نحوه محاسبه قیمت تمام شده محصول در طرح توجیهی

در محاسبه قیمت تمام شده محصول در طرح های توجیهی به چه مواردی باید توجه شود ؟

بحث قیمت تمام شده بیشتر در صورت های مالی مطرح توجیهی می گردد که پایه های حسابداری صنعتی بر آن استوار است. در شرایط تعادل اقتصادی و عادی بودن نوسانات بازار، کارشناسان اغلب توجه خود را معطوف به عرضه و تقاضا و ایجاد تعادل در این بخش می کنند. اما، در شرایطی که نوسانات قیمت ها تحت تاثیر مسائل گوناگون اقتصادی، سیاسی و اجتماعی قرار گیرند، در بررسی بازار یک محصول لازم است که قیمت تمام شده آن محصول در شرایط مختلف بررسی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در هر مرحله کشش عرضه و تقاضا محاسبه و پیش بینی گردد.
در اقتصاد ما تغییر نرخ ارز به دفعات مختلف و تاثیر آن بر سرمایه گذاری طرح های تولیدی(در حال ایجاد) و هزینه های تولید به ویژه مواد اولیه۰واحدهای موجود) آن چنان بوده که قیمت تمام شده تولید یک محصول در واحدهای مختلف، متفاوت و دارای نوسانات شدید می باشد. به طوری که، در بسیاری از طرح های تولیدی به جهت اجتناب از هزینه های مشروحه و کاهش قیمت تمام شده، از ماشین آلات و تجهیزات ارزان قیمت با کیفیت پایین و هم چنین از مواد اولیه نامرغوب ولی ارزان قیمت استفاده می شود که در نهایت بر روی تقاضای کالا تاثیر منفی می گذارد. این تاثیرات بر روی کالاهای مصرفی کم دوام مانند موادغذایی، دارویی و پوشاک که به دلیل نیاز عام کم تر و در مورد کالاهای مصرفی بادوام، واسطه ای و سرمایه ای بیشتر بوده و رو به افزایش است.
قیمت تمام شده رکن اصلی تعیین قیمت فروش می باشد. قیمت فروش نیز در علم اقتصادی یکی از ارکان اصلی تعیین عرضه و تقاضا است. در این رابطه آن چه که اهمیت دارد رابطه معکوس قیمت فروش با تقاضا و رابطه مستقیم آن با عرضه است.
در محاسبات و پیش بینی بازار یک محصول و در شرایط کنونی، از وظایف اصلی کارشناسان اقتصادی این است که روند تقاضا در سال های مورد بررسی در گذشته را با قیمت فروش همان محصول مقایسه و تجزیه و تحلیل کرده، رابطه این دو عامل اقتصادی را در پیش بینی تقاضا برای آینده معیار قرار داده و اشتباه در برآورد را به حداقل برسانند.

درآمد سرانه و ارتباط آن با فروش محصول در ارزیابی طرح توجیهی

یکی دیگر از عوامل پیش بینی عرضه و تقاضا در شرایط عدم تعادل اقتصادی، درآمد افراد و خانوارها و بررسی و تجزیه و تحلیل آن است. تقاضا برای بسیاری از کالاها و خدمات همراه با رشد جمعیت، فرهنگ، بهداشت، شهرنشینی و غیره افزایش می یابد. انجام این تقاضا و برآورده شدن آن رابطه مستقیم با درآمد افراد دارد.
نابسامانی اقتصادی نیز موجب اختلاف فاحش در میزان درآمدها می شود. اصولاً در تمام جوامع درصد اندکی از جامعه دارای بالاترین و درصد وسیعی دارای کم ترین درآمد می باشند. در این جوامع قشر متوسط به سرعت به طرف قشر کم درآمد حرکت می کند. به طوری که پس از مدت زمانی کوتاه جامعه از نظر درآمد به دو گروه تقسیم می شود.
تاثیر این وضعیت بر روی اقتصاد کشور آن است که اقشار پر درآمد توجه خود را برای مصرف در زمینه کالاهای مختلف و خدمات، بیشتر معطوف کالاهای لوکس با کیفیت برتر، و مطابق آخرین فن آوری دنیای صنعتی می کنند. مثال روشن این مسئله را می توان در تقاضا برای انواع اتومبیل، کالاهای صوتی، الکترونیکی، لوازم برقی و مواد غذایی خارجی(حتی میوه و شیرینی)، پوشاک، لوازم ساختمانی و بهداشتی مانند کاشی، رنگ و کاغذ دیواری و پرده های تزیینی و… به روشنی مشاهده کرد.
از سوی دیگر، محصولات تولید داخل کشور با کیفیت متوسط و قیمت تمام شده بالا به تفکیک نوع کالا، مصرف کنندگان کم درآمد را در مقابل خود دارند. مواد غذایی بیشترین متقاضی را طلب می کند. البته این جا نیز درجه اهمیت محصول قابل بررسی است. پس از این محصولات به ترتیب مواد دارویی و پوشاک قرار دارند. کالاهای مصرفی پردوام لوازم خانگی و وسایل برقی، وسایط نقلیه و خودرو، کالاهای واسطه ای و سرمایه ای در شرایطی قرار دارند که هر دو گروه مصرف کننده پر درآمد و کم درآمد را به تدریج از دست می دهند. تا جایی که بسیاری از انبارها آکنده از کالا گردیده و بازار محصولات داخلی با رکود پیشی گرفته بر تورم حاکم می گردد.
در بررسی بازار، این مقوله نیز باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد. رابطه درآمد با تقاضا همیشه مستقیم بوده است.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی برای مصرف سرانه افراد و خانوارها قبل از آن که واحد محصول را در نظر گیرد میزان هزینه ریالی را مطرح توجیهی می کند. در شرایطی این مسئله انتقاد برانگیز بوده. ولی، امروزه برای کارشناس اقتصادی می تواند یک معیار سنجش و پیش بینی اصولی باشد.
به طور مثال، مصرف سرانه کفش در کشور برای هر فرد شهرنشین ۶۰۰۰۰۰ ریال می باشد. اگر بهای هر جفت کفش ۳۰۰۰۰۰ ریال به طور متوسط باشد مصرف سرانه محصول فوق سالانه ۲ جفت کفش خواهد بود. اما اگر همان کفش ۱۲۰۰۰۰۰ ریال قیمت گذاری شده باشد مصرف سرانه محصول فوق سالانه ۵/۰ جفت کفش و در نتیجه تقاضا به نسبت میزان قیمت کاهش می یابد. مصرف کالاهای مختلف نیز علاوه بر آن که تابعی از قیمت فروش است تابعی از درآمد افراد نیز می باشد. یعنی اگر فردی دارای درآمد ثابت(حقوق کارمندان و کارگران دولت) باشد با افزایش قیمت کالاها تنها چاره اقتصادی را در کاهش تقاضا برای گروهی از کالاها(غذایی، پوشاک، دارویی) و چشم پوشی از تقاضا برای گروهی دیگر از کالاها(لوکس، الکترونیکی، اتومبیل و…) می بیند.
در بررسی بازار، دو مورد قیمت تمام شده و درآمد در کنار روند عرضه و تقاضا در گذشته پیش بینی عرضه و تقاضا در آینده را دقیق تر و درصد اشتباه در آمارها را به حداقل می رساند.