طرح احداث فرهنگ سرا

فرهنگ سرا چیست؟
فرهنگ سرا ساختمانی است که در آن یک یا چند نهاد فرهنگی فعالیت دارند. در فرهنگ سراها معمولاً شرایطی برای آموزش امور گوناگون فرهنگی و اجتماعی و همچنین آموزش پیشه‌ها و هنرهای گوناگون مانند نگارگری، کوزه‌گری، خیاطی و جز اینها فراهم می‌شود.
برخی از فرهنگ سراها کتابخانه و انتشارات ویژهٔ خود را نیز دارند. در ایران، تا امروز، بیشتر فرهنگ سراها در شهر تهران و چند شهر بزرگِ دیگر مانند اصفهان برپا شده‌اند و معمولاً کوشیده شده برای هر منطقهٔ شهرداری یک فرهنگ سرای بزرگ ترتیب داده شود.
برخی از فرهنگ سراها، به‌جز پوشش دادن منطقهٔ خود، به فعالیت‌های فرامنطقه‌ای نیز می‌پردازند. بسیاری از فرهنگ سراها ویژه‌کار (تخصصی)اند، یعنی فعالیت خود را گرد یک گروه یا یک محور کاری متمرکز می‌سازند.
فرهنگ سراها، برپایهٔ شیوهٔ فعالیت، به یکی از محورهای سه‌گانهٔ شخصیت (کیستی)، محتوا (درونمایه) و نهاد می‌پردازند:
فرهنگ سراهای شخصیت‌محور عبارتند از فرهنگسراهای کودک، نوجوان، جوان، دانشجو، دختران، بانو، و سالمند.
فرهنگ سراهای محتوا محور عبارتند از: اندیشه، قرآن، انقلاب، فرهنگسرای مجازی، پایداری، هنر، ملل، قانون، تیره‌ها (اقوام)، ورزش، ماه بهمن، کار، دانش‌ها، تندرستی، طبیعت، و فناوری اطلاعات.
فرهنگ سراهای نهادمحور عبارتند از خانواده، مدرسه، و شهر.
بخش های مختلف فرهنگ سرا
۱-لابی وزیر مجموعه های آن شامل:
فضای انتظار و نشیمن
فروش اغذیه
محل نگهداری کودکان
عناصر خدمات عمومی مانند باجه های تلفن و اینترنت
عناصر دسترسی عمودی مانند رمپ،پله وآسانسور
۲-غرفه های فروش محصولات فرهنگی و هنری
۳-سایت اداری شامل:
اتاق کنفرانس
اتاق ریاست
دفاتر کار
بایگانی
آبدار خانه
سرویس های بهداشتی
محل انتظار ارباب رجوع و منشی
۴-آمفی تئاتر و سینما
۵-کتابخانه
۶-گالری نمایش آثار هنری
۷-کلاس ها و آتلیه های آموزشی شامل:
نقاشی
معماری
طراحی
عکاسی
مجسمه سازی
خوشنویسی
لابراتوار زبان و …
۸-واحد سمعی بصری و سایت رایانه
۹-رستوران یا کافی شاپ
هر موضوعى که اولویت کارى یک فرهنگ سرا تعریف مى شود مى تواند مورد نیاز فرهنگ سراهاى دیگر هم باشد و این که فرهنگ سراهایى با موضوعات تخصصى در واقع خوراک آن موضوع را درخصوص فرهنگ سراهاى دیگر تامین کنند اتفاق خوب و قابل توجهى است.
تهران با داشتن بیش از بیست فرهنگ سرا به عنوان کلانشهر فرهنگى ایران و سازمان فرهنگى به دلیل گستردگى دامنه فرهنگى به عنوان یک نهاد موثر فرهنگى در تهران محسوب مى شود. هر چند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى مسوول ترین متولى فرهنگى به حساب مى آید، ولى از آن جهت که شهردارى به لحاظ بودجه و گستردگى و تمرکز بر روى شهر تهران داراى امکانات بالقوه اى است .فرهنگ سراها نیز در گسترش فرهنگ عمومى نقشى اساسى دارند.

* فرهنگ سراها *
فرهنگ سرای خاوران
نخستین گام برای احداث فرهنگ سرای خاوران در بهار ۱۳۷۲ برداشته شد و از دوازدهم تیر ۱۳۷۲ نیز آغاز به کار کرد. این فرهنگ سرا عمدتاً به منظور غنی‌سازی اوقات فراغت کودکان و جوانان جنوب شرقی تهران تأسیس شده و از بزرگ‌ترین مراکز وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران است
هم اکنون فرهنگ سرای جوان یکی از بزرگ‌ترین مراکز فرهنگی کشور محسوب می‌شود. این فرهنگ سرا دارای مساحتی بالغ بر ۸۳۰۰۰ متر مربع و زیر بنای ۲۴۰۰۰ متر مربع است و در چهار بخش ساختمان اداری، بازارچه فرهنگ و هنر (به صورت رو باز در وسط محوطه)، ساختمان مرکزی، علوم و فنون و شهر بازی، انجام فعالیت‌های متنوعی را برای عموم، به ویژه جوانان و نوجوانان میسر کرده است
فعالیت‌های فرهنگ سرا نیز به چهار گروه هنری، آموزشی، اجتماعی و فرهنگی تقسیم شده است. در بخش هنری امکانات متفاوتی از جمله تالارها و نگارخانه‌ها در اختیار مردم منطقه است. تالارهای این بخش شامل تالار فرهنگ با ظرفیت اجتماعات با ظرفیت ۱۰۰ نفر ، سوم خرداد با ظرفیت ۳۰۰۰ نفر و سالن فرهنگ با ظرفیت ۲۰۲ نفر، سالن شهید مطهری با ظرفیت ۳۵۰ نفر و تالار روباز اجتماعات با ظرفیت ۵۰۰ نفر است
کتابخانه خاوران با بیش از پنجاه هزار نسخه کتاب و ظرفیت پذیرش بیش از پانصد نفر بصورت هم‌زمان در سالنهای مطالعه از دیگر بخش‌های اصلی این فرهنگ سراست.که در حدود ۲۵۰۰ نفر عضو دارد.
همچنین نگارخانه خاوران،دارای دو سالن اصلی و فرعی در دو طبقه با ظرفیت ۲۰۰۰ تابلو در رشته‌های نقاشی، خوشنویسی گرافیک، عکاسی، حجم و صنایع دستی قادر است به هنرمندان معاصر و استادان و دانشجویان رشته‌های هنری خدمات بدهد.
در سالهای اخیر، چندین قسمت از مجموعه، شامل سالن های تئانر و ساختمان دوم مجموعه در حال ساخت است.
فرهنگ سرای سرو
فرهنگ سرای سرو در ضلع پارک ساعی ، در زمینی به مساحت ۳۵۰۰ متر و با هزینه ای بیش از ۲۵۰ میلیون تومان در دی ماه سال ۱۳۷۴ گشایش یافت . این فرهنگ سرا دارای کلاس های آموزش علمی و هنری می باشد . در ضمن فرهنگسرای سرو گروه های کوهنوردی و گشت های سیاحتی با عنوان گشت علاقه مندان برای دیدار از نقاط دیدنی اطراف تهران را تشکیل می دهد . سرای موسیقی از آخرین بخش هایی است که در این مجموعه مورد بهره برداری قرار گرفته است . نوار خانه موسیقی که پیشرفته ترین فن آوری های شنیداری را در اختیار دارد . مجموعه ای از آثار برتر موسیقی ایران و جهان را در دسترس علاقه مندان ، موسیقیدانان و هنرمندان می گذارد .
در سال ۱۳۷۳ نخستین خانه کودک در فرهنگ سرای سرو گشایش یافت که محلی است برای برگزاری جشن های تولد و مراسم تکلیف دختران علاوه بر این به مناسب های مختلف برنامه هایی با مشارکت کودکان محله در خانه کودک به اجرا در می آید .
فرهنگ سرای باغ وثوق الدوله
باغ وثوق الدوله در منطقه ۱۴ ( خیابان نیرو ) که فضای سبز مناسبی دارد . به یک مرکز نمایشگاهی ، آموزشی و تحقیقاتی برای علاقه مندان به گل و گیاه تبدیل گردیده است . به علاوه با ایجاد فضاهای آموزشی ، کتابخانه ، سالن اجتماعات ، موزه گیاهان ( شامل بخش های تزئینی ، دارویی ، صنعتی و … ) و دیگر قسمت های خدماتی این مجموعه به صورت یک فرهنگ سرای تخصصی در زمینه گل و گیاه درآمده است .
فرهنگ سرای شفق
در دو سالی که از پیدایش آن می گذرد . سالن آمفی تأتر فرهنگ سرای شفق ( با صندلی های طراحی شده برای معلولان ) و سالن نگارخانه آن میزبان برنامه های مختلفی مانند دهمین جشنواره سراسری موسیقی فجر و نیز نمایش عروسکی بوده است .
کلاس هایی برای قرآن ، طراحی ، گرافیک ، نقاشی آبرنگ و رنگ روغن ، خوشنویسی ، عکاسی ، سفالگری ، مجسمه سازی ، مینیاتور ، کامپیوتر ، موسیقی سنتی ایران و قالیبافی دایر است که درهر دوره آموزشی ، گنجایش پذیرش ۲۰۰ نفر را دارد .
توسعه این فرهنگ سرا ادامه دارد و فیلم خانه ، چای باغ و فروشگاهی برای عرضه ابزار نقاشی و موسیقی در آن در دست ساختمان است .
پارک شفق در خیابان جمال الدین اسدآبادی قرار دارد .
فرهنگ سرای خاوران
یکی از تازه ترین نمونه های مراکز فرهنگی جامع برای طیفی گسترده از نوجوانان تا هنرمندان حرفه ای است از نظر مساحت بزرگترین فرهنگ سرای ایران است و ساختن آن در سال ۱۳۷۳ به پایان رسید . بخش های آن عبارتند از)بازارچه فرهنگ و هنر ، آمفی تأتر ویژه کودکان ، فضای نمایش های عروسکی ، نمایشگاه ، کتابخانه قرائتخانه ، کارگاه ها و کلاس های آموزشی و سالن شطرنج )
تازه ترین اقدام این فرهنگ سرا برای نوجوانان ، برپایی کارگاه های کتاب ( با همکاری خانه کودک و نوجوان ) است که در آنها اصول و مبانی نویسندگی بخصوص قصه نویسی و نوشتن .
این فرهنگ سرا در میدان خراسان خیابان خاوران واقع شده است .
فرهنگ سرای بهمن
پیدایش این فرهنگ سرا تحولی بود در جهت ایجاد مرکزی فرهنگی با هویتی تازه اما زود آشنا و همه پسند . تبدیل کشتارگاه قدیمی تهران به مکانی برای فراگیری هنر و تشویق به آفرینش هنری همراه با تلقی تازه ای بود از اشتغال به هنر و حضور در هنرکده .
فرهنگ سرای بهمن ، نخستین نمونه هنرکده غیرمحلی است که در زمانی کوتاه ، موقعیت ممتاز فرهنگسرای مادر را یافت و الگوی فرهنگ سراهای دیگری در تهران و شهرهای دیگر شد و در سال ۱۳۷۰ آغاز به فعالیت کرد . بخش عمده آن عبارتند از : چای باغ ، تالار علوم وفنون خواجه نصرالدین طوسی ، کانون قرآن ، تالار شهید آوینی ، کتابخانه عمومی شهید حسین فهمیده ، بخش آموزش ، لابراتوار زبان و کامپیوتر ، بخش سینمایی ( شامل سینما تراس چاپلین و تماشاخانه مبارک ) تالار بسم ا… خان ، گالری های هنرهای تجسمی ، مجموعه ورزشی و واحد هنرهای نمایشی .
این فرهنگ سرا در میدان راه آهن ، میدان بهمن واقع شده است .
فرهنگ سرای نیاوران
فرهنگ سرای نیاوران در سال ۱۳۵۷ با مساحت تقریبی ۳۵۰۰ مترمربع در شمال شرقی تهران در محله نیاوران ایجاد شد و دارای تأسیسات کتابخانه ، نگارخانه و نمایش خانه بود . پس از پیروزی انقلاب اسلامی این فرهنگ سرا به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی واگذار شد و تا سال ۱۳۴۶ علاوه بر کوشش های هنری ، فعالیت هایش عبارت بودند از : انتشار کتاب ، تفسیر و ترجمه قرآن و …
از سال ۱۳۶۷ پذیرش هنرجویان « مرکز آموزش هنر » از طریق آزمون سراسری وزارت فرهنگ و آموزش عالی آغاز شد که طی سه دوره ۱۸۰ نفر با دریافت گواهینامه در مقطع کاردانی و در رشته های نامبرده از مرکز آموزش هنر ( فرهنگ سرای نیاوران ) فارغ التحصیل شدند .
از سال ۱۳۷۰ فعالیت های فرهنگ سرا چنین بوده است : برگزاری سمینار ، کنفرانس ، نمایشگاه و …
این فرهنگ سرا در خیابان شهید باهنر ( نیاوران ) روبروی پارک نیاوران قرار دارد .
فرهنگ سرای اشراق
این فرهنگ سرا در اواسط سال ۱۳۷۴ در یک باغ قدیمی به مساحت ۲۰۰ هزار مربع در منطقه ۴ تهران که پرجمعیت ترین منطقه شهر است گشایش یافت .
ساختمان های باغ با تالارهای تودرتو ، گچبری ها ، آینه کاری ها ، شومینه ها و بادگیرهای قدیمی جلوه ای زیبا دارند . در وسط یکی از تالارها ، حوضخانه ای قرار دارد که آب جاری در آن از قنات « تلو » سرچشمه می گیرد و پس از ورود به باغ ، در حوض ها و حوضچه های متعدد باغ جاری می شود برنامه های فرهنگ سرای اشراق شامل کلاسهای آموزشی ، نمایش فیلم تأتر اجرای کنسرت های موسیقی ، فعالیت های ورزشی و هنری و استفاده از کتابخانه است .

فرهنگ سرای ابن سینا
فرهنگ سرای ابن سینا در شهرک قدس ( غرب ) ، خیابان ایران زمین شمالی و در زمینی به مساحت ۱۶۳۲ متر مربع احداث شده است . فعالیت اصلی این فرهنگ سرا به تأتر اختصاص یافته و این فرهنگ سرا تأمین کننده نیازهای تأتری فرهنگ سراهای دیگر و نیز برنامه ریز فعالیت های تأتری شهرداری تهران است.
صرف نظر از این فعالیت اختصاصی ، فرهنگ سرای ابن سینا در بخش های مختلف آموزشی ، تشکیل کانون های مختلف از جمله کانون های قرآن ، ادبی ، اردویی ، ورزشی ، اجرای برنامه های تأتر ، نمایش عروسکی و موسیقی و همچنین فیلم فعال است .
فرهنگ سرای امیرکبیر
در پارک قیطریه با استفاده بهینه از فضای موجود واقع در بزرگراه آیت اله صدر قیطریه ، مرکزی فرهنگی ، با امکان برگزاری نمایشگاه های مختلف ، کتابخانه ، کلاس های آموزشی ، هنری ، ورزشی و …. احداث می شود تا این بخش از شهر برای این طرح ۵/۳۱ میلیون تومان است . اجرای طرح از نیمه اول سال ۱۳۷۴ آغاز شده است.
فرهنگ سرای ارسباران
فرهنگ سرای ارسباران به منظور یاری رساندن به شکوفایی استعدادهای هنری جوانان در آبان سال ۱۳۷۴ تأسیس شد . بنای فرهنگ سرا با هزینه ۵/۳ میلیارد ریال در مدت ۱۸ ماه با زیربنای ۳۵۰۰ متر مربع احداث گردید . در معماری فرهنگ سرا شرایط استفاده ناتوانان جسمی و حرکتی از محیط فرهنگ سرا و تجهیزات آن تأمین شده است.
فعالیت های فرهنگ سرای ارسباران در پنج محور سازماندهی شده است فراهم آوردن امکانات آموزش هنر به ویژه هنرهای سنتی تهیه کتاب به ویژه کتاب های تخصصی هنر ، نمایش فیلم ، اجرای موسیقی و تأتر ، معرفی و نمایش آثار ارزشمند هنرهای تجسمی ( نگارخانه ) ، برپایی جلسات نقد و بررسی آثار هنری و ادبی .