طرح تهیه و بسته بندی نمک تصفیه شده

نمک طعام یکی از مواد ضروری در رژیم غذایی و مهمترین ماده الکترولیت موجود در مایعات سلولی و خارج سلولی است. افزایش روزافزون و گستردگی کاربردهای آن سبب شده تا از آن به عنوان ماده ای با ۱۴۰۰۰ کاربرد یاد شود.

گرید نمک مورد مصرف در ایران

  عمومی ترین گرید نمک مورد مصرف در ایران نوع خوراکی آن بوده که خود به سه دسته عمده از لحاظ درجه خلوص تحت عناوین نمک صنایع غذایی، نمک سفره و نمک آشپزخانه تقسیم میشود. نمک طعام به صورت کریستالهای سفید مکعبی شکل یا دانه های ریز (گرانول) و یا پودری شکل است.
هنگامی که دارای کریستالهای بزرگ باشد بیرنگ، شفاف یا سفید است. بررسی ساختمان بلورین املاح نمک بوسیله اشعه ایکس ثابت کرده است که این املاح در حالت جامد بصورت یون، دارای ساختمان مکعبی شکل با وضعیت هشت وجهی هستند. بلورهای نمک طعام دارای نقطه ذوب و نقطه جوش بالایی بوده و نمک طعام مذاب دارای خاصیت هدایت الکتریکی زیادی است. به همین دلیل در حلالهایی که ثابت دی الکتریک بالایی دارند مانند آب کاملا” قابل تفکیک است.

موارد مصرف نمک

علاوه بر مصارف خوراکی، نمک عامل حجیم کننده برای پاک کننده های سنتزی و استاندارد کننده های رنگها می باشد. در سرم سازی، حمامهای نمک و پرکننده های قرصها و تهیه آنزیم نیز کاربرد دارد به عنوان علف کش، قارچ کش و ضد باکتری و میکروب نیز مصرف میشود. از اینرو نقش محافظت کنندگی خاصی در صنایع غذایی دارد. علاوه بر اینها برای سختی گیری آب و عمل احیاء رزینهای تبادل یونی نیز استفاده میشود.

نمک یددار شکل دیگری از نمک طعام است که با ترکیباتی از جمله یدید پتاسیم، کربنات منیزیم و تیو سولفات سدیم غنی شده است. به طور کلی افزودن ترکیباتی مانند ید به نمک به پیشنهاد سازمان بهداشت و خواربار جهانی و به منظور جلوگیری از بیماریهایی مانند گواتر انجام شده است.

مصارف خوراکی نمک

نمک در صنایع غذایی به عنوان طعم دهنده و نگهدارنده، در فرآوری مواد غذایی و جلوگیری از فساد آنها مانند صنایع کنسروسازی، بسته‌بندی گوشت، آرد کردن، خوراک دام و… استفاده می شود. به طور کلی موارد استفاده از نمک در صنایع غذایی عبارتند از:
الف): بعنوان چاشنی در ایجاد طعم و مزه در غذا موثر است. نمک طعم و مزه بسیاری از غذاها را تغییر داده، آنها را مطبوع و خوشایند می‌سازد.
ب): بعنوان نگهدارنده و محافظ، رشد و تکثیر باکتریهای گوناگون، مخمرها و کپکها را به تعویق می‌اندازد، بنابراین در گوشت، لبنیات، ترشی ها، زیتون، مارگارین، سس سالاد و بسیاری از مواد غذایی دیگر بعنوان یک نگهدارنده عمل می‌کند. همچنین بعنوان عامل نگهدارنده در پخت غذاها، تولید کنسروها و مواد سفیدکننده با اسید بکار می‌رود.
ج): نمک بعنوان Binder در سس‌ها و گوشت ها، عامل تشکیل دهنده یک ژل اجباری از گوشت، چربی، نمک و رطوبت میباشد.
د): در فرآیند تولید فرآورده های گوشتی، نمک به جذب سریع آب توسط پروتئین کمک میکند و باعث ایجاد حالت تردی و در عین حال حفظ انسجام در بافت گوشت میشود.
ه): بعنوان یک عامل کنترل کننده تخمیر در تولید نان و پنیر و سس‌ها عمل می‌کند.

مصارف شیمیایی و صنعتی

نمک در صنایع شیمیایی و پتروشیمی، تولید مواد شیمیایی سدیم و کلر دار مانند سود سوزآور، کربنات سدیم و اسید کلریدریک استفاده می شود. همچنین در فرآیند تولید صنعتی هیدروکسید سدیم، کلروکربنات سدیم، ساخت پر کلرات و کلرات سدیم، بیکربنات سدیم، تولید کلرین و هیدروکسید سدیم و کلر- الکالی به کار میرود.

نمک در صنایع دیگر، از جمله ساخت آلیاژهای آلومینیوم با درجه خلوص بالا، ‌کاغذسازی، اکسیدزدایی)پاک کردن ورقه فولاد)، استخراج محلولی (کنسانتره‌های اورانیوم، بریلیوم، وانادیوم( بکار میرود. همچنین در تولید انواع سرامیک، کاهش سولفور ذغال سنگ، داروسازی، ساخت مواد منفجره، علف کشها و حشره کشها، دباغی، محصولات بهداشتی و ضدعفونی کننده ها، صنایع پلاستیک و پلیمر، نساجی و رنگرزی، تصفیه آب، همچنین بعنوان ضدعفونی کننده و جداکننده آلودگی‌های ناشی از مواد آلی نیز بکار میرود. در فصل زمستان برای یخ زدایی سطح جاده ها، معابر و خیابانها نیز از نمک استفاده میشود.

استاندارهای نمک خوراکی

استاندارد تعیین و تدوین شده توسط موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران که اجرای آن با کسب موافقت شورایعالی استاندارد اجباری اعلام شده است در مورد این محصول با شماره ۲۶ و با موضوع ” ویژگیهای نمک خوراکی” ارائه شده که خلاصه آن در ذیل آورده شده است. آخرین تجدید نظر و تغییرات در این استاندارد در سال ۱۳۸۵ صورت گرفته است. تولید نمک یددار باید مطابق با استاندارد شماره ۱۱۹۵ صورت پذیرد.

بطور خلاصه ویژگیهای شیمیایی و فیزیکی نمک خوراکی باید مطابق جدول زیر باشد:

جدول(۲): ویژگیهای شیمیایی و فیزیکی نمک خوراکی

 

ویژگیهای شیمیایی به غیر از رطوبت بر اساس ماده خشک سنجیده میشود.

آلاینده ها

بیشینه مقدار مجاز آلاینده ها در نمک خوراکی باید مطابق جدول ذیل باشد.

 

افزودنیهای مجاز نمک

ماده افزودنی فروسیانید سدیم یا فروسیانید پتاسیم می تواند در نمک خوراکی بعنوان عامل ضدکلوخه مورد استفاده قرار گیرد. این ماده باید دارای کیفیـت مناسب جهت استفاده در مواد غذایی بوده و حداکثر میزان مورد استفاده ۱۰ میلی گرم در کیلوگرم بر حسب یون فروسیانید میباشد. ید که به منظور غنی کردن نمک مورد استفاده قرار میگیرد فقط در نمک خوراکی خانواده استفاده میشود.

بسته بندی نمک خوراکی

نمک خوراکی باید در بسته های مناسب غیر قابل نفوذ به رطوبت مانند پلی اتیلن سنگین، پلی پروپیلن و کاغذ چندلایه یا یک لایه غیرقابل نفوذ به رطوبت، شیشه با درب بندی مناسب و از نوع مجاز در تماس با مواد غذایی بسته بندی گردد. وزن هر بسته نباید از ۴۰ کیلوگرم بیشتر باشد.

بررسی کالاهای جایگزین نمک

نمک طعام یددار کاربرد وسیعی در صنایع غذایی دارد که مصرف خانگی آن نیز بعنوان یک محصول نهایی قابل توجه است. چنانچه روزانه بطور متوسط حدود ۱۲-۱۰ گرم در رژیم غذایی معمولی مصرف میشود و مصرف سرانه آن نیز در کشورهای مختلف از ۷ تا ۵/۲۲ گرم در روز متغیر است.

نمک یددار کالایی است که طی چند سال اخیر به عنوان جانشینی برای نمک تصفیه شده مطرح است. نمک حاوی ید، روزانه مقدار معینی ید را به بدن افراد میرساند. نمک ماده مناسبی برای رساندن ید به بدن افراد است. البته روشهای دیگری نیز برای رساندن ید به بدن وجود دارد، اما استفاده از نمک یددار در جوامع پرجمعیت مناسبترین شیوه برای اجرای این طرح است.

کد آیسیک مرتبط با صنعت تهیه و بسته بندی نمک تصفیه شده

کد آیسیک مخفف International Standard Industrial Classification (سیستم بین المللی طبقه بندی استاندارد صنایع) است. کد گذاری به عنوان روش ساده و دقیق برای تعیین هویت کالا، قطعات ، مدارک و اموال ، سالها است که در سطح شرکت هاو زنجیره های تأمین مورد استفاده قرار می گیرد.

کد آیسیک بسته بندی نمک تصفیه شده خوراکی (طعام) : ۷۴۹۵۴۱۲۳۲۸

کد تعرفه گمرکی مرتبط با صنعت تهیه و بسته بندی نمک تصفیه شده

تعرفه یا به عبارت دیگری(TARIFF) یک نوع معیار رقمی و یا عددی می باشد برای شناسی و تعیین جایگاه کالا در ترخیص کالا .
تعرفه گمرکی میزان حقوق ورودی قابل پرداخت برای ورود کالا می باشد.تعرفه گمرکی در بستر تاریخ مبتنی بر سیستم و روش های خاصی از قبیل اداره گمرک،آمار،حمل و نقل،بیمه و غیره طراحی و مورد استفاده قرار می گیرد.

با جستجو در اطلاعات گمرک تا امروز تعرفه گمرکی اختصاصی به این محصول اختصاص نیافته لذا میزان واردات و صادرات آن نا مشخص میباشد.

شرح فرآیند و تکنولوژیهای موجود تهیه نمک

فرآیندهای متداول در خالص سازی نمک از تنوع زیادی برخوردار است. انتخاب متناسب ترین فرآیند برای خالص سازی نمک متناسب با موقعیت صنعتی هر کشور و نوع مصرف محصول نهایی انجام میگیرد.

روشهای تولید نمک را می توان به دو بخش؛ روشهای استحصال و روشهای تصفیه، تقسیم نمود.

روش های مختلف استحصال نمک خام

پیشرفت تکنولوژی و نیاز روز افزون به نمک سبب استحصال نمک بصورت مصنوعی از معادن طبیعی شده است. روش های متداول استحصال نمک عبارتند از

روش بهره برداری از معدن سنگ نمک

روش تبخیر خورشیدی
روش بهره برداری از گنبدهای نمکی داخل زمین
در روش اول نمک از معادن سنگی که به صورت روباز یا به شکل اطاق و پایه هستند استخراج می شود. سنگ نمک ابتدا طی چند مرحله در سنگ شکن و آسیاب پودر میشود. سپس برای کنترل اندازه ذرات از یک غربال ” الک ” عبور نموده و ذرات درشت آن جدا می شود و به آسیاب بازگردانده شده. محصول بدست آمده با اندازه مناسب در سیلو جمع آوری میشود. عمده ترین اشکال این روش پایین بودن و غیر یکنواخت بودن درجه خلوص نمک و وجود عناصر غیر ضروری و حتی زیان آور آن می باشد.

در روش دوم از چند حوضچه استفاده میشود بدین صورت که آب محتوی نمک به ترتیب وارد چند حوضچه عمیق میشود. این حوضچه جنبه مخزن نگهداری دارد که کار اصلی آن جدا کردن ذرات نامحلول همرا ه با آب دریا است و مقداری از عملیات تبخیر و جداسازی سنگهای آهن نیز در آن صورت می گیرد . اولین تغییرات صورت گرفته تولید کربنات آهن ( II) توسط دی اکسید کربن موجود در آب نمک می باشد، که این نمکها سپس اکسید شده و به اکسید آهن ( III ) هیدراته تبدیل می شوند و بصورت گل لجن زرد رنگ در ته حوضچه اول باقیمانده و آب نمک شفاف به وسیله نیروی ثقل وارد حوضچه بعدی شده و آب نمک تقریباً خالص به حوضچه سوم ارسال و عمل تبخیر تا نشست حدود ۶۵% ادامه خواهد داشت.

در این هنگام تلخ آبه روی نمک که محتوی حدود ۳۰% ترکیبات منیزیم “عمدتا” کلرور منیزیم” است به حوضچه بعدی جهت بازیابی املاح منیزیم و یا به دریا هدایت می شود. محصول استحصال با این روش دارای کیفیت بالائی خواهد بود.

مکانیسم روش بهره برداری از گنبدهای نمکی داخل زمین مشابه روش بهره برداری از معدن سنگ است.

روش های مختلف تصفیه نمک

نمک خام استحصال شده به روش های مذکور طی عملیات خالص سازی تصفیه میشود. سه روش اساسی در ارتباط با این نوع عملیات موجود است:

۱) روش شستشو

۲) روش انحلال و کریستال سازی (تبخیر مصنوعی)

۳) روش شیمیایی

بنیاد علمی کلیه روشهای فوق بر پایه عملیات کریستالیزاسیون نمک استوار است. بدین صورت که درهنگام تشکیل اولیه نمک در اولین مرحله، کربنات کلسیم شروع به کریستالیزه شدن نموده و سپس کلرور کلسیم آمادگی اشباع شدن و کریستالیزه شدن را پیدا می کند. البته کربنات کلسیم به مقدار قابل توجهی تا این مرحله ته نشین گردیده است.

۱- روش شستشو

عملیات شستشو توