طرح ایستگاه دریافت شیر

27 آبان 1403
۰
بازدیدها: 4,162
دسته بندی:
ایده ها
صنایع غذایی

طرح ایستگاه دریافت شیر

مراکز جمع آوری شیر خام مکان های ثابت هستند که از امکانات فیلتراسیون و خنک کردن شیر برخوردار بوده، شیر تولیدی دامداران را جمع آوری نموده و پس از سرد کردن به واحد های فراوری تحویل می دهند در برخی گزارشات به مراکز جمع آوری سیار اشاره شده است در صورتی که وسایل سیار مجهز به سیستم سرد کردن ، توزین و برخی آزمان ها باشند می توان آنها را مراکز سیار ایده ال تلقی نمود. هدف از بکارگیری مراکز جمع آوری شیر در مزارع یا واحد های جمع آوری شیر،خنک سازی قبل از ذخیره در مخازن یا ارسال به واحدهای تولیدی لبنیات می باشد. پلیت کولرهای نصب شده در مرکز جمع آوری شیر به منظور سرد کردن شیر یا به عبارتی کاهش درجه حرارت سریع شیر بکار می رود. دلیل کاهش سریع درجه حرارت شیر به خاطر سطح مقطع زیاد در تبادل حرارتی صفحه ای مابین شیر و آب یخ در مبدل های حرارتی می باشد. پلیت کولرها دارای تعداد زیادی صفحات استنلس استیل بسیار نازکی می باشند که در زمان تبادل حرارتی از یک سطح آن آب یخ و از سطح دیگر آن شیر جریان یافته و حرارت آن به آب یخ در طی این فرآیند انتقال می یابد. ظرفیت پلیت کولرها با افزایش یا کاهش تعداد پلیت ها قابل تنظیم می باشد. در صورت کارکرد صحیح پلیت کولر بایستی درجه حرارت شیر به ۲-۴ درجه سانتیگراد برسد.

برای مشاهده طرح تولید انوع شیر پاستوریزه اینجا کلیک نمایید.

ضرورت احداث ایستگاه های دریافت شیر خام

در اکثر کشورها احداث مرکز جمع آوری شیر خام زمانی آغاز می شود که کارخانه های شیر با ظرفیت بالا در شهرهای بزرگ احداث می شوند به عبارت دیگر بازار خرید مصرف شیر از دامدار روستایی فاصله گرفته و حمل مقادیر اندک شیر از روستاهای دور به کارخانه های شیر مقرون به صرفه نمی باشد.
احداث ایستگاه‌های جمع‌آوری شیر خام در شهرستان بیرجند می‌تواند به دلایل زیر ضرورت داشته باشد:
حفظ کیفیت و سلامت شیر خام

کنترل و آزمایش کیفیت شیر
حفظ کیفیت شیر در حین نگهداری
کاهش زمان انتقال شیر
آموزش دامداران برای تولید شیر باکیفیت
کاهش آلودگی‌های میکروبی
استانداردسازی زنجیره تولید شیر
تامین شیر تازه و باکیفیت برای کارخانه‌ها
بهبود معیشت دامداران
حمایت از صنایع لبنی و فرآوری شیر
جلوگیری از ضایعات شیر
ایجاد اشتغال و توسعه روستایی
افزایش درآمد دامداران
کاهش هزینه‌ها در زنجیره تأمین
تامین پایدار مواد اولیه صنایع لبنی
توسعه اقتصادی مناطق روستایی
ارتقای جایگاه رقابتی صنعت لبنیات
کاهش ریسک اقتصادی دامداران
صرفه‌جویی ملی و کاهش واردات
توسعه فناوری و بهبود کارایی
توسعه پایدار بخش کشاورزی
افزایش توان رقابتی منطقه

مراحل عملیات های قابل انجام در ایستگاه های دریافت شیر

در ایستگاه‌های جمع‌آوری شیر خام، عملیات مختلفی برای تضمین کیفیت، نگهداری و انتقال شیر انجام می‌شود. این عملیات شامل مراحل زیر است:

دریافت شیر خام از دامداران

وزن‌کشی شیر: اندازه‌گیری دقیق مقدار شیر دریافتی با استفاده از دستگاه‌های وزن‌کشی.
نمونه‌برداری: برداشت نمونه‌های شیر از هر محموله برای بررسی کیفیت و انجام آزمایش‌ها.
ثبت اطلاعات: ثبت اطلاعات مربوط به دامداران، مقدار و کیفیت شیر دریافتی در سیستم‌های مدیریتی.

آزمایش‌های کنترل کیفیت

آزمایش چربی و پروتئین: تعیین درصد چربی و پروتئین شیر با دستگاه‌های لاکتوسکن یا روش‌های دیگر.
آزمایش آلودگی میکروبی: بررسی وجود باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌های مضر در شیر.
بررسی افزودنی‌ها: شناسایی وجود هرگونه مواد اضافی یا ناخالصی مانند آب یا مواد شیمیایی.
اندازه‌گیری نقطه انجماد: بررسی میزان خلوص شیر برای اطمینان از عدم افزودن آب.

خنک‌سازی و نگهداری

خنک کردن سریع: کاهش دمای شیر به کمتر از ۴ درجه سانتی‌گراد با استفاده از مخازن سردکننده.
نگهداری در مخازن استیل: ذخیره شیر در مخازن بزرگ بهداشتی تا زمان انتقال به کارخانه.
ضدعفونی تجهیزات: شستشو و ضدعفونی مخازن، لوله‌ها، و سایر تجهیزات برای جلوگیری از آلودگی‌های احتمالی.

پردازش اولیه (در برخی مراکز پیشرفته)

حذف آلودگی‌های فیزیکی: استفاده از فیلترهای اولیه برای حذف ذرات خارجی مانند مو، گردوغبار یا کاه.
تفکیک خامه (در صورت نیاز): جداسازی خامه از شیر برای تولید محصولات خاص.
اختلاط و همگن‌سازی: در صورت نیاز، مخلوط کردن شیر از منابع مختلف برای یکنواختی کیفیت.

انتقال و تحویل به کارخانه‌ها

پمپاژ به تانکرهای مخصوص: انتقال شیر از مخازن ذخیره به تانکرهای مجهز به سیستم خنک‌کننده.
صدور فاکتور: صدور اسناد مربوط به مقدار و کیفیت شیر ارسال‌شده به کارخانه.
هماهنگی حمل‌ونقل: برنامه‌ریزی انتقال منظم شیر به کارخانه‌های لبنی.

آموزش و خدمات دامداران

آموزش بهداشت دامداری: ارائه نکات بهداشتی برای دوشش شیر، نگهداری تجهیزات و جلوگیری از آلودگی.
تجهیزات حمایتی: ارائه یا فروش تجهیزات موردنیاز مانند ظروف بهداشتی شیر یا فیلترهای تصفیه.
ارائه پاداش‌های کیفیت: تشویق دامداران به ارائه شیر باکیفیت از طریق پرداخت پاداش یا قیمت‌های بالاتر.

مدیریت و نظارت

مدیریت ورود و خروج شیر: استفاده از نرم‌افزارهای مدیریتی برای ردیابی جریان شیر.
انجام تعمیرات تجهیزات: نگهداری و تعمیرات دوره‌ای تجهیزات برای تضمین عملکرد صحیح.
ثبت سوابق کیفیت: ذخیره داده‌های آزمایش‌های کنترل کیفیت برای هر محموله شیر.

خدمات جانبی (در برخی مراکز پیشرفته)

بسته‌بندی اولیه شیر: بسته‌بندی در ظروف مناسب برای انتقال به مراکز کوچک‌تر یا مصرف‌کنندگان نهایی.
تفکیک و جداسازی محصولات: در صورت وجود تقاضا، تفکیک شیرهای با چربی یا پروتئین خاص.

عملیات ایستگاه‌های جمع‌آوری شیر شامل تمام مراحل لازم برای تضمین کیفیت، کاهش ضایعات، و بهبود کارایی زنجیره تولید شیر است. این ایستگاه‌ها به‌عنوان نقطه اتصال میان دامداران و صنایع لبنی عمل می‌کنند و نقشی حیاتی در پایداری و توسعه این صنعت دارند.

برای مشاهده طرح تولید محصولات لبنی اینجا کلیک نمایید.

مشخصات شیر خام استاندارد جهت تحویل به کارخانه

در داخل دامداری شرایطی فراهم گردد که شیر تولیدی دارای رنگ ، بو، وطعم طبیعی باشد .تولیدی کاملا تمیز بوده وعاری از مواد خارجی باشد.
شیر تولیدی یخ نزده باشد ولی دمای آن حداکثر ۵ ساعت پس از دوشش به ۴ درجه رسیده باشد
عاری از مواد خنثی کننده و ضد عفونی وآنتی بیوتیک ومواد بازدارنده رشد میکروبی وآغوز باشد.
وزن مخصوص یا دانسیته شیر درمای ۱۵ درجه معادل ۲۹۰/۱ تا۳۲۰/۱ باشد .
نقطه انجماد شیر در شرایطی طبیعی ۵۴۰/ ۵۳۰/. درجه سانتیگراد باشد.
اسیدیته شیر خام حداکثر ۱۶ درجه دور نیک باشد.
چربی شیر حداقل ۲/۳ درصد باشد.
ماده خشک بدون چربی حداقل ۵/۸ درصد نسبت وزنی باشد.
پروتئین شیرخام حداقل ۳ درصد باشد.
توتال کانت شیرخام یک میلیون باکتری باشد و سوماتیک سل کانت بیش از ۴۰۰ هزار نباشد.
زمان تست ردوکتاز حداقل ۲ ساعت باشد.
در مقابل الکل ۶۸ درجه پایدار باشد.

فاکتورهای تاثیرگذار در عملکرد مرکز دریافت شیر خام

نسبت نرخ جریان سیال خنک کننده شیر: سیستم طراحی شده مرکز جمع آوری شیر بایستی بر اساس حداکثر مقدار جریان شیر ( که از پمپ ارسال کننده شیر بدست می آید ) انجام پذیرد لذا مقدار جریان ، طراحی سیستم مرکز جمع آوری شیر را هم از بابت میزان آب یخ مورد نیاز و هم از بابت میزان راندمان سیستم آسانتر می کند. و در حالت کلی می توان گفت که نسبت جریان آب یخ به شیر در مراکز جمع آوری حدود ۲:۱ در نظر گرفته می شود که البته بسته به متریال و تکنولوژی بکار رفته در پلیت ها می تواند ۱.۵:۱ تا ۳:۱ نیز باشد.
سطح تماس:حداکثر میزان جریان شیر از پمپ ارسال ، تعیین کننده سایز پلیت ها و تعداد پلیت های مورد نیاز می باشد.
تراکم پلیت ها: تراکم هر کدام از پلیت ها به همراه واشر بسته به ظرفیت و ابعاد مختلف حدود۳.۵ الی ۴.۵ میلی متر در نظر گرفته می شود متراکم کردن بیش از حد میزان جریان عبوری را محدود می نماید لذا قبل از باز کردن پلیت کولر حتما ضخامت مجموع پلیت ها بایستی اندازه گیری شود.
تمیز بودن پلیت ها: در طی فرایند شیر یا مواد معدنی آب به دیواره پلیت ها چسبیده و راندمان و کارایی آن را می کاهد و با سد کردن مسیر جریان مانع از حرکت سیال بر روی سطوح پلیت ها می گردد.
درجه حرارت آب یخ: معمولا جهت سرد کردن شیر در مرکز جمع آوری شیر از سرد ترین آب موجود در محل استفاده می گردد و لذا هرچه درجه حرارت آب پایین تر باشد ماندگاری شیر تا زمان ارسال به کارخانه بیشتر خواهد شد، ایده ال ترین حالت برای درجه حرارات آب مصرفی حدود ۲-۴ درجه سانتیگراد می باشد.

اقدامات تاثیر گذار جهت بالا بردن کیفیت شیر خام

به منظور بالا بردن کیفیت شیر خام دریافتی بهتر ات اقدامات زیر توسط شرکت های بزرگ لبنی انجام گیرد :

بازدید مستمر از دامداری ها و مراکز جمع آوری شیر توسط کارشناسان و نمونه برداری از مراحل مختلف جمع آوری شیر و تذکر مطالب بهداشتی به افراد مسوول

برقراری کلاس های اموزشی برای دامداران و اداره کنندگان مراکز و پرسنل مربوطه در کارخانه ها
تهیۀ جزوات و بروشورهای آموزشی و ارسال پیام های بهداشتی از طریق رسانه های جمعی
تهیه و تأمین و نصب لوله و اتصالات و پمپ های استیل در مراکز جمع اوری شیر
خرید و توزیع شیرسردکن بین مراکز جمع آوری شیر و گاها ” دامداران واجد شرایط
انجام آزمایشات بار میکروبی و تست الکل و ردوکتاز و غیره در سطوح مختلف برای جلوگیری از دریافت شیر غیر بهداشتی
دریافت شیر در دو نوبت برای مراکزی که با این روش شیر سالم تری تحویل نمایند .
برقراری سیستم پرداخت جوایز بهداشتی جهت تشویق دامداران به تولید شیر بهداشتی

ضوابط صدور پروانه بهداشتی تاسیس و بهره برداری ایستگاه دریافت شیر

مدارک مورد نیاز جهت تاسیس و بهره برداری ایستگاه جمع آوری شیر

شامل مدارک مالکیت، قرم درخواست و سایر مدارک مورد نیاز به مشابه ضوابط عمومی مندرج در دستورالعمل صدور پروانه مراکز بسته بندی فرآورده های خام دامی موضوع بخشنامه شماره ۴۴/۲۴۴۶۷ مورخ ۸۴/۵/۱۸ می باشد.

ضوابط فنی بهداشتی ایستگاه دریافت شیر

محل و موقعیت ایستگاه دریافت شی
این مراکز باید در محلی استقرار یابند که از نظر ضوابط نظام دامداری مشکلی نداشته باشند و دارای شرایط زیر باشد:

تحت تاثیر بوهای نامطبوع ، دود ، گرد و غبار و آلودگی قرار نگیرد
حوادث طبیعی مثل سیل آنرا تهدید تنماید.
وسایل نقلیه حمل شیر بتوانند براحتی به آن محل رفت و آمد نمایند به سهولت به
راههای ارتباطی دسترسی داشته باشد.
امکان تامین برق و آب قابل شرب به میزان کافی فراهم باشد .

توصیه می گردد در فاصله مناسب از دامداریها باشد که دسترسی دامداران ، خصوصاً دامداریهای کوچک به سهولت امکان پذیر و در صورت لزوم مراجعه مرکز به دامداریها جهت دریافت شیر به آسانی قابل انجام باشد .

ظرفیت ایستگاه دریافت شیر

حداقل ظرفیت مرکز جمع آوری شیر ۲/۵ تن در روز و حداکثر ظرفیت بر اساس مساحت ، ظرفیت تجهیزات مورد استفاده توسط اداره کل دامپزشکی مربوطه تعیین میشود .

تبصره : اداره کل دامپزشکی استان میتواند بر حسب شرایط منطقه صرفا برای نواحی خاصی که میزان تولید شیر آنها کمتر از ۲/۵ تن در روز است نسبت به صدور مجوز واحد جمع آوری شیر ) وابسته به مرکز جمع آوری شیر دارای پروانه ) با ظرفیت کمتر از ۲/۵ تن در روز و یا صدور پروانه اشتغال به حمل برای تانکرهای حمل شیرخام تحت نظارت بهداشتی مراکز جمع آوری شیر با ظرفیت بالاتر از ۲/۵ تن در روز مطابق) با بند ۹ بخش ۹ این دستورالعمل ) اقدام نمایند. مساحت هر سالن بر اساس ظرفیت مورد نظر و متناسب با مساحت های قید شده در این دستورالعمل توسط اداره کل دامپزشکی استان تعیین می شود.
زمین مورد نیاز جهت احداث ایستگاه دریافت شیر

مساحت زمین مورد نیاز برای احداث این مراکز باید حداقل دو برابر مساحت زیر بنای آن باشد (حداقل مساحت محوطه معادل مساحت زیر بنا باشد .

طرح و نقشه ساختمان ها و تاسیسات ایستگاه دریافت شیر

طرح و نقشه ساختمانها و تاسیسات و محل استقرار تجهیزات باید توسط متقاضی به نحوی تهیه و ارائه گردد که ضمن رعایت تحوه ارتباطات ( بر اساس نقشه الگویی شکل (۱) ، فضای مناسب کاری برای اجرای عملیات در شرایط بهداشتی را دارا باشد.

تاسیسات اصلی ایستگاه دریافت شیر

ساختمان و تاسیسات اصلی باید به شکلی طراحی شوند که قسمتهای تمیز و غیر تمیز کاملا از یکدیگر مجزا و دارای مشخصات زیر باشد

سالن نگهداری و سرد نمودن شیر : این سالن، محل استقرار دستگاههای سرد کننده ) مخازن سرد کننده شیر، پلیت کولر ( ، مخازن نگهداری شیر و منبع ذخیره آب سرد آیس بانک ) میباشد و حداقل مساحت لازم برای آن ۲۰ متر مربع در نظر گرفته می شود.

تبصره: چنانچه فقط از پلیت کولر جهت سردسازی شیر استفاده میگردد و مخازن نگهداری شیر و منبع ذخیره آب سرد (آیس بانک در خارج از سالن اصلی مستقر باشند. مساحت مورد نیاز برای سالن نگهداری شیر از ۲۰ متر مربع به ۱۲ متر مربع : تقلیل یابد .در این صورت لازم است دستگاههای یاد شده در محل مناسب و سرپوشیده و به دور از هرگونه باران و نور مستقیم آفتاب استقرار یابند.

سالن توزین شیر : این سالن رابطی است بین قسمت سکوی پذیرش شیر، سالن نگهداری و سرد نمودن شیر، به نحوی که شیر دریافتی را پس از توزین به مخزن تعادل منتقل می نماید. سالن توزین شیر مجهز به کولر جهت خنک کردن محیط و ایجاد فشار مثبت است. انتقال شیر از طریق لولههای استیل توسط پمپ و یا با استفاده از اختلاف سطح انجام میشود. حداقل مساحت این سالن ۱۰ متر مربع در نظر گرفته می شود.
سکوی دریافت ، بارگیری و پذیرش شیر : به منظور تسهیل در امر دریافت ، بارگیری و نمونه برداری از شیر دریافتی ، سکویی مسقف برای پهلو گرفتن تانکرهای حمل شیر و خودروهای حامل بیدون شیر احداث می شود. این سکو باید مجهز به سیستم انتقال شیر پمپ ولوله های استیل از مخازن نگهداری و یا مخازن سرد کننده شیر به تانکرهای حمل شیر در زمان بارگیری باشد. پس از نمونه برداری و انجام آزمایشات اولیه، در صورت احراز شرایط ، شیر پذیرش شده به سالن توزین شیر منتقل می شود. حداقل مساحت لازم برای مجموع سالن توزین شیر و سکوی پذیرش شیر ۱۲-۸ متر مربع در نظر گرفته می شود.
اتاقCIP: احداث این اتاق برای نصب تجهیزات مربوط به سیستم CIP در مراکز با ظرفیت بیشتر از ۵ تن در روز الزامی است. تبصره : در مراکز با ظرفیت کمتر از ۵ تن در روز پس از انتقال شیر از مرکز جمع آوری ، جهت شستشو و ضدعفونی تجهیزات و مخازن و همچنین خودروهای حمل شیرخام میتوان از مخزن تعادل و پمپ استیل تعبیه شده در سالن نگهداری و خنک نمودن شیر استفاده نمود و لزومی به نصب تجهیزات اختصاصی CIP نمی باشد.
اتاق شتشوی بیدون : در این محل شستشو و ضدعفونی بیدونها به صورت دستی و یا با نصب دستگاهها و تجهیزات لازم به صورت تمام اتومات یا نیمه اتومات انجام میشود که در این صورت باید فضای کافی متناسب با نحوه عملیات شستشو در شرایط بهداشتی در نظر گرفته شود. مساحت مورد نیاز برای اتاق CIP شتشوی بیدونها متناسب با ظرفیت مرکز و نحوه عملیات در نظر گرفته می شود.
جایگاه استقرار مخزن تعادل بالانس تانک و پمپ شیر: این جایگاه در سالن نگهداری و سرد نمودن شیر و در سطحی پائین تر از کف سالن ۵۰ سانتی متری کف) تعبیه می شود . فضای مورد نیاز باید به گونه ای در نظر گرفته شود که قضای حداقل ۵۰ سانتیمتر از هر طرف برای دسترسی به تجهیزات نصب شده در این محل بمنظور بازرسی ، شستشو و ضد عفونی قراهم باشد.
آزمایشگاه : مراکز جمع آوری شیر باید مجهز به یک آزمایشگاه با امکانات مورد نیاز جهت انجام آزمایشات لازم بر روی شیرخام دریافتی باشد. نمونه برداری و انجام آزمایشات لازم بر روی شیر توسط مسئول فنی بهداشتی مرکز انجام می شود. حداقل مساحت آزمایشگاه ۸ متر مربع در نظر گرفته می شود.

تبصره : مساحت سالن ها و قسمتهای مختلف براساس حداقل ظرفیت شیر دریافتی ۲/۵ تن در روز محاسبه شده است و به ازای هر ۲/۵ تن افزایش ظرفیت ۵ مترمربع به مساحت سالن نگهداری و سرد نمودن شیر افزوده می شود ( مساحت سایر تاسیسات متناسب با افزایش ظرفیت مرکز به نحوی در نظر گرفته میشود که امکان انجام عملیات در شرایط بهداشتی قراهم
باشد.

ساختمان و تاسیسات جنبی ایستگاه دریافت شیر

مساحت تاسیسات جنبی باید حداقل یک پنجم تا یک هفتم تاسیسات اصلی باشد که شامل:

سپتیک تانک : احداث مخزن زیر زمینی سپتیک تانک ( در مکان مناسب و با ابعادی متناسب با ظرفیت مرکز جهت جمع آوری و انتقال پسابهای ناشی از شتشو و ضدعفونی ( فاضلاب ) الزامی است.

تبصره: برای مراکز جمع آوری شیر با ظرقیت کمتر از ۵ تن در روز احداث چاه جاذب در صورت موافقت سازمان محیط
زیست کفایت می نماید.

جایگاه CIP خودروهای حمل شیر

برای شستشو و ضدعفونی خودروهای حمل شیر لازم است جایگاهی مناسب برای این منظور در نظر گرفته شود.
موتور خانه : نصب موتور برق اضطراری با قدرتی متناسب با سیستمهای سرمایشی گرمایشی در مکان مناسب برای مراکز جمع آوری شیر با ظرفیت بیشتر از ۵ تن در روز الزامی و برای مراکز کمتر از ۵ تن در روز چنانچه امکان انتقال سریع شیر به سایر مراکز ، کارگاه و یا کارخانجات فرآوری شیر میسر باشد یا نظر اداره کل دامپزشکی استان الزامی نمی باشد. این مراکز باید مجهز به سیستم حرارتی مرکزی جهت تامین آب گرم در کلیه قسمت ها باشند) سایر تاسیسات جنبی شامل انبارهای نگهداری مواد شوینده و ضدعفونی کننده ، رختکن ، سرویس بهداشتی ، دفتر کار ، نگهبانی ، حوضچه ضدعفونی می باشد که می بایست متناسب با ظرفیت مرکز در محلهای مناسب طراحی و احداث گردند.

اهدافی که برای ایجاد مراکز دریافت شیر

ایجاد بازار دائمی و مطمئن برای دامداران، به خصوص دامداران خرده پا در محیط روستایی و اطراف روستاها به نحوی که با اطمینان به تولید شیر اشتغال یافته و از فروش محصول خود مطمئن باشند.
تأمین شیر مورد نیاز کارخانه های لبنی
کوتاه کردن دست واسطه ها از بازار شیر ، زیرا فعالیت این افراد نوسانات شدیدی در بازار ایجاد کرده و امکان برنامه ریزی تولید را از دامدار سلب می کند .

برای مشاهده طرح احداث پالایشگاه شیر اینجا کلیک نمایید.

مشکلات مراکز دریافت شیر

مشکلات بهداشتی

توتال کانت یا بار میکروبی : این شاخص نشان دهنده جمعیت باکتری های شیر می باشد و جهت بررسی و بیان شدت الودگی شیر پس از دوشش به کار می رود . بالا بودن بار میکروبی بیشترین لطمه را به کیفیت شیر خام و محصولات تولیدی وارد می کند . بهترین راه جلوگیری از افزایش توتال شیر خام رعایت بهداشت از ابتدای دوشش تا تحویل به کارخانه و خنک کردن شیر بلافاصله پس از دوشش می باشد . شستشو در محل ظروف و مسیرها نیز از اهمیت خاصی برخوردار است .
عدم رعایت بهداشت در دامداری ها
کمبود خدمات دامپزشکی
معطل شدن شیر در منزل دامدار : محیط اصطبل در دامداری های روستایی به طور کامل تمیز نمی شود و معمولا ” شیردوشی نیز در همین مکان صورت می گیرد . معمولا ذرات گردو غبار و مگس و احتمالا ” ذرات کود داخل شیر می شوند . این ذرات تعداد زیادی میکروب با خود وارد شیر می کنند و در صورت فراهم بودن شرایط محیطی از نظر دما به سرعت رشد و تکثیر می یابند . برای حل این مشکلات لازم است شیر دامدار روزانه در دو نوبت دریافت شود .
وجود واسطه ها
تانکر و ظروف حمل نامناسب شیر : ظروف پلاستیکی به هیچ عنوان مورد تأیید نیستند
عدم همکاری دامداران جهت تحویل دو نوبته
–آب بهداشتی: در صورت الوده بودن آب تمامی اعمال شستشو بی فایده خواهد بود .
شستشو یا CIP : پس از هر بار شیردوشی و تحویل شیر به کارخانه لازم است دستگاه شیردوشی ، ظروف حمل شیر و تانکرها و مسیرهای عبور شیر به طور کامل شستشو و نظافت شود . -شستشویCIP کامل دستگاه شیردوشی ، شیرسرد کن ، ظروف و تانکر حمل شیر پس از هر بار استفاده بسیار مهم است مواد مورد استفاده در شستشو از اهمیت زیادی برخوردار است.

مشکلات مربوط به تجهیزات و نیروی متخصص

وسایل برودت
وسایل حمل ونقل : گران بودن این وسایل باعث شده که برخی مراکز از تانکرهای گالوانیزه به جای استیل و یا از کامیون ها ی فرسوده استفاده کنند . اجارۀ آنها نیز هزینۀ سننگینی به مرکز تحمیل می کند . لذا لازم است تسهیلات مالی با بهرۀ کم جهت تأمین این وسایل در اختیار مراکز جمع آوری شیر قرار گیرد .
ظروف حمل شیر
عدم وجود آزمایشگاه : به منظور استفاده از جوایز بهداشتی آزمایشات تکمیلی لازم است که به دستگاه های الکترونیکی و پیچیده نیاز دارد که سرمایه گذلری بالایی را می طلبد .
اختلاط شیر دامداران: در مراکز جمع آوری شیر ، شیر دامداران شیر دامداران با هم مخلوط می شود و چمن هر یک از آنها تحت شرایط خاصی تولید شده است بار میکروبی شیر تحویلی مراکز به کارخانه ها همیشه بیشتر از دامداران صنعتی است .
عدم سرمایه گذاری جدید : برای انجام سرمایه گذاری جدید نیاز به توجیه کافی وجود دارد .
نیروی انسانی متخصص: برای ادارۀ یک مرکز جمع آوری به نیروی انسانی کارآزموده نیاز است .

مشکلات مالی

پرداخت بهای شیر : در برخی ماه ها تعدادی از کارخانه های شیر نمی توانند بهای شیر تحویلی مراکز را به موقع پرداخت نمایند . این موضوع موجب می شود فشار مالی مضاعفی به صاحبان مراکز وارد شود که چنانچه با اختلاف قمت بازار همراه باشد موجب قطع ارتباط با دامدار خواهد شد .
کمبود منابع وام دهنده : در حال حاضر قمتی از نیاز مالی مراکز جمع آوری توسط کارخانه ها و قسمتی دیگر توسط بانک ها تأمین می شود که به دست آوردن این منابع بسیار دشوار است . لذا چنانچه ضوابط خاصی برای برخورداری از این تسهیلات تعریف گردد ، مشکل برطرف خواهد شد .
جرایم بهداشتی :گاها ” مراکز جمع آوری به دلیل نقصان در کیفیت شیمیایی یا میکروبی شیر مشمول جریمه می شوند و یا شیر آنها برگشت داده می شود که زیان قابل توجهی را به مراکز تحمیل می کند . چنانچه آزمایشگاه های مراکز تجهیز گردد و شیر قبل از دریافت از دامدار و ارسال به کارخانه مورد بررسی دقیق قرار گیرد این مشکل تقریبا ” حل خواهد شد .
هزینه های مرکز جمع آوری شیر : بدیهی است که مراکز جمع اوری شیر متحمل هزینه های ثابت و جاری قابل توجهی می گردند که صرف نظر از شخص اداره کننده مرکز ، منبع تأمین کنندۀ هزینه و توجیه اقتصادی آن نیز باید روشن گردد . هزینه های مرکز عمدتا ” شامل خرید وسایل سرمایه ای مانند پلیت کولر و ملحقات ان ، تانکر حمل شیر ، تأمین ساختمان ، خرید وسایل آزمایشگاهی و نظایر آن پرداخت هزینه های جاری مانند هزینۀ دستمزد و آب و برق ، سوخت ، مواد شیمیایی آزمایشگاه ، تعمیرات و غیره از طرف دیگر می باشد . چنانچه این هزینه ها از جانب منبع ذینفعی پرداخت نگرد توسط خود دامداران خرده پا و از محل بهای شیر آنان تأمین خواهد شد . در صورت خودداری آنان از پرداخت هزینه ها ، مرکز جمع آوری شیر تعطیل خواهد شد . از طرفی باز گذاشتن دست اداره کنندگان مراکز برای کسر هزینه های مرکز از بهای شیر دامدار زمینه های سوئ استفاده و تحمیل سایر هزینه های نامربوط به داامداران را فراهم خواهد اورد . به منظور رفع اشکالات فوق و ایجاد انگیزه برای احداث مرکز و ادامه کار مراکز موجود بهتر است تا کارخانه های بزرگ لبنی قسمتی از این هزینه ها را بر عهده بگیرند . بنابراین در زمان قیمت گذاری شیر ، هزینه های مراکز جمع آوری نیز باید برآورد گردد .
اختلاف در وزن و مقدار چربی : مراکز جمع آوری قبل از ارسال محموله شیر وزن آن را محاسبه و در صورت داشتن تجهیزات ، درصد چربی را نیز اندازه می گیرند . این مقادیر در کارخانه نیز مجددا ” اندازه گیری می شود و ممکن است با اعداد اولیه تطابق نداشته باشد . اگر مراکز بپذیرند که اعداد اعلام شده توسط کارخانه ملاک عمل است این مشکل حل خواهد شد .

مشکلات اجرایی مراکز

عدم آموزش پذیری بعضی از دامداران: عده ای از فراگیران به دلیل بی سوادی و یا بی اعتقادی به آموزش ها و یا به دلایل مالی و عدم انگیزه کافی در کلاس ها حاضر نمی شوند و یا مطالب آموخته شده را به اجرا نمی گذارند . بنابراین هنگام شروع آموزش لازم است فراگیران توجیه شوند .
نوسان کیفیت شیر دریافتی توسط کارخانه: گاهی اوقات کارخانه های دریافت کنندۀ شیر مواجه با کمبود شیر می شوند و هر نوع شیر مراکز را دریافت می کنند و گاهی با شیر مازاد مواجه شده و تمامی شیر دریافتی مراکز را تحویل نمی گیرند که در این صورت فشار مالی زیادی به مراکز وارد می شود . بنابراین لازم است طرفین قرارداد خود را ملزم به اجرای آن بدانند .
اشکالات ایجاد شده از جانب سایر ادارات: مشکلات قطع برق ، مجوز های لازم از شهرداری ، ادارات بهداشت و دامپزشکی مواردی هستند که ممکن است عملکرد مراکز را با اشکال مواجه نمایند .
خشکسالی: این امر باعث گران شدن علوفه و افزایش مشکلات دامداری و محدودیت در آب مصرفی می گردد . بنابراین همواره باید راهکارهای مقابله با آن مد نظر باشد .
تداخل حوزۀ عمل مراکز: گاها ” حوزۀ عمل دو یا چند مرکز جمع آوری با یکدیگر تداخل کرده و در فصل کم شیری مشکلات و اختلافاتی را موجب می گردد که بهتر است با انتخاب مرجعی این اختلافات حل و فصل گردد .
پراکندگی دامداران: تعداد دامداران تحت پوشش مراکز و فاصلۀ آنها تا مرکز در همۀ مناطق یکسان نیست . مراکزی که با تعداد زیادی دامدار طرف قرارداد بوده و یا دامداران با مرکز فاصلۀ زیادی دارند در ادرۀ امور دچار مشکل می شوند .
وجود واسطه ها: واسطه ها در حوزۀ مراکز به رقابت بر می خیزند و از نقاط ضعف مراکز مانند عدم پرداخت به موقع بهای شیر و یا ارزانی قیمت خرید نهایت استفاده را می برند .

برای مشاهده طرح توجیهی تیپ تولید شیر طمع دار اینجا کلیک نمایید.

پیش بینی میزان سرمایه گذاری و سود آوری احداث ایستگاه دریافت شیر

ظرفیت : ۲۰ تن
مساحت زمین موردنیاز: ۵۵۵ مترمربع
سطح زیربنا: 278 مترمربع
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز: 9 نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت: 236 هزار دلار
ارزش ماشین آلات و تجهیزات: 41 هزار دلار
نرخ بازده داخلی: 39 درصد