طرح تولید غذاهای گوشتی و غیرگوشتی دربسته بندی عملیاتی با ماندگاری بالا

تامین غذای سربازان و نیروهای نظامی ضرورتی اجتناب ناپذیر در زمان عملیات نظامی است.
تغذیه نامناسب و ناسالم انرژی و قوای فیزیکی سربازان را تحلیل برده و سیستم ایمنی آنان را به مخاطره می اندازد، لذا برای ارتش هر کشوری در زمان نبردهای نظامی تامین غذای روزانه با کیفیت مناسب تغذیه ای، طعم قابل قبول و سالم در شرایط خاص مناطق عملیاتی- جنگی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. دسترسی به چنین غذاهایی در مناطق بحران زده و شرایط استراتژیک نظیر زلزله، سیل، طوفان و … نیز ضروری و کاهش دهنده تنش های طبیعی بوجود آمده می باشد. بسته های غذایی عملیاتی و به طور کلی موضوع تغذیه نظامی از دیرباز مورد توجه محققین و دست اندرکاران تدابیر نظامی در کشورهای پیشرفته دنیا به ویژه ایالات متحده قرار گرفته و سیر تکاملی خود را از آغاز تاکنون بر مبنای اصول علمی و یافته های تحقیقاتی طی نموده است.
این بسته ها شامل وعده غذایی اصلی گوشتی یا غیرگوشتی، نان به صورت کراکر یا نان معمول، فراورده مالش نظیر ژله، کره بادام زمینی، ژله، پنیر و …)، دسر شامل میوه یا کیک و کلوچه، پودر نوشیدنی و مواد همراه نظیر نمک، شکر، قهوه، سس، آدامس، قاشق و دستمال می باشد؛ به نحوی که با داشتن وزن و حجم کم، کلیه نیازهای غذایی یک سرباز را برآورده ساخته و قوا و روحیه نظامی نیروهای عملیاتی را به خوبی تامین نماید.
بسته های غذاهای آماده مصرف گوشتی و غیر گوشتی (مناسب رژیم غذایی گیاهخواران) که عمدتا مناسب مصارف نظامی، عملیاتی، مناطق جنگی، و یا شرایط بحران نظیر زلزله و سایر حوادث طبیعی می باشند مهمترین جزء بسته های غذایی عملیاتی بوده عبارتند از غذاهایی که فرایند پخت کامل بر روی آن ها اعمال شده و به عنوان یک وعده غذایی ظهرانه و شام به صورت سرد یا گرم قابل مصرف می باشند.

تاریخچه تولید غذاهای آماده مصرف

به طور کلی ایده غذاهای آماده مصرف یا meals ready to eat) MREs) توسط دپارتمان دفاع امریکا از سال ۱۹۶۳ مطرح گردید. ایده تهیه و بسته بندی غذا در بسته های یک نفره با وزن سبک جایگزین قوطی های کنسرو گردیده بود. با انجام تحقیقات در این خصوص ارائه نمونه های آماده به شکل خاص مورد استفاده در مصارف نظامی از سال ۱۹۸۱ آغاز و استاندارد سازی آن در ۱۹۸۶ با استفاده از منوی محدود به ۱۲ نوع غذا انجام گردید. در پی تحقیقات و آزمایشات میدانی، ارتش تقاضای اقلام غذایی بیشتر و بسته های با ظرفیت بیشتر را نمود که منجر به توسعه این محصولات از سال ۱۹۹۳ گردید و در سال ۱۹۹۴ با طراحی تجاری، بسته ها به شکل ظاهری مطلوب تری برای مصرف کنندگان عرضه گردیدند.
بدین ترتیب تعداد اقلام غذایی در بسته های آماده مصرف در سال ۹۶ به ۱۶ عدد و در سال ۹۸ به ۲۰ عدد (شامل انواع غذاهای گیاهی بدون گوشت) رسید. در حال حاضر ۲۴ نمونه غذای آماده در دسترس ارتش ایالت متحده قرار دارد که تنوع کافی برای انتخاب افراد با جغرافیا و فرهنگ های مختلف را میسر می سازد، ضمن اینکه تحقیقات در خصوص بهبود کیفی- کمی این محصولات همچنان ادامه دارد.

غذاهای آماده مصرف نظامی با داشتن شرایط ذیل مطابق با نیازمندی های عملیاتی بوده و به همین سبب بهترین گزینه مورد استفاده در ارتش کشورهای پیشرفته بویژه ایالات متحده می باشند.
– طول عمر و ماندگاری بین ۳ تا ۱۰ سال . – آمادگی برای مصرف بدون نیاز به فرایند.
– قابل داغ شدن در ۵ دقیقه به کمک آب در حال جوش و یا قابل مصرف به صورت سرد در حالت اضطراری (محتوی بسته به طور کامل پخته شده و در بسته های غیر قابل نفوذ بسته بندی می شوند). – حجم کم بسته ها. – سهولت حمل و نقل، تحویل و ارانه در زمان های عملیات. – غیر قابل نفوذ به آب. – بسته بندی انعطاف پذیر.
– براورنده ویژگی های مکانیکی مورد نیاز. – این محصولات فریز درای نشده اند و لذا حالت طبیعی غذا را حفظ می نمایند. – به طور خاص با ارزش تغذیه ای بالا فرموله و تهیه می شوند. – قابلیت تولید تجاری و با حجم بالا.
هر بسته غذایی با حدود ۵۰۰ تا ۷۵۰ گرم وزن حداقل ۱۲۰۰ کیلوکالری (معادل ۵۰۰۰ کیلوژول) انرژی فراهم می آورد. ویژگی های بسته بندی از اهمیت و شرایط اختصاصی برخوردار است به نحوی که این بسته ها باید کاملا غیر قابل نفوذ، انعطاف پذیر و از مقاومت فیزیکی بالایی برخوردار باشند و طی پرتاب از فاصله ۳۸۰ متر با چتر و ۳۰ متر بدون چتر سالم و بدون آسیب بمانند. همچنین قابلیت پایداری در تغییرات دمایی از شرایط یخبندان تا دمای مناطق گرمسیری را به مدت حد اقل ۹ ماه دارا باشند. تنوع و تعداد غذاهای گوشتی و غیر گوشتی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است به نحوی که وعده های در دسترس ارتش امریکا با بسته بندی نظامی در سال ۲۰۱۱ به ۲۴ رقم افزایش یافته است.
میزان سرمایه گذاری لازم جهت راه اندازی واحد تولید غذاهای گوشتی و غیرگوشتی دربسته بندی عملیاتی با ماندگاری بالا
با بررسی های انجام شده میزان سرمایه ثابت جهت راه اندازی واحد تولید غذاهای گوشتی و غیرگوشتی دربسته بندی عملیاتی با ماندگاری بالا با ظرفیت سالیانه ۵۰۰ تن، حدود ۸۰۰ میلیون تومان براورد میگردد.
جهت راه اندازی واحد مذکور ۱۵۰۰ متر زمین مورد نییاز است و زیربنای سالن تولید حدود ۳۰۰ متر میباشد. نرخ بازدهی داخلی طرح ۴۲% بدست امده است و سالهای بازگشت سرمایه کمتر از ۲.۵ سال خواهد بود.

اهمیت سرمایه گذاری در ایران

در ایران به رغم تهدیدات خارجی موجود که نیاز به تدابیر هوشمندانه جهت آمادگی همه جانبه در شرایط بحران را بیش از پیش روشن می سازد هنوز هیچ گونه تحقیق و فعالیتی در خصوص غذاهای نظامی صورت نگرفته است. اگرچه فعالیت های پراکنده ای در خصوص جیره عملیاتی رزمندگان در مراکز تحقیقاتی نظیر مرکز تحقیقات مهندسی جهاد در دوران جنگ تحمیلی صورت گرفت ولی منجر به یک دانش فنی مدون و تولید محصول استاندارد با ویژگی های کنترل شده نگردیده است، حال آنکه تجربه هشت سال دفاع مقدس و رویارویی مستقیم با دشواری های تغذیه ای و تامین خوراک روزانه رزمندگان و نیروهای پشتیبانی در گستره وسیعی از مرزهای جنگی کشور لزوم پرداختن به موضوع را ضروری می نماید. لذا، راه اندازی واحد مذکور با هدف تولید غذاهای آماده مصرف گوشتی و بدون گوشت (مناسب رژیم غذایی گیاه خواران) متناسب با نیازهای فردی نیروهای نظامی و بر مبنای شرایط فرهنگی اجتماعی موجود با قابلیت اجرا در کشور ضروری به نظر می رسد.