طرح کاشت و پرورش جک فروت

نهال جک فروت با نام علمی ‏Artocarpus heterophyllus‏ گیاهی از خانواده ‏Moraceae‏ محسوب می شود و درختی است که در مناطق جنوبی و جنوب شرقی آسیا و در قسمت شرقی آفریقا پراکنش دارد. میوه این گیاه یکی از بزرگ ترین میوه های جهان به شمار می رود، چرا که وزن میوه های این درخت به بیش از ۳۵ کیلوگرم و طول آن به بیش از ۹۰ سانتیمتر می رسد. نام جک فروت (‏jackfruit‏) از لغتی در زبان مالایی (زبان بومی مالزی) با نام ‏Chakka‏ مشتق شده و کشت آن در مناطق استوایی و گرمسیری متداول است. طبق پژوهش های صورت گرفته در هند مشخص شده است که سابقه کاشت این درخت به ۳ تا ۶ هزار سال پیش باز می گردد.
جک فروت درختی بومی دامنه های جنوب هیمالیا در شرق هند است و درختی همیشه سبز است که تنه ای نسبتاً کوتاه با تاجی متراکم دارد. ارتفاع آن بین ۱۰ تا ۲۰ متر متغیر است و قطر تنه به بیش از ۵۰ سانتیمتر بالغ می شود.دوره گلدهی اواسط بهمن تا اواخر اسفند ماه است و گل های دوجنسی دارد. درخت جک فروت پس از سه سالگی شروع به میوه دهی کرده و سالانه بیش از ۲۵۰ میوه می دهد. میوه دارای پوستی ضخیم به رنگ زرد و متمایل به زرد و دندانه دار و در آن دانه هایی تخم مرغی شکل موجود است. این دانه ها توسط لایه ای خمیری مانند به رنگ زرد طلایی پوشیده می شود.
میوه ها روی تنه درخت رشد می کنند و اندازه های متفاوتی دارند. هنگام رشد اولیه به رنگ زرد مایل به سبز هستند، پس از گذشت مدتی و تا رسیدن کامل میوه، رنگ آنها به رنگ قهوه ای متمایل به زرد می شود. طول اندازه میوه ها متغیر و بین ۳۰ تا ۱۰۰ و قطر آن ۱۵ تا ۵۰ سانتیمتر است. این میوه ها وزنی بین ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم دارند و زمان رسیدن آنها تیرماه است. طعم دانه های موجود در جک فروت مانند شاه بلوط است و در برخی کشورها از این میوه به شکل خام، پخته یا به شکل خشک شده استفاده می شود.‏

کشور های پرورش دهنده جک فروت

منشا این گیاه هند است. این گیاه در مناطقی مانند هند، سریلانکا، چین، مالزی، فیلیپین، استرالیا، کنیا، اوگاندا، موریتانی، مکزیک، آمریکای جنوبی و مرکزی آمریکا پراکنده است. جک فروت در هند و دیگر کشورها آسیایی مانند سریلانکا، جنوب چین، مالزی و میانمار بسیار دارای اهمیت است.

ویژگی های درخت جک فروت

درخت کشیده، همیشه سبز، دارای تاج بزرگ، ۳۰ تا ۴۰ فوت ارتفاع دارد. برگها سبز تیره، متناوب، براق و کمی چرمی است، برگها نسبتا بزرگ و بیضی شکل است. تمام بخش های درخت دارای شیرابه سفید و چسبناکی به نام لاتکس است. گلها کوتاه، گلها ضخیم است و از تنه درختان و شاخه ها های بزرگ خارج می‌شوند. درخت یک پایه است و گلهای نر و ماده روی یک پایه قرار دارند. گلهای نر دارای پایه کوتاه و نازک و گلهای ماده بزرگتر از گلهای نر هستند و دمگل آنها ضخیم تر است.

زمان باردهی جک فروت

فصل اصلی تولید میوه جک فروت تابستان تا پاییز است. البته برخی از میوه ها در زمانهای دیگر می‌رسند ولی معمولا در اوایل بهار و زمستان نمی‌رسند.

آب و هوای مناسب برای رشد جک فروت

درخت جک فروت به نواحی گرم و مرطوب سازگاری دارد. در مناطق گرم و نیمه گرمسیری مرطوب مانند نواحی ساحلی گرم می روید. بیشترین رشد و نمو در مناطق گرمسیری اتفاق می افتد.

میزان آبیاری درخت جک فروت

درخت جک فروت مقاومت متوسطی نسبت به خشکی دارد. اگر چه این درخت برای داشتن رشد مطلوب و تولید میوه به باید به طور مرتب آبیاری شود. ای درخت نسبت به آبیاری غرقاب یا خاک بدون زه کشی و مرطوب به مدت طولانی حساس است. درختان ممکن است نسبت طی ۲ تا ۳ روز در خاک مرطوب از بین بروند. برگهای درخت جک فروت در دمای هوای صفر درجه سانتی گراد، شاخه ها منفی یک و شاخه ها و خود درختان در منفی ۲ درجه سانتی گراد از بین می‌روند. این درخت نسبت به بادهای ملایم و متوسط مقاوم هستند. درخت ممکن است در طوفان ها زنده بماند ولی شاخه ها کمی آسیب ببینند. اطلاعات زیادی در مورد تحمل درخت جک فروت به شوری یا آب شور وجود ندارد ولی احتمالا مقاوم نیستند.

تکثیر درختان جک فروت

درخت جک فروت بوسیله بذر، پیوند و قلمه ممکن است تکثیر شود. در برخی مناطق تکثیر وسیله کاشت بذر انجام می‌شود. درختان جک فروت تولید شده بوسیله بذر نسبت به سایر درختان تولید شده با بذر زودتر به تولید میوه می‌رسند و در سال سوم تا چهارم به تولید میوه می‌رسند. بذرها باید از درختان دارای تولید و عملکرد بالا جمع آوری شوند. همچنین درختان باید ویژگی های باغبانی و زراعی خوبی مانند مقاومت نسبت به آفات و بیماری ها، اندازه میوه مناسب و کیفیت بالا داشته باشند. بذر این درخت کوتاه عمر است و تنها به مدت ۳۰ روز قادر است زنده بماند. دربسیاری از مناطق روی پایه های بذری پیوند زده می‌شود.

نحوه کاشت بذر جک فروت

بذرهای این گیاه درشت بوده بذرها را درون یک ظرف حاوی اب ولرم قرار دهید و به مدت ۴۸ ساعت قرار دهید در این مدت ۳ مرتبه آب را عوض کنید. میتوان ابتدا بذرها را داخل دستمال کاغذی مرطوب گذاشت و سپس آنرا داخل یک کیسه زیپ پک یا مشمایی که هوا به اون نفوذ نکند گذاشت. و یا می توان بذر را دریک لیوان یک مصرف مانند ظروف بسنتی خوری که با خاک کمپوست پر شده است گذاشه و آنرا داخل یک کیسه گذاشت. سپس آنرا در مکانی ترجیحا با نور کم خورشید در دمای ۲۰ الی ۳۰ درجه قرار می دهیم .دراین مدت هر چند روز یکبار بستر رو بازرسی نمایید چنانچه رطوبت آن کم شده باشد مجددا مرطوب نمایید و درب آن را کنترل نمایید.جوانه زنی جکفروت حدود یک ماه طول می کشد ولی این زمان بستگی به تازه گی دانه و دمای محیط دارد.زمانی که بذرها جوانه زنی کردند نایلون را برنداشته ، آن را در مکانی با نور غیر مستقیم قرار دهید. زمانی که جوانه ۴ برگه شدند یک سوراخ با مداد در نایلون ایجاد کرده تا رطوبت کمتر شده این عمل را چند روز بعد باز انجام دهید طوری که گیاه به هوای بیرون کاملا عادت کند در این زمان مواظب تغییرات دمایی شدید و رطوبت باشید . بهتر این هست گیاهانی که برای فضای بیرون هستند در منزل نگاهداری نشوند و اگر نگاهداری می شوند در فضای با نور زیاد و تهویه خوب نگاهداری شوند.
فاصله کاشت برای جک فروت ۱۲*۱۲ میباشد و تعداد ۷۰ درخت در هکتار برای آن مناسب می باشد.

خاک مناسب برای کاشت درخت جک فروت

درختان جک فروت در خاک با زه کشی خوب رشد می‌کنند. درختان به خاک شنی، شنی لومی دارای زه کشی مناسب با pH بالا و خاک های قلیایی قابل کشت هستند. درختان جک فروت بهتر است در مکان دارای آفتاب کامل قابل کشت است. منطقه ای در باغ که دورتر از سایر درختان است برای کشت این درخت مناسب هستند.این درخت اگر هرس نشود اندازه بزرگی پیدا خواهد کرد. گرم ترین منطقه باغ برای کشت این درخت انتخاب شود مکانی که آب در آن جمع نمی‌شود.

کوددهی درخت جک فروت

بعد از کشت در اولین مرحله رشد ۱۱۳ گرم کود ۶-۶-۶ به همراه مقدار ۳۰ گرم کود میکرو استفاده شود. این کود را هر ۸ هفته در سال اول استفاده کنید. به تدریج با بزرگ شدن درختان مقدار کوددهی افزایش می‌یابد.

آبیاری درختان جک فروت

آبیاری کافی در سالهای اول برای درختان باید انجام شود. آبیاری منظم بعد از کشت لازم است. در درختان بالغ آبیاری در طی دوره های خشکی و به خصوص در دوره بین تولید گل تا میوه دهی باید منظم انجام شود.

بازار فروش نهال جک فروت

قیمت نهال های جک فروت موجود در بازار بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان میباشد.

خلاصه بررسی فنی، مالی و بازار کاشت و پرورش جک فروت

عملکرد تولید سالیانه : ۱۷۵ هزار کیلو گرم در هکتار
نرخ برابری دلار : ۲۵۰۰۰ تومان
مساحت زیر کشت : ۵ هکتار
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۸ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۱ میلیارد تومان
نرخ بازده داخلی : ۳۲ درصد

درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید: