طرح احداث پایانه صادراتی

پایانه های صادراتی تخصصی خدمات مربوط به صادرات یک کالای خاص و یا یک گروه کالای مشخص را ارائه می نماید. در حالی که پایانه های صادراتی عام کلیه کالاهای صادراتی یک کشور را مورد پوشش قرار می دهد.
در راستای عمل به سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون، اجرای پایانه های صادراتی به بخش خصوصی واگذار شده است و هدف آن توسعه و بهبود فرایند صادرات با ایجاد هماهنگی و ارتباط تنگاتنگ بین نظام های تولید، توزیع و صادرات است.
در سال‌های اﺧﻴﺮ ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮش ﺗﺠﺎرت ﺧﺎرﺟﻲ در ﻣﻴﺎن ﻛﺸﻮرﻫﺎ، رفع موانع و تسهیل مقررات صادراتی و توسعه پایانه‌های صادراتی در صدر تغییرات مورد نیاز قرار گرفته است.
ﻣﻮاﻧﻊ صادراتی در پایانه های خروجی ایران موجب تحمیل ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎی اﺿﺎﻓﻲ و ﻏﻴﺮ ﺿﺮوری بر تجار می شود. ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﺧﺎرﺟﻲ و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ از ﻣﺮاﻛﺰ ﻟﺠﺴـﺘﻴﻚ مانند ﻣﻨـﺎﻃﻖ آزاد، ﺑﻨﺎدر ﺧﺸﻚ، ﭘﺎﻳﺎﻧﻪﻫﺎی ﺻﺎدراﺗﻲ و بنادر دریایی انجام می‌گیرد. یکی از مهمترین زیرساخت های تخصصی برای صادرات، پایانه‌های صادراتی است که با کاهش هزینه های پنهان فرآیند صادرات و ایجاد تمرکز بین خدمات مرتبط با صادرات نظیر حمل‌ونقل، گمرک، بیمه و استاندارد با هدف ایجاد مزیت رقابتی برای تولیدات داخلی ایجاد میگردند. پایانه های صادراتی مکان های مشخصی برای نهائی نمودن و تسهیل در امر صادرات و کاهش هزینه های پنهان فرآیند صادرات می باشند. هدف اصلی از ایجاد پایانه¬های صادراتی ایجاد هماهنگی و ارتباط تنگاتنگ بین نظام¬های تولید، توزیع و صادرات می باشد. پایانه صادراتی دخالتی در تولید نداشته و صرفاً با نظارت بر انجام تولید صادراتی و ایجاد مکانیسم بازار رسانی مناسب توسعه صادرات کشور را در پی خواهد داشت. پایانه های صادراتی با توجه به عملکرد پایانه و کالاهای صادراتی مورد پوشش و خدمات قابل ارائه به صادرکنندگان به دو دسته کلی تقسیم بندی می شوند:
– پایانه صادراتی عام
– پایانه صادراتی تخصصی
پایانه های صادراتی تخصصی خدمات مورد نیاز جهت صادرات یک کالای خاص و یا یک گروه کالائی را ارائه می نماید در حالی که پایانه هالی صادراتی عام کلیه کالاهای صادراتی یک کشور را مورد پوشش قرار خواهد داد. پایانه های صادراتی گل و گیاه، محصولات کشاورزی، مصالح ساختمانی و فرآورده های نفتی از جمله پایانه های در حال احداث در کشور می باشند.

ویژگی ها و امکانات پایانه های صادراتی

پایانه صادراتی عامل تحرک، توسعه و تضمین بازار برای ایجاد و توسعه صنایع قابل صادرات در استان های کشور می باشد. در این برهه از زمان که به دلیل مشکلات ناشی از تحریم و کاهش بودجه و اعتبارات در کشور وضعیت تولید در عرصه های مختلف صنعت، معدن و کشاورزی با نقصان مواجه و در واحدهای تولیدی ظرفیت های راکد یاخالی موجود است؛ ایجاد پایانه صادراتی می تواند با توسعه بازار خارجی و استفاده از ظرفیت های پیش بینی شده در واحدهای تجاری صادراتی در آن نقش اساسی را در به ظرفیت رسانی واحدهای تولیدی و توسعه واحدهای موجود و ایجاد واحدهای جدید ایفا نماید.
پایانه صادراتی با دارا بودن زیرساخت های تخصصی ارایه خدمات صادراتی نظیر حمل و نقل، گمرک، بیمه و استاندارد موجب کاهش هزینه های پنهان و فرآیند صادرات بوده و قادر است خدمات عمومی به شرح ذیل را ارایه نماید.
تامین امکانات مناسب جهت استقرار دفاتر سازمان های مرتبط دولتی و تشکل های مرتبط از قبیل: گمرک، بانک، استاندارد، قرنطینه، شرکت های حمل و نقل، اتاق بازرگانی، شرکت های بیمه و شرکت های بازرسی کننده
تامین زیرساخت تجارت بین المللی با استقرار دفتر صادرکنندگان داخلی و خریداران خارجی
تامین زیرساخت ها وتجهیزات تخلیه، بارگیری و حمل و نقل و خدمات مورد نیاز صادرات کالا
ارائه خدمات رفاهی و بهداشتی، اداری و مالی
وجود سالن های برگزاری گردهمایی و نمایشگاه جهت نمایش، تبلیغ و عرضه محصولات
وجود امکانات جهت بسته بندی کالاهای صادراتی
وجود امکانات نگهداری کالاهای فاسد شدنی
تامین امکانات واردات و ترخیص کالا جهت تامین نیاز تولیدکنندگان و کارخانه های داخلی به مواد اولیه و ماشین آلات

خدمات قابل ارائه در پایانه های صادراتی شامل موارد زیر میباشد:

امکانات مناسب جهت استقرار دفاترسازمان‌های مرتبط از قبیل: گمرک، بانک، استاندارد، قرنطینه،
شرکت های حمل و نقل، اتاق¬های بازرگانی، شرکت‌های بیمه و…
ارائه خدمات رفاهی و بهداشتی
نمایش و عرضۀ محصولات
تخلیه، بارگیری و حمل و نقل کالا
بسته بندی کالاها ی صادراتی
نگهداری کالاهای فاسدشدنی

مزایای ایجاد خدمات پایانه های صادراتی

امکان دسترسی یکسان تولیدکنندگان به خدمات با هزینه مناسب، کنترل و حفظ کیفیت مطلوب در محصولات جهت رعایت استانداردهای بازارهای صادراتی
بهره گیری از خدمات مشاوره تحقیق در بازار به منظور حضور موثرتر در بازارهای جهانی
کارآمدی زیرساخت های لجستیکی پشتیبانی کننده برای پایانه های صادراتی

خدمات جایگزین پایانه های صادراتی

پارک های توسعه صادرات، مناطق آزاد تجاری-صنعتی، شرکتهای مدیریت صادرات واحدهای صادراتی، مناطق پردازش صادرات، خوشه های صادراتی، بنادر خشک و سایر مدل های مشابه، با هدف توسعه صادرات و بهبود فرآیند صادرات که مورد توجه قرار گرفته اند و به نوعی قادر به تمام یا بخشی از خدمات پیش بینی شده در پایانه های صادراتی می باشند. اما پایانه صادراتی جدیدترین مدل ارائه شده جهت توسعه صادرات در کشور می باشد که مورد حمایت دولت نیز است.

ویژگی های محل استقرار پایانه های صادراتی

پایانه های صادراتی عام به طور ویژه پتانسیل تبدیل شدن به هاب های لجستیکی با رویکرد صادرات، واردات، ترانزیت و ترانشیپ در استان های مرزی و با رویکرد تامین و توزیع کالا در سطح ملی برای سایر استان ها را دارا هستند.
با این رویکرد و توجه به نقش اساسی عوامل فیزیکی در کارایی پایانه های صادراتی و مفاد بند ۱-۴ -ذیل ماده ۴ دستورالعمل حمایت از ایجاد و توسعه پایانه های صادراتی در کشور که “مکان یابی صحیح و استقرار در نقاط جغرافیایی مناسب از نظر دسترسی به زیرساخت های حمل و نقل (نظیر جاده های ترانزیتی، فرودگاه، بندر و خطوط راه آهن و نزدیکی با مراکز اصلی تولید کالاهای صادرات محور، همسویی با عوامل فیزیکی تاثیرگذار) از عوامل اصلی موثر در مکان یابی پایانه های صادراتی هستند.

دانش فنی احداث پایانه صادراتی

مهم ترین عوامل فنی دخیل در طراحی سامانه به گونه ای است که استانداردهای تکنیکال در طراحی سایت پلان و پیاده سازی آن با ملحوظ داشتن محاسبات و معماری تمامی نیازهای سامانه های دستگاه مستقر دولتی و نظارتی مستقر و مرتبط با صادرات پایانه و زیرساخت های مورد نیاز ارایه خدمات صادرات کالا به شرح ذیل در آن رعایت شده باشد.

خدمات حمل ونقل و ذخیره گذاری کالا

زیرساخت های اقامتی، تامین سوخت و تجهیز تعمیرگاه ها و مراکز ورزشی و تفریحی
زیرساخت دفاتر مجتمع و شرکت های صادراتی
زیرساخت های سخت افرای و نرم افزاری سامانه های فناوری اطلاعات رهگیری کالا و وسایل حمل نقل به صورت و در حوزه اداری مالی و فنی پایانه

دستورالعمل حمایت از ایجاد و توسعه­ی پایانه های صادراتی در کشور

این دستورالعمل بر اساس بند ۵ تصویب نامه شماره ۸۱۲۹۳/ت ۳۷۸۶۲ک مورخ ۲۳/۵/۸۶ هیئت محترم وزیران موضوع کمک به زیر ساخت های صادراتی کشور در ۱۰ ماده به شرح ذیل تدوین گردیده است:

ماده ۱

هدف از تدوین این دستورالعمل تعیین ضوابط و شرایط اعطای مجوز جهت ایجاد پایانه‌های صادراتی، ایجاد هماهنگی میان دستگاه­ های اجرایی مرتبط، ساماندهی منابع در اختیار جهت ایجاد و توسعۀ پایانه­ ها و تعیین ساز و کار مناسب برای نظارت بر عملکرد متقاضیان احداث پایانه‌ها می‌باشد. به منظور اجرایی نمودن این اهداف، سازمان توسعۀ تجارت ایران به عنوان متولی موضوع پایانه‌های صادراتی تعیین می‌گردد.

ماده ۲

منظور از پایانه ­های صادراتی، مجتمع­هایی است که امکانات، تأسیسات و تجهیزات لازم برای تسهیل و تسریع در امر صادرات را به طور متمرکز و یکپارچه فراهم نموده و نسبت به ارایۀ خدمات رفاهی همچون هتل، رستوران، پمپ بنزین، تعمیرگاه و… به مشتریان اقدام می­نمایند.

ماده ۳

متقاضیان سرمایه­ گذاری برای احداث پایانه­های صادراتی لازم است تا شرایط زیر را داشته باشند:
۱ صددرصد سهام شرکت متعلق به بخش خصوصی یا تعاونی باشد.
۲ درخواست اولیۀ متقاضی در کارگروه توسعۀ صادرات غیرنفتی استان مربوطه به تصویب رسیده باشد.
۳ طرح توجیهی فنی و مالی و فهرست خدمات قابل ارائه به صادرکنندگان آنها به تأیید سازمان توسعه تجارت ایران رسیده باشد.
در صورت احراز هر سه شرط فوق، مجوز موقت (یک ساله) ایجاد پایانۀ صادراتی مربوطه توسط سازمان توسعۀ تجارت ایران اعطا می­گردد. تمدید مجوز برای یک دوره پنج ساله منوط به رعایت شرایط مندرج در ماده ۵ خواهد بود.

ماده ۴

سازمان توسعۀ تجارت ایران پس از دریافت تقاضا و طرح توجیهی متقاضیان سرمایه­ گذاری برای احداث پایانه­های صادراتی، با توجه به معیارهای زیر حداکثر ظرف ۴۵ روز نسبت به بررسی و اعطای مجوز برای تأسیس پایانۀ صادراتی اقدام می­نماید:
۱ مکان­یابی صحیح و استقرار در نقاط جغرافیایی مناسب از نظر دسترسی به زیرساخت‌های حمل نظیر: جاده‌های ترانزیتی، فرودگاه، بندر و خطوط راه‌آهن و نزدیکی با مراکز اصلی تولید کالا.
۲ توجیه‌پذیر بودن طرح ارائه شده از نظر سرمایه‌گذاری.
۳ توانمندی متقاضی از نظر تحصیل مجوزها (از قبیل: کاربری زمین، مجوز ساخت و…) و تأمین سرمایۀ مورد نیاز جهت اجرای طرح.
۴ مناسب بودن طرح ارائه شده از نظر ویژگی­ های فیزیکی و کالبدی مشخص شده

ماده ۵

در طی دورۀ اعتبار مجوز موقت، سازمان توسعۀ تجارت ایران نسبت به بررسی عملکرد متقاضی در زمینه­های زیر اقدام می­نماید:
۱ وضعیت ایجاد و توسعۀ زیرساخت­های مورد اشاره مطابق پیوست
۲ وضعیت هزینه کرد اعتبارات پرداخت شده و کمک ­های مالی انجام شده.
۳ رعایت زمان بندی اجرائی طرح

ماده ۶

مجری پایانه صادراتی موظف به ارائه کلیه خدمات مورد نیاز صادرکنندگان می باشد و میزان هزینه های دریافتی از صادرکنندگان توسط پایانه صادراتی با نظارت سازمان توسعه تجارت ایران تعیین می گردد.

ماده ۷

متقاضیانی که موفق به اخذ مجوز پایانۀ صادراتی می­شوند می­توانند در چارچوب قوانین و مقررات جاریه کشور و از طریق سازمان توسعۀ تجارت ایران از تسهیلات زیر برخوردار شوند:
۱ معرفی به بانک های عامل جهت استفاده از تسهیلات ارزی و ریالی
۲ معرفی به دستگاه‌های اجرایی در سطح ملی و استانی جهت بهره‌مندی از خدمات ایشان در جهت ایجاد و یا توسعۀ پایانه
۳ معرفی به نهادها و سازمان‌های جلب سرمایه­گذاری، بازاریابی و تبلیغات جهت توسعۀ پایانه
۴ استفاده از کمک­های بلاعوض سازمان توسعۀ تجارت ایران حداکثر به میزان ۱۰ درصد کل سرمایه گذاری انجام شده
۵ پرداخت حداکثرپنج درصد از سود تسهیلات بانکی دریافت شده جهت احداث و توسعه پایانه صادراتی در یک دوره حداکثر سه ساله (شرایط و چگونگی آن در دستورالعمل جداگانه ای اعلام خواهد شد)

ماده۸

متقاضیان زیر مشمول کمک­های بلاعوض سازمان توسعه تجارت می باشند:
۱ تشکل های صادراتی
۲ شرکت های سهامی عام
۳ شرکت های سهامی خاصی که اکثریت سهامداران آن صادرکننده و یا حداقل ۳۰ صادرکننده و یا ۶۰ تولید کننده سهامدار آن باشند به میزان ۱۰۰ درصد کمک های بلاعوض و سایر شرکت های سهامی خاص، حداکثر ۵۰ درصد کمک های بلاعوض به آنها تعلق می گیرد.

ماده ۹

کمک های مالی سازمان در صورت احراز شرایط زیر پرداخت می گردد:
۱ چنانچه هر یک از متقاضیان در دوره اعتبار مجوز در انجام توافقات مشخص شده کوتاهی یا تخلف نمایند، پس از یک نوبت تذکر کتبی، مجوز صادره به آنها باطل گردیده و تا پنج سال از مزایای مندرج در این دستورالعمل محروم می‌گردند.
۲ کلیه کمک های بلاعوض دولتی اعم از کمک های سازمان توسعه تجارت ایران و سایر دستگاه های دولتی حداکثر سی میلیارد ریال تعیین می گردد. نحوه تخصیص این کمک ها در دوره های زمانی شش ماهه، متناسب با پیشرفت طرح و تا سقف ده میلیارد ریال در هر مرحله می باشد.
۳ در صورت توقف اجرای طرح یا ابطال مجوز یا سلب هر یک از شرایط اساسی و مهم اجرای طرح نظیر سلب حق مالکیت یا بهره برداری از زمین یا تأسیسات ایجاد شده و یا تصرف و مصادره توسط بانک یا سایر طلبکاران، سازمان نسبت به بازپس گیری اصل کمک های پرداخت شده و سود متعلقه آن براساس نرخ سود متعارف نظام بانکی اقدام خواهد کرد.
۴ پرداخت کمک های سازمان توسعه تجارت ایران بر اساس پیشرفت طرح و مطابق صورت وضعیت ارسالی، پس از تائید سازمان توسعه تجارت وکارشناس رسمی دادگستری انجام می پذیرد.
۵ کلیه پایانه های صادراتی که پیش از تاریخ ۳۰/۱۰/۱۳۸۶ موافقت احداث را دریافت نموده اند با رعایت مفاد این دستورالعل می توانند از حمایت های مورد اشاره در ماده (۷) بهره‌مند گردند.
۶ نظارت بر نحوۀ هزینۀ کرد کمک­ های بلاعوض سازمان به پایانه­ های صادراتی در چارچوب ضوابط اجرایی بودجه ­های سنواتی می باشد.

ماده ۱۰

کارگروهی متشکل از نمایندگان دفتر توسعه صادرات کالا و دبیر خانه شورای عالی توسعه صادرات غیر نفتی با مسئولیت دفتر خدمات بازرگانی نظارت بر حسن اجرای این دستورالعمل را بر عهده خواهند داشت.

اهمیت استراتژیک پایانه صادراتی در کشور

طبق تعریف سازمان توسعه تجارت ایران، پایانه های صادراتی با متمرکز نمودن خدمات صادراتی (نظیر حمل و نقل، گمرک، بیمه، استاندارد و غیره)، کاهش هزینه های پنهان فرآیند صادرات و با هدف ایجاد مزیت رقابتی برای تولیدات داخلی ایجاد می گردند.
با توجه به اینکه برخی از گروه های کالایی نیازمندی های خاصی در خصوص تجهیزات و خدمات صادراتی را دارا هستند؛ ایجاد پایانه های تخصصی و پایانه های عام هر دو در دستور کار دولت قرار گرفته اند. کالاهای گروه پتروشیمی، کشاورزی، فات، سیمان، انواع کانی های غیرفی و البته منسوجات در زمره اقلام عمده صادرات غیرنفتی کشور قرار دارند.
ایجاد پایانه های عام به طور کلی و پایانه های تخصصی برای محصولاتی چون گل و گیاه، محصولات ساختمانی، محصولات کشاورزی و سنگ های تزئینی از جمله اقداماتی است که در راستای بهره گیری هر چه بیشتر از مزیت های صادراتی با همکاری بخش خصوصی در این زمینه صورت گرفته است. ایجاد این پایانه های صادراتی در کشور قطعاً گام مثبتی در تسهیل صادرات غیرنفتی می باشد.

