درخواست تهیه طرح توجیهی

گزارش توجیهی (FS) یک برآورد است، یک تخمین یا یک پیش بینی است، که یک سری بخشهای کمی و واقعی نظیر بخش‌های مالی (تجهیزات، ساختمان، مواد اولیه و…) دارد و یک سری از بخشهای آن تخمینی است. نظیر اندازه بازار، پیش بینی قیمت و میزان فروش و بخش آخر مطالعات توصیفی است.
در بخش واقعیات، امکان سنجی باید به سمت اعداد واقعی حرکت کند. در بخش پیش بینی‌ها نیز باید هدف، رسیدن به پیش بینی‌های واقعی یا نزدیک به آن باشد و از بزرگنمایی جلوگیری و تعدیلات لازم اعمال شود. در بحث گزارشات توجیهی و مطالعات امکان سنجی (طرح FS) سناریوهای بدبینانه تا خوش بینانه در پروژه وجود دارد، بنا به تجربه در اکثر موارد سناریوی خوش بینانه ترین وضعیت توسط متقاضی ترسیم می‌شود، لذا همیشه این سؤال یا واقعیت وجود دارد که آیا باید تیم تهیه کننده طرح توجیهی و امکانسنجی (طرح FS) در کنار و همسو با متقاضی قرار بگیرد یا در کنار منبع تأمین سرمایه (بانک، صندوق، شریک تجاری و …).
ما به عنوان شرکت تهیه کننده گزارش توجیهی و مطالعات امکانسنجی (FS) سعی می‌کنیم تا در پروژه‌ها سناریوهای مختلف را بررسی نمائیم و در نهایت واقعی‌ترین حالت را بررسی و محاسبه نمائیم. بنابراین چه بسی در برخی پروژه‌ها نتایج مطالعات، طرح را امکان پذیر نشان ندهد که این موضوع به اطلاع متقاضی می‌رسد و راهکارهای لازم نیز در اختیار وی قرار داده می‌شود، البته قبول داریم که در برخی پروزه ها خصوصاً پروژه‌های با سطح تکنولوژی خیلی بالا بدلیل عدم وجود مستندات لازم بسیاری موارد تخمینی است چرا که سابقه‌ای از قبل برای آن پروزه در ایران وجود ندارد، ایحال تمام سعی ما این است در اینطور مواقع و در این دست از طرح‌ها جنس کار ما صرفاً توجیهی نباشد.
عملیات ارزیابی مطالعات امکان سنجی بازار، فنی، مالی و اقتصادی، از پیشنهاد طرح آغاز می‌شود و تا اجرای طرح ادامه می‌یابد. ابتدا اهداف طرح بررسی می‌شود، محصولات تعریف می‌گردد، سپس هزینه‌ها و فواید محاسبه می‌شود و در نهایت وارد مرحله انتخاب می‌شود.
بررسی اصولی و علمی طرح‌های صنعتی شامل یک سری مطالعات امکان سنجی جامع و پی در پی (شامل مطالعه بازار، بررسی‌های فنی، مالی و اقتصادی) است، که البته با در نظر گرفتن ویژگی‌ها و شرایط خاص هر طرح، درجه شدت و اهمیت هر یک از موارد مذکور، تعیین می‌شود.
مطالعات امکانسنجی صنعتی، مطالعات کارشناسی است که معمولاً قبل از اجرای طرحهای سرمایه گذاری صنعتی انجام می‌گیرد. در این مطالعات طرح از نگاه بازار، فنی، مالی و اقتصادی مورد بررسی و آنالیز قرار گرفته و نتایج حاصل از آن به عنوان مبنایی برای تصمیم گیری. سرمایه گذاران مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در انجام مطالعات امکان سنجی و طرح توجیهی مدلهای مختلفی وجود دارد، یکی از این مدلها متدولوژی سال 1991 سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (یونیدو – UNIDO) بخش‌های اصلی این مدل به ترتیب زیر است:

• خلاصه اجرایی
• سابقه و تاریخچه پروژه
• سابقه و پسزمینه طرح و ایده
• تجزیه و تحلیل بازار و مفهوم بازاریابی
• مواد اولیه و تجهیزات
• مکان، محل و محیط زیست
• مهندسی و فناوری
• سازماندهی و هزینه های سربار
• منابع انسانی
• برنامه ریزی اجرا و بودجهبندی
• تجزیه و تحلیل مالی و ارزیابی سرمایه گذاری و نتایج نرم افزار کامفار

یک نمونه دیگر از مدل‌های قابل قبول داخلی نیز شامل مباحث زیر می‌باشد:

• مطالعه بازار
• تاریخچه طرح
• ظرفیت طرح
• مطالعه تکنولوژی طرح
• محل اجرای طرح
• مهندسی طرح و مدیریت پروژه
• سرمایه گذاری و تأمین مالی طرح
• معیارهای ارزیابی طرح
• سودآوری و پیشبینی مالی طرح

طرح امکان سنجی و طرح توجیهی فنی – اقتصادی هر دو بعنوان معادل Feasibility study بکار می روند و منظور طرحی است که یک ایده سرمایه گذاری را از سه زاویه بازار( market study) ، فنی ( technical study) و مالی ( financial study ) مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می دهد . در ادبیات سرمایه گذاری معمولاً طرح توجیهی طوری معنی می شود که شاید سرمایه گذار یا مشاور تدوین کننده طرح بدنبال توجیه طرح به هر قیمت است حتی اگر طرح واقعا توجیه نداشته باشد. در حالیکه طرح امکان سنجی نسبت به مثبت یا منفی شدن لحن مساوی دارد . به همین دلیل از نظر معنایی طرح امکان سنجی ترجمه دقیق تری برای FS است با این همه امروزه از هر دو اصطلاح استفاده می شود.

بی ترید رازداری و عدم افشای اطلاعات مشتریان یکی از ویژگی های اولیه یک مشاور خوب است . این مسئله بقدری مهم است که جزء ارزشهای سازمانی پارس رابین هم آمده است . در کلیه قراردادهای ما بندی هست که عدم افشای اطلاعات مشتریان را از جمله تکالیف مشاور می داند و می تواند هر گونه نگرانی را برطرف کند با این همه اگر لازم باشد می توان قرارداد جداگانه ای هم در این مورد منعقد کرد.

معمولا طرح توجیهی(امکان سنجی) با اهداف مختلفی نوشته می شود که بسته به هدف ، عمق طرح و جزئیات آن متفاوت خواهد بود . برخی از این انواع طرح ها عبارتند از :

1.طرح توجیهی برای خود متقاضی : در واقع هدف از تدوین طرح اینست که سرمایه گذار خودش بفهمد که پروژه از ابعاد مختلف فنی ، مالی و بازار در چه وضعیتی است .

در واقع متقاضی می خواهد بفهمد که سرمایه گذار در آن طرح چقدر بازده مالی دارد ؟

ابعاد فنی آن چگونه است ؟

آیامحصول یا خدمات تولید شده بازار دارد ؟

پروژه با چه ریسک هایی روبروست ؟کمترین سرمایه گذاری ممکن برای پروژه چقدر است ؟

در این حالت در واقع متقاضی می خواهد تصمیم بگیرد که آیا این پروژه را انجام دهد یا خیر ؟

در چنین وضعیتی تجزیه و تحلیل اطلاعات واقعی بازار با روش درست و با جزئیات دقیق بسیار مهم است . چرا که سرمایه گذار پیش از آنکه با ضرر و زیان های بزرگ در ابعاد واقعی پروژه روبرو شود ، انتظار دارد با درصد ناچیزی از هزینه ( هزینه طرح توجیهی )ابعاد مختلف موضوع سرمایه گذاری را تجزیه و تحلیل کند . در چنین مواقعی گاه لازم است برخی ابعاد پروژه بصورت دقیق تر و با جزئیات بیشتری مورد بررسی قرار گیرد . مثلاً شاید لازم باشد برای مطالعه بازار از روشهای میدانی هم استفاده شود . یا برای کم کردن از ریسک فنی از کارخانه تولید کننده ماشین آلات و یا کارخانجات تولید کننده محصول طرح بازدیدهایی صورت گیرد . در هر حال این نوع از طرح توجیهی با توجه به خواست متقاضی باید با دقت و جزئیات لازم تدوین شود ، چرا که در نهایت متقاضی بدنبال آنست که تصمیم بگیرد تا پروژه را انجام دهد یا خیر .

2. طرح امکان سنجی برای اخذ تسهیلات یا جذب سرمایه گذار : گاهی طرح امکان سنجی برای تامین مالی طرح از طریق تسهیلات یا جذب سرمایه گذار خارجی ، یا جلب مشارکت سرمایه گذار داخلی نوشته می شود . در چنین حالتی متقاضی یا سفارش دهنده طرح نه تنها در انجام پروژه تردید ندارد بلکه به ابعاد مختلف پروژه مسلط است اما برای اینکه مرجع تامین مالی ( بانک یا سرمایه گذار ) نسبت به پروژه اشراف پیدا کند ، اقدام به نوشتن طرح امکان سنجی می کند . بدیهی است در چنین حالتی طرح امکان سنجی باید بوسیله یک مشاور معتبر نوشته شود . علاوه بر این ، باید فرمت مورد نظر بانک یا تامین کننده مالی نیز رعایت گردد . در شرایط فعلی بعضی از بانک ها فرمت های خاص خودشان را دارند و طرح توجیهی را فقط در همان فرمت بررسی می کنند اما برخی دیگر فرمت خاص ندارند و طرح را درفرمت های مختلف جهت بررسی مورد پذیرش قرار می دهند .

3. طرح توجیهی برای گرفتن زمین از منابع طبیعی جهت پروژه های کشاورزی ، اخذ زمین از مناطق ویژه اقتصادی یا مناطق آزاد جهت پروژه های صنعتی ، گرفتن زمین از سازمان بنادرجهت ارائه خدمات بندری یا انجام فعالیت های صنعتی از جمله مواردی هستند که نیاز به طرح توجیهی(امکان سنجی) دارند. اینگونه طرح های توجیهی بسته به مرجع ذیربط از کیفیت متفاوتی برخوردارند . برخی از این سازمانها بسیار سختگیر بوده و طرح توجیهی که برای این سازمانها نوشته می شود باید در حد طرح توجیهی بانکی Bankable باشد . دربرخی از این سازمانها نیز با یک طرح توجیهی(امکان سنجی) در حد پیش طرح Per-FS می توان نسبت به اجاره یا کمک زمین اقدام کرد .

4. طرح توجیهی به منظور اخذ مجوز. وزارت صنعت، معدن تجارت و وزارت جهاد کشاورزی از جمله وزارتخانه هایی هستند که گرفتن جواز تاسیس ( یا موافقت اصولی ) از آنها منوط به ارائه یک طرح است . البته این طرح در حد یک پیش طرح توجیهی pfs بوده و جزئیات زیادی ندارد . البته آن هم اگر با کیفیت لازم نوشته نشود ممکن است موجب هزینه های اضافی گردد. مثلا اگر میزان ظرفیت برق در طرح بیش از حد لازم باشد ، ممکن است سازمان صنعت ، معدن تجارت متقاضی را مجبور کند که هزینه ترانس برق را بپردازد و یا بالعکس اگر میزان برق مصرفی کمتر از حد نیاز ارزیابی شود ممکن است در زمان اجرا موجب دوباره کاری ، اصلاح جواز و اتلاف زمان گردد .

ما بعنوان یک مشاور سرمایه گذاری می توانیم به همه کسب و کارهای قانونی و مشروع در مقیاس صنایع متوسط و بزرگ کمک کنیم . ارائه ایده سرمایه گذاری ، اخذ مجوزهای مرتبط ، مطالعه بازار ، طرح توجیهی ، اخذ زمین ، خرید ماشین آلات و نهایتاً اجرای کامل پروژه از جمله کارهایی است که ما انجام می دهیم . با این همه ، در برخی از صنایع خاص ممکن است ما بهترین انتخاب نباشیم . ما خوشحال می شویم مشخصات پروژه شما را بدانیم در صورت عدم تناسب بصورت محرمانه به شما اعلام می کنیم و یا در صورت نیاز مشاور متناسب را به شما معرفی می کنیم . از نظر مقیاس مالی متاسفانه نمیتوانیم به پروژه های کوچک ( زیر 2 میلیارد تومان ) کمکی کنیم چرا که هزینه های مربوط به حدی است که برای متقاضی صرفه اقتصادی ندارد .

اینکه کدام ایده برای سرمایه گذاری خوب است به دو عامل باز می گردد . اول شرایط و دوم سرمایه گذار .

منظور از شرایط در واقع به همان سه بخش گزارش امکان سنجی برمی گردد .

آیا این ایده اگر به مرحله اجرا درآید پروژه موفقی خواهد بود ؟ بسیاری از ایده ها زمانی ایده های جذابی بودند . چرا که بازار خالی از رقیب بود و محصول می توانست با حجم بالا بفروش برسد . اما الان آن ایده ها به مرحله اجرا درآمده اند و محصولاتشان در بازار جا افتاده اند و اکنون اگر شما بخواهید وارد این بازار بشوید باید با آنها رقابت کنید .

در برخی از محصولات ما با بازار اشباع روبرو هستیم یعنی در بازار داخلی عرضه یا با تقاضا برابر است یا بسیار نزدیک است . از این منظر آن ایده خوب دیروز ، امروز دیگر ایده خوبی نیست . اینکه پروژه ″ الف ″این که چهارسال پیش اجرا شده و موفق بوده است ، دلیل ندارد که امروز هم اجرا شود حتماً موفق بشود . چون مسئله بازار خیلی مهم است .

اینکه این بازار چقدر بزرگ هست که تولید کننده جدید وارد بشود یا نه ؟ از منظر بازار ، ایده خوب ایده است که آن محصول یا آن خدمات تولیدکننده دیگری نداشته باشد بعبارتی ایده نو باشد که در نتیجه تولید کننده ی به نوعی یک بازار بدون رقیب خواهد داشت اما در اینجا منظر دوم باز می شود ؛ اینکه پروژه از نظر فنی در چه وضعیتی است . هر چه ایده نوتر باشد از منظر بازار ایده بهتری است اما از منظر فنی ریسک بالاتری پیدا می کند . یکی از مهمترین مشکلات ″طرح های دانش بنیان ″ بحث ریسک فنی است . در واقع چون طرح تا کنون در کشور اجرا نشده نیاز به دانش فنی و متخصصان ویژه ای دارد که برای تامین آنها باید فکر کرد . از دیدگاه فنی ، مسائل دیگری که باید به آن توجه کرد نوع تکنولوژی است . در برخی صنایع با آمدن تکنولوژیهای جدید ، تکنولوژیهای قبلی از توجیه خارج می شوند . مثلاً نوار کاست زمانی در ایران تولید شد که از منظر چرخه عمر lifecycle به آخر دوره خودش رسید بود . و بجای آن سی دی و دی وی دی وارد بازار شده بود . از این منظر پروژه تولید نوارکاست از اول اشتباه بود . یا مثلا در تولید آجر تکنولوژیهایی به بازار آمده که مصرف انرژی را بطور قابل توجهی کم میکند . طبیعی است که تکنولوژیهای قبلی بعد از مدتی دیگر توان رقابت را از دست می دهند . با توجه به افزایش سرعت رشد و تغییر تکنولوژی ، تکنولوژی طرح باید حتماً تکنولوژی به روز و جدیدی باشد ضمن اینکه برای ریسک فنی هم فکر شده باشد. از نظر مالی ، ایده خوب ایده است که سودآوری بیشتری داشته باشد نرخ IRR نرخ بازگشت سرمایه ، و NPV ارزش فعلی ملاک های خوبی هستند . اما باید دقت کرد که محاسبات درست انجام شده باشد . گاهی فروشندگان ماشین آلات برای فروش خودشان ، عدد و رقم ها را دست کاری می کنند که در اینجا چک کردن محاسبات بوسیله یک مشاور مورد وثوق توصیه می شود . اینکه مثلاً ضایعات محاسبه نشود ، یا قیمت مواد اولیه یا قیمت فروش محصول کمی بالا و پایین محاسبه شود ، بر نرخ بازگشت اثر می گذارد .

از دیدگاه مالی ، نرخ بازگشت بالاتر از سود بانکی طرح را توجیه پذیر می کند اما طبیعتاً هر چه نرخ بازگشت بیشتر باشد ، طرح از منظر مالی مناسب تر است . اما علاوه برهمه اینها مساله اینست که ایده سرمایه گذاری باید با توان اجرایی ، توان مالی و علایق سرمایه گذار مطابقت داشته باشد ایده سرمایه گذاری مثل یک لباس خیاط دوز باید برای تن سرمایه گذار برازنده باشد . اینست که شخصیت ، سوابق گذشته ، ارتباطات ، تجربیات سرمایه گذار هم بسیار مهم اند که باید به آنها توجه شود .

کار اصلی ما تهیه طرح های توجیهی ( امکان سنجی) و … است اما انجام قریب به سه هزار پروژه طرح توجیهی و دفاع از این پروژه ها در بانکهای عامل و تصویب آنها ، احاطه به قوانین، مقررات و آیین نامه ها و … باعث شده است تا ما این توانایی را پیدا کنیم که بتوانیم به شما مشاوره بدهیم تا بتوانید از تسهیلات استفاده کنید. اینکه کدام بانک در لحظه کنونی اعتبار دارد، اینکه اعتبارش ريالی است یا ارزی، اینکه پروژه های مصوب آن بانک با چه فاصله ای از تصویب تسهیلات را دریافت می کنند و …. نیازمند رصد روزانه وضعیت و داشتن تجربه زیاد در این زمینه هاست. اگر بخواهیم پاسخ خود را خلاصه کنیم باید بگوییم ما برای شما تسهیلات نمی گیریم، ما به شما مشورت می دهیم تا شما تسهیلات بگیرید.

ما برای انجام پروژه ها گاه کیلومترها سفر می کنیم یا ساعتهای بررسی میکنیم، اما بیشتر اوقات نمیتوانیم در چنین زمانی یک پروژه را تکمیل کنیم . بصورت معمول انجام یک پروژه طرح توجیهی(امکان سنجی) معمولی از 1 تا 8 هفته طول میکشد ، به شرطی که مستندات مورد نیاز تهیه طرح آماده باشد ضمناً اگر ابعاد فنی پروژه پیچیدگی داشته باشد به این زمان اضافه می شود بطوری که یک پروژه ممکن است چند ماه بطول بینجامد .. با این همه ، معمولا جمع آوری مستندات مورد نیاز برای یک طرح توجیهی ( امکان سنجی) خود یک پروسه زمان بر است . با همه اینها ، بعضی اوقات اطلاعات خود متقاضی ، یا اطلاعات موجود در مجموعه می تواند کمک کند تا پروژه زودتر انجام شود .

ما طرح توجیهی آماده یا طرح های تهیه شده بر اساس فورمت ها و تمپلیت های موجود نداریم . قبل از اینکه ما بتوانیم قیمت پروژه شما را تخمین بزنیم ما نیاز داریم تا شرایط پروژه شما را بدانیم . اهداف پروژه ، زمان بندی ، بودجه ، اسکوپ میزان آورده شما ، میزان سرمایه گذاری و …. از جمله مواردی هستند که بر حق الزحمه تهیه طرح توجیهی تاثیر می گذارند . عمق پروژه که خود به اهداف پروژه برمی گردد نیز بر قیمت تاثیرگذار است . اینکه طرح برای اخذ جواز صنایع ( موافقت اصولی ) نوشته شده یا برای ارائه به سرمایه گذار ، اسناد داخلی یک شرکت است یا برای تامین مالی پروژه یا اخذ تسهیلات به بانک ارائه می شود همه بر قیمت تاثیر می گذارند . که همه اینها را می شود در یک گفتگوی چند دقیقه ای فهمید . با این همه ، بنظر ما ، قیمت فاکتور خوبی برای مقایسه مشاورین ، یا طرح های توجیهی نیست . چرا که اگر طرح توجیهی به قیمت ارزان نوشته شود ولی استاندارد های لازم را نداشته باشد قابلیت طرح نزد سرمایه گذار یا بانک را نداشته باشد ، عملاً به معنای دور ریختن پول خواهد بود . از طرف دیگر ، اگر طرح توجیهی با استانداردهای مطلوب نوشته شود و در نتیجه در بانک با معطلی کمتری مواجه شود مثلاً پروژه 2 ماه زودتر به مرحله اجرا درآید طبیعتا منافعی نصیب سرمایه گذار می کند که در مقایسه با هزینه امکان سنجی و یا طرح توجیهی قابل قیاس نخواهد بود . با این همه اگر بخواهیم به این سوال جواب مستقیم بدهیم اینست که هزینه یک طرح توجیهی از 2 میلیون تومان برای یک طرح جواز صنایع که عملاً یک پیش طرح است شروع می شود و تا صدها میلیون تومان برای طرح های بزرگ با سرمایه گذاری های بالا میرسد . در هر حال اگر شما بدنبال ارزانترین راه حل هستید یا به کیفیت پروژه اهمیت نمیدهید ، مطمئناً پارس رابین گزینه خوبی برای شما نیست .