سرمایه گذاری در استخراج بیت کوین و فناوری بلاکچین (blockchain)

این ایده که فقط کامپیوتر یا دستگاه قدرتمند خود را به برق و اینترنت وصل کنید و از هیچ چیز پول در بیاورید، قطعاً برای اغلب مردم فوق‌العاده جذاب است.

خبر این بود (26 شهریور 1397) :
واردات دستگاه‌های استخراج بیت کوین و ارز رمزنگار قانونی می‌شود.
دبیر شورای عالی فضای مجازی از پذیرفته شدن استخراج ارزهای رمزنگار به عنوان صنعت توسط دولت خبر داد و گفت:
🔹 هماهنگی‌های لازم با نهادهای ذیربط برای آزادسازی واردات دستگاه‌های ماینینگ بیت کوین و انواع ارز رمزنگار انجام شده و این خبر نویدبخش توجه دولتی‌ها به مساله ارزهای مجازی خواهد بود.
🔹 با توجه به فشارهای اقتصادی از طریق تحریم‌های ظالمانه دولت آمریکا و نیاز به ابزاری برای تبادل مالی میان کشورهای دوست و دارای روابط تجاری گسترده با کشور برنامه ایجاد ارز ملی مشترک در دستور کار قرار گرفت که این رمز ارز توسط بانک مرکزی گسترش پیدا کرد.

«استخراج بیت کوین» که گاهی در فارسی «ماینینگ بیت کوین» نیز خوانده می‌شود فرآیندی است که توسط آن، تراکنش‌های صورت گرفته در شبکه بیت کوین تایید شده و به دفتر کل (یا همان بلاک چین) افزوده شده و بیت‌‌ کوین های جدیدی به عنوان پاداش آن تولید می‌شود. هر کاربری با دسترسی به اینترنت و نیز برخورداری از سخت‌افزار مناسب می‌تواند به ماینینگ بیت کوین بپردازد. فرآیند ماینینگ شامل روی هم گذاشتن تراکنش‌های اخیر در بلوک‌ها و تلاش برای حل یک مساله پیچیده محاسباتی است. اولین کاربری که تواند این مساله را حل کند می‌تواند بلوک بعدی را به بلاک چین (زنجیره بلوکی) متصل کرده و پاداش بگیرد. این پاداش که برای تشویق کاربران به ماینینگ در نظر گرفته شده است، می‌تواند در قالب کارمزد تراکنش (از تراکنش‌های اخیر قرار گرفته در بلوک) و نیز بیت کوین های جدید باشد.

شرایط اخذ مجوز استخراج بیت کوین

یکی از مهم‌ترین بندهای این آیین‌نامه ضمن این‌که استخراج رمزارز در آن به عنوان صنعت شناخته شد، به تعرفه استخراج رمزارزها اختصاص دارد که بر اساس آن مقرر شد تأمین برق متقاضیان استخراج رمزارزها صرفاً یا با دریافت انشعاب برق از شبکه سراسری یا با احداث نیروگاه جدید خارج از شبکه سراسری صورت گیرد.

تعرفه برق متقاضیان استخراج فرآورده‌های پردازشی رمزنگاری شده رمزارزها (ماینینگ) با قیمت متوسط ریالی برق صادراتی با نرخ تسعیر سامانه نیما که توسط وزارت نیرو تعیین و اعلام می‌شود، محاسبه و اعمال خواهد شد.

شرایط و قیمت استخراج رمزارز

با این حال، از آن زمان تا حدود هفته پیش، استخراج رمزارز و بیت کوین همچنان غیرقانونی بود تا این‌که قیمت و شرایط استخراج رمزارز مشخص شد. در این راستا اعلام شد قیمت برق این مراکز معادل متوسط نرخ برق صادراتی خواهد بود که براین اساس، این میزان ۹۶۵ تومان به ازای هر کیلووات ساعت تعیین شده است. این نرخ در ۸ ماه غیرگرم سال معادل ۵۰ درصد متوسط نرخ برق صادراتی یعنی ۴۸۰ تومان خواهد بود و در ۴ ماه گرم سال یعنی از خرداد تا شهریور، دو برابر متوسط قیمت صادراتی برق محاسبه می‌شود، افزود: استفاده این مراکز از برق در ۳۰۰ ساعت سال که ساعات اوج بار است و قبلا توسط وزارت نیرو ابلاغیه می‌شود، ممنوع است.

همچنین تاکید شد از این گروه از متقاضیان هزینه انشعاب عمومی دریافت نخواهد شد و به منظور تشویق فعالان تخفیفاتی هم در نظر گرفته شده است. در صورتی که این متقاضیان به صورت مجتمعی و با ظرفیت بالا فعالیت کنند، تا ۲۰ درصد تخفیف در سطوح انتقال  به آن‌ها تعلق می‌گیرد. درصورتی که از استخرهای داخلی نیز استفاده کنند تا ۱۵ درصد تخفیف بیش‌تر شامل حال این مشترکان می‌شود. استفاده غیرمجاز از برق برای استخراج رمز ارز ممنوع است و برق تنها به متقاضیانی ارائه می‌شود که مجوز از وزارت صمت را داشته باشند.

برای کسانی که نسبت به شناسایی و اعلام مراکز غیرمجاز رمزارز اقدام کنند نیز پاداش‌هایی در نظر گرفته شده است که معادل ۲۰ درصد خسارت وارده توسط این مراکز به شبکه خواهد بود. با استفاده‌کنندگان غیرمجاز از برق نیز براساس قوانین موجود برخورد و به مراجع قضایی معرفی خواهند شد. امکان استفاه از برق نیروگاه‌های موجود برای استخراج رمزارز وجود ندارد و این کار ممنوع است.

این گروه از متقاضیان در صورت تمایل می‌توانند نسبت به احداث نیروگاه جدید اقدام کنند که در این صورت نرخ سوخت این نیروگاه‌ها، معادل  ۷۰ درصد نرخ گاز صادراتی خواهد بود. استخراج کنندگان رمزارز همچنین می‌توانند نسبت به استفاده از برق تولیدی نیروگاه‌های تجدیدپذیر برای این کار اقدام کنند. در صورت عدم استمرار برق تولیدی نیروگاه تجدیدپذیر، این مراکز می‌توانند از برق شبکه به عنوان پشتیبان استفاده کنند  که در این شرایط نرخ برق شبکه به قیمت تعیین شده در این مصوبه محاسبه خواهد شد.

آیا سرمایه گذاری در «بیت کوین» معقول است؟

اتفاقات بزرگ، تاریخ را به پیش و پس از خود تقسیم می‌کنند. اختراع چرخ، موتور بخار، تلفن، اینترنت و… هر کدام تاثیر شگرفی بر تاریخ بشر داشته‌اند. یکی از تازه‌ترین پدیده‌های ساخت انسان که گفته می‌شود تحول عظیمی را در اقتصاد جهانی و فناوری‌های دیجیتال به وجود می‌آورد، بلاکچین است. این بستر نوین که در واقع مادر رمز ارزهاست همراه با «بیت کوین» که نخستین «رمز ارز» محسوب می‌شود توسط شخص یا گروهی که خود را به نام مستعار «ساتوشی ناکاموتو» معرفی کرده‌اند، طراحی و از سال ۲۰۰۹ راه‌اندازی شده است.

ما در این مقاله سعی داریم نوری بتابانیم بر پدیده رمز ارزها، به خصوص «بیت کوین» و همینطور دیگر بسترهای جایگزین برای سرمایه‌گذاری در شرایط فعلی را بررسی و معرفی می‌کنیم.

«بیت کوین» و به طور کلی «رمز ارز» چیست؟

منظور از «رمز ارز» در واقع «ارز رمزنگاری شده» یا همان Cryptocurrency است که خود در گروه ارزهای دیجیتال قرار می‌گیرد. رمز ارزها مطلقاً به شکل فیزیکی وجود ندارند و آنها را تنها از طریق شبکه نوین «بلاک چین» می‌شود خریدوفروش کرد و یا در معاملات به کار گرفت. در حال حاضر در بین تمام رمز ارزها، «بیت کوین» یکی از موفق‌ترین و معروف‌ترین آنهاست که مانند دیگر انواع این ارزها، تنها به صورت آنلاین قابل استفاده است.

برای خرید «بیت کوین» ابتدا باید یک فرد یا وبسایت معتبر که «رمز ارز» عرضه می‌کند را پیدا کنید، البته پیش از آن نیاز به یک کیف پول بلاک‌چینی دارید که معمولاً خود وبسایت‌های فروشنده می‌توانند در اختیارتان بگذارند؛ بینانس (Binance)، کووکوین (KuCoin)، کوین‌بیس (Coinbase)، چنج‌لی (Changelly)، بیت‌مکس (BitMex)، بیت‌فینکس (Bitfinex) و بیت‌رکس (Bittrex) تعدادی از شناخته‌شده‌ترین وبسایت‌های این حوزه هستند.

معایب و مزایای «بیت کوین»

ارزهای رمزنگاری‌شده که «بیت کوین» پرچمدار آنهاست در بعضی بازه‌های زمانی دیده شده که رشد جهشی بالایی داشته‌اند و افرادی از این اتفاقات در مدت کوتاهی سودهای کلانی برده‌اند، البته این رشد در حال حاضر در «بیت کوین» متوقف یا بسیار کندتر از پیش است؛ این روزها هر «بیت کوین» را نزدیک به نود و یک میلیون تومان معامله می‌کنند.

برای انتقال «بیت کوین» نیاز نیست آن را به ارزهای دیگر تبدیل کرد چرا که در سراسر جهان انتقال رمز ارزها، آنلاین و متکی به خودشان انجام می‌پذیرد. البته همین آنلاین بودن محدودیت‌هایی را نیز به دنبال دارد؛ هرچند مدتی است در بعضی فروشگاه‌های آنلاین مانند آمازون می‌شود با «بیت کوین» خرید کرد اما به طور کلی شما قادر نیستید آن را مستقیماً در هر بازاری که بخواهید خرج کنید.

معاملات با «بیت کوین» تنها در بستر شبکه بلاک‌چین امکانپذیر است؛ این موضوع هرچند امنیت بالایی به معاملات می‌بخشد ولی از سوی دیگر از آنجا که قابل ردیابی نیست، بستر مناسبی برای فعالیت‌های غیرقانونی فراهم می‌سازد که می‌تواند حتی امنیت جامعه را تهدید کند، از این رو همیشه خطر اقدامات دولتی علیه آن وجود دارد که ریسک سرمایه‌گذاری روی رمز ارزها را بالا می‌برد.

ریسک سرمایه‌گذاری در این نوع ارز، تنها به اقدامات دولت‌ها و یا حتی نوسانات ناگهانی سختی که خود این ارزها تجربه کرده‌اند، بازنمی‌گردد. یکی از مسائل بزرگ این بازار، عدم پشتیبانی در آن است؛ مثلاً کافیست رمز حساب خود را فراموش کنید، از آنجا که این ارزها متولی مشخصی ندارند دیگر هرگز به حسابتان دسترسی پیدا نخواهید کرد، و یا اگر مبلغی را به نشانی یا حساب اشتباهی انتقال دهید، به هیچ عنوان قادر به بازگرداندن سرمایه‌تان نخواهید بود.

اما بزرگترین اشکال این ارزها چگونگی تولید آنهاست که اصطلاحاً به آن استخراج یا Mine گفته می‌شود. استخراج رمز ارزها با فعالیت مداوم سخت‌افزارهایی صورت می‌گیرد که مصرف برق بسیار بالایی دارند، از این رو «رمز ارز» باعث اتلاف منابع انرژی می‌شود که آسیبی جدی به طبیعت و محیط زیست وارد می‌سازد.

استخراج بیت کوین می تواند بسیار سودآور باشد به شرطی که برق ارزان و سخت افزار مناسب این کار را داشته باشید. به خاطر داشته باشید که استخراج بیت کوین رقابتی است. کشور چین به دلیل برق ارزان تر غالب استخراج بیت کوین جهان را در اختیار دارد.

تا چند سال پیش استخراج بیت کوین عمدتا با CPU یا همان پردازنده‌‌ها انجام می‌گرفت و سیستم‌های خانگی معمولی هم می‌توانستند به استخراج سودآور بیت کوین بپردازند. اما با گسترش شبکه بیت کوین و ماینرهای آن امروزه استخراج به صرفه بیت کوین فقط با تراشه‌های مخصوصی به نام‌ ای‌سیک (ASIC) امکان پذیر است.

نحوه سرمایه گذاری در تولید ارز دیجیتال و طرح توجیهی استخراج بیت کوین

به طور کلی فرایند استخراج به صرفه بیت کوین به صورت زیر است:
۱- تهیه دستگاه استخراج ای‌سیک مناسب
۲- نصب کیف پول بیت کوین
۲- اتصال دستگاه به استخر استخراج و شروع به کار استخراج

شرکت بیت مین (Bitmain) معروف‌ترین و بزرگترین شرکت سازنده دستگاه‌های استخراج برای عموم است. دستگاه‌های استخراج این شرکت تحت عنوان Antminer در بازارهای جهانی به وفور یافت می‌گردند. با این حال به تازگی شرکت‌های زیادی برای رقابت با بیت مین دستگاه‌های استخراج خود را به بازار عرضه می‌کنند.

دستگاه‌های استخراج به تعداد محدود و در فواصل زمانی مختلف تولید می‌گردند لذا در زمان خرید به جزئیات مدل دستگاه دقت کنید تا در محاسبه سود دچار مشکل نشوید.

به عنوان مثال دستگاه استخراج انت ماینر S9 بیت کوین مدل‌های مختلفی دارد و مدل‌های سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ آن در بازار موجود است. بدیهی ست که مدل‌های ۲۰۱۸ آن قدرتمندتر هستند.

دستگاه‌های استخراج معمولا ابتدا توسط تولیدکننده با قیمت پایین‌تر پیش‌فروش می‌شوند و بعد در بازار پخش می‌گردند. به جز سایت‌های رسمی تولیدکنندگان، دستگاه‌های استخراج بیت کوین در سایت‌های مختلفی از جمله آمازون و ای بی هم به فروش می‌رسند. البته به دلیل تحریم های ایران، خرید مستقیم دستگاه های استخراج از این سایت‌ها امکان پذیر نیست و به ناچار باید از واسطه‌ها کمک بگیرید.

آشنایی با دستگاه های استخراج بیت کوین

چند عامل مهم برای خرید دستگاه های استخراج بیت کوین تحت ASIC باید در نظر گرفته شود:
میزان هش – دستگاه استخراج بیت کوین موردنظر چند هش در ثانیه تولید می کند؟ هش بیشتر در آمد بیشتر.
کارامدی – شما باید نسبت به میزان سرمایه و درآمدی که می خواهید، دستگاهی را انتخاب کنید که مصرف برق آن با سرمایه و درآمد موردنظر شما سازگار باشد. برق خانگی در بسیاری از کشورها از جمله ایران، قیمت بالایی دارد و مصرف برق دستگاه های استخراج بسیار بالا است. به همین دلیل برای استخراج به صرفه باید از برق صنعتی استفاده کنید.
قیمت – این عامل هم نسبت به سرمایه شما باید موردتوجه قرارگرفته شود. همچنین زمان بازگشت سرمایه و سوددهی هم باید در نظر گرفته شود.

دستگاه استخراج را فقط بر اساس قیمت یا فقط هش ریت خریداری نکنید. بهترین دستگاه ASIC، کارآمدترین آن است. هدف پول است. کارآمدترین دستگاه‌ استخراج دستگاهی است که هش بیشتر و مصرف برق کمتری داشته باشد یا به طور کلی میزان بازگشت سرمایه آن سریع‌تر باشد.

بررسی سودآوری طرح بلاک چین و استخراج بیت کوین

هزینه استخراج یک واحد بیت کوین در ایران حدود ۳,۲۰۰ دلار گزارش شده است، که جزو ارزان ترین کشورهای جهان در استخراج ارز دیجیتال میباشد. استخراج ارز های دیجیتال اینترنت زیاد مصرف نمیکنند، حداکثر ۱۰۰ مگ در ماه. چیزی که شما باید داشته باشید اینترنت پر سرعتی است که به هیچ وجه قطع نشود.

در جدول زیر با توجه به قیمت برق، هش ریت و میزان برق مصرفی پاور دستگاه، سود ماهیانه محاسبه شده است.

آیا می‌توانم با دستگاه استخراج بیت کوین به استخراج ارزهای دیجیتال دیگر هم بپردازم؟

هر دستگاه استخراج ای‌سیک از یک الگوریتم رمزنگاری خاص پشتیبانی می‌کند. الگوریتم استخراج بیت کوین SHA-256 است. بنابراین شما می‌توانید دستگاه‌های استخراج بیت کوین چند ارز دیجیتال دیگر که روی این الگوریتم فعالیت می‌کنند را استخراج کنید.
البته توجه داشته باشید که در بیشتر دستگاه‌ها، استخراج همزمان فقط یک ارز دیجیتال ممکن است. به طور مثال شما نمی‌توانید با یک دستگاه استخراج Antminer S9 هزمان بیت کوین و ارز دیجیتال دیگری را استخراج نمایید و فقط باید یکی را انتخاب کنید.

معرفی اجمالی دستگاه‌های استخراج بیت کوین ASIC

همانطور که گفتیم دستگاه‌های استخراج بسیار زیادی برای بیت کوین (و به تازگی برای سایر ارزهای دیجیتال) ساخته شده اند نمونه هایی از این دستگاه در جدول زیر قابل مشاهده است.

پیوستن به استخرهای استخراج و شروع به کار استخراج بیت کوین

پس از تهیه دستگاه و انتخاب کیف پول بیت کوین به مهمترین قسمت آموزش یعنی شروع کار می‌رسیم. برای استخراج بیت کوین یا هر ارز دیگری باید به یک استخر استخراچ بپیوندید. استخر استخراج محل مجازی است که استخراج کنندگان در آن جمع می شوند و همه برای استخراج یک بلاک تلاش می کنند. در این روش هر ماینر یا استخراج کننده بر اساس توان پردازشی خود سود می‌برد.
بدون پیوستن به استخر استخراج شانس شما برای ماین یک بلاک بسیار کم خواهد بود و فقط فارم های استخراج بزرگ به صورت مستقل کار می‌کنند. مشهورترین استخرهای استخراج بیت کوین:

دستورالعمل صدور جواز و پروانه بهره‌برداری استخراج ارز دیجیتال

دریافت درخواست‌های صدور مجوز از طریق سایت سامانه خدمات صنعت، معدن و تجارت (بهین‌یاب) انجام می‌شود و صدور مجوز از طریق سازمان صنعت، معدن و تجارت استان‌ها صورت می‌گیرد.
پس از بررسی و هم فکری و مشورت با فعالان این بخش، دانشگاه‌ها و دستگاههای مختلف، صدور جواز تأسیس و بهره برداری، برای متقاضیانی که جمع توان برق مصرفی تجهیزات استخراج رمزارز آنها بیش از ۲۵۰ کیلووات (ولت ـ آمپر) باشد، امکان پذیر است.

امکان استقرار واحد استخراج‌کننده رمزارز دارای کاربری صنعتی و مشمول ضوابط استقرار واحدهای صنعتی بوده و صرفاً در شهرک‌ها و نواحی صنعتی مصوب و یا مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی و نیروگاه‌ها امکان‌پذیر است.

امکان استقرار واحدهای استخراج‌کننده رمزارز شامل محدودیت محدوده ۱۲۰ کیلومتری شهر تهران، ۵۰ کیلومتری شهر اصفهان و ۳۰ کیلومتری مراکز سایر استان‌ها نیست.
بر اساس دستورالعمل ابلاغی، صدور و یا اصلاح جواز تأسیس و پروانه بهره برداری، برای استخراج رمزارز در محل واحدهای تولیدی فعال صنعتی و معدنی موجود ممنوع است اما اخذ مجوز برای این فعالیت در محل واحدهای تولیدی غیرفعال صنعتی که ۳ سال از عدم فعالیت آن‌ها گذشته باشد، مجاز است.

صدور جواز تأسیس به‌ نام چند شخص حقیقی و یا چند شخص حقوقی مجاز نیست البته متقاضیان در صورت تشکیل شرکت می‌توانند ‌درخواست جواز تأسیس را در سامانه ثبت نمایند. همچنین صدور جواز تأسیس در محل استیجاری با حداقل اجاره یکساله، در چارچوب این دستورالعمل امکان‌پذیر است.

اعتبار جواز تأسیس صادر شده ۶ ماه بوده و با ارائه گزارش پیشرفت فیزیکی طرح و تأیید آن توسط سازمان برای یک دوره‌ دیگر قابل تمدید است.
تأمین زیرساخت‌های لازم شامل برق، گاز، آب، اینترنت و … بر عهده دارنده جواز تأسیس است.

تأمین انرژی برق مورد نیاز از طریق شبکه سراسری برق کشور و یا تولید برق به صورت خصوصی از طریق انرژی تجدیدپذیر، CHP، نیروگاه خصوصی و … در چارچوب ضوابط و مقررات مربوط امکان‌پذیر است.

بر اساس این دستورالعمل، در صورتی که سرمایه‌گذار بعد از فراهم کردن امکانات طرح از قبیل زمین، برق، ساختمان و تجهیزات، تقاضای صدور جواز تأسیس نماید و اقدامات انجام شده مطابق ضوابط این دستورالعمل باشد، صدور جواز تأسیس یا پروانه بهره‌برداری امکان‌پذیر است.

به منظور تأمین برق مورد نیاز، پس از صدور جواز تأسیس، اطلاعات مجوز در سامانه به وزارت نیرو ارسال می‌شود و پس از اختصاص انشعاب برق، وزارت نیرو اطلاعات آن را از طریق سامانه به وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام می‌نماید.
در صورت اعلام متقاضی مبنی‌ بر تأمین برق از طریق احداث نیروگاه حرارتی، جهت تأمین سوخت مورد نیاز به وزارت نفت معرفی خواهد شد.

رعایت ضوابط مربوط به برچسب انرژی و استانداردهای کیفیت توان الکترونیکی و استانداردهای فناورانه مرتبط برای تولید و واردات تجهیزات فرآورده‌های پردازش رمزنگاری شده (ماینینگ) در صورت ابلاغ از سوی مراجع ذی‌ربط از جمله سازمان ملی استاندارد الزامی است.

در زمان در خواست صدور پروانه بهره‌برداری، ثبت مشخصات دستگاه‌های منصوبه، وفق فرم موجود در سامانه، شامل تعداد، نوع، میزان مصرف انرژی، شرکت سازنده، توان پردازش و … در سامانه الزامی است و تغییرات تجهیزات نیز توسط متقاضی در سامانه به‌روزرسانی خواهد شد.
بر اساس مصوبه هیأت وزیران استفاده از ارزهای دیجیتال با قبول مسئولیت خطرپذیری (ریسک) از سوی سرمایه‌گذاران و متعاملین صورت می‌پذیرد و مشمول حمایت و ضمانت دولت و نظام بانکی نبوده و استفاده از آن در مبادلات داخل کشور مجاز نیست.

میزان سرمایه مورد نیاز جهت ایجاد واحد استخراج بیت کوین

بودجه: کمتر از 200 میلیون تومان
نرخ برابری دلار: 150000 ریال
مدت زمان راه اندازی : 1 ماه تا 1 سال
سرمایه ثابت : 1500 میلیون ریال
سرمایه در گردش: 50 میلیون ریال
سرمایه کل: 1550 میلیون ریال
میزان سود سالیانه : 2400 میلیون ریال
مدت زمان بازگشت سرمایه : کمتر ازدو سال