وضعیت موجود پایانه های صادراتی کشور

تا کنون مفاهیمی همچون پارک های توسعه صادرات، مناطق آزاد تجاری-صنعتی، شرکتهای مدیریت صادرات، واحدهای صادراتی، مناطق پردازش صادرات، خوشه های صادراتی، بنادرخشک و سایر مدل های مشابه، با هدف توسعه صادرات و بهبود فرآیند صادرات مورد توجه قرار گرفته اند. در این راستا پایانه صادراتی جدیدترین مدل ارائه شده جهت توسعه صادرات در کشور می باشد که مورد حمایت دولت می باشد. ایجاد پایانه های صادراتی در کشور با حمایت دولت از پایانه های صادراتی گل و گیاه در سال ۱۳۸۳ آغاز گردیده و تا کنون در راستای حمایت از ایجاد و توسعه پایانه های صادراتی کشور ۹ مجوز احداث، برای متقاضیان ایجاد پایانه صادراتی در کشور صادرگردیده و در قالب “دستورالعمل حمایت از ایجاد و توسعه پایانه های صادراتی کشور” مورد حمایت قرار گرفته اند. تصویب بیش از ۲۶ مصوبه در هیئت دولت نشان از اهمیت و ضرورت ایجاد پایانه‌های صادراتی از دیدگاه بخش دولتی دارد.
با توجه به سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی بخش خصوصی به عنوان مجری پایانه های صادراتی در نظر گرفته شده و در راستای توانمند سازی بخش خصوصی کشور در حوزه صادرات، نقش دولت صرفاً نظارتی و حمایتی می باشد و کلیه تعاملات دولت با بخش خصوصی و متقاضیان ایجاد پایانه صادراتی درقالب دستورالعمل حمایت از ایجاد و توسعه پایانه های صادراتی کشور(ابلاغیه شماره ۱۴۲۳/۱۰۰/۸۷ مورخ ۱۱/۹/۸۷) خواهد بود.
پایانه صادراتی یکی از مهمترین زیر ساخت‌های تخصصی حمل ونقل صادراتی می باشد و با متمرکز نمودن خدمات صادراتی نظیر حمل و نقل،گمرک،بیمه،استاندارد و….. و کاهش هزینه های پنهان فرآیند صادرات با هدف ایجاد مزیت رقابتی برای تولیدات داخلی ایجاد می گردند.

بررسی بازار

در بررسی نیازسنجی بازار طرح با استفاده از تحلیل موازنه عرضه و تقاضا ناشی از کانون های ایجاد تقاضا براساس شاخص های موثر برای خدمات پایانه های صادراتی (تقاضا) در طول پنج برنامه توسعه یعنی صادرات غیرنفتی، ترانزیت کالا و توان تولید بنگاه های صنعتی کشور و بررسی آمار طرح های صنعتی در حال احداث و تطابق آن با توانمندی های ذکر شده پایانه در تامین و ارایه خدمات مورد نیاز صادرات کنندگان و وارد کنندگان، احداث پایانه های عام صادراتی در استان های کشور جهت افزایش سهم صادرات استان ها و ترانزیت استان های کشور با اولویت به کشورهای همسایه و سایر کشورهای طرف معامله به عنوان یک ضرورت بوده و حتی منجر به ظرفیت سازی در کلیه بخش های اقتصادی خواهد شد. احداث پایانه صادراتی در وضعیت موجود همسو با فعالیت بازارچه‌های مرزی استان‌ها فعالیت‌های صادراتی حوزه گمرکات کشور نقش تحرک‌بخش و تسهیل‌گر و کاهنده در زمان و هزینه‌های مترصد بر امر صادرات را خواهد داشت. این بدین معنی است که با برآورد نمودن خواسته و نیاز مشتریان (اعم از تجار، صادر کننده، تولیدکننده و…) از نظر کیفی و کمی سطح انجام معاملات و ترانزیت را از طریق پایانه از کشور را افزایش خواهد داد.
تولید تشنه بازار نیز وجود چنین پایانه صادراتی را که بتواند از ظرفیت‌های تجاری و تعاملات موجود در آن به نحو مطلوب در بازاریابی و معرفی محصول بهره برداری نماید. این فرصتی مغتنم برای خروج از رکود، توسعه و به ظرفیت‌رسانی بخش‌های اقتصادی با محوریت تولید و فعالیت‌ه صادرات‌گرا می‌داند. نتیجه قابل حصول در بخش مطالعات بازار این‌گونه به نظر می‌رسد که وضعیت موجود استان‌های کشور در عرضه خدمات با ایجاد این پایانه صادراتی جواب‌گوی بخشی از نیاز تجار، صادرکننده، تولیدکننده، واردکنندگان کشور خواهد بود. این آمار در بازاریابی‌های میدانی که در حوزه‌های داخلی و خارجی کاملاً مشهود است.ذ

خلاصه بررسی فنی، مالی و بازار طرح احداث پایانه صادراتی

نرخ برابری دلار : ۲۳۰۰۰ تومان
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۴۸ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۲۸۰ میلیارد تومان
نرخ بازده داخلی : ۲۵ درصد

درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید: