طرح احداث گاوداری شیری

همانگونه که همگی مطلع هستیم از ابتدای خلقت بشر علی‌رغم افزایش مداوم جمعیت، منابع تامین‌کننده احتیاجات همواره ثابت بوده‌ و در طی سالیان، تنها راه‌ها و روشهای بهره‌برداری از این منابع تغییر کرده‌اند،
یعنی در طی سالهای گذشته بشر با استفاده از روشهای نوین علمی اقدام به تجهیز و به تبع آن افزایش میزان بهره‌برداری از این منابع نموده‌است، که البته در پاره‌ای موارد به کارگیری برخی از این روشها به دلیل ناهمگونی با سیستم طبیعی و عدم تحقیقات کافی روی اثرات دراز مدت آنها پیش از استفاده وسیع، منجر به وارد آمدن خسارات غیر قابل جبرانی به اکوسیستمهای مناطق مورد اجرا گردیده‌است.
هزاران سال است که گاو، جزیی از زندگی کشاورزی انسان به شمار می آید. نزدیک به شش هزار سال پیش از میلاد مسیح، بشر شیوه زندگی خود را تغییر داده و به اهلی کردن حیوانات پرداخت. چگونگی اهلی شدن گاو چندان مشخص نیست؛ اما با استناد به کتیبه ای که در یکی از معابد عراق به دست آمده، حدود چهار هزار و ۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، شخصی در حال دوشیدن شیر از گاو نشان داده شده است.
تا قبل از سده­ی هفدهم میلادی، پرورش گاو بر اساس نیاز خانواده به این حیوان بود؛ اما شروع حرفه­ی گاوداری به صورت متمرکز به اوایل قرن ۱۹ میلادی و ساخت اولین دستگاه شیردوشی در بریتانیا باز می‌گردد. به دنبال آن در سال ۱۹۰۳، «الکساندر گیلیز» استرالیایی، ماشین شیردوشی امروزی را ساخت
در حال حاضر، حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد دامداری زیر نظر اتحادیه­ی دامداران ایران مشغول به فعالیت هستند که وظیفه­ی تامین گوشت و شیر کشور را به عهده دارند.
بر اساس آمارهای اعلام شده توسط وزارت کشاورزی، در حال حاضر سه میلیون نفر در امور دامپروری کشور در قالب واحدهای صنعتی، سنتی، دامی کوچک و بزرگ و عشایری فعالیت دارند که ارزش سرمایه­ی آنان در زیربخش دام و طیور بیش از ۲۰۹ هزار میلیارد ریال می‌باشد که نشانگر اهمیت بسیار بالای صنعت دام و طیور در اقتصاد کشور است.

شرایط احداث و راه اندازی گاوداری شیری

زمین
مشخصات زمین مناسب جهت احداث
زمینی که جهت احداث ساختمانها و تأسیسات، توسط متقاضی و برابر ضوابط نظام دامپروری ارائه می شود، می تواند به یکی از شکلهای زیر باشد:
الف: زمینهای سنددار
ب: زمینهای استیجاری
ج: زمینهای فاقد سند(به شرط احراز مالکیت)
د: زمینهای مشاع
ح: زمینهای اصلاحات ارضی مفروزالرعیه
و: زمینهای واگذاری از طریق هیأتهای هفت نفره یا کمیسیون مواد ۳۱ یا ۳۲ قانون واگذاری زمینهای موات
زمینهای کشت علوفه

در خصوص صدور پروانه تأسیس دامداریهایی که درآنها نشخوارکنندگان یا اسب، پرورش داده و نگهداری می شوند، متقاضی جهت تأمین علوفه دامداری خود برابر ضوابط نظام دامپروری، باید دارای یکی از شرایط زیر باشد:
الف: مالک زمین کشت علوفه باشد.
ب: مستاجر زمین کشت علوفه باشد.(مدت اجاره حداقل ۵ سال)
ج: متصرف بلامعارض زمین کشت علوفه بوده و آن را در اختیار داشته باشد.
د: مالک زمینهای واگذاری از طریق هیأتهای هفت نفره یا کمیسیون ماده ۳۱ قانون.
ه: با کشتکاران علوفه، قرارداد خرید علوفه تنظیم کرده باشد.
و: متقاضیان پرورش طیور صنعتی و بومی، که دارای زمین جهت کشت مواد اولیه خوراک طیور باشند، با توجه به میزان ارائه زمین ، در صدور پروانه تأسیس، الویت نسبی دارند.

ضوابط فنی مورد نیاز برای زمین

الف- فواصل
حداقل فاصله محدوده تأسیسات دامداریها و کارخانجات با واحدهای مشابه و غیر مشابه و همچنین با شهر، شهرک و روستا(مناطق مسکونی)، جنگل، رودخانه، دریا و سایر عوارض طبیعی، حریم فرودگاه، جاده، راه آهن، خطوط اصلی انتقال نفت و گاز، شبکه های فشار قوی برق و واحدهای صنعتی (عوارض تأسیساتی)، براساس مفاد مندرج در جدول، فواصل تعیین می شود.
تبصره۱: در مواقع اضطراری و یا ارائه دلایل مستدل، کمیسیون مرکزی مجاز است، نسبت به کاهش یا افزایش حداقل فواصل مذکور مندرج در جدول فوق الذکر، تصمیم لازم را اتخاذ کند.
تبصره۲: در خصوص بعضی از انواع کارخانجات و واحدهای پرورش بعضی از حیوانات که در جدول فواصل نامی از آنها برده نشده است، براساس توضیحاتی که در فصول اختصاصی پرورش هر کدام از آنها ذکر شده اقدام می شود.

ب-عوارض جغرافیایی و اقلیمی
۱- در حد امکان، محل تأسیسات باید به گونه ای انتخاب شود، که جهت وزش باد از سوی مناطق مسکونی به طرف دامداری باشد.
۲- محل تأسیسات در مورد حیوانات پوستی غیر نشخوار کننده، به خصوص جوندگان، باید طوری احداث شود که از نظر عبور و مرور، سایر حیوانات و جوندگان وحشی به داخل تأسیسات جلوگیری به عمل آید.
۳- محل تآسیسات نباید در مسیلهای شناخته شده، قرار گیرد.

مجوزها و نحوه دریافت آنها

انواع مجوزها
مجوزهایی که به عنوان اجازه اشتغال، برای فعالیتهای مختلف دامداری یا اداره کارخانجات و کارگاهها صادر می شود، به شرح ذیل است:

الف- موافقت اصولی
مجوزی است که، قبل از صدور پروانه تأسیس به متقاضیان فعالیتهای دامداری، مرغداری، کارخانه… در چهارچوب سیاستها و ضوابط نظام دامپروری صادر می گردد.
مدت اعتبار موافقت اصولی ۶ ماه است و در موارد ضروری ۶ ماه دیگر تمدید می گردد.
هنگام صدور موافقت اصولی یا پروانه تأسیس و بهره برداری بایستی هر یک از مجوزها به نام یک نفر یا شرکت ثبت شده باشد.
در صورتیکه تعدادی از افراد حقیقی درخواست صدور مجوز بنماید، بایستی قبلاً با ارائه وکالت بلاعرض به نام یکی از سهامداران، زمینه اجرای مقررات مزبور را فراهم آورند.
همچنین فروش و انتقال موافقت اصولی تحت هر شرایطی ممنوع است.

ب- پروانه تأسیس
مجوزی را که هر متقاضی برای احداث ساختمانها و تأسیسات هر نوع واحد دامداری، کارخانه یا کارگاه، که دارای ضوابط نظام باشد و باید دریافت نماید، پروانه تأسیس می گویند.
مدت اعتبار پروانه تأسیس ۲ سال و با نظر کمیسیون صدور پروانه استان به مدت یک سال دیگر قابل تمدید است.
چنانچه پس از پایان تمدید اعتبار پروانه تأسیس عملیات احداث واحد به پایان نرسیده باشد، در صورت ارائه مدارک و دلایل مستند و موجه از طرف متقاضی پروانه تأسیس حداکثر برای مدت یک سال دیگر به صورت اضطراری قابل تمدید است.
صدور پروانه تأسیس بایستی به نام یک نفر یا شرکت ثبت شده باشد.
در صورتیکه تعدادی از افراد حقیقی درخواست صدور مجوز بنماید، بایستی قبلاً با ارائه وکالت بلاعرض به نام یکی از سهامداران، زمینه اجرای مقررات مزبور را فراهم آورند.
فروش و انتقال پروانه تأسیس به غیر، با کمتر از ۵۰درصد پیشرفت فیزیکی ساختمانها و تأسیسات ممنوع است و منجر به ابطال پروانه می شود،و با پیشرفت فیزیکی بیش از ۵۰ درصد، در صورت انتقال کلیه اراضی، امکانات، تسهیلات، تعهدات و اختیارات به طور یکجا و با کسب اجازه از کمیسیون صدور پروانه استان، بلامانع است.
دارندگان پروانه تأسیس باید، به محض اتمام ساختمانها و تأسیسات و قبل از بهره برداری، مراتب را به طور ترتیبی به کمیسیون صدور پروانه استان اعلام نمایند.

الف-ضوابط صدورپروانه تاسیس واحدهای گاوشیری:
۱-ظرفیت: ظرفیت گاوداری شیری جدیدالتاسیس، نباید از۲۰ راس کمتر باشد و ظرفیتهای بیشتربه شرح زیر تعیین می شود.
– واحدهای کوچک به ظرفیت ۲۰ الی ۵۰راس گاومادر.
– واحدهای متوسط به ظرفیت ۵۱ الی ۱۵۰راس گاومادر.
– واحدهای بزرگ به ظرفیت ۱۵۱ الی ۳۰۰راس گاومادر.
– واحدهای خیلی بزرگ به ظرفیت بیش از۳۰۰ راس گاومادر(حداکثر۵۰۰راس)
۲-زمین: حداقل زمین موردنیازجهت تاسیس واحدهای گاوداری شیری برحسب میزانی که درذیل نقشه های منضم به ((نظام)) قیدشده است،مشخص می گردد.
زمینهای زراعی مورد نیاز (خریدقطعی، واگذاری، اجاره حداقل ۲۵ساله) جهت کشت نباتات علوفه ای به میزان یک هکتار برای ۲ راس گاواصیل، یک هکتار برای ۴ راس گاوبومی است که بتواند حداقل ۳/۱کل نیاز مواد غذایی دام را تامین کند بقیه نیاز غذایی توسط دامدار و ازطریق مواد غذایی متراکم تامین می شود.
تبصره: درمناطق گیلان، مازندران، گرگان وگنبد، میزان زمین زراعی مورد نیاز می تواند تا مقدار ۳۰ درصدکاهش پیداکند. (به عنوان مثال ۷/۰هکتارجهت دوراس گاواصیل ).
۳-نقشه وجایگاه: جهت نگهداری وپرورش گاوشیری نقشه های تیپ برای ظرفیتهای ۱۰-۲۰-۳۰-۵۰-۷۵-۱۰۰راس برای اقلیمهای سردسیر، گرمسیر و معتدل به شرح منظم به طراحی، پیش بینی وترسیم شده است. مبانی محاسباتی نقشه های تهیه شده برحسب هرراس گاو مولد تعیین گردیده ومتوسط مساحت زیربنای مفید مورد نیاز برای یک راس گاومولد (مادر)، ۶/۱۵مترمربع مسقف و۵/۱۹مترمربع غیرمسقف است، که براساس ترکیب گله ونیازهای جنبی، به طورتقریب، به شرح زیرمی باشد.

ساختمان ها و تاسیسات موردنیاز واحدهای پرورش گاوشیری صنعتی (اصیل) به ازاء هر رأس دام مولد

تبصره۱: ساختمان های جنبی گاوداری تا ظرفیت یکصدراس گاومولد مطابق معیارهای تعیین شده تهیه وطراحی می شود و از ظرفیت یکصدراس به بالا، به ازای هریکصدراس ظرفیت گاواضافی، مساحت زیربنای مفید جایگاه مورد نیازبه شرح زیرقابل افزایش می باشد.
– داروخانه وبیمارستان ۱۵درصد
– گوساله دانی وزایشگاه ۵۰درصد
– دفتراداری ومدیریت ومسکونی ۳۰درصد
– سالن انتظار،سالن شیردوش،گاوهای محل ۵۰درصد
جمع آوری وسردکردن شیروموتورخانه
سایرساختمانهابایدطبق زیربنای مفیدتعیین شودوبه نسبت ظرفیت واحدگاوداری افزایش یابد.
تبصره۲:باتوجه به عوامل جوی وشرایط اقلیمی موجوددرمناطق مختلف کشور،بنابه تشخیص کمیسیون صدورپروانه استان، می توان به جای سکون علوفه (غیرمسقف)ازانباریاهانگارعلوفه(مسقف)استفاده کرد.
تبصره۳:درمناطق خیلی سرد،که آخوروراهروتغذیه درزیرسقف قرارمی گیرد،مساحت زیربنای غیرمفیدنسبت به میزان تعیین شده تا۲۰درصدقابل افزایش است(به تعریف زیربنای مفیدوغیرمفید رجوع شود)
۴-فواصل:رعایت فواصل درخصوص تاسیسات گاوداری شیری،برطبق جدول فواصل،منضم به((نظام))الزامی است.

ب-ضوابط صدورپروانه تاسیس واحدهای پرواربندی گوساله:
۱-ظرفیت:ظرفیت هرواحدپرواربندی گوساله جدیدالتاسیس،نبایددرهردوره از۵۰راس کمترواز۱۰۰۰راس بیشترباشد.
تبصره:شرکتهای تعاونی تولیدوکشت وصنعتهای واجدشرایط می توانند،متقاضی اخذپروانه تاسیس پرواربندی گوساله، بیش از هزارراس درهردوره باشند.
۲-زمین:حداقل زمین موردنیازجهت تاسیس واحدهای پرواربندی گوساله برحسب میزانی که درذیل نقشه های منظم به ((نظام))قید شده است،مشخص می شود.
زمینهای ارائه شده جهت کشت نباتات علوفه ای باید ازانواع زمینهای آبی باشد وبه میزانی تعیین گرددکه بتواندحداقل ۳/۱ کل نیازغذائی موردنیازدام راتامین کند.
۳-نقشه وجایگاه:جهت پرواربندی وپرورش گوساله،نقشه های تیپ برای ظرفیتهای ۲۵-۱۰۰و۳۰۰راس دراقلیمهای سرسیدوگرمسیربه شرح منضم به کتای طراحی،پیش بینی وترسیم شده است.
مبانی محاسباتی نقشه های تهیه شده برحسب هرراس گوساله پروارتعیین می شودومتوسط مساحت زیربنای مفیدموردنیازبه ازای هرراس گوساله پرواری اصیل دریک دوره،۸۵/۴مترمربع مسقف و۱۵/۵مترمربع غیرمسقف وبه ازای هرراس گوساله دورگ وبومی،۳۵/۴مترمربع مسقف و۵مترمربع غیرمسقف،به شرح زیرمی باشد.

ساختمان ها و تاسیسات موردنیاز واحدهای پرواربندی صنعتی (اصیل) و نیمه صنعتی (آمیخته) به ازاء هر رأس دام پرواری

تبصره۱:درواحدهای کمترازیکصدراس،احداث محل عملیات دامپزشکی ضروری نیست ودرظرفیتهای بالای ۱۰۰راس به ازای هر۱۰۰راس اضافه(علاوه برآنچه که دربالااشاره گردید)،۱۰مترمربع مسقف ودوبرابرآن بهاربنددرنظرگرفته می شود.
تبصره۲:جهت بارگیری وتخلیه گوساله بایدسکوی موردنیازپیش بینی شود.
تبصره۳:باتوجه به عوامل جوی وشرایط اقلیمی درمناطق مختلف کشور،به تشخیص کمیسیون صدورپروانه استان،می توان یه جای سکوی علوفه (غیرمسقف)ازانبارعلوفه(مسقف)استفاده کرد.
۴-فواصل:رعایت فواصل درخصوص تاسیسات پرواربندی گوساله،برطبق جدول فواصل منضم به ((نظام))الزامی است.
تبصره۱:تاسیسات موجودی که جهت صدورپروانه بهره برداری واحدهای فوق الذکربه کارخواهدرفت،بایدبه تائیدکمیسیون صدورپروانه استان رسیده باشدومبنای محاسبه ظرفیت چنین واحدهائی براساس آنچه که درقسمتهای ذکرشده است،می باشد.
تبصره۲:گاوداریهای موجودی که به علت عدم امکان رعایت فاصله مشمول دریافت پروانه بهره برداری نوسازی یابهسازی نشوند،می توانندبرابرضوابط انتقال،پروانه تاسیس دریافت کنند.
تبصره۳:تمدیدپروانه بهره برداری واحدهای گاوداری شیری بالای هزارراس،که قبلا”پروانه بهره برداری دریافت کرده اند، بلامانع است.

ج- پروانه بهره برداری
مجوزی را که متقاضیان پس از تأسیس واحد، در موعد مقرر و برابر ضوابط، دریافت می دارند، پروانه بهره برداری می نامند.
پس از اعلام خاتمه عملیات از سوی دارنده پروانه تأسیس، کمیسیون صدور پروانه استان، موظف است حداکثر ظرف مدت دو هفته زمینه بازدید مشترک کارشناسان دامپروری و دامپزشکی را از تأسیسات مربوط فراهم و در صورتی که عملیات ساختمانی و تأسیساتی مطابق با طرح باشد و مراتب مورد تائید کارشناسان مربوط قرار گیرد، حداکثر ظرف مدت یک هفته، پروانه بهره برداری صادر کند.
تبصره ۱: در صورت ضرورت نوسازی واحد دامپروری در همان پلاک یا مرمت و بهسازی واحد یا توسعه، موضوع پس از طرح در کمیسیون استان و کسب نظر موافق کمیسیون، مراتب موافقت جهت انجام اموراداری، به صورت کتبی با تعیین زمان لازم حداکثر ۶ ماه برای مرتب و بهسازی و ۲ سال برای نوسازی یا توسعه واحد به متقاضی اعلام گردد.
تبصره ۲: در موارد خاص، صدور کارت شناسایی یا شناسنامه دامداری به منظور تحقق زمانبندی شده نظام دامپروری برای واحدهای پرورش دام و طیور با تصویب کمیسیون مرکزی صدور پروانه بلامانع است.
در موقع صدور پروانه بهره برداری، پروانه تأسیس از متقاضی پس گرفته باطل و در پرونده نگهداری می شود.

در پروانه های صادره، نکات ذیل باید مشخص شود:

۱- مشخصات واحد
باید وقوع، چگونگی بهره برداری،ظرفیت، مساحت زمین و مساحت زیربنا، در کلیه پروانه ها قید شود. در خصوص پروانه های دامداری، نژاد و تعداد دام موجود نیز، بر حسب مورد ذکر می گردد.
تبصره۱: شیوه بهره برداری براساس جدولهای تنظیم شده در دستورالعمل تعیین شماره پروانه منضم به((نظام)) مشخص می شود.
تبصره۲: در مورد واحدهای موجود، محاسبه ظرفیت، براساس مبانی ذکر شده در((نظام)) یا در ذیل نقشه های تیپ یا الگویی و بر پایه تأسیسات موجود آن واحد می باشد.

۲- مدت اعتبار
مدت اعتبار پروانه و مجوزهای بهره برداری ۵ سال و پس از سپری شدن مهلت اعتبار، در ذیل همان پروانه به مدت ۵ سال دیگر قابل تمدید است.
تبصره۱: تمدید واحدهائی که قبلاً پروانه دریافت داشته اند، بر روی فرمهای جدید با ذکر شماره و تاریخ پروانه قبلی صورت
می گیرد و در قسمت تمدید نوبت اول، مهر و امضاء خواهد شد.
چنانچه در پایان مهلت اعتبار پروانه، هیچ گونه ساختمانی احداث نشده یا رفع نواقص و تکمیل عملیات صورت نگرفته باشد و دارنده پروانه نتواند عذر موجهی ارائه نماید، پروانه مربوط پس از طرح در کمیسیون، لغو می شود و مراتب جهت قطع کلیه امتیازات به واحد زیربط اعلام می شود.

متقاضیان باید در خصوص صدور پروانه به تعهدات زیر عمل کنند:

۱- احداث هر نوع تأسیسات و ساختمان اضافه بر طرح و نقشه مصوب، بدون جلب موافقت قبلی مرجع صادر کننده پروانه، از سوی متقاضی ممنوع است. همچنین، استفاده از ساختمانها و تأسیسات و تجهیزات به جز در موارد مربوط، توسعه، فروش و انتقال نیز، بدون کسب اجازه ممنوع می باشد، در این خصوص، از متقاضیان تعهدنامه اخذ خواهد شد.
۲- چنانچه مالک زمین بعد از صدور پروانه با کسب اجازه از کمیسیون صدور پروانه،واحد خود را به شرکت تبدیل کند، این تغییر نام پروانه،حتی قبل از احداث ساختمان دامداری یا کارخانه(در مدت تأسیس)، به نام شرکت، بلامانع است.
۳-به شرط ارائه وکالتنامه رسمی ۴ ساله غیرقابل عزل، از سوی سایر شرکاء تغییر نام پروانه به نام هریک از شرکاء نیز بلامانع خواهد بود.
۴- کلیه مزایای ناشی از پروانه های صادره به صاحبان آنها تعلق دارد و انتقال آن به غیر ممنوع است.
۵- دامداران، مجاز به پرورش و نگهداری دام، بیش از ظرفیت قید شده در پروانه نیستند.
۶- دامدارن نباید با دریافت یک پروانه، نسبت به پرورش انواع دام، اقدام کنند.

و- مجوز بهداشتی
مجوزی است که سازمان دامپزشکی کشور به منظور رعایت مسائل بهداشتی و قرنطینه ای در بهره برداری از کارخانجات و کارگاههای موضوع این نظام که مجوز تأسیس آن را از وزارت صنایع یا دیگر دستگاهها صادر می نمایند،صادر می گردد.

مدارک مورد نیاز جهت دریافت مجوز

اشخاص حقیقی یا حقوقی که بخواهند نسبت به دریافت پروانه تأسیس و بهره برداری، دامداری یا کارخانه های مرتبط اقدام کنند، باید مدارک ذیل را ارائه نمایند:
الف- مدارک مربوط به زمین تأسیسات
۱- در مورد اراضی دارای سند مالکیت: اصل اسناد مالکیت به همراه یک نسخه فتوکپی ازآنها.
۲- در مورد اراضی استیجاری: اجاره نامه رسمی غیرقابل فسخ به مدت حداقل ۲۰ سال، که بدین منظور تنظیم شده است.
تبصره: در مورد زمینهای اوقافی مدت و موضوع اجاره براساس نظریه اداره اوقاف محل تعیین می گردد.
۳- در مورد اراضی فاقد سند مالکیت: مستند تصرف و احراز مالکیت، که به تائید مدیریت جهاد شهرستان یا اداره کل منابع طبیعی استان بنا به مورد رسیده باشد و همچنین، امضا وارائه تعهد رسمی و ثبتی مبنی بر اینکه پس از صدور پرانه در صورت اثبات صحت عدم مالکیت، پروانه صادره فوراً لغو می شود و متقاضی حق اعتراضی ندارد و باید خسارتهای وارده را نیز، جبران کند.
۴- در مورد اراضی مشاع: گواهی لازم به نام خود، مبنی بر تعیین مساحت زمین، از مرجعی که توسط مدیریت جهاد شهرستان معرفی می شود، همچنین نقشه زمین مورد نظر، جهت ایجاد تأسیسات که به تائید و امضای کلیه مالکین زمین و در صورت عدم امکان دسترسی به کلیه مالکین، به تصدیق عده ای از مالکین آن رسیده باشد.
تبصره۱: نظر به اینکه پروانه مورد نظر به نام متقاضی صادر می شود.باید افراد نام برده، طی استشهد اراضی مشاع(فرم شماره ۵) متعهد شوند که پس از تقسیم و افراز ملک، زمین یاد شده در تصرف شخصی که پروانه به نام او صادر خواهد شد، باقی بماند. این فرم و نقشه مذکور باید به تصدیق شورای محل وقوع ملک، یا نزدیکترین شورای محل برسد.
تبصره۲: در صورتی که زمین محل احداث تأسیسات، متعلق به چند نفر باشد، به شرطی پروانه به نام یکی از مالکین صادر می گردد که وکالتنامه رسمی غیرقابل عزل حداقل- به مدت ۵ سال( فرم شماره ۴) از سایر مالکین مبنی بر اجازه ایجاد تأسیسات و دریافت پروانه به نام خود ارائه نماید.
۵- در مورد زمینهای اصلاحات ارضی مفروزالرعیه: گواهی لازم مبنی بر مالکیت یا تصرف زمین و بلامعارض بودن آن، و همچنین تائیدیه حدود و مشخصات و مساحت زمین از مدیریت کشاورزی محل و نیز، نقشه تفکیکی اراضی محل که زمین مورد نظر جهت احداث تأسیسات در آن مشخص شده باشد.
۶- در مورداراضی واگذاری از سوی سازمانهای کشاورزی یا سازمان جنگلها و مراتع: صورت مجلس واگذاری زمین و همچنین، نقشه و کروکی موردنظر جهت احداث تأسیسات.
ب- مدارک مربوط به زمین کشت علوفه

در مورد واحدهائی که برابر ضوابط نظام دامپروری احتیاج به ارائه اراضی کشت نباتات علوفه ای دارند:

۱- گواهی از مدیریت کشاورزی محل، مبنی بر وجود مقدار کافی آب جهت کشت نباتات علوفه ای یا گواهی امور آب استان، مبنی بر بلامانع بودن حفر چاه و تأمین آب مورد نیاز کشت نباتات علوفه ای.
۲- مدارک مالکیت زمین مورد نیاز، اجاره نامه رسمی غیر قابل فسخ با ارائه قرارداد رسمی و غیرقابل فسخ کشت علوفه به مدت حداقل ۵ سال با کشتکاری که زمین ایشان از نظر میزان تولید علوفه و حدود و مشخصات آن به تائید مدیریت کشاورزی محل رسیده باشد.
بدیهی است، مجموع تعهدات کشتکار طرف قرارداد، نباید بیش از قابلیت تولید زمین وی باشد. زمان شروع اجاره یا قرارداد خرید علوفه از تاریخ پیش بینی شروع بهره برداری خواهد بود.
تبصره۱: در مورد زمینهای اوقافی مدت اجاره براساس نظریه اداره اوقاف محل تعین می گردد.
تبصره۲: در صورتی که محل زمین کشت نباتات علوفه ای در مجاورت محل تأسیسات دامداری نباشد، باید زمینی بدین منظور اختصاص داده شود تا از نظر فاصله اشکالی در حمل علوفه از محل کشت به محل دامداری به وجود نیاید. میزان این فاصله منوط به نظر کمیسیون استانی خواهد بود.
تبصره۳: در صورتی که زمین نباتات علوفه ای در استان دیگری باشد، تائیدیه سازمانهای کشاورزی هر دو استان، الزامی است.
۳- در مورد زمینهای سنددار، فتوکپی نقشه تفکیکی پلاک اصلی که پلاکهای فرعی در آن، مشخص و به تائید مدیریت جهاد شهرستان محل رسیده باشد. در مورد اراضی فاقد سند مالکیت، کروکی یا نقشه تقریبی که محل اراضی مورد نظر بر روی آن مشخص شده باشد و جهتهای چهارگانه آن با متراژ زمین و ابعاد محدوده، معین شده و به تائید شورای محل روستای وقوع ملک یا نزدیکترین شورا و مدیریت کشاورزی با حفظ مسئولیت متقاضی رسیده باشد.

طرح توسعه

در مرحله تأسیس اجازه توسعه داده نمی شود دارندگان پروانه بهره برداری،تنها در صورتی اجازه توسعه دارند، که علاوه بر رعایت کلیه شرایط لازم، توانایی مدیریت آنها جهت ظرفیتهای بالاتر مورد تائید کمیسیون صدور پروانه استان قرار گیرد. بدیهی است که توسعه هر واحد باید متناسب با سیاست ها و راهبردهای اعلام شده توسط معاونت امور دام وزارت جهاد باشد.
تبصره: بدیهی است که توسعه هر واحد حداکثر تا سقف ظرفیتهای مجاز با رعایت سیاستها و راهبردهای اعلام شده توسط معاونت امور دام می باشد.

تبدیل یا تغییر کاربری مجوز

تبدیل، اعم از اینکه بخواهد در نوع دام، نژاد یا شیوه بهره برداری صورت گیرد، با در نظر گرفتن اولویتهای منطقه ای، در چهارچوب سیاستهای وزارت جهادسازندگی، بلامانع است. در مورد تبدیل دامداری از یک نوع به نوع دیگر و نیز تبدیل نژاد یا نحوهُ بهره برداری در صورت داشتن کلیه شرایط لازم جهت فعالیت جدید، پروانه قبلی باطل و پروانه بهره برداری جدید صادر می شود.

آشنایی با جایگاهها در پرورش گاو شیری

جایگاه های فری استال (جایگاه غرفه ای آزاد)
فری استال سیستمی است که در واقع به جای وجود استراحتگاه گروهی یعنی آنچه که در گاوداریهای کشور رایج است ، استراحتگاه های انفرادی تعبیه شده است. این سیستم حالتی بین استفاده از جایگاه های غرفه ای انفرادی با گاو بسته و سیستم استراحتگاه های گروهی است. محل مسقف در این سیستم را می توان به خوابگاهی تشبیه نمود که تعداد زیادی تخت در ردیف هایی کنار هم چیده شده اند و گاوها می توانند هر یک را برای خوابیدن یا صرفاً ایستادن انتخاب کنند.
سیستم فری استال یک محل تمیز ، خشک و راحت برای دراز کشیدن و استراحت گاوهای شیری فراهم می کند. در این سیستم با وجود استال های انفرادی (جایگاه های انفرادی) گاوها درون استال ها (جایگاهها) مقید و محدود نیستند ، بلکه آزادی گردش در قسمت های مختلف جایگاه را دارند. بخش های مختلف ، سیستم های تغذیه و شیر دوشی در این سیستم مشابه جایگاه های مرسوم می باشد . گاوها آزادند که هر وقت تمایل داشتند جهت استراحت یا ایستادن وارد استال ها شوند و هر وقت دوست داشتند جهت گردش در محوطه جایگاه یا رفتن به سمت محل تغذیه یا آبشخور استال را ترک کنند. استال های با طراحی خوب و مدیریت مناسب آنها یک بخش کلیدی در سیستم جایگاه های فری استال می باشد.

مزیت های کلی جایگاه های فری استال :

– امکان نگهداری حیوانات در تراکم بیشتر
– کاهش قابل توجه در استفاده از بستر (حدود ۷۵ درصد) و کاهش تعویض هزینه های آن
– کاهش کار کارگری مورد نیاز برای گاوها
– تمیز تر و آرام تر بودن گاوها
– کاهش بروز جراحات سر پستانکها و کاهش صدمات پستان
– بهره وری مصرف خوراک
– افزایش ضریب سلامت دام
– افزایش زمان استراحت و نشخوار دام در حال درزا کشیدن
– تا حدودی افزایش تولید شیر
– کاهش بار میکروبی شیر
– کاهش لنگش، بیماریهای سم و تا حدودی بیماریهای تولیدمثلی
– کاهش استرس گرمایی به دلیل کاهش گرما و رطوبت بستر
– نصب راحت تر و کم هزینه تر هواکش ها به دلیل متمرکز و منظم بودن جایگاه استراحت گاوها
برخی از معایب سیستم های فری استال:
– نیاز به تمیز کردن راهروها حداقل روزانه یک بار
– نیاز به بستر ریزی و تمیز کردن منظم استال ه
– عدم عادت پذیری سریع حیوانات به استفاده از استال ها
– نیاز به تخصص بالا در طراحی و اجرای سیستم [در صورت عدم رعایت اصولی طراحی و مدیریت مناسب استال می توانند با عدم استقبال گاوها شده و به بخش بلا استفاده در جایگاه تبدیل شوند]

مشخصات سالنهای فری استال

فری استال، جایگاه انفرادی است که گاوها آزادانه برای استراحت به آن وارد شده و به آسانی از آن خارج ‌شوند؛ همچنین به راحتی در آن نشسته و بدون هیچ گونه واسطه‌ای، درون آن بلند شوند.

طراحی سالنهای فری استال

یکی از مواردی که در طراحی فری استال نقش دارد نحوه برخاستن و نشستن گاو است.باتوجه به تصویر روبه رو می توان ذکر کرد که سه منطقه در فری استال برای دام بایستی در نظر گرفت:

• فضای بدنه
• فضای سر
• فضای خیزش

زمانی که گاو در حال استراحت در داخل فری استال است دو قسمت سر و بدن فضای استال را اشغال می کند و بایستی طول فری استال به اندازه ای باشد تا گاو مشکلی در خصوص فضای این دو قسمت نداشته باشد در غیر اینصورت از استال استفاده نخواهد کرد. فضای خیزش زمانی اهمیت پیدا می کند که گاو می خواهد از جای خود بر  خیزد که همانطور در تصاویر بالا نشان داده شده ازفضای نشستن تجاوز می کند.

ابعاد ساختمان فری استال

مزایای استفاده از فری استال

• کاهش ورم پستان
• کاهش میزان لنگش
• کاهش بار میکروبی شیر
• بهره وری مصرف خوراک
• کاهش تعویض هزینه های بستر
• کاهش تعداد کارگر
• افزایش سودآوری

اندازه های مهم در سیستم فری استال

عرض فری استال: ۱۴۰-۱۲۰ سانتی متر
ارتفاع میله گردنی تا روی بستر: ۱۱۵سانتی متر
ارتفاع بستر از سطح زمین (بدون پوشش):۲۲ سانتی متر
تخته سینه که زیر میله گردنی و بطور مورب نصب می شود:۱۰ سانتی متر
فاصله میله گردنی تا ابتدای چاله کود یا راهرو: ۱۷۵ سانتی متر
فاصله بیرونی لوپ تا ابتدای چاله کود یا راهرو: ۱۶ تا ۲۴ سانتی متر
بستر از مواد جذب کننده رطوبت و خشک با شیب ۳ تا۴ درصد

نرده گردن

نرده گردن باعث استقرار صحیح دام در حالت ایستاده در جایگاه می شود.
ریلها ۴۵-۳۰ سانتیمتر فضای جلو را اشغال می کند و متحرک هستند.
به دو صورت متصل به قسمت بالای جایگاه و آویزان می باشد.

کف و بستر جایگاه فری استال

کف استایل نباید از ۱۵سانتیمتر بیشتر باشد زیرا بعضی گاوها مخصوصاً تلیسه‌ها هراس دارند.
بستر مناسب و خشک باعث جلوگیری از تجمع عوامل بیماری زا می شود.
از ماسه، کاه، خاک اره، تراشه چوب و مشبکهای پلاستیکی و لاستیکهای ضخیم استفاده می شود.

فاصله‌ی سالنهای فری استال

سالنهای فری استال باید از یکدیگر فاصله داشته تا هوا در داخل سالنها جریان پیدا کند.
به طور متوسط فاصله ی سالن ها از یکدیگر ۳۰-۲۰ متر در نظر می گیرند.

سالن فری استال شرکت زرّین هیو

(اجرا شده توسط شرکت ماندگار سازه هیو)

• طراحی و ساخت بزرگترین و مجهّزترین سالن فری استال در کشور با گنجایش ۱۰۰۰ رأس گاو
• ارتفاع کف تا تاج سوله :۱۳متر
• استفاده از تنها ۴ستون با ابعاد بسیار کوچک

بخش‌های سالن فری استال شرکت زرّین هیو

سقف:

با دولایه عایق پشم شیشه، جهت انجام گردش هوای مناسبتر پوشیده شده است.

آبخوری:

با سنگ گرانیت و مقاوم در برابر سرما ، ضربه و خنک نگه داشتن آب در فصول گرم و قیمت فوق العاده پایین آن نسبت به محصول مشابه از جنس استیل.

کف سالن:

ایجاد بستر مناسب با زبری سازگار با محیط طبیعی زندگی دام و بسیار مقاوم به کمک آجر فرش

سازه فلزی:

ساخته شده از فولاد ST37 با ۵۲ متر دهانه و ۱۸۰متر طول سالن.

سیستم جمع آوری کود:

یکی از مهمترین اهداف در مدیریت کود دامپروری های صنعتی، جمع آوری بهینه فضولات با حداکثر راندمان در کمترین زمان ممکن است. این اسکریپرها قادر به جمع آوری فضولات در راهرو سالن های فری استال و یا حتی بهاربندها می باشند.

استفاده از پنکه هوایی و مه پاش:

جهت تامین رطوبت مورد نیاز و کاهش دما و برطرف کردن استرس های گرمایی دام که باعث افزایش باروری گله شیری طی فصل گرما میشود، پنکه هوایی و مه پاش در سالن فری استال تعبیه شده است.

انواع سیستم های جایگاه های گاو شیری

سیستم بسته :(conventional dairy barn , stall barns , stanchion barns):
این گونه ساختمان های گاو داری معمولا از یک یا دو ساختمان تشکیل شده است که داخل هر ساختمان ردیف های جایگاه انفرادی برای هر گاو در نظر گرفته می شود. در این مورد اگر تعداد ۱۰ جایگاه مورد نظر باشد یک ردیف کافی است در صورتی که تعداد گاو افزایش یابد یک ردیف دیگر برای آن در نظر گرفته می شود. اینگونه ساختمان ها می توانند یک یا دو طبقه باشند. در مناطقی که شرایط آب و هوایی نا مطلوب باشد احتمالا اقتصادی ترین طراحی جایگاه برای گله های کوچک (کم تر از ۵۰ راس ) است . در سیستم بسته بهتر است دو ردیف جایگاه انفرادی بیشتر در نظر گرفته نشود زیرا در آن صورت جهت قائم نگه داشتن و نگهداری سقف نیاز به تقویت می باشد که باید ستون هایی در نظر گرفت که هزینه و کار زیادی را به خود اختصاص می دهد
سیستم بسته از قسمت های زیر تشکیل شده است :
۱- جایگاه انفرادی گاو های شیری stalls
۲- جایگاه تلیسه ها heifer pen
۳- جایگاه گوساله ها calf pen
۴- زایشگاه و بیمارستان Hospital
۵- سالن شیر دوشی The milking parlor
۶- بهاربند یا محلی جهت گردش روزانه در هوای آزاد Paved lot Area
۷- محلی برای سیلو (سیلوها) و انبار کنسانتره.
۸- جایگاه گاو نر.
۹- جایگاه نگهداری گاوهای خشک و در نظر گرفتن قسمتی برای گاوهای نزدیک به زایمان.
در ساختمان های دو طبقه معمولا کلیه قسمت ها به صورت فشرده کنار هم می باشند.این ساختمان ها نیاز به پی ریزی و فونداسیون قوی و محکم و سقف دارند،شعله آتش سوزی و اطفاء حریق اهمیت بیشتری می یابد زیرا یک جرقه در انبار علوفه می تواند فاجعه آفرین باشد.در حالی که در ساختمان های یک طبقه می توان انبار علوفه و دان و غیره … را در ساختمان جداگانه در نظر گرفت در این نوع ساختمان از مواد سبک تر و ارزانتر می توان استفاده نمود.به هر حال باید انبار دان و علوفه طوری باشد که به راحتی به قسمت جایگاه ها انتقال یابد.

طراحی و ترتیب اصطبل ها :

در این نوع سیستم به ازای هر گاو در سال ۷۵ تا ۱۲۵ ساعت کار کارگری مورد نیاز می باشد که در مقایسه با دیگر حیوانات در مزرعه بیشتر است . در سیستم بسته که دو ردیفه باشد دو نوع ترتیب برای تعبیه جایگاه ها وجود دارد: ۱- سیستم صورت به صورت . ۲- پشت به پشت ، هر دو نوع آنها معایب و مزایایی دارند لیکن در اکثر شرایط صورت به طرف خارج یعنی پشت به پشت هزینه تولید را کاهش می دهد. در مطالعه ای نشان داده شده است که حدود ۱۵% از زمانی که صرف یک گاو می شود مربوط به جلوی گاو است، ۶۰ درصد مربوط به پشت آن و ۲۵% نیز صرف دیگر قسمت ها مثل شیردوشی و زایشگاه و غیره … می شود. به همین لحاظ به نظر می رسد قسمت اعظم وقت صرف شده مربوط به پشت آن است . بنابراین با سیستم پشت به پشت به نظر می رسد در وقت صرفه جویی بیشتر می شود.
به هرحال اندازه جایگاه بر اساس نژادهای مختلف و اوزان مختلف و مرحله تولید متفاوت است مثلا تلیسه ای که اولین زایمان را داشته نسبت به گاوهای بالغ جایگاه کوچکتری نیاز دارند.مجرای فاضلاب باید ۶ اینچ عمق در طرف راهرو ۸ اینچ عمق در طرف جایگاه در نظر گرفت . پهنای مجرای فاضلاب و کود باید ۱۶ اینچ باشد ،(شیب به جهت ایستاده و نشسته مدفوع نمودن حیوان است ).
آخورها :عموما دو نوع آخور ۱- آخورهای بدون لبه ، ۲- آخورهای لبه دار.
آخورهای بدون لبه بدین جهت ساخته می شوند که در راهرو مربوط به خوراک وآخور، خوراک قرار داده می شود وبرای راحتی کار لبه آخور را هم سطح راهروها می سازند تا براحتی خوراک به داخل آخوررها ریخته شود . این آخورها شکل مستطیلی دارند. برای گاوهای نژاد کوچک پهنای cm 50 و برای گاوهای نژاد بزرگ پهنای آخورcm 60 توصیه می شود.برای جلوگیری از بیشتر غذا خوردن گاوها ، طرف مربوط به راهرو تغذیه را لبه دار نموده و بالا می آورند .ارتفاع این لبه نیز متفاوت می باشد پهنای این آخور cm 90 می باشد و مزیت آنها کنترل تغذیه گاوها و جلوگیری از ریخت وپاش علوفه در اطراف آن می باشد. تمیز نمودن آنها نیرو و وقت بیشتری را نیاز دارد.
راهروها :
راهرو تغذیه:این راهروها باید به حد کافی عریض باشند تا به راحتی سیلو ، علوفه و خوراک در آن قرار گرفته و یا حمل و نقل شود. توصیه می شود عرض این راهروها در طریقه پشت به پشت ۱۰۵ تا ۱۱۰ cm باشد و به خوبی دور تا دور اصطبل ساخته شود و برای طریقه سر به سر ۱۱۰ تا ۱۴۰ cm متغیر است.
راهروی کود و فاضلاب و پشت دام :
در حالت پشت به پشت عرض این راهرو باید به حد کافی باشد تا بتوان براحتی کودها را به مخزن کود یا بیرون ازاصطبل راهنمایی نمود و راهرو را تمیز کرد. عرض این راهرو cm 240 (8 فوت) یا بیشتر در نظر گرفته می شود. در حالت صورت به صورت مقدار عرض این راهرو باید حداقل cm 180 (5 فوت) باشد. باید کف این راهرو طوری باشد تا تمیز نمودن آن آسان باشد به نظر می رسد بتن با حداقل ضخامت cm 10 مناسب باشد.
این سیستم را می توان طوری طراحی نمود که مدفوع هر دو ردیف به یک جا بریزد و تنها یک بار تخلیه کود انجام گیرد .در سیستم صورت به صورت تغذیه گاوها راحت تر بوده و رفت و آمد گاوها راحت تر است.
ابعاد جایگاه :
پهنای اصطبل در مورد ساختمان یک طرفه نباید کمتر از ۱۸ فوت یا ۵/۵ متر باشد و برای ساختمان دو طرفه نباید کمتر از ۳۶ فوت یا ۱۱ متر باشد. طول ساختمان نیز به تعداد جایگاه های انفرادی در یک ردیف بستگی دارد. یک اصطبل نباید از (۱۲۵ تا ۱۵۰فوت- ۳۸ تا ۴۵ متر) طولانی تر باشد. زیرا کار کردن و حمل و نقل و غیره … مشکل است. زمانی که تعداد گله از ۵۰ راس بیشتر شود باید به دو واحد تقسیم گردد. توصیه می گردد بازای هر ۱۵ جایگاه انفرادی در هر ردیف ، در ابتدا و انتهای آنها تقاطع راهرو در نظر گرفته شود . ارتفاع سقف ۵/۸ – ۸ فوت ( cm60/2– ۵/۲ ) باشد . در مناطق گرم می توان مقداری ارتفاع بلندتر سقف را برای تهویه و خنک شدن سالن در نظر گرفت.
بازای هر گاو باید ۴ فوت مربع (۲/۱ متر مربع ) پنجره جهت تامین نور در نظر گرفت. پنجره ها باید طوری قرار گیرد که نور به تمام قسمت های سالن برسد . بهتر است پنجره ها طوری ساخته شود که طاقچه نداشته باشد تا گرد و خاک و کثافات جمع نشود .

اندازه جایگاه انفرادی :

اندازه جایگاه انفرادی بر حسب نژاد گاو و هدف و میزان تولید و وزن آن متفاوت است . در صورتی که ابعاد جایگاه مناسب نباشد نتیجه آن داشتن گاوهای کثیف و جایگاه کثیف و آسیب های پستانی و عفونت های سم خواهد داد.می توان جایگاه را طوری ساخت که قابل تغییر و تنظیم با اندازه دام باشد. برای تعیین طول جایگاه می توان به این صورت عمل نمود، طول گاو را از شانه تا استخوان pin اندازه گیری نموده و ۳ اینچ به آن اضافه می نماییم، طول صحیح آخور تا لبه مجرای فاضلاب جایگاه را بدست می دهد . عرض جایگاه را نیز به این صورت بدست آورد که ۸۰ درصد جایگاه را به عنوان عرض یا پهنا قرار می دهیم.
و داشتن بستر به ضخامت ۶۰ (در تابستان) تا ۱۲۰ (در زمستان) سانتی متر در محل استراحت، هزینه روزانه را افزایش می دهد. بستر را می توان با کاه، کلش، ساقه ذرت، برگ درختان، خاک اره و تراشه های نجاری پوشاند.
یک جایگاه باز از قسمت های : ۱- محوطه تغذیه یا تعلیف و انبارهای مربوطه ، ۲- محوطه بهاربند ، ۳- محوطه استراحت و نشخوار حیوان (جایگاه مسقف ) ۴- محوطه شیردوش ، محوطه مخصوص زایشگاه ، جوانه گاوها ، نوزادان و بیمارستان تشکیل شده است. امکانات دفع فضولات .
قسمت تغذیه و انبارهای مربوطه ممکن است از هم جدا ساخته شوند . قسمتی سر پوشیده در محل آخورها که مشرف به محوطه باز است برای آخورها در نظر گرفته شود .این محل در کنار و نزدیک به انبار علوفه و کنسانتره وسیلوها ساخته می شود. البته می توان آخورها را طوری ساخت که در یک سایه بان مشترک علوفه در وسط انبار شود و قابل دسترس به آخورها باشند و آخورها دور تا دور آن ساخته شوند تا در حمل و نقل علوفه صرفه جویی شود. ک محوطه تغذیه و آخورها باید آجر فرش یا بتونی باشد.
مواد سیلویی : در بعضی سیستم ها قسمت تغذیه علوفه و کنسانتره و تغذیه سیلو جدا ساخته می شود. تا حمل سیلو به قسمت تغذیه آسان باشد و در صورتی که قسمت تغذیه کاملا به سیلو مرتبط باشد می توان به صورت اتوماتیک حمل سیلو را انجام داد و می توان با یک توزیع کننده مکانیکی که به تایمر وصل باشد هر زمان مقدار معینی بر اساس زمان ، سیلو برای گاوها ریخته شود و در این سیستم حدود ۶۰ سانتی متر برای گاو و ۵۰ سانتی متر برای تلیسه آخور در نظر گرفت. چنانچه ارتفاع کف آخور از سطح زمین ۱۵ تا ۳۰ سانتی متر باشد، دام به راحتی بدون اتلاف خوراک می خورد. ارتفاع کف آخور تا لبه داخلی حدود ۳۵- ۴۵ سانتی متر و لبه خارجی ۶۰ سانتی متر باشد بهتر است . عرض آخور ۸۰- ۶۵ سانتی متر است. جهت قسمت تغذیه می توان برای هر گاو حدود ۹۰- ۷۰ سانتی متر و برای تلیسه حدود cm 70 – ۵۰ در نظر گرفت. عرض سایبان برای سیستم انبار علوفه در وسط آخورها می تواند ۲/۷ تا ۲/۹ متر و ارتفاع آن ۴/۲ تا ۳ متر باشد.

راهروی تقاطع :
راهروهای تقاطع در ابتدا و انتهای اصطبل و یا لااقل در انتهای آن ضروری است . این راهروها قابلیت چرخش و گردش در دور تا دور اصطبل را می دهد. در اصطبلی که بیش از ۳۰ جایگاه باشد می توان در وسط آن یک راهروی تقاطع تعبیه نمود.
سیستم باز :
این سیستم دارای مزیت های بسیاری می باشد از جمله اینکه :
۱- میزان کار کارگر کمتر است ، ۲- هزینه ایجاد تاسیسات پایین تر می باشد ، ۳- راحتی بیشتری برای گاوها وجود دارد. ۴- در این طریقه نگهداری نیاز به تهویه و کنترل درجه حرارت نمی باشد . ۵- متناسب با بزرگی و کوچکی گله قابلیت تغییر اندازه را دارد . در این روش گاوها بسته نبوده و آزادانه می توانند بین بهاربند ، آسایشگاه زیر سایه بان و محل تغذیه در رفت و آمد باشند . در این روش بستر زیادی احتیاج می باشد یعنی نیاز روزانه به کاه به مقدار ۵/۲ تا ۵ کیلوگرم برای هر گاو جهت بستر .

انبار خوراک :
به طور میانگین هر گاو حدود ۲ تا ۵/۳ تن علوفه در سال مصرف می کند.یک تن علوفه بسته شده نیاز به ۱۰۰ تا ۲۰۰ فوت مکعب فضا نیاز دارد. بسته های کاه مقدار جزئی بیشتر فضا نیاز دارند، از طرفی حدود ۵/۰ تا ۱ تن کاه نیز جهت بستر ممکن است استفاده شود. هر تن خاک اره نیز ۱۴۴ فوت مکعب فضا نیاز دارد.که سالیانه حدود ۵/۱ تن از این فرآورده برای کود و بستر حیوان مورد نیاز می باشد. تراشه چوب نیز می توان استفاده نمود، این تراشه هر تن بسته بندی شده آن حدود ۱۶۰ فوت مکعب فضا نیاز دارد که حدود ۵/۰ تا ۷۵/۰ تن برای هر گاو سالیانه مورد نیاز می باشد.
هر گاو ۴ تا ۸ تن سیلو سالیانه نیاز دارد و یک فوت مکعب سیلو حدود ۴۰ پوند وزن دارد. حدود ۱۰۰ فوت مکعب فضا بازای هر گاو جهت کنسانتره مورد نیز می باشد. انبار علوفه و غذا باید کنار اصطبل باشد و به سیلو و اصطبل متصل و مرتبط باشد .سعی می شود برای انبار غذا سطح کف را مقداری بالاتر از سطح معمول بگیرند تا رطوبت نفوذ ننماید و یا در محفظه هایی که مستقیما با کامیون حمل دان و یا تراکتور حمل خوراک و غیره … ارتباط دارد.

میزان عایق بندی :
در شرایط متفاوت آب و هوایی عایق بندی متفاوتی مورد نیاز است. در ساختمان های گاوداری در آب و هوای سرد برای دیوارها ۱۰- R و برای سقف ۱۸- R توصیه می شود. در آب و هوای معتدل برای دیوارها ۶- R و برای سقف ۱۰- R توصیه می گردد.

محوطه بهاربند : ( Paved Area – Bedded Area – Lounging Area) :
در صورت بتونی بودن کف آن برای هر گاو ۵/۳ تا ۵/۹ متر مربع برای هر تلیسه ۵/۳ تا ۵/۷ متر مربع در نظر می گیرند و در صورتی که کف بتن نباشد بسته به نوع بستر مساحت در نظر گرفته شده افزایش می یابد . در این سیستم بستر شامل کاه بیشتر از سیستم های دیگر نیاز می باشد به طوری که در سیستم بسته مقدار کاه مورد استفاده خیلی کم می باشد و باید برای گاوها بستر کاه در نظر گرفته شود تا روی آن استراحت کنند .

محوطه استراحت یا اصطبل یا جایگاه مسقف : Stalls or resting Area:
حتی المقدور پشت به باد ساخته شود. در این محوطه گاو به استراحت و نشخوار کردن می پردازد، و علاوه بر سایبان موادی از قبیل کاه خورد شده ، خاک اره با پوشال جهت بستر لازم است ( که برای نرم بودن محل استراحت و زیر پای حیوان و جلوگیری از تماس مستقیم پستان با کف بخصوص در فصل زمستان استفاده می شود. ) در این سیستم سعی می شود در زمستان کود را دیرتر جمع می نماید. چون با اضافه شدن کود و تجزیه و تخمیر آنها ، گرمای حاصله باعث گرم نگه داشتن گاو در حال استراحت شده که در مناطق سرد و فصل زمستان ضروری است ، روزانه ۵/۵ – ۵ کیلوگرم کاه برای بستر این محوطه لازم می باشد. برای هر گاو حدود۵/۵ متر مربع مساحت محل استراحت در نظر گرفته می شود .
سایبان با عرض ۵/۷ تا ۱۰ متر و ارتفاع ۴ متر در جلو و ۸/۳ متر در عقب توصیه می شود ، ( عرض آن حدود ۶- ۸ متر در نظر گرفته شود که برای آب و هوای سرد ۱۲- ۱۰ متر در نظر می گیرد .) .

آبشخور :
تامین آب در این جایگاه ها می تواند با آبشخور های همگانی با ظرفیت ۶۵ تا ۱۱۰ لیتر نزدیک به آخورها و محل تغذیه گاوها قرار داده می شود . باید سعی شود آبشخورها در داخل یا نزدیک به محل استراحت گاوها نباشد تا رطوبت و آب ایجاد اشکال و آلودگی ننماید . برای آبشخورهای عمومی حدود ۱ فوت مربع برای هر گاو ۲۵ گاو در نظر می گیرند و می توان از آبشخورهایی که به شکل الکتریکی گرم می شوند را برای جلوگیری از نوشیدن آب یخ زده در زمستان توسط گاوها ، استفاده نمود .

جمع آوری کود :
یک گاو شیری بین ۷ تا ۸ درصد وزن بدن را به صورت فضولات در روز دفع می کند که به این ترتیب یک گاو ۴۵۴ کیلوگرمی ( ۱۰۰۰ پوندی ) روزانه ۴۰ سانتی متر مکعب دفع فضولات می کند . فضولات باید از جایگاه ها و بهاربند ها به بیرون انتقال داده شود . سیستمهای به این منظور وجود دارد ، یکی اینکه هر روز کود به بیرون منتقل و از گاوداری خارج شود. روش دیگر انبار کردن کود جامد است که می گذارند کود مقداری خشک شود و پس از آن برای مدت زیادی می توان آن را انبار کرد روش بعدی حمل کود مایع است که ۸۵ تا۸۷ درصد آن آب است لذا قابل پمپ کردن می شود و از مزرعه خارج می گردد.
برای نگهداری ۱۸۰- ۱۵۰ روز کود برای فارمهای موجود در مناطق مرطوب توصیه می شود تقریبا ۶۱ سانتی متر مکعب فضای انبار کود و برای هر گاو در روز در نظر گرفته شود. انبار و مخزن خارجی طوری باید ساخته شود که حداقل ۳۰۰۰ متر با منبع آب فاصله داشته باشد . کود را به صورت های زیر می توان ذخیره نمود : مخزن زیر جایگاه ، مخزن زیر زمینی در خارج جایگاه ، مخزن روی زمین (سیلو ) و مخزن آبگیر خاکی .

سالن و محل شیردوشی:
استفاده از سالن شیردوشی موجب می شود:
۱- راندمان استفاده از کارگر را افزایش می دهد.
۲- وقت و کار کمتری برای دوشش گاو نیاز است.
۳- هزینه سالن شیردوشی بالا است ولی باید توجه داشت که هزینه سالانه یک سالن شیردوشی یک گله ۵۰ راسی بالا است اما برای گله های ۱۰۰ راسی هزینه ها مناسبتر می شود و هزینه سالانه برای هر راس گاو با افزایش اندازه گله شروع به کاهش می کند.
استفاده از سالن شیردوش موجب می شود کار فیزیکی برای دوشیدن گاو بسیار کم شود. بنابر این می توان تعداد بیشتری گاو دوشید و مدیریت توانایی افزایش تعداد گاو در گله را خواهد داشت. از طرفی شیر تمیز و بهداشتی تری می توان تولید نمود.

انتخاب سالن شیردوشی:
انتخاب اندازه و نوع سالن شیردوشی به عوامل زیر بستگی دارد:
۱- تعداد گاوهایی که باید در روز دوشیده شوند.
۲- تعداد کارگر مورد نیاز
۳- حداکثر زمان لازم برای دوشش
۴- هزینه و امکانات سرمایه
سالن شیردوشی باید طوری طراحی شود که قابل تغییر باشد. یعنی سیستمها و مدلهای جدید در آن قابل پیاده کردن باشد. همچنین برای افزایش ظرفیت نیز قابلیت کافی داشته باشد.
تعیین تعداد کارگر و افراد در سالن شیردوشی بستگی به اندازه سالن و درجه اتوماتیک بودن آن دارد. سالن را طوری می توان طراحی نمود که تنها یک کارگر همه کار آن را انجام دهد ولی بهتر است لااقل دو نفر در سالن کار کنند. زیرا ممکن است در صورت پیش آمدن مشکلی مثل آسیب دیدن شیردوش یا گاو امکان کمک کردن به شیردوش وجود داشته باشد. ولی در هر حال برای سالن هایی که ۲ نفر یا بیشتر کار می کنند بهتر است مسئولیت کامل شیردوشی فقط با یک نفر باشد.
مدت زمانهای مورد نیاز شامل یک ساعت برای آماده سازی و تمیز کردن سالن – ۱۵ دقیقه برای تعویض کردن ۱۰۰ راس گاو است – مدت زمان روتین برای خوراک دادن آماده کردن پستان و وصل و جدا کردن ماشین ضد عفونی و پس دوشی از سرپستانک ها رکوردگیری و غیره ۱-۲۵/۱ دقیقه به ازائ هر گاو است و در بیشتر گله ها زمان دوشش بین ۵-۶ دقیقه برای هر گاو باید باشد. که در گله های پرتولید می تواند زیادتر باشد.
بدون توجه به نوع سیستم دوشش باید حد اقل نیازهای زیر برآورده شود:
۱- اجازه دوشش کامل بدون اینکه به سرپستانکها صدمه ای وارد شود.
۲- تهیه وسایل برای تولید شیر بهداشتی
۳- کار راحت و با صرف وقت و هزینه پایین برای کارگران
۴- وسایلی که به راحتی و به سرعت تمیز شوند.
سالن های شیردوشی از نظر موارد زیر با یکدیگر تفاوت دارند:
۱- از نظر تعداد جایگاهها به ازای هر واحد شیردوش
۲- تعداد واحدهای شیردوش
۳- ترتیب قرار گرفتن گاوها در سالن
۴- روشی که گاوها وارد و یا خارج از سالن می شوند
انواع زیادی از سالنها وجود دارند ولی آنهایی که بیشتر استفاده شده و مرسوم می باشند از قرا زیر هستند:
۱- سالن با درب ورودی کناری یا تاندومی
۲- سالن هرینگ بون (Herring Bone ) یا استخوان جناغ ماهی
۳- سالن پلی گون
۴- سالن تری گون
۵- ابرست Abreast
۶- چوت Chute
۷- نوع گردان یا دایره ای