طرح تولید محصولات لبنی

از مسایل نوین صنعت شیر و لبنیات غنی سازی این محصولات به ریزمغذیها و ویتامینهاست. بحث غنی‌سازی مواد غذایی قدمتی بیش از ۱۰۰ سال در دنیا دارد.
در کانادا در اوایل قرن ۲۰ اولین نوع از مواد غذایی غنی شده یعنی نمک یددار به منظور پیشگیری از ابتلای بیشتر مردم به گواتر به بازار عرضه شد. بعد از آن بسیاری از مواد غذایی اجبارا غنی شدند که از آن جمله می‌توان شیر غنی شده با ویتامین D و آردهای غنی شده با ویتامین B و آهن اشاره کرد. به عنوان مثال، شیر غنی شده با ویتامین D در سال ۱۹۴۰ به منظور پیشگیری از ابتلا به راشیتیسم وارد بازار شده و گرچه ابتدا برای شرکت‌های تولیدکننده آزاد بود اما در سال ۱۹۷۵ انجام آن اجباری اعلام شد. در سال ۱۹۸۸، آردها با ویتامین B و اسید فولیک غنی شدند تا احتمال بروز نقص در جنین کاهش یابد. نتایج نشان داد غنی کردن مواد غذایی مفید بوده و بر فرض مثال مصرف نمک‌های غنی شده باید سبب کاهش ابتلا به گواتر در کشورهای مصرف‌کننده شود. در حال حاضر، مواد غذایی در حال غنی شدن با بسیاری دیگر از مواد مفید مانند امگا۳ و پروبیوتیک‌ها هستند.
اما سوال اینجاست که آیا تمام انواع غنی‌سازی برای سلامت مفید است یا تنها راهکاری تجاری برای فروش مواد غذایی با قیمتی بالاتر است؟ آیا غنی‌سازی واقعا لازم است؟ در بخش صنایع غذایی که در دنیای امروز کشاورزی صنعتی و غذاهای آماده مصرف آن را قبضه کرده به نظر می‌رسد بسیاری از محصولات غنی شده سالم‌تر نیستند اما لازم‌اند. در واقع نزدیک به ۵۰ سال است که خاک زمین فقیر شده است و کمبود مواد معدنی در زمین می‌تواند سبب پرورش گیاهان فقیر از مواد مغذی شود. از سوی دیگر مساله تغییر شکل را نباید از یاد برد. برای مثال، نان را در نظر بگیرید. گندم هر چه قدر هم که در زمین حاصل‌خیزی رشد کند و غنی از مواد مغذی باشد باز وقتی به آرد تبدیل می‌شود، بخشی از مواد مغذی خود را از دست می‌دهد. به همین دلیل لازم است به آن ویتامین و مواد معدنی افزود.
بر اساس تجربیات جهانی و در حوزه لبنیات بیش از هر محصول دیگری در ارتباط با شیر و ماست محصولات غنی شده و یا محصولات ترکیب شده با سایر مواد مغذی تولید و به بازار مصرف عرضه شده است. اغلب کشورهای اروپایی و امریکایی با تولید لبنیات غنی‌شده توانسته‌اند از بسیاری کمبودهای تغذیه‌ای بخصوص در سنین کودکی پیشگیری کنند. در ایران نیز برخی شرکت‌ها با افزودن املاح و ویتامین به شیر اقدام به غنی‌سازی لبنیات کرده‌اند ولی هنوز بطور گسترده این کار در کشور ما انجام نشده است.
ویتامین آ، ویتامین دی و کلسیم مواد معدنی محلول در چربی هستند که برای غنی‌سازی لبنیات استفاده می‌شوند. این قبیل لبنیات غنی‌شده، کلسیم مورد نیاز کودکان را بخصوص در سن استخوان‌سازی فراهم می‌کنند. این قبیل محصولات برای افرادی که دچار پوکی استخوان هستند و یا به کودکانی که علاقه زیادی به مصرف شیر ندارند، توصیه می‌شود. از آنجا که جذب بسیاری از ریزمغذی‌ها ازجمله کلسیم با افزایش سن کاهش پیدا می‌کند، برداشت کلسیم از استخوان باعث نرمی بافت آن می‌شود. در این حالت استفاده از لبنیات غنی‌شده همراه با هورمون‌درمانی بخصوص در زنان کمک زیادی به حفظ سلامت بدن می‌کند. در صورتی که زنان در دوران بارداری از مکمل کلسیم استفاده نمی‌کنند، شیرهای غنی‌شده جایگزین مناسبی برای تأمین نیازهای بدنشان در این دوران به شمار می‌رود در غیر این صورت از مصرف زیاد آن باید خودداری شود. درباره دیگر مضرات مصرف زیاد لبنیات غنی‌شده باید گفت گروه ویتامین ب یکی از ریزمغذی‌هایی است که لبنیات با آن غنی می‌شود و به دنبال دریافت بیش از اندازه، مازاد آن روزانه دفع می‌شود. این در حالی است که دریافت اضافی ویتامین‌های محلول در چربی مسمومیت ایجاد می‌کند و سلامت انسان را به خطر می‌اندازد
انواع میوه مانند توت‌فرنگی، طالبی، سیب، موز و خرما موادی هستند که برای طعم دادن به فرآورده‌های لبنی استفاده می‌شود. استفاده از انواع میوه در لبنیات ازجمله شیر یا ماست، تنوع و طعم بهتری به آن می‌دهند اما مواد نگهدارنده و ضدمیکروبی که برای جلوگیری از فساد میوه در این محصولات به کار گرفته شده، مضر است و مصرف آن در طولانی‌مدت توصیه نمی‌شود.
در بین محصولات لبنی، یکسری فرآورده‌ها، فراسودمند نام دارند و به منظور درمان و یا پیشگیری از یکسری اختلالات ساخته شده‌اند. شیرهای بدون لاکتوز از انواع فرآورده‌های فراسودمند است و مصرف آن برای افرادی توصیه می‌شود که نسبت به قند لاکتوز موجود در شیر حساسیت داشته و با مصرف آن دچار نفخ شکم، اسهال، دل‌پیچه و… می‌شوند. این افراد ناچار هستند یا شیر بدون لاکتوز را انتخاب و یا فرآورده‌های دیگر را جایگزین شیر کنند.
یکی دیگر از فرآورده های مفیدی که در چند سال اخیر در کشور تولید شده است، شیر یا ماست‌های پروبیوتیک است. این گروه لبنیات حاوی باکتری‌های سودمندی است که سلامت عمومی بدن بویژه سلامت روده را حفظ می کند و افزایش می‌دهد. این دسته از لبنیات قدرت تطابق بیشتری با بدن دارند و هنگام عبور از دستگاه گوارش، سالم و زنده می‌مانند و با نامساعد کردن محیط رشد میکروب‌های متعفن موجود در روده باعث حفظ سلامتی بدن می‌شود. فرآورده‌های پروبیوتیک خواص ضدسرطان و ضدعفونی‌کننده نیز دارند و سیستم ایمنی را تقویت می‌کنند و باعث بهبود عوارض تحمل گلوکز می‌شوند و جذب املاح و ویتامین‌ها را افزایش می‌دهند و به کاهش کلسترول خون کمک می‌کنند.
در مجموع این طرح محصولات زیر را در دامنه بررسی‌های خود قرار خواهد داد:
v انواع شیرهای طعم دار
v انواع شیرهای غنی شده با ویتامین آ، ویتامین ب، ویتامین دی و کلسیم
v انواع ماست طعم دار
v ماست پروبیوتیک

موارد کاربرد و وضعیت بازار و مشتریان:

عمده مواد اولیه مصرفی : شیر خام، انواع طعم‌ها و ترکیبات مجاز و …
اشتغال زایی (نفر) : ۳۵ نفر
متراژ زمین : ۵۵۰۰ مترمربع
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۱۴۵۰۰ میلیون ریال
دوره بازگشت سرمایه : ۳.۵ سال