مطالعات طرح توجیهی (Feasibility Study) تصمیم گیری در مورد پروژه‌های سرمایه‌گذاری را به نتیجه مطلوب می‌رساند. قبل از تصمیم‌گیری درباره هر پروژه ابتدا باید آنرا به طور همه جانبه بررسی و ارزیابی نمود. بعد از تعیین دقیق هدفها، باید آمار و اطلاعات جامعی درباره جوانب مختلف پروژه طرح توجیهی فنی- اقتصادی تهیه گردد. جمع‌آوری آمار و اطلاعات باید با دقت و بصیرت انجام گیرد و در صورت عدم دسترسی به برخی از آنها – که معمولاً نیز چنین است – از دانش و تجربه کارشناسان و صاحبنظران استفاده شود. به طور کلی، مراحل مطالعه یک پروژه سرمایه‌گذاری از نظر امکان‌سنجی و ارزشیابی در چهار سرفصل زیر خلاصه گردیده است. از آنجا که نوع، سرشت و حجم سرمایه‌گذاریها متفاوت هستند جمع‌آوری و تحلیل تمام یا قسمتی از اطلاعات و یا تاکید و تعمق بیشتر درباره پاره‌ای از آنها، بستگی تام به نوع پروژه طرح توجیهی، هدفها و عوامل تعیین‌کننده آن خواهد داشت.
| شرح سرفصل های گزارش اقتصادی طرح | تعرفه شماره یک | تعرفه شماره دو | تعرفه شماره سه |
|---|---|---|---|
| الف – کلیاتی درباره بخش صنعتی طرح مورد نظر | ✓ | ✓ | ✓ |
| معرفی کامل محصول، شناخت ویژگیهای محصول، مشخصات، ویژگی‌ها و تعاریف علمی و تخصصی، تعیین نوع کالا از نظر مصرفی بودن، واسطه‌ای و یا سرمایه‌ای. معرفی کاربردهای محصول شامل ماهیت ، کاربردها ، ضرایب مصرف ، الگوی مصرف جامعه و…. ارائه می شود. | ✓ | ✓ | ✓ |
| کد ISIC محصول و شماره استاندارد ملی تدوین شده | ✓ | ✓ | ✓ |
| تحلیل ضرورت اجرای پروژه شامل هدف صادراتی ، هدف جایگزینی واردات ، تکنولوژی جدید، تغییر الگوی مصرف و…. و همچنین ملاحظات اجرائی پروژه شامل ملاحظات اقتصادی ، ملاحظات اجتماعی و فرهنگی و ملاحظات سیاسی و مکان یابی پروژه تحلیل می شود | ✗ | ✓ | ✓ |
| نحوه تأمین مواد اولیه طرح به لحاظ داخلی یا وارداتی بودن ، قیمتهای جهانی، تعیین نرخ‌های تعرفی گمرکی تحلیل حساسیت طرح به قیمت مواد اولیه و تعیین قیمت مواد اولیه مصرفی با توجه به مشخصات فنی محصول ارائه می گردد | ✗ | ✗ | ✓ |
| ارائه روند قیمت مواد اولیه طرح طی سالهای گذشته | ✗ | ✗ | ✓ |
| تحلیل جایگاه صنعت مورد بررسی در سیاست‌های کلان اقتصادی کشور | ✗ | ✗ | ✓ |
| رابطه این صنعت با سایر صنایع و بخشهای اقتصادی کشور | ✗ | ✗ | ✓ |
| محصولات رقیب، جایگزین و مکمل محصول | ✗ | ✓ | ✓ |
| ب – عرضه | |||
| میزان تولید داخلی حداقل طی ۵ سال گذشته و سال جاری و تحلیل روند آن | ✓ | ✓ | ✓ |
| حجم و ارزش واردات محصول مورد بررسی طی سالهای گذشته براساس کد تعرفه‌های مرتبط همراه با ارائه کشورهای مبداء و میزان واردات از هر کشور | ✗ | ✓ | ✓ |
| ظرفیت عملی واحدهای فعال، طرحهای توسعه‌ای این واحدها و طرحهای در دست اجرا مورد محاسبه قرار گیرند و سرانجام متناسب با پیشرفت فیزیکی طرحهای توسعه‌ای و در دست اجرا مجموع امکانات عرضه برای سالهای آینده ارائه شود | ✗ | ✓ | ✓ |
| روند واردات طی سالهای گذشته و میزان واردات در طی سالهای آتی ارائه گردد | ✗ | ✓ | ✓ |
| پیش بینی واردات و تولید داخلی برای حداقل ۵ سال آتی محاسبه می شود | ✗ | ✓ | ✓ |
| علل نرسیدن به ظرفیت کامل تولید در واحدهای تولید کننده محصول مورد نظر و مسائل و مشکلات آنان (مشکلات کارگری، کمبود متخصصین آگاه، کمبود مواد اولیه، کمبود قطعات یدکی ماشین‌آلات، استهلاک و…) | ✗ | ✗ | ✓ |
| سهم بازار محصولات طرح از تولید و واردات | ✗ | ✗ | ✓ |
| نسبت محصول داخلی در مقایسه با محصول وارداتی، میزان حمایت دولت از تولید داخلی | ✗ | ✗ | ✓ |
| تولید محصولات رقیب و جایگزین | ✗ | ✗ | ✓ |
| ج – تقاضا | |||
| میزان مصرف در سالهای گذشته (حداقل ۵ سال اخیر) و تجزیه و تحلیل روند آن – مصرف سرانه – مصرف محصولات جایگزین و مقایسه آن با محصول مورد نظر | ✗ | ✓ | ✓ |
| حجم و ارزش صادرات محصول مورد بررسی طی سالهای گذشته براساس کد تعرفه‌های مرتبط همراه با ارائه کشورهای مقصد و میزان صادرات به هر کشورها ارائه می شود | ✗ | ✓ | ✓ |
| د – پیش بینی امکانات عرضه برای پنج سال آینده | |||
| تعیین ظرفیتها و تاریخ شروع بهره‌برداری از واحدهای جدید | ✓ | ✓ | ✓ |
| تعیین ظرفیت تولیدی واحدهای موجود و برنامه توسعه آن | ✓ | ✓ | ✓ |
| پیش بینی کل امکانات تولیدی برای پنج سال آینده | ✗ | ✓ | ✓ |
| پیش‌بینی واردات طی پنج سال آینده | ✗ | ✓ | ✓ |
| هـ – پیش بینی تقاضا برای پنج سال آینده | |||
| پیش بینی تقاضای داخلی و در صورت امکان صادرات (تقاضای خارجی) برای حداقل ۵ سال آینده | ✗ | ✗ | ✓ |
| برآورد مصرف ظاهری و تقاضای داخلی – پیش‌بینی تقاضای داخلی با استفاده از یکی از روشهای ۱- روش اقتصادسنجی ۲- روش روند گذشته (تداوم روند قبلی)۳- روش سطح مصرف (مصرف سرانه)۴- روش ضریب مصرف ۵- فرایند مارکو Markov Peocess ر۶- روش روند متغیر: ۷- روش تحلیل بودجه خانوار ۸- روش مقایسه بین‌المللی ۹- استفاده از شاخص‌های راهنما میزان تقاضا برای حداقل ۵ سال آتی پیش بینی میگردد. | ✗ | ✗ | ✓ |
| و – مواد اولیه | |||
| شناخت مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای اصلی مورد نیاز برای تولید محصول | ✓ | ✓ | ✓ |
| منابع تأمین مواد اولیه | ✗ | ✓ | ✓ |
| امکانات تهیه در داخل کشور در حال حاضر و پیش‌بینی امکانات تولید آن در کشور و آینده | ✗ | ✓ | ✓ |
| تعیین میزان وابستگی از نقطه نظر تأمین مواد اولیه به خارج از کشور | ✗ | ✗ | ✓ |
| ز – قیمت فروش و توزیع محصول | |||
| تعیین قیمت عمده فروشی و خرده فروش محصول و قیمت رسمی آزاد و مقایسه بین آنها | ✓ | ✓ | ✓ |
| قیمت محصولات وارداتی و خارجی و مقایسه بین آنها | ✗ | ✓ | ✓ |
| نحوه توزیع محصول در حال حاضر و در صورت امکان پیشنهاد نحوه صحیح توزیع | ✗ | ✗ | ✓ |
| پیشنهاد قیمت فروش (در صورت لزوم) | ✗ | ✗ | ✓ |
| ح – نتیجه گیری و پیشنهاد | |||
| مقایسه پیش‌بینی امکانات تولید و تقاضا به منظور شناخت وجود بازار و ایجاد و یا عدم ایجاد طرح جدید | ✗ | ✗ | ✓ |
| بررسی اثرات اقتصادی و اجتماعی ناشی از اجرای طرح شامل ایجاد اشتغال، کاهش وابستگی، افزایش قابلیت صادرات، رشد و توسعه سایر صنایع و نیز دیگر بخشهای اقتصادی شامل کشاورزی و خدمات، جایگزین واردات، صرفه جوئیهای ارزی و | ✗ | ✗ | ✓ |
| سرفصل‌های گزارش فنی طرح | |||
| هـدف : ذکر هدف از اجرای طرح | ✓ | ✓ | ✓ |
| تولیدات و ظرفیت تولیدی کارخانه: شامل محصولات تولیدی و ظرفیت آنها | ✓ | ✓ | ✓ |
| مـواد اولیه: شامل نام مواداولیه، میزان مصرف سالانه در ظرفیت اسمی و نحوه تأمین | ✓ | ✓ | ✓ |
| روش تولید: ذکر روش تولید و ترسیم خلاصه روش تولید طی یک دیاگرام. | ✓ | ✓ | ✓ |
| محیط زیست: در خصوص نحوه صدور مجوز توسط سازمان محیط‌زیست و شروط اعلام شده توسط سازمان مذکور جهت اجرای طرح | ✗ | ✗ | ✓ |
| زمیـن: شامل مساحت و موقعیت مکانی زمین با استناد به اسناد ارائه شده | ✓ | ✓ | ✓ |
| محوطه‌سازی: شامل آیتم‌های محوطه‌سازی، مقدار واحد، هزینه واحد، جمع هزینه‌ها و درصد پیشرفت فیزیکی | ✓ | ✓ | ✓ |
| کارهای ساختمانی: در هر طرح براساس نوع فعالیت نوع ساختمان ها تعیین می گردد . در این بخش مواردی از قبیل سطح زیربنای موردنیاز، نوع و مشخصه‌های فنی هر ساختمان و هزینه هر واحد و هزینه کل آن با در نظر گرفتن نیاز طرح، موافقت‌های اخذ شده و ظرفیت‌های تعیین شده برآورد گردد | ✓ | ✓ | ✓ |
| ماشین‌آلات و تجهیزات: شامل ماشین‌آلات وارداتی و داخلی و قیمت هر یک به تفکیک | ✓ | ✓ | ✓ |
| تأسیسات بر حسب نیاز، انواع تأسیسات یک طرح تولیدی از قبیل برق، آب، بخار، هوای فشرده، سوخت، گازهای صنعتی، روغن داغ، لوله‌کشی، سیستم اعلام و اطفای حریق، سیستم گرمایش و سرمایش، سیستم تصفیه آب، سیستم تصفیه فاضلاب صنعتی و غیرصنعتی، باسکول، تهویه، واحد زباله سوز، مخابرات، چیلر، برج خنک کننده و سیستم حفاظتی مشخص و هزینه هر یک تعیین می‌شود. منابع تأمین، مـــقدار مــورد نیاز، ذخیره‌سازی و تجهیزات اضطراری در هر مورد می‌بایست برآورد گردند. هزینه‌های تأسیسات، شامل خرید و نصب دستگاه‌ها و تجهیزات اصلی، یدکی و ذخیره، لوله، کابل، اتصالات و غیره است | ✓ | ✓ | ✓ |
| وسایط نقلیه وسائط نقلیه مورد نیاز جهت رفع نیازهای روزمره کارخانه، انتقال مواد و کالا و رفت و آمد کارکنان (در مواقع ضروری) به داخل و خارج کارخانه میباشد. ضمن بررسی نوع، تعداد دستگاه، مشخصات، نحوه تأمین، قیمت هر یک، کل هزینه آن برآورد می‌شود | ✓ | ✓ | ✓ |
| هزینه های متفرقه و پیش بینی نشده | ✓ | ✓ | ✓ |
| با توجه به نوع طرح درصدی از هزینه‌های سرمایه‌گذاری ثابت مورد نیاز تا تکمیل به استثنای هزینه‌های قبل از بهره‌برداری به منظور پیشگیری از خطای احتمالی محاسبات، رعایت احتیاط و مقابله با افزایش قیمت‌ها و تغییرات احتمالی تحت عنوان هزینه‌های پیش‌بینی نشده در نظر گرفته می‌شود | ✓ | ✓ | ✓ |
| هزینه‌های قبل از بهره‌برداری هزینه‌های قبل از بهره‌برداری شامل هزینه های هزینه‌های تأسیس و ثبت شرکت، هزینه‌های اخذ تسهیلات مالی، هزینه کارشناسی و ارزیابی طرح، سود و کارمزد تسهیلات ارزی، هزینه مطالعات و تحقیقات و مشاوره ، مسافرت و بازدید، هزینه‌های دفتر مرکزی، دستمزد و حقوق کارکنان در طول زمان اجرای طرح، کارآموزی و آموزش کارکنان، هزینه تولید آزمایشی هزینه‌های مشاوره و نظارت بر اجرای طرح و…میباشد | ✓ | ✓ | ✓ |
| برنامه تولید در این بخش، پیش‌بینی می‌شود که کارخانه در ظرفیت نهایی، چقدر تولید خواهد داشت و طی جدولی، مشخص می‌شود که از زمان آغاز بهره‌برداری تجاری تا زمان رسیدن به ظرفیت نهایی، میزان تولید به چه صورت خواهد بود | ✓ | ✓ | ✓ |
| حقوق و مزایای کارکنان ر این بخش حقوق و مزایای کارکنان بخشهای اداری و تولیدی به تفکیک مشخص و جمع هزینه آنها ارائه میگردد | ✓ | ✓ | ✓ |
| سوخت و انرژی در این بخش، میزان مصرف برق سالیانه و سوخت سالیانه محاسبه و ضمن برآورد هزینه آنها، جمع کل هزینه‌های سوخت و انرژی سالانه محاسبه خواهد شد | ✓ | ✓ | ✓ |
| سرفصل‌های گزارش مالی طرح | |||
| مقدمـه: یکی از مهمترین ابزارهای تهیه گزارش مالی طرحها استفاده از نرم‌افزار تخصصی کامفار میباشد که جهت تسهیل و اخذ نتیجه مطلوب‌تر طراحی و استفاده از آن سازماندهی و محاسبه گزارشات مالی را آسان می‌سازد. این نرم‌افزار برای مطالعات امکان‌سنجی و یا به عبارتی توجیه‌پذیری و یا عدم توجیه‌پذیری طرحهای صنعتی و معدنی، خدماتی زیربنایی و… طراحی گردیده است. | ✗ | ✗ | ✓ |
| الف- بخش ورودی‌های طرح | |||
| تعریف پروژه: شامل عنوان پروژه و شرح پروژه. | ✓ | ✓ | ✓ |
| برنامه‌ریزی زمانی: (فاز ساخت، فاز بهره‌برداری با تعیین زمان شروع و پایان). | ✗ | ✗ | ✓ |
| محصولات: شامل نام محصول، تاریخ شروع و پایان تولید و ظرفیت اسمی | ✗ | ✓ | ✓ |
| واحدهای پولی: شامل واحد پولی داخلی و خارجی همراه با علامت اختصاری | ✗ | ✓ | ✓ |
| تنزیل: (نرخ تنزیل کل سرمایه‌گذاری، نرخ تنزیل سهامداران). | ✗ | ✗ | ✓ |
| هزینه‌های ثابت سرمایه‌گذاری: شامل خرید زمین، محوطه‌سازی و بهبود زمین، کارهای عمرانی و ساختمانها، ماشین‌آلات و تجهیزات کارخانه، تجهیزات خدماتی و جانبی کارخانه، حفاظتهای زیست‌محیطی، هزینه‌های پیش‌بینی نشده و هزینه‌های قبل از بهره‌برداری | ✓ | ✓ | ✓ |
| هزینه‌های تولید: هزینه‌های تولید براساس پیش‌بینی تولید در۱۰۰ درصد ظرفیت عملی محاسبه میگردد و برای سالهای قبل از دستیابی به صد در صد ظرفیت با توجه به میزان تولید و هزینه‌های ثابت و متغیر، تعدیلات لازم اعمال میگردد. در این بخش هزینه های مواداولیه، کمکی و بسته بندی ، حقوق و دستمزد پرسنل اداری و تولید ، هزینه آّب، برق، سوخت و ارتباطات ،تعمیرو نگهداری ،استهلاک ،متفرقه و پیش بینی نشده به جز استهلاک محاسبه می گردد. جهت بخش موجود در طرح توسعه به طور جداگانه هزینه های فوق محاسبه خواهد شد .در نهایت هزینه های تولید به براساس درصد ثابت و متغیر تفکیک می گردند. | ✓ | ✓ | ✓ |
| برنامه فروش: که شامل فروش داخلی میباشد. | ✓ | ✓ | ✓ |
| سرمایه در گردش: شامل اقلام موجودی کالا، مطالبات و موجودی نقد میباشد | ✓ | ✓ | ✓ |
| منابع تأمین مالی: شامل داخلی (یارانه، آورده سهامداران، کوتاه‌مدت و بلندمدت) و خارجی (کوتاه‌مدت و بلندمدت) | ✓ | ✓ | ✓ |
| مالیات، یارانه | ✗ | ✓ | ✓ |
| ب- بخش خروجیها: | |||
| جدول خلاصه عملکرد پروژه: شامل خلاصه‌ای از کل اطلاعات پروژه اعم از میزان سرمایه‌گذاری، درآمدها و هزینه‌ها میباشد | ✓ | ✓ | ✓ |
| رآورد هزینه‌های سرمایه‌گذاری: شامل هزینه‌های ثابت سرمایه‌گذاری، مخارج بیش از تولید، سرمایه در گردش و کل سرمایه‌گذاری میباشد | ✓ | ✓ | ✓ |
| برآورد هزینه‌های تولید: که کلیه هزینه‌های مرتبط با تولید را شامل میباشد | ✓ | ✓ | ✓ |
| برآورد استهلاک سالیانه سرمایه‌گذاری | ✓ | ✓ | ✓ |
| برآورد قیمت تمام شده به تفکیک هزینه‌ها | ✓ | ✓ | ✓ |
| تعیین منابع تأمین مالی طرح به همراه هزینه‌های مالی آن: که شامل جریانات نقدی مالی و کل بدهی‌ها میباشد | ✓ | ✓ | ✓ |
| تحلیل درآمدها و هزینه‌های طرح | ✗ | ✗ | ✓ |
| تعیین عملکرد سود و زیان طرح برای سرمایه‌گذاری و آورده سهامداران | ✗ | ✗ | ✓ |
| جریانات نقدی به منظور برنامه‌ریزی (CASHFLOW). | ✗ | ✗ | ✓ |
| تهیه صورت‌حساب سود و زیان و نسبت‌های مالی | ✗ | ✓ | ✓ |
| تهیه ترازنامه و نسبت‌های مالی | ✗ | ✓ | ✓ |
| جریانات نقدی تنزیل شده | ✗ | ✗ | ✓ |
| نرخ بازده داخلی (IRR) | ✓ | ✓ | ✓ |
| تعیین ارزش فعلی خالص دارائیها (NPV) | ✗ | ✗ | ✓ |
| تعیین دوره برگشت سرمایه (PP) | ✓ | ✓ | ✓ |
| ضمائم و مستندات : | |||
| تصویر منابع، مأخذ و مستندات قیمت فروش | ✗ | ✓ | ✓ |
| تصویر منابع، مأخذ و مستندات مربوط به وضعیت واحدهای فعال | ✗ | ✓ | ✓ |
| تصویر منابع، مأخذ و مستندات مربوط به طرحهای در دست اجرا | ✗ | ✓ | ✓ |
| تصویر منابع، مأخذ و مستندات مربوط به واردات | ✗ | ✓ | ✓ |
| تصویر منابع، مأخذ و مستندات مربوط به صادرات | ✗ | ✓ | ✓ |
| سایر منابع، مأخذ و مستندات | ✗ | ✓ | ✓ |
| لوح فشرده مربوط به گزارش (قالب فایل ورد و پی دی اف) | ✓ | ✓ | ✓ |
| هزینه تهیه طرح | ☎ | ☎ | ☎ |
حسین عرب اسدی
سلام
خسته نباشید
بنده میخواستم بپرسم میزان سرمایه جهت احداث یک واحد مرغداری یا یک واح تولید ماکارونی یا تولید دستمال کاغذی چقدره؟
وحید
عرض سلام و خسته نباشی:
طرح هایی را که در سایت مشاهده و مطالعه کردم عموما سرمایه ثابت و در گردش قابل توجهی را می طلبد و scale های تولید بالاست. مثلا برای تولید فلان ماده شیمیایی ۸ میلیارد تومان سرمایه اولیه و نیم میلیارد س در گردش پیش بینی شده. حال اگر شخص بنده که سرمایه اولیه ۷۰۰ میلیون تومان و در گردش نهایتا ۲۰۰ میلیون تومان را میتوانم فراهم کنم آیا تیم خوب و مجرب شما قابلبت scale down کردن همان طرح را دارد که فرد با سرمایه کمتر شرع کرده و به مرور scale up کند. یعنی از درآمد صرف توسعه کند. چون همانطور که خودتان بهتر مستحضرید به خاطر بهره بالای نظام بانکی در کشور ، اخذ یک ریال وام حماقتی ابدی است چون این موسسات قانونی نزول خواری و ربا پراکنی(بانک ها را عرض میکنم) اخذ کننده وام را به گرفتاری مطلق و چاه ویل رهنمون خواهند ساخت. بنده حتی وام ازدواج هم از این سیستم فاسد نگرفتم و نخواهم گرفت. بنابراین ترجیح میدم با پول خودم که حدود ۷۵۰ میلیونه کار کنم تا وام بگیرم. ممنون میشم راهنمایی بفرمایید. ضمنا تعرفه تهیه چنین طرحی چه مقدار است تشکر
تحریریه
درود و سپاس
متاسفانه هزینه های عملیاتی خصوصا ساخت و ساز، تاسیسات و تجهیزات بشدت طی یکسال گذشته افزایش داشته و ارقام میلیاردی پیدا کرده است. معتقدم اگر مدیریت هوشمندانه ای صورت گیرد و حدود ۵۰ درصد پروژه را بتوان تسهیلات با نرخ متداول ۱۲ تا ۱۸ درصد اخذ نمود با توجه به ضرائب تورمی فعلی (اخذ وام) کاملا واجد توجیه است، ضمن اینکه قطعا شبهات فراوانی در شرایط بازپرداخت، بهره ها و جرائم بانکی وجود دارد.
در خصوص پیشنهاد ایده یا طرح خاص پیشنهاد میکنیم بیش از ۲۵۰۰ عنوان طرح معرفی شده را بررسی فرمائید چه بسی بسیاری از این ایده ها با مختصات کوچکتر نیز قابل تهیه باشد.