طرح تولید سیمان

طبق گزارش دفتر آمار و اطلاع رسانی و نماینده مدیریت صنایع معدنی وزارت متبوع ظرفیت واحدهای فعال کشور ۳۳ میلیون تن می باشد . همچنین طرحهای در دست اجراء هر یک دارای ظرفیت و پیشرفت متفاوتی هستند که در جداول پیوست به آن اشاره شده است . جمع ظرفیت طرحهایی که گشایش اعتبار ارزی آنها انجام شده و یا پر فرم آنها در وزارتخانه تایید شده است بالغ بر ۷۳ میلیون تن می باشد ، با فرض راندمان ۹۰ در صد و بهره برداری از طرحهای مذکور ، پیش بینی می شود طی ۱۰ سال آینده علاوه بر ۳۳ میلیون تن ظر فیت موجود ، حدود ۶۶ میلیون تن به ظرفیت سیمان کشور افزوده خواهد شد . مضافا اینکه طرحهای دیگری جهت پذیرش با شرایط عادی به بانکهای عامل معرفی گردیده اند که لیست آنها در پیوست این گزارش آمده است . طرحهایی نیز باپیشرفت فیزیکی ۰ تا ۲۰ در صد دارای مجوز صنعتی بوده و مجموع ظرفیت را به ۱۸۳.۶ میلیون تن می رسانند .
برآورد مصرف – مصرف سیمان را می توان متاثر از عواملی چون میزان طرحهای عمرانی ، وضعیت جاده ها ،جمعیت و پراکندگی جمعیتی ، بلا خیز بودن کشور ، نیاز به ساخت و ساز و فرهنگ مصرف دانست . مصرف سیمان کشور در حال حاضر حدود۳۳ میلیون تن و سرانه مصرف آن بر اساس نظرات وزارت مسکن و شهرسازی برابر ۴۸۰ کیلوگرم می باشد .
با توجه به متوسط نرخ رشد مصرف طی سالهای برنامه سوم توسعه بمیزان ۷۵/۶ درصد و پیش بینی تداوم این نرخ رشد در طی سالهای برنامه چهارم و پنجم توسعه ، مصرف کشور بالغ بر ۳/۶۱ میلیون تن خواهد شد.

بررسی بازار و لزوم صادرات محصول

باتوجه به جدول عرضه و تقاضا مشاهده می گردد بابهره برداری از طرحهای جدید از سال ۱۳۸۶ عرضه سیمان در بازار داخلی بطور محسوسی بیش از تقاضا خواهد گردیده لذا ضرورت نگرش جدی به بازارهای هدف جهت صادرات را می طلبد ، رشد فزاینده تولید و مازاد آن در سال ۱۳۸۶ به بعد اگر نتواند به بازارهای صادراتی راه یابد نگران کننده خواهد بود .

بدلیل کیفیت مناسب سیمان تولیدی در کارخانجات کشور عرضه این محصول در بازارهای منطقه بویژه در کشورهای همسایه طی سالهای گذشته با استقبال فراوانی روبرو بوده است . امّا عدم ثبات مقررات صادراتی تا حدود زیادی موجب خدشه دار شدن بازار های هدف گردیده است. لازم است مسئولین محترم وزارت صنایع و معادن در جهت حمایت از تداوم صادرات در یک برنامه بلند مدّت اقدامات لازم را بعمل آورند.
تا قبل از قانون منع صادرات قیمت سیمان ایران بین ۷۵ تا ۹۵ دلار بوده است و در برخی موارد نیز تا ۱۲۰ دلار بفروش رسیده است . بهترین بازار های کشور ما افغانستان ، جمهوری آذربایجان و عراق هستند که با قانون منع صادرات احتمال واگذاری بازار کشورهای همسایه به چین و هند دور از انتظار نیست .
طبق آمار چهار ساله گذشته،میزان صادرات سیمان در سال ۸۰ در حدود ۱ میلیون تن به ارزش ۲۱ میلیون دلار بوده ، این رقم در سالهای ۸۱ و ۸۲ کاهش قابل ملاحظه ای داشته ولی در سال ۸۳ به علت آزاد شدن صادرات رشد ۱۰ در صدی نسبت به سال ماقبل آن مشاهده می شود . میزان صادرات ۹ ماهه سال ۸۴ نیز برابر ۳۶۶ هزار تن به ارزش ۲۰ میلیون دلار است .
اکثر قریب به اتفاق شرکت کنندگان در جلسه اعم از نمایندگان واحد های سیمان و یا مسئولین ستاد وزارتخانه متفق القول بر این باورند که بلحاظ انرژی بر بودن تولید سیمان ، موقعیت جغرافیائی وهمچنین تجارب و تکنولوژی کسب شده در طی نزدیک به ۸۰ سال در کشورمان ، تولید و صادرات این محصول بویژه در محدوده منطقه خاور میانه دارای مزیت است . تجارت جهانی سیمان بعلت نسبت بالای وزن به ارزش آن به میزان ۱۲۰ میلیون تن و هزینه بالای حمل و نقل ( حدود ۲۰ دلار به ازاء هر تن )محدود می گردد که سهم ایران از تجارت این محصول ۱۰ میلیون تن تخمین زده می شود.
با توجه به میانگین قیمت فروش سیمان در سالهای اخیر در حد ۱۰۰ دلار به ازاء هر تن ، کشور ما در صورت حفظ سهم خود در بازار ، قادر خواهد بود در آینده ای نه چندان دور نزدیک به یک میلیارد دلار درآمد ارزی از محل صادرات سیمان به خارج داشته باشد.
چنین چشم اندازی ایجاب می کند تا ضمن ارتقاء کیفیت و استاندارد محصول ، در خصوص روان سازی مقررات و همچنین ایجاد پایانه های صادراتی برنامه ریزی های لازم بعمل آید .
در حال حاضر پایانه صادراتی سیمان فقط در حد سالیانه یک میلیون تن در بندر امام موجود می باشد و نیاز به افزایش ظرفیت درسایر بنادر مهّم صادراتی کشور احساس می شود.

نکات مدیریتی:

۱-با توجه به امکان بهره برداری از طرحهای جدید درطی سالهای ۱۳۸۵ – ۱۳۸۴ پیش بینی می شود میزان عرضه و تقاضا در بازار سیمان کشور در سال ۱۳۸۵ به نقطه سربسر برسد .
۲-طرحهای جدید در مناطق ساحلی جنوبی و نقاط مرزی شرق و غرب دارای موقعیت مناسب تری برای صادرات محصول خواهند بود .
۳-تاکید جدّی بر تداوم صادرات سیمان به منظور حفظ جایگاه و مارک و برند تولید ایران در بازارهای هدف حتی در شرایط کمبود سیمان در داخل کشور و تامین آن از طریق واردات ضروری است .لازم به یادآوری است که در حال حاضر بنابه دلایل فنی و کیفیت محصول ، همچنین شرایط جغرافیائی کشورمان سیمان تولیدی ایران در منطقه دارای بیشترین تقاضا نسبت به سیمان تولیدی سایر کشورها میباشد.
۴-بازاریابی جهت صادرات سیمان ، مشارکت در بورسهای محصول در منطقه ، راهیابی به چرخه تجارت جهانی کالا از طریق مذاکره و گسترش روابط تجاری .
۵-با توجه به رقابتهای جهانی ضمن ارتقاء کیفیت و استاندار در مورد روشهای کاهش قیمت تمام شده نیز باید بررسی و اقدام شود .
۶-از آنجائیکه ظرفیت سازی در این صنعت بیش از مصرف داخلی و حتی فراتر از پیش بینی سهم بازارهای صادراتی در سال ۱۳۹۳ صورت گرفته ، لازم است برنامه ریزان صنعت کشور در زمینه کنترل سرمایه گذاریهای جدید حتی آنهایی که تا کنون موفق به در یافت مجوز شده اند ولی پیشرفت چندانی نداشته اند اقدامات عاجلی بعمل آورند .