آنچه در خصوص کسب و کار خدماتی باید بدانید

«کسب و کار خدماتی» به شرکتی گفته می‌شود که در یک حوزه خاص از مشتریان خود پشتیبانی حرفه‌ای به عمل می‌آورد. در این کسب و کارها محصول، فیزیکی نیست و به جای آن شرکت در مقام یک شخص ثالث، انجام یک فعالیت در حوزه‌های مختلف را به متقاضیان ارائه می‌دهد.

از دیدگاه کسب وکار، کسب و کار خدماتی به مواردی اطلاق می‌شود که یک فعالیت یا عملکرد را با هدف تجاری برای متقاضیان آن انجام می‌دهد. این کار می‌تواند کمک به سایر کسب‌وکارها یا افراد با موضوعاتی چون مشاوره، حسابداری، حمل و نقل، نظافت، پذیرایی، سفر، تعمیرات یا غیره باشد.

این نوع کسب و کار امروزه علاوه بر شکل فیزیکی، از طریق پلتفرم‎های مجازی مانند سیستم‎های وب‌محور یا اپلیکیشن‌های موبایل هم رونق گرفته است. ارائه ارزش به مشتریان یکی از اجزای ضروری در فعالیت‎های خدماتی و پشتیبانی خدمات مشتریان است. از سوی دیگر، در این صنایع، نسبت به تولید یا کسب و کارهای تجاری، کارکنان بیشتری استخدام می‎شوند. کسب و کار خدماتی معمولا در توسعه یافته‎ترین اقتصادها و کشورهایی که از آخرین تکنولوژی‌ها بهره می‌برند بیشترین سهم را داشته و در شکل‌های داخلی و جهانی به ارائه خدمات می‌پردازند.

در منظر اقتصاد، کسب و کارهای خدماتی به عنوان سومین صنعت یا سومین بخش اقتصاد شناخته می‎شود.

انواع کسب و کار خدماتی

خدمات حرفه‎ای (پزشکی، داروسازی، دندان‌پزشکی، وکالت، معماری، مهندسی عمران)
خدمات کسب و کاری (تبلیغات، برنامه‎ریزی مالی، خدمات پست، پردازش داده و کامپیوتر، مشاوره، آموزش، استخدام)
خدمات مشاوره‌ای (ازدواج، کاهش وزن، برنامه‌ریزی شغلی، روانپزشکی)
خدمات حمل و نقل (کامیون، اتوبوس، خدمات تاکسی، خدمات لیموزین، ماشین اجاره‌ای)
خدمات شخصی (مراقبت از حیوانات، باشگاه‌های سلامت، آشپزی، سالن زیبایی، آرایشگری، آرایش مو، خیاطی و دوزندگی، استودیوی عکاسی، دلالی املاک، خدمات مراسم تشییع، برنامه‌ریزی ازدواج)
رستوران و اقامت (بوفه‌های غذا، رستوران‌های خانوادگی، هتل‌ها، کلبه یا خانه روستایی)
خدمات اجتماعی (خدمات فردی و خانوادگی، مراقبت کودکان در طول روز، مراقبت‌های مسکونی)
خدمات تعمیر و نگهداری (محوطه‌سازی، لوله و برق کشی، تعمیر لوازم خانگی، تجهیزات، خودرو، دوچرخه)
کسب و کار خدماتی – رستوران و کافی شاپ
علاوه بر موارد یاد شده، کسب و کارهای خدمات محور بسیار زیاد دیگری هم وجود دارد که در نوع خود متمایز هستند و برای رفع نیازهای یک یا دو بازار: مشتریان فردی و سایر سازمان‌ها یا کسب و کارها، پدید آمده‌اند. برخی از پایگاه‎های خدماتی مانند شرکت‎های قالیشویی می‌توانند برای هر دوی بازارهای یاد شده خدمات ارائه دهند. اما تاکید اکثر کسب و کارهای خدماتی به برطرف ساختن نیازهای یکی از این دو بازار است. برای مثال، شرکت مراقبت از حیوانات خانگی، وقت و پول خود را خرج تبلیغات در سایر کسب و کارها نمی‌کند. مشتریان اصلی چنین شرکتی افراد معمولی جامعه هستند و دلیل آن ماهیت این خدمات است. در مقابل مثالی که ذکر کردیم، در یک شرکت فراهم آورنده پرسنل امنیتی، هدف اصلی، شرکت‌های تجاری است. کارافرینانی که می‌خواهند بازار اصلی خدماتشان شرکت‌ها باشد باید توجه داشته باشند که در ابتدای راه‌اندازی حرفه مورد نظر خود نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتری دارند.

موفقیت در کسب و کار خدماتی

تحقیقات نشان داده که برخی از عوامل، در موفقیت استارتاپ‌های کسب و کار خدماتی در چند دهه اخیر نقش داشته‌اند. بسیاری از این فاکتورها، بازتاب دهنده تغییرات اساسی‎ای هستند که در ساختار جامعه و شخصیت افراد به وجود آمده‎اند. به گفته نویسندگان (به نام‌های W. F. Schoell و J. T. Ivy) کتاب «روش‎ها و مفاهیم معاصر» در حوزه بازاریابی، عوامل زیر در رشد صنایع خدماتی آمریکای شمالی تاثیر بسزایی داشته‌اند.

۱.افزایش ثروت: با بالا رفتن استاندارد زندگی مشتریان، آن‌ها به شکلی فزاینده به خرید خدماتی چون تعمیرات و نگهداری و قالیشویی که پیش از این خودشان انجام می‌دادند تمایل پیدا می‌کنند.

۲. افزایش اوقات فراغت: برخی از بخش‌های جمعیت زمان آزاد بیشتری دارند، این روند در کنار افزایش ثروت باعث شده تقاضای بیشتری برای خدمات کسب و کاری خاصی چون آژانس‌های مسافرتی، زمین‌های گلف، استراحت‎گاه‌ها، دوره‎های آموزشی بزرگسالان، خدمات راهنما، باشگاه‌های سلامت و غیره به وجود بیاید.

۳. تغییر جمعیت نیروی کار: در چند دهه گذشته، زنان بیشتری وارد حوزه کار شدند. این باعث می‌شود تقاضای بیشتری برای خدماتی چون مراقبت از کودکان، خانه‌داری، خشک‌شویی و غیره ایجاد شود.

۴. افزایش سطح امید به زندگی: این هم توسعه دیگری است که تاثیری خاص روی بخش خدماتی، علی‌الخصوص صنایع مراقبت‌های بهداشتی داشته است.

۵. افزایش پیچیدگی محصولات یا پیشرفت تکنولوژی: محصولاتی که در آن از تکنولوژی‌های پیچیده استفاده شده در دست مردم است و به سبب آن تقاضا برای متخصصان فنی که می‌توانند این محصولات را تعمیر کنند هم افزایش یافته است (کامپیوتر، ماشین، تجهیزات الکترونیکی و غیره).

۶. افزایش پیچیدگی زندگی: بسیاری از بخش‌های خدماتی رشد بسیار زیادی را تجربه کردند، دلیلش هم این است که به افراد و کسب و کارها کمک کردند تا در بسیاری از جوانب مدرن اجتماع امروز از قافله عقب نمانند. برنامه‌ریزی برای مالیات، روانپزشکی، مشاوره و مشاوره حقوقی همه نمونه‌های خوبی برای این مورد هستند.

۷. افزایش آگاهی از محیط زیست: حساسیت در ارتباط با موضوعات زیست محیطی و روش‌های مدیریت منابع طبیعی در بخش‌های خدمات محیط زیست (مدیریت زباله، بازیافت،حفاظت از محیط زیست) باعث رشد شده است.

۸. افزایش تعداد محصولات موجود: پیشرفت فناوری باعث توسعه صنایع خدماتی در حوزه‌هایی چون برنامه‎نویسی شده است.

مدل و نمونه‌های کسب و کار خدماتی

تغییر دادن مدل کسب و کار،(مثلا تغییر تمرکز از روی محصول به تمرکز روی خدمات یا راهکار ) در صورتی باعث برجسته شدن شما در بین رقبا می‌شود که کسب و کارهای زیادی به آن مدل کسب و کاری روی نیاورده باشند. کلید موفقیت و حضور پررنگ در بین رقبا این است که به سمت یک مدل کسب و کاری حرکت کنید که در صنعت شما نسبتا منحصربه‌فرد است.

بوم کسب و کار چیست و چطور آن را طراحی کنیم؟

با در ذهن داشتن این حقیقت شما می‎توانید با تمرین خلاقیت و تصور مدل‎های جدید کسب و کاری با تیم خود دست به یک کار برجسته بزنید. اما چطور باید مدل‎های جدید کسب و کاری را شناسایی کرد؟ مثال‌های عنوان شده در این بخش از صنایع مختلف گرفته شده و می‎توانید برای ایجاد مدل کسب و کاری خودتان از آنها الهام بگیرید.

گوگل

کاربرانی که هزینه نمی‌پردازند. مدل دریافت هزینه از تبلیغ کنندگان در دامنه وسیعتری از صنایع مورد استفاده قرار گرفته است. آیا می‎توانید یک مدل کسب و کار راه‎اندازی کنید که در آن کاربران مجبور نباشند هزینه بپردازند و کسب درآمد با آن از جوانب دیگر میسر باشد؟

اپل

رقابت اکوسیستمی. فقط یک تیم توسعه‎دهنده کامپیوتر، آیپاد، آی‎تیونز و اپلیکیشن‎های عظیم می‎تواند گزینه‎های پیشنهادی باارزش و قدرتمند اپل را ایجاد کند. آیا می‎توانید یک کسب و کار ایجاد کنید که یک اکوسیستم یکپارچه را در خود داشته باشد – ادغام تنگاتنگ یک زنجیره ارزش یا پرورش و بسته‎بندی موثر محصولات تکمیلی؟ نکته: این استراتژی برای شرکت‎های بزرگ و برجسته در صنعت قابل استفاده است، بازیکنان کوچکتر در زیرمجموعه این موارد می‎توانند نقش ایفا کنند.

خطوط هوایی easyJetandSouthwest

مدیریت بازدهی و سود. این کار تا زمانی که انجام نشود غیرممکن به نظر می‌رسد. آیا می‎توانید در شرکت خود به شکلی مدیریت بازدهی داشته باشید که بتوانید در آن ۱۰۰ درصد دارایی خود را به کار بگیرید؟

REI

قرار دادن مشتریان در سمت مالک. شرکت‎های تعاونی کارکنان باعث افزایش عملکرد و وفاداری سهامداران اصلی می‌شود. تحقیقات نشان داده شرکت‎های متعلق به کارکنان برعکس شرکت‎های سرمایه‌داری ارزش کلی بیشتری تولید می‌کنند. آیا شرکت شما می‎تواند ساختار مالکیتش را تکامل ببخشد؟ آیا می‎توانید در مقام واسطه در جهت سرمایه‌گذاری سرمایه مشتری، گام برداشته و در قالب یک برنامه وفادارسازی فوق‎العاده، سود آن را با مشتری سهیم شوید؟ آیا می‎توانید مشتریان یا کارکنان را به هیئت مدیره شرکت خود اضافه کنید؟

NetJets

مالکیت جزئی. با داشتن درصدی از سهم سرمایه‎های پرهزینه مانند جت‎های کوچک، ماشین و املاک می‎توان به مشتریان یا مالکان قیمت ارزان‏تری را پیشنهاد کرد. متغیرهایی که در این مدل کسب و کاری وجود دارد با توجه به گسترده بودن آن در صنایع مختلف متفاوت است. مالکیت جزئی در صنعت شما به چه شکل است؟

اسکایپ

ارائه مدل فریمیوم-اثرات شبکه. اثرات شبکه برای ساخت یک پایگاه کاربری شکلی حیاتی و مهم به خود می‎گیرند، ممکن است در این میان خدمات اساسی را به صورت رایگان ارائه دهید و برای بهره بردن از خدمات بیشتر آن‌ها را تشویق کنید تا از شما خرید کنند. آیا می‎توانید چنین مدلی را در کسب و کار خود تصور کنید؟

به اشتراک گذاری پویای خودرو

رابط خودکار مشتری. خطوط هواپیمایی، هتل‎ها، اجاره‌دهندگان ماشین، آژانس‎های مسافرتی، بیمه، خوار و بار فروشی‎ها، حمل و نقل کانتینر و بسیاری از صنایع دیگر، شاهد افزایش این پیشنهادهای ارزان قیمت، بی‎زحمت اما باارزش هستند. این مدل در حال گسترش یافتن در صنایع مختلف است. آیا به صنعت شما هم کشیده شده است؟ به نظرتان این مدل می‎تواند برای مشتریان بخش‎های خاصی از صنعت شما جذاب باشد؟

Intrade

بازارسازی -اثرات شبکه. Intrade یک سیستم شرط‌‌بندی اینترنتی است. این سیستم روان، دارای معاملات کم هزینه و مکانیزم ساده‎سازی شده بازار است و از هر تراکنش کمی سهم می‎برد. آیا می‏‌توانید بازارهای ناقص یا ناکارآمد را در جاهایی از سیستم صنعتی خود شناسایی کنید که شرکتتان بتواند آن‌ها را در نظر بگیرد؟

برنامه آب آشامیدنی امن کودکان P&G

همکاری بین بخشی. این مدل کسب و کار مخصوصا برای لایه زیرین هرم اجتماع جذاب خواهد بود. جایی که حتی نیازهای اولیه افراد هم برآورده نمی‌شود. شرکت‌هایی که قادرند در شراکت بین‌بخشی، موفق عمل کنند می‎توانند بازارهایی برای محصولات و خدمات خود ایجاد کنند که در صورت عدم وجود آن‌ها هرگز شکل نمی‌گرفت.

نکته: ایجاد شراکت بین دو یا چند بخش کار بسیار چالش برانگیزی است اما کپی کردن از آن هم دشواری زیادی داشته و کار هر کسی نیست.

سوخت‌های جایگزین Holcim برای تولید سیمان

جریان درآمد چندگانه. تامین کنندگان هزینه پرداخت می‌کنند. با افزایش هزینه مواد خام و افزایش هزینه جریان دفع زباله، در صنایع چندگانه، شرکت‌های بیشتر و بیشتری برای دریافت زباله‌های سایر صنایع هزینه به دست آورده و از آن به عنوان یک ورودی منفی هزینه برای محصولات خود استفاده می‌کنند. یک مدل کسب و کاری سودآور را تصور کنید که مشتریان در آن پول نمی‌پردازند.

معرفی چند نمونه کسب و کار خدماتی ایرانی

کارخانه قالیشویی

قالیشویی یکی از اموری است که در گذشته توسط خود افراد انجام می‌گرفت و حال با پیشرفت و صنعتی شدن شهرها کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ زیادی به ارائه خدمات در این زمینه روی آوردند.

در این گونه شرکت‌ها اکثر خدمات شستشو توسط تجهیزات انجام گرفته و انسان کمتر در آن دخالت دارد. خدمات این دسته کارخانه‌ها از این قبیل است: قالیشویی عادی، مواد شویی و اعلا شویی، پرزگیری، رفوگری، دارکشی، موگیری، خدمات شستشو یا خشکشویی مبل. در سال‌های ۹۵، ۹۶ و ۹۷ نشان رعایت حقوق مصرف‌کنندگان را از آن خود کرده و در صوت دریافت سفارش آنلاین به مشتریان خود ۲۰ درصد تخفیف می‌دهد.

خدمات سیار خودرو

با شلوغ شدن شهرها و دردسر ترافیک، اتلاف شدن وقت و پیدا کردن جای پارک، دریافت خدمات در محل، چیزی است که نظر خیلی از افراد را جلب می‌کند. شرکت‌های تخصصی برای این‌گونه خدمات به صورت سیار ایجاد شده‌اند که مجموعه گسترده‌ای از خدمات خودرو در محل را ارائه می‌دهند.

کسب و کار خدماتی سیار خودرو

دسته‌های کلی خدمات این دسته شرکت‌ها به این شرح است: شستشوی ماشین (پایه، اقتصادی، اقتصادی پلاس، استاندارد، لوکس، ویژه و …)، سرویس بیمه (نقره‌ای، طلایی، پلاتینیوم)، سرویس‌های دوره‌ای (تعویض روغن، فیلتر روغن، فیلتر هوا و …)، کارشناسی خودرو (رنگ و بدنه، گزارش هر نوع تصادف، کارشناس فنی و …)، کارواش با بخار یا صفرشویی با بخار، کاور خودرو، بادی فنس، آموزش و موارد دکوراسیون داخلی و خارجی است.

خدمات پرداخت

رسیدگی به کارهای بانکی هم در شهرهای بزرگ و هم در شهرهای کوچک می‌تواند زمانبر باشد. ایستادن در صف‌های طولانی، رفت و آمد و از دست رفتن وقت باعث شده اکثر بانک‌ها برای مشتریان خود اپلیکیشن‌هایی را تهیه ببینند تا آن‌ها بتوانند برخی از امور بانکی خود را از این طریق به انجام برسانند. برای هر بانک باید از یک اپلیکیشن خاص استفاده کرد و مطمئنا خلوت بودن منوی موبایل هم چیزی است که عده‌ای به آن اهمیت می‌دهند.

نرم‌افزارهایی تهیه شده‌اند که این امکان را به کاربران خود می‌دهد تا صرف نظر از بانکی که در آن حساب دارند بتوانند از خدماتی چون شارژ اینترنت، انتقال کارت به کارت، خرید شارژ، پرداخت قبوض، خرید از فروشگاه‌های طرف قرارداد (تله پرداز)، کیف پول، پرداخت پول برای امور خیریه، پرداخت‌های مربوط به بیمه و خدمات خودرو بهره‌مند شوند. امکان مدیریت پرداخت‌ها هم در این دسته اپلیکیشن‌ها وجود دارد.

تدریس خصوصی

با افزایش پیشرفت و مشغله‎های زندگی و صد البته افزایش تعداد کارشناسان خبره در امور و رشته‌های مختلف، بسیاری از خانواده‌ها ترجیح می‌دهند کودکان و نوجوانانشان به دور از هیاهوی کلاس‌های شلوغ یا به منظور آماده شدن برای یک آزمون خاص از آموزش خصوصی برخوردار شوند.

افراد و شرکت‌های زیادی در این زمینه فعالیت دارند و با یک جستجوی ساده آنلاین در هر زمینه‌ای که مایل باشید می‌توانید مدرسان مجربی را بیابید که آماده تدریس به شما یا فرزندتان هستند. می‎توانید با توجه به محل زندگی خود از سایت‌هایی مانند آقا اجازه، استاد سلام، کافه تدریس، استادبانک و موارد بسیار دیگری که به چشم می‌خورند معلم خصوصی مورد نظرتان را پیدا کنید. البته افراد منفرد و مجرب زیادی هم هستند که بدون وابستگی به شرکت‎های تدریس خصوصی به این کار مشغولند.

خدمات نظافت

امروزه مشغله زنان در جامعه افزایش پیدا کرده و رفاه یا تنگ بودن وقت هم می‎تواند از عوامل دیگری باشد که باعث شود به فکر استفاده از خدمات نظافتی شرکت‎های کوچک و بزرگ شهرتان بیفتید. بسیاری از ارگان‌ها و سازمان‌ها هم برای انجام امور نظافتی از این خدمات بهره می‌گیرند. برای استفاده از این خدمات کافی است با یکی از شرکت‌ها تماس بگیرید اما قبل از این کار بهتر است از اعتبار و درستکاری شرکت مورد نظر و عوامل آن اطمینان پیدا کنید. اگر اعتماد کامل ندارید، سعی کنید در هنگام دریافت خدمات، افراد ارسال شده برای نظافت را تنها نگذارید.