه با هدف کاهش نوسانات قیمت نهاده‌ها و محصول و نیز کنترل بهتر پرورش از طریق راه‌اندازی سیستم‌های تولیدی یکپارچه است؛ هرچند طی سال‌های اخیر اقدامات خوبی در این زمینه در کشور صورت گرفته است.
پرورش مرغ گوشتی در سنین پایین‌تر (مثلا تا ۴۲روزگی) دارای محاسن مختلفی از جنبه پرورشی، سلامت و کیفیت محصول و نیز اقتصادی است. در این راستا، تولیدکنندگان می‌توانند طول دوره پرورش و نیز فاصله جوجه‌ریزی را کاهش دهند که این امر مستلزم سازماندهی و مدیریت فنی مناسب و ظرفیت جوجه‌ریزی و همچنین ساختمان و تاسیسات مطلوب است. همچنین، وجود ارتباط مناسب با کشتارگاه برای فراهم آوردن امکان کشتار و عدم تاخیر آن از الزامات دیگر است.

پیش نیازهای احداث مرغداری

برای به دست آوردن حداقل هزینه تأسیس مرغداری ابتدا لازم است که پیش نیازهای مهم این شاخه از کشاورزی را توضیح دهیم. مهمترین پیش نیازهایی که برای ساخت مرغداری لازم می باشند شامل موارد زیر است:
اخذ مجوز
زمین مرغداری
محوطه سازی
ساختمان مرغداری (احداث سوله و …)
تجهیزات و لوزام مرغداری
انشعابات و تأسیسات آب و برق و گاز
وسایل نقلیه
وسایل اداری
متفرقه

فرآیندهای صدور مجوز مرغداری

نکته: کلیه ضوابط و دستورالعمل های این بخش مربوط به آخرین آپدیت دستورالعمل های وزارت جهاد کشاورزی میباشد.
مراحل انجام کار فرایند های صدور موافقت اصولی و سایر پروانه های واحدهای مرغداری بشرح زیر تعیین می گردد:

صدور موافقت اصولی:

۱- تکمیل فرم درخواست موافقت اصولی و تحویل به سازمان نظام مهندسی کشاورزی توسط متقاضی
۲- بررسی درخواست و تطبیق با سیاستها ، برنامه ها و ظرفیتهای اعلام شده
۳- صدور موافقت اصولی توسط سازمان نظام مهندسی کشاورزی
۴- تحویل به متقاضی

صدور پروانه های تأسیس / توسعه:

۱- مراجعه متقاضی به سازمان نظام مهندسی کشاورزی یا سامانه الکترونیکی صدور مجوزها و پروانه ها و تکمیل فرم درخواست و ارائه آن به همراه مدارک مورد نیاز به صورت دستی یا از طریق سامانه
۲- ثبت درخواست، تشکیل پرونده و ارائه کد رهگیری به متقاضی توسط سازمان نظام مهندسی کشاورزی
۳- اخذ استعلام از سازمانهای ذیربط استعلام از شرکت آب منطقه ای استان، شرکت برق منطقه ای استان، اداره محیط زیست شهرستان ، اداره امور اراضی شهرستان
۴- بررسی و تطبیق مدارک و استعلامات با ضوابط و مقررات مربوط به صدور پروانه تاسیس واحدهای مرغداری بمنظور رفع نقص و اعلام به متقاضی توسط کارشناس سازمان نظام مهندسی کشاورزی
۵- ارائه طرح توجیهی فنی، اقتصادی و مالی تایید شده توسط مشاور ذیصلاح
۶- صدور پروانه تاسیس / توسعه توسط سازمان نظام مهندسی کشاورزی
۷- تحویل پروانه:
– نسخه اصلی به متقاضی
– نسخه دوم مدیریت باغبانی استان
– نسخه سوم درج در پرونده و بایگانی

صدور پروانه بهره برداری:

۱- مراجعه متقاضی به سازمان نظام مهندسی کشاورزی یا سامانه الکترونیکی صدور مجوزها و پروانه ها و تکمیل فرم درخواست و اعلام پایان ساخت و تجهیز واحد، ارائه آن به همراه مدارک مورد نیاز به صورت دستی یا از طریق سامانه
۲- ثبت درخواست و تشکیل پرونده متقاضی توسط سازمان نظام مهندسی کشاورزی
۳- اخذ استعلام از سازمانهای ذیربط درصورت انقضاء اعتبار استعلام های قبلی.
۴- تحویل گواهی پایان کار تکمیل و تایید شده توسط مهندس ناظر مبنی بر اتمام کار به سازمان نظام مهندسی کشاورزی
۵- بررسی و تطبیق مدارک و استعلام با ضوابط و مقررات مربوط به صدور پروانه بهره برداری واحدهای مرغداری بمنظور رفع نقص و اعلام به متقاضی توسط سازمان نظام مهندسی کشاورزی
۶- ارائه قرارداد با مسئول فنی واجد شرایط در چارچوب نظام گلخانهای کشور و معرفی به سازمان نظام مهندسی کشاورزی توسط متقاضی
۷- صدور پروانه بهره برداری توسط سازمان نظام مهندسی کشاورزی
۸- تحویل پروانه:
– نسخه اصلی پروانه به متقاضی
– نسخه دوم مدیریت باغبانی استان
– نسخه سوم درج در پرونده و بایگانی

پیش بینی وضعیت سرمایه گذاری طرح پرورش مرغ گوشتی

ظرفیت: ۳۰۰۰۰ قطعه در دوره
نرخ برابری دلار: ۳۰۰۰۰ تومان
مساحت زمین موردنیاز: ۱۰۰۰۰ مترمربع
زیربنای کل: ۱۸۰۰ مترمربع
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز: ۳ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت: ۴.۹ میلیارد تومان (بدون احتساب هزینه زمین)
ارزش ماشین آلات و تجهیزات: ۳۳۰ میلیون تومان
نرخ بازده داخلی در سال مبنا: ۳۰ درصد

درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید:[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]