راهنمای اخذ پروانه اکتشاف

اکتشاف مجموعه عملیات معدنی و تجسس ارادی است که به منظور یافتن ماده معدنی (کانسار) انجام می‌شود و از آنجایی که اکتشاف ذخایر معدنی منوط به صدور پروانه اکتشاف از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت است، بنابراین به مجوزی که برای انجام عملیات اکتشاف مواد معدنی در محدوده مشخص از طرف وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر می‌شود، «پروانه اکتشاف» می‌گویند.
اکتشاف ذخایر معدنی از سوی اشخاص حقیقی و حقوقی مجاز در محدوده آزاد که برای انجام امور اکتشافی ثبت نشده، انجام می‌شود و وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است فرم‌های مربوط به تقاضای ثبت محدوده و صدور پروانه اکتشاف را که حاوی شرایط و حداقل توان فنی و مالی است، در اختیار متقاضیان قرار دهد. ضمن آنکه شرایط متقاضیان ثبت محدوده اکتشافی، برای اشخاص حقیقی، دارا بودن حداقل (۱۸) سال سن، عدم شمول قانون راجع به منع مداخله وزیران و نمایندگان مجلس شورای اسلامی و کارمندان دولت در معاملات دولتی و کشوری است.
مصوب ۱۳۳۷، عدم شمول ماده (۳۳) قانون معدن مبنی بر ممنوعیت تمامی کارکنان وزارت صنعت، معدن و تجارت و شرکت‌ها و سازمان‌های تابع آن در زمان اشتغال و یک سال بعد از قطع اشتغال در معاملات حوزه معدنی است. همچنین دارا بودن حداقل توان فنی و مالی و نداشتن محرومیت از فعالیت‌های معدنی در زمان صدور پروانه اکتشاف از دیگر ملاک‌ها است. ضمن آنکه اشخاص حقیقی نمی‌توانند بیش از یک تقاضای ثبت محدوده یا پروانه اکتشاف داشته باشند و درباره اشخاص حقوقی نیز درج موضوع فعالیت‌های معدنی در اساسنامه، دارا بودن حداقل توان فنی و مالی، نداشتن محرومیت از فعالیت‌های معدنی در زمان صدور پروانه اکتشاف، عدم شمول قانون راجع به منع مداخله وزیران و نمایندگان مجلس شورای اسلامی و کارمندان دولت در معاملات دولتی و کشوری مصوب ۱۳۳۷ ملاک بوده؛ همچنین اشخاص خارجی با رعایت قوانین و مقررات مربوط می‌توانند اقدام به دریافت پروانه اکتشاف کنند.
رعایت نشدن هر یک از این شرایط از سوی متقاضی اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی موجب ابطال مجوزهای صادرشده در هر مرحله از عملیات معدنی خواهد شد. گذشته از شرایط عمومی یادشده، هر متقاضی موظف است تقاضای خود را براساس فرم‌های مربوط که وزارت صنعت، معدن و تجارت در اختیار آنها قرار می‌دهد، اقدام کند. تقاضای رسیده به منظور حفاظت و صیانت از حق تقدم و اولویت درخواست، با قید روز و ساعت، دریافت، ثبت و رسید آن به متقاضی ارائه می‌شود و پس از تطبیق محدوده مورد درخواست با کالک مربوط در صورت آزاد بودن تمام یا قسمتی از محدوده مورد تقاضا، محدوده موصوف را در قسمت آزاد به نام متقاضی حفظ می‌کند و حداکثر در مدت ۷ روز اداری مشخصات محدوده ثبت شده را به وی ابلاغ کرده که تا ۱۰ روز پس از ابلاغ، متقاضی براساس فرم مربوط، درخواست خود را برای ادامه مراحل بعدی به وزارت صنعت، معدن و تجارت تسلیم کند. وزارتخانه مربوط نیز موظف است برای صدور پروانه اکتشاف از دستگاه‌های اجرایی و متولیان قانونی مربوط (مندرج در ماده ۲۴ اصلاحی قانون معادن) درخواست اعلام نظر کند. دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط ملزم هستند حداکثر در مدت ۲ ماه نسبت به پاسخ استعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت اقدام کنند زیرا اعلام نشدن نظر در مهلت مقرر به منزله موافقت دستگاه‌های یادشده تلقی می‌شود. این درحالی است که برای هر محدوده فقط یک بار (برای صدور پروانه اکتشاف) استعلام موضوع ماده ۲۴ قانون معادن انجام می‌شود. با این حال وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف است حداکثر در مدت ۳ماه از زمان ارائه درخواست متقاضی نسبت به اعلام مختصات محدوده بلامعارض یا محدوده‌هایی که پروانه اکتشاف آنها لغو یا از درجه اعتبار ساقط شده‌اند؛ اقدام کند. متقاضی نیز موظف است در مدت یک ماه از تاریخ اعلام محدوده اکتشافی بلامعارض، نسبت به ارائه طرح اکتشاف مربوط اقدام کند. به دنبال آن وزارت با احراز تمامی شرایط یادشده و با تایید طرح اکتشاف ارائه شده از سوی متقاضی، پس از دریافت مبالغ اعلامی و دریافت تضمین ۶ ماهه یا یک ساله اقدام به صدور پروانه اکتشاف می‌کند.