تولید و کاشت چای ترش

چاي ترش از خانواده مالواسه، گیاهی است یک ساله یا چندساله و می تواند به صورت درختچه اي و در حدود ۲/۵ –۲ متر ارتفاع رشد داشته باشد. برگ هاي ۳-۵ وجهی سبز مایل به زرد گل هاي زرد با کاسبرگ هاي سبز که بعد از رسیدن میوه، کاسبرگ ها به رنگ قرمز در می آیند. برگها متناوب، رگبرگ ها پنجره اي، حاشیه برگ ها دندانه اي، بدون کرك، دمبرگ بلند یا کوتاه دارند .گل دهی در اواخر شهریور یا اوایل مهر بوده و کاسبرگها در آبان و آذر آماده قابل برداشت هستند.
گل ها بزرگ و داراي دمگل کوتاه، رنگ آن قرمز متمایل به زرد با مرکزیت تیره می باشند. گل ها به قطر ۸ تا ۱۰ سانتیمتر، به رنگ سفید تا زرد کمرنگ و با نقاطی به رنگ قرمز تیره روي هر گلبرگ هستند. کاسه گل گوشتی بوده که حدود ۲-۱ سانتی متر پهنا و ۳/۵-۳ سانتی متر نیز طول دارد. این کاسه گل گوشتی به رنگ سبز بوده که پس از رسیدن و بلوغ میوه ها به رنگ قرمز تبدیل می شود. میوه ها ۲/۵ سانتیمتر طول داشته است.
کاسبرگ های گوشتی مانند که محتوی ۳۴-۲۲ دانه در هر کپسول می باشد احاطه شده اند، دانه ها به رنگ قهوه ای تیره می باشد. دارای یک ریشه راست و عمیق و قابل نفوذ می باشد.
برداشت میوه به روش چینی باعث می شود جوانه هاي خفته فعال شده و دوره گل دهی گیاه تا اواخر بهمن ماه طول بکشد در صورتی که به روش سودانی برداشت شود گیاه در دي ماه از بین می رود. هرس اولیه شاخه زایی و نمو بیشتر شاخه هاي گل دهنده را افزایش می دهد.
عملکرد محصول بر اساس اظهار نظر مدیر جهاد کشاورزي خاش ۷۵۰ کیلوگرم در هکتار میباشد. این میزان عملکرد مطلوبی در مقایسه با سایر نقاط جهان محسوب میشود.

ترکیبات چاي ترش

در بذر چاي ترش اسیدآمینه هاي اسیداسپارتیک، اسیدهاي آمینه، ایزولوسین، تریپتوفان، والین و اسیدآمینه هاي سولفوري که ازکمیاب ترین اسیدهاي آمینه هستند، در این گیاه یافت میشود. بذرها داراي فراوان ترین اسید آمینه هاي ضروري لوسین، لیزین و فنیلآلانین میباشند. دانه هاي چاي ترش به عنوان یک منبع جدید از پروتئین و لیپید هستند دانه هاي چاي مکی ۲۵-۱۸ درصد پروتئین دارا میباشند.
میزان موسیلاژ کاسبرگ ۳۵-۲۲ روز بعد از گلدهی در گونه هاي آمریکاي مرکزي و مصري ۲۸-۲۴ درصد و گونه هندي ۱۵ درصد گزارش شده است. کاسبرگ خشک شده چاي ترش داراي گوسی پتین فلانوئید، هیبیستین، سابدارتین میباشد. ماده اصلی رنگی هبیسین است که به عنوان یک دافنی فیلین شناخته شده است. ماکزیمم میزان پکتین کاسبرگ ها ی این گیاه ۴-۲ درصد می باشد.
مقدار آنتوسیانین کاسبرگ ها بین ۲/۵ – ۱/۷ درصد وزن خشک می باشد.

خواص کاربردي چاي ترش

برگهاي جوان و ساقه هاي نازك چاي ترش بیشتر در سالاد استفاده می شود .برگهاي سبز پخته شده یا به تنهایی و یا ترکیب با سبزیجات، در گوشت و ماهی مصرف میشود. برگ سبز میتواند به عنوان سبزي خوراکی کاربرد داشته باشد. دم کرده برگ این گیاه منبعی غنی از آهن و مس میباشد. کاسبرگهاي خشک شده محتواي هیبستین، سابدارتین و فلونوئید گوسی پتلینت است.
چاي تُرش یا چاي قرمز از کاسبرگ گیاه چاي ترش تهیه می شود و در بسیاري از مناطق دنیا به صورت نوشیدنی گرم و یا سرد مصرف دارد. چايترش خاصیت خنک کننده قوي براي بدن دارد، از این رو در فصل تابستان می تواند مورد توجه قرار گیرد، به طوري که میزان تعرق را افزایش داده و دماي داخلی بدن را کاهش می دهد. فشار خون و کنترل آن توسط چاي ترش یکی دیگر از خواص این چاي است. براي بیمارانی که فشار خون بالایی دارند این چاي همیشه توصیه شده است. از بین بردن کلسترول خون است از بین بردن اختلالات کبد و تصفیه کننده خون است.
در بسیاري از کشورها، کاسبرگ چاي ترش به خاطر خواص دارویی و کاربرد در صنایع غذایی استفاده می شود. نوشیدنی هاي این گیاه
کاهش دهنده فشار خون، خنک کننده بدن، رقیق و تصفیه کننده خون، کنترل کننده کلسترول خون، اختلالات کبدي، صفرایی و همچنین آرا م بخش می باشد و برعکس چاي که باعث دفع آهن می شود چاي ترش خود یکی از منابع غنی آهن به شمار می آید. رنگ قرمز در چاي ترش به عنوان مکمل و به عنوان منبع جایگزین قهوه استفاده می گردد. کاسبرگ تازه پس از جوشاندن با شکر براي درست کردن شیرینی استفاده می شود. کاسبرگ تازه چاي ترش در تهیه سالاد، پخت کیک، سوپ، سس، پودرهاي خوراکی استفاده می شود .
کاسبرگهاي یاد شده داراي مقدار زیادي اسید سیتریک و پکتین می باشد که براي درست کردن مربا، ژله، مفید میباشد. در سوپ هاي روغنی و سوسیس پودر دانه هاي چاي استفاده می شود. همچنین دانه ها به عنوان جایگزین قهوه به علت وجود خواص محرك جنسی استفاده می شود. دانه هاي این گیاه ادرارآور بوده و روغن قهوه اي حاصل از دانه هاي این گیاه در التیام زخم ها و بیماري ها مؤثر است. دانه آن حاوي چربی و پروتئین بوده و در هند از دانه هاي این گیاه به عنوان یک دارو براي سستی بدن، گیجی و سوء هاضمه استفاده می شود .
دانه و کنجاله بذر چاي ترش نیز در تغذیه طیور کاربرد دارد. چاي ترش به دلیل دارا بودن فیبر و میزان سلولز بالا درصنعت کاغذسازي اهمیت زیادي دارد.
بر اساس نتایج تحقیقات صورت گرفته در سیستان و بلوچستان افزودن در جوجه هاي گوشتی، اثر سمB1 چاي ترش به جیره هاي آلوده به آفلاتوکسین افلاتوکسین را بر پاسخ ایمنی و عملکرد تولیدي کاهش میدهد.

روش کاشت

معمولاً بوسیله بذر تکثیر می شود، اما گا هی به آسانی از طریق قلمه رشد می کند. این روش گیاهان کوتاه تري ایجاد می کند که به صورت کشت مخلوط در بین درختان و گیاهان دیگر کاشته می شود است که در این صورت عملکرد کاسبرگها نسبتاً پایین است. چون گیاهی با ریشههاي عمیق است در تهیه بستر بذر شخم عمیق تا عمق ۲۰ سانتی متر توصیه می شود. اگر این گیاه فقط براي تولید کاسبرگ کشت شود، زمان مناسب کشت در اردیبهشت می باشد.
اگر کشت براي شاخ و برگ باشد بذر را می توان در اسفند و بدون تنک کردن کاشت. بذرها بیشتر در ابتداي بهار در گلخانه هاي گرم کشت می شود و به سرعت رشد می کند. اگر رشد آن ها سالانه در نظر شود در ابتداي تابستان قسمت هاي اصلی آن شکل می گیرد و باید توسط چارچوب از آن ها باید محافظت شود تا رشد آن ها به طور کامل شکل گیرد. اگر به عنوان یک گیاه چند ساله کشت شود باید سال اول رشد را در گلخانه و در اوایل تابستان از گلخانه خارج تا مورد پرورش قرار گیرد. قلمه چوبی نشده باید در ماه هاي تیر و مرداد در چارچوب باشد. در طول مدت زمستان این گیاه باید در گلخانه هاي گرم مورد پرورش قرار گیرد و پس از آخرین سرما از گلخانه خارج شود. براي تولید کاسبرگ، بذرها باید در یک بستر مناسب کشت شوند زمانی که گیاهچه ها به ارتفاع ۱۰-۷/۵ سانتی متر رسیدند، به فواصل روی ردیف ۶/۱-۳/۱ متر و فواصل بین ردیف ۳/۲- ۲ متر نشاء می شوند، کپه ها به فاصله ۱/۸- ۰/۹ متر روی ردیف و ۳-۱/۵ متر بین دو ردیف می باشد، در مرحله ۳-۲ برگی گیاهچه ها به میزان ۵۰ درصد تنک می شوند.

محدویتهاي کشت و کار چاي ترش

۱٫ محدودیت کشت در مناطق با دماي حداقل ۱۵ درجه و حساس بودن گیاه به سرما؛
۲٫ داراي قابلیت توسعه در مناطق گرمسیري؛
۳٫ عدم شناخت عموم از خواص گیاه با توجه به فرهنگ سازي نشدن مصرف آن در کشور؛
۴٫ محدود بودن منطقه تولید در بخشی از استان سیستان و بلوچستان و عدم ترویج و توسعه به دلیل دوري استان از مناطق مرکزي کشور؛
۵٫ عدم وجود صنایع فراوري در منطقه تولیدي و سوءاستفاده دلالان از دانش محدود بازاریابی و بازاررسانی کشاورزان؛
۶٫ کاهش انگیزه تولیدکنندگان براي توسعه تولید به دلیل کمی درآمد.

میزان سرمایه مورد نیاز جهت احداث تولید چای ترش

بودجه: بیشتر از ۲ میلیارد تومان
نام محصول: چای ترش
سطح زیر کشت : ۱۵۰۰۰۰ متر مربع
نرخ برابری دلار: ۱۴۰۰۰۰ ریال
طول دوره ساخت: ۱ سال
سرمایه ثابت: ۱۸۹۰۰ میلیون ریال
سرمایه در گردش: ۱۴۰۰ میلیون ریال
سرمایه کل: ۲۰۳۰۰ میلیون ریال