فرآیند بازیافت زباله و تولید کود کمپوست

کلیه مواد زاید جامد (فسادپذیر و فسادناپذیر) که در منازل ، مراکز تهیه وتوزیع و فروش مواد غذایی ، مؤسسات صنعتی و تجاری وکشاورزی و بیمارستانها و مراکز درمانی تولید میشود را زباله می نامند. که این دور ریختن این زباله ها علاوه بر آلودگی محیط زیست، بخش عظیمی از منابع تجدید پذیرمان را از بین خواهد برد. صنعت بازیافت امروزه یکی از راهکارهای ایجاد ارزش افزوده و بهره وری بیشتر در جامعه محسوب می شود. در این تا با معرفی این صنعت اطلاعات   بیشتری  در زمینه صنعت بازیافت ارائه شده و آن را به عنوان یک فرصت سرمایه گذاری مناسب بررسی نماییم، امیدوارم این اطلاعات مفید فایده باشد. 
 انسان و بسیاری از موجودات به شیوه های مختلف زباله تولید می کنند که تولید زباله بطور چشمگیری رو به افزایش است . این افزایش و تولید موجب بحرانهایی در زمینه محیط زیست گردیده است که حیات موجودات کره زمین را با مشکلات جدی روبرو ساخته است . تولید آلاینده های مختلف زباله که هر روز بر تعداد و تنوع آنها افزوده میشود سبب شده که ضمن خسارت به منابع اصلی ( آب ، خاک ، هوا ) با مقادیر زیاد مواد زاید به اشکال جامد ، نیمه جامد ، مایع و گاز مواجه شده ایم و این بدان معناست که بشر به دست خود عرصه زندگی را برخود و سایر موجودات تنگ نموده است .

استفاده از چهل و هشت هزار ماده شیمیایی در زندگانی روزمره که تاکنون تنها خاصیت سرطان زایی پانصد نوع آن به اثبات رسیده نوعی تهدید جدی برای محیط زیست و سلامت انسان به شماره میرود.
براساس مطالعه WHO عدم توجه به جمع آوری و دفع مواد زائد میتواند ۳۲ مشکل زیست محیطی بوجود آورد . افراد جامعه باید بدین باور برسند که علاوه بر رعایت موازین بهداشت فردی ملزم به حفظ بهداشت محیط پیرامون خود نیز هستند زیرا درصورت عدم رعایت این موضوع سلامت آنها و سلامت سایر افراد جامعه در مخاطره خواهد افتاد یکی از موارد مهم در زمینه حفظ و ارتقای سلامت افراد و جامعه دفع زباله و مواد زاید صحیح است که متأسفانه درخیلی از مناطق شهری و روستایی بدلیل روشهای نامطلوب جمع آوری زباله، محیط زندگی و سلامت افراد در معرض آلودگی و خطر قرار دارد.

اهداف بازیافت زباله و تولید کود کمپوست

– بهبود روش ذخیره سازی، جمع آوری و بازیافت پسماندها
– خالص سازی پسماندهای خشک (مواد مصنوعی) برای بازیافت و بازگشت بهینه این گونه مواد به چرخه تولید
– جلوگیری از هدر رفتن سرمایه های ملی و کمک به اقتصاد کلان کشور
– به حداقل رساندن دفن پسماند و حذف آن در آینده
– ارتقاء سطح کیفیت خدمات شهری
– حفظ محیط زیست و جلوگیری از تولید و انتشار آلودگی ها
– ارتقاء سطح فرهنگ عمومی در برخورد با پسماندها

 تعریف زباله

بطور معمول به کلیه مواد زاید جامد (فسادپذیر و فسادناپذیر) گفته میشود که در منازل ، مراکز تهیه وتوزیع و فروش مواد غذایی ، مؤسسات صنعتی و تجاری وکشاورزی و بیمارستانها و مراکز درمانی تولید میشود.

 انواع زباله

زباله به مجموعه مواد ناشی از فعالیت‌های انسان و حیوان که معمولاً جامد بوده و به صورت ناخواسته و یا غیر قابل استفاده دور ریخته می‌شوند اطلاق می‌گردد. این تعریف به صورت کلی در برگیرنده همه منابع، انواع طبقه بندی‌ها، ترکیب و خصوصیات مواد زاید بوده و به چهار دسته کلی زباله‌های شهری، زباله‌های صنعتی و زباله‌های خطرناک و زباله های بیمارستانی تقسیم می‌گردند .

 دسته بندی پسماندها

پسمان ها را به دو دسته پسماندهای تر (پسماندهای غذایی، پسماندهای سبزی و میوه: پسماند میوه) و پسماندهای خشک (کاغذ و مقوا، پلاستیک، فلزات، شیشه، منسوجات و چرم، چوب، لوازم الکتریکی و الکترونیکی) تقسیم مس کنند.

 اصول جمع آوری زباله

تقریبا ۸۰ درصد از هزینه های مربوط به زباله ها هزینه جمع آوری زباله میباشد از این لحاظ هزینه های سنگینی بر شهرداریها وسازمانها ی وابسته به جمع آوری و دفع زباله ها میگردد.
میزان سرانه زباله درمناطق شهری ایران ۶۵۸ گرم در روز و درمناطق روستایی بین ۲۲۰ تا ۳۴۰ گرم در روز برای هر نفر میباشد و بطور متوسط ۲۴۰ کیلوگرم درسال برای هرنفر درنظر گرفته میشود.
مواد زباله ای باید پس از تولید دریک محل مناسب با توجه به شرایط بهداشتی و رعایت نکات بهداشتی مراحل عملیاتی در سریعترین زمان ممکن جمع آوری حمل ونقل دفع گردد که بهترین روش ، جمع آوری مستقیم از درب منازل و انتقال به محل دفع میباشند . ( دفن یا روشهای دیگر)
درمراحل نگهداری وجمع آوری نقش آموزش وهمکاری متقابل بین تولید کنندگان زباله و پرسنل خدمات شهری در افزایش راندمان عملیات بسیار مؤثر است .
تولید کنندگان زباله باید آگاهی کافی ازاینکه زباله ها را در ظروف مناسب از لحاظ جنس و ظرفیت ( حجم) و زمان تحویل به کارگران خدمات شهرداری داشته باشند.
درهنگام نگهداری زباله ها درمنازل ومحل تولید از ظروف پلاستیکی درب دار یا فلزی ضد زنگ با مقطح دایره ای ونیز استفاده از کیسه پلاستیکی زباله برای حفظ نظافت محیط زیست استفاده شود. بهترین روش جمع آوری زباله ها بطور روزانه است که در کنترل وجلوگیری از رشد و پرورش مگس مؤثر میباشد و بهترین زمان جمع آوری درساعاتی از شبانه روز که شهر خلوت بوده و ترافیکی وجود ندارد صورت گیرد .

 انواع روشهای دفع زباله

دفن بهداشتی زباله ها،  سوزاندن زباله ها،  کمپوست کردن ( تهیه کود از زباله )،  تلنبار کردن ،  دفع در رودخانه ، دریا و …

 استفاده از زباله

امروزه مهمترین شاخص‌های زندگی بشر ، حفاظت از منابع تولید است. بشر دریافته است که تبعات و پیامدهای خسارت و زیانهایی که به طبیعت وارد می‌کند، بمراتب بیشتر از بهره‌ای است که از آلودن محیط زیست دریافت می‌کند. از این رو ، با بکار بستن امکانات عملی و علمی می‌کوشد کمترین زیان را به طبیعت وارد آورد. امروزه تولید زباله در شهرهای بزرگ مسئله آفرین شده است.
فرایند تولید زباله که خود ناشی از فعالیت انسان شهرنشین مصرف‌کننده است و هر روز نیز او را به مصرف بیشتر ترغیب می‌کنند، جزء لاینفک زندگی است. بطوری که بطور متوسط هر انسان شهرنشین روزانه نیم کیلوگرم زباله تولید می‌کند و چنانچه جمعیت شهرنشین کشور را سی میلیون نفر تخمین زنیم، روزانه معادل پانزده هزار تن زباله تولید می‌شود که دفع این حجم عظیم زباله ، چنانچه بطور اصولی و بهداشتی انجام نشود، معضلات جبران ناپذیر زیست محیطی را بدنبال خواهد داشت.
از سوی دیگر چنانچه با دیدگاه مثبت به زباله بنگریم و عبارت طلای کثیف بر آن نهیم، زباله ماده‌ای است ارزشمند و قابل بازیافت.

فرآیند بازیافت زباله و تولید کود کمپوست

 استفاده از زباله بعنوان کود گیاهی

 می‌توان زباله را طی فرآیندهایی به مواد تقویت کننده خاک یا کود ( کمپوست ) تبدیل نمود که سرشار از مواد آلی و عناصر مورد نیاز گیاه می‌باشد. با مصرف کمپوست می‌توان تا %۷۰ در مصرف کودهای شیمیایی صرفه‌جویی کرد. هر انسانی که در شهر زندگی می‌کند، روزانه بیش از ۵/۰ کیلوگرم زباله تولید می‌کند که بیش از یک‌سوم آن ، قابل تبدیل به کمپوست است.
چنانچه جمعیت شهرنشین را ۳۰ میلیون نفر تخمین بزنیم، روزانه معادل پانزده میلیون کیلوگرم زباله تولید می‌شود که از این مقدار ، پنج میلیون کیلوگرم آن قابل تبدیل به کمپوست است.

عوامل موثر در تهیه کود از زباله

•  رطوبت توده کمپوست بایستی بین ۵۰ تا ۶۰ درصد باشد.
•   تامین اکسیژن مورد نیاز برای تجزیه مواد (هوادهی).
• درجه حرارت مورد نیاز برای تجزیه مواد حدود ۶۰ درجه سانتی گراد است.
•  همگن بودن مواد به منظور کنترل عمل تجزیه .
•  تنظیم نسبت (این نسبت باید حدود ۳۰ باشد).
•  ابعاد و قطعات موادی که باید تجزیه گردند هرچه کوچکتر باشد، مجموع سطح آن‌ها بیشتر شده و در نتیجه سطح تماس آن‌ها با میکروارگانیسم افزایش می‌یابد.
اصول کار در تهیه کود از زباله، هوادهی متناوب موادی است که از آن‌ها کمپوست تهیه می‌شود. هوادهی علاوه بر تامین اکسیژن مورد نیاز برای تجزیه مواد، باعث افزایش درجه حرارت، کنترل مگس و بوهای ناهنجار و  در نهایت تسریع در عمل تجزیه مواد می‌شود. در تهیه کود از زباله، دفع مواد غیر قابل کمپوست، جداسازی مواد غیرقابل کمپوست، میزان نیاز به کمپوست، و نحوه کاربرد آن، تولید بو و کنترل آن، جنبه های بهداشتی و قیمت تمام شده کمپوست همگی فاکتورهایی هستند که باید به دقت مورد توجه قرار گیرند.

 کود کمپوست زباله های شهری

کمپوست عبارت از بقایای گیاهی و حیوانی، زباله های شهری و یا لجن فاضلاب است که تحت شرایط پوسیدگی قرار گرفته باشند، بطوری که مواد سمی آنها از بین رفته، مواد پودر شده و فرم اولیه خود را از دست داده باشند. برای تهیه کمپوست می توان از بقایای چوب بریها‏، زباله شهری،‏ بقایای کشتارگاهها و کارخانه های کنسرو ماهی ، لجن فاضلاب و اجساد گیاهان پست غیرآوندی استفاده نمود.
بطورکلی، کمپوست ها از نظر مواد غذائی ضعیف هستند (به استثناء بقایای کشتارگاهها و کارخانه های کنسرو ماهی که از نظر ازت غنی می باشند) و معمولاً برای بهبود ساختمان خاک مورد استفاده قرار می گیرند. اثر فیزیکی کمپوست به مقدار ماده آلی آن و اثر شیمیائی کمپوست به ترکیب شیمیائی آن بستگی دارد. تهیه کمپوست از زباله های شهری و لجن فاضلاب راه مفیدی برای مصرف مجدد و دفع بهداشتی این مواد است. مواد اخیر از این نظر که دارای املاح کم، فاقد مولدین امراض و آفات گیاهی، بذر علفهای هرز و خاک می باشند مناسب بوده و به سرعت در خاک می پوسند. لجن فاضلاب را پس از تخمیر غیر هوازی و حرارت دادن (برای کشتن عوامل بیماریزای آن) مورد استفاده قرار می دهند.

برای تهیه کمپوست روش کلی زیر انجام پذیر است. موادی را که می خواهند. کمپوست نمایند بصورت لایه ای به ضخامت ۷ تا ۱۰ سانتیمتر روی سطح زمین یا حفره ای که در زمین تهیه نموده اند قرار می دهند و به ازاء هر سطل از مواد کمپوست شونده حدود ۱۰۰ گرم فسفات دی آمونیم یا سوپر فسفات بر روی مواد می باشند (در صورتی که از سوپر فسفات استفاده می شوند بهتر است حدود ۴۰ گرم اوره به ازاء هر ۱۰۰ گرم سوپر فسفات اضافه شود) پس از پاشیدن کود شیمیائی اقدام به آبپاشی این لایه نموده و سپس لایه های جدید را به همین روش اضافه می کنند. ممکن است لایه هائی از کود حیوانی و یا خاک را بطور متناوب با لایه های مواد کمپوست شونده قرار دهند. در صورتی که از لایه های کود حیوانی استفاده می شود به اضافه کردن کود ازت در زمان انباشتن مواد کمپوست شونده نیازی نیست، اما به فسفات و همچنین سولفات کلسیم ممکن است نیاز باشد. ترکیب کود شیمیائی که برای تحریک و تکمیل پوسیدگی و تعادل عناصر به کمپوست اضافه می شود به نسبت کربن به ازت و ترکیب شیمیائی مواد کمپوست شونده بستگی دارد.
پاشیدن چند کیلوگرم اوره به ازاء هر تن مواد کمپوست شونده روی توده کمپوست قبل از هر بار آبپاشی مفید است در مورد بقایای چوب بریها لازم است کلیه عناصر غذائی به کمپوست اضافه شود. مواد کمپوست شونده را می بایستی همیشه مرطوب نگهداشت و هر ۲ تا ۴ هفته یکبار آن را مخلوط و زیرورو نمود تا به خوبی تهویه و یکنواخت گردد.
زیرورو کردن زیاد توده موجب می شود که حرارت کمپوست بالا نرفته و آفات و عوامل بیماریزای موجود در مواد از بین نروند.
کمپوست هنگامی آماده مصرف است که مواد کمپوست شونده پوسیده و پودر شده باشند. مدت لازم برای کمپوست شدن با مواد مصرفی و شرایط کار فوق می کند. زباله های شهری پس از مدتی حدود ۶ هفته کمپوست می شوند. کمپوست شد کامل خاک اره گاهی چندین ماه طول می کشد. معمولاً خاک اره راحدود ۶ هفته در شرایط مناسب می پوسانند تا ترکیبات سمی محلول آن پوسیده شوند و سپس مصرف می کنند. از مسائل تهیه کمپوست توسعه و تجمع مگس و پشه و بوی نامطلوب تخمیر آن است.
افزایش تهویه مواد از شدت بو می کاهد. برای مبارزه با مگس و پشه می بایستی از حشره کشها استفاده نمود. کمپوست را می توان به جای کود حیوانی مورد استفاده قرار داد.
فعالیت هر انسان در بخش‌های کشاورزی، صنعتی و شهری همراه با تولید مواد زائد می‌باشد. که جزء جدایی‌ناپذیر فرآیند حیات است.
چنانچه نتوانیم این مواد زائد را از محیط فعالیت او دور بسازیم. چرخه تولید ارزش دچار سکون خواهد شد. در گذشته زباله ها در دوری تکوینی ایجاد و تبدیل می‌شد اما امروزه امکان چنین دوری وجود ندارد. زیرا میزان زباله بیش از آن است که تجزیه و تبدیل آنها در یک دوره زمانی مناسب ممکن باشد.
بنابراین تبدیل به موقع زباله الزامی است. در روش‌های دفع زباله و کاهش آلودگی محیط زیست، بازیافت مواد با ارزش موجود در زباله است، و یکی از روش‌های بازیافت مواد آلی موجود در زباله تولید انواع کودهای آلی (کمپوست) می‌باشد.
روشی که در این طرح توسط پیشنهاد می گردد، تولید انواع کودهای آلی به روش فیزیکوشیمیایی است که از نظر فرآیندی و هزینه‌های تولید و میزان سرمایه‌گذاری اولیه دارای تفاوت چشمگیری با کمپوست است.

 دستگاه های تولید کود کمپوست

– خرد کن
 مواد اولیه جهت تهیه کمپوست قبل از استفاده باید توسط دستگاههای خرد کن به اندازه های مناسب خرد شوند . مواد خرد شده باید دارای ویژگی های مناسب جهت تولید کمپوست با کیفیت باشد برای مثال در خردکن هایی که در خطوط تهیه کمپوست  استفاده می شود از سیستمهای چکشی خاص برای خرد کردن مواد استفاده می شود و بر خلاف چاپرهای مرسوم سطح مقطع برش صاف نخواهد بود و این امر سرعت کمپوست سازی و نیز کیفیت کمپوست را افزایش خواهد داد .
بر اساس ابعاد ، میزان رطوبت ، نوع و حجم مواد اولیه ورودی به خرد کن باید خرد کن مناسب انتخاب گردد .
مجموعه ای از خردکن ها در ابعاد و اندازه های گوناگون و با قابلیت خرد کردن مواد با جنس و اندازه مختلف وجود داردکه به طور کلی در ۲ سری P و H موجود می باشد.
خردکن های سری P  : این خرد کن برای تولید کود کمپوست در مقیاس صنعتی طراحی شده که در مدل های مختلف موجود می باشد. این خرد کن بسته به مدل آن توانایی خرد کردن ۱۰۰ تا ۲۰۰ تن مواد در روز را دارد.
خردکن های سری H  : این خرد کن جهت تولید کود کمپوست و خرد کردن بقایای گیاهی  طراحی شده که توانایی خرد کردن ۳۰ تا ۸۰ تن مواد در روز را دارد.
کلیه خرد کنهای موجود جهت تامین نیروی می توانند از ۳ منبع تغذیه گردند:
. موتور الکتریکی
. موتور دیزل
. تراکتور(شافت PTO)
هر دو سری خرد کن ها بر یک اساس طراحی و ساخته شده است ، که شامل مخزن بارگیری،سیستم تغذیه،نوار انتال موادبه تیغه های خرد کن بوده و در کلیه قسمتهای بر اساس حجم و نوع مواد ورودی و قدرت مورد نیاز جهت خرد کردن مواد سرعت قابل کنترل می باشد (مانند سرعت خرد کن،نوار انتقال،و…)

فرآیند بازیافت زباله و تولید کود کمپوست

 – ترنر – همزن و هواده کمپوست
مواد اولیه پس از خرد شدن به صورت نوارهایی با حداقل ارتفاع ۱.۵ متر و  عرض ۳ متر  روی هم انباشته می شوند که به این نوارها windrow گفته می شود. یکی از مهمترین مراحل تهیه کمپوست هوادهی و هم زدن این مواد است که با دستگاهی به نام ترنر انجام می شود.
ترنرها در ابعاد و اندازه های متفاوت وجود دارند که بر اساس حجم مواد و مساحت سایت تولید کمپوست و نیز شرایط آب و هوایی منطقه نسبت به انتخاب صحیح ترنر اقدام کرد.
از بهترین ترنر های دنیا دستگاههای تولید شرکت Menart  ( کشور بلژیک ) است که در مدلهای زیر قابل عرضه می باشد.
. مدل SP  : که به صورت کشنده توسط تراکتور کشیده می شود.
. مدل SPM  : که خودرو بوده و در نیروی خود را از موتور دیزل تامین می کند.
 – دستگاههای تفکیک ،جداسازی و غربال

جهت تولید کود کمپوست معمولا در ۳  مرحله از تولید نیاز به استفاده از دستگاههای تفکیک ، جدا سازی و غربال می باشد:
– هنگام ورود مواد اولیه به سایت تولید
– بعد از خرد کردن مواد اولیه
– پس از آماده سازی و تولید کود کمپوست
– خطوط تبدیل شکل و بسته بندی

کمپوست تولیدی را می توان به همان صورت تولیدی در موارد و جاهای مختلف از جمله باغ ، گلخانه ، کشاورزی ، منازل ، فضای سبز شهرداری ، استفاده کرد، یا آن را پس از تغییر شکل و بر اساس نیاز مصرف کننده به صورت پودر ، گرانوله ،پلت و فشرده ، تبدیل و پس از بسته بندی به بازار ارائه نمود. یکی از جدید ترین سیستمهای موجود خطوط فشرده سازی کود کمپوست است که توانایی فشرده سازی مواد در ابعاد کوناگون با کمترین مصرف انرژی و بدون نیاز به حرارت را دارد.

۵/۵ - (۲ امتیاز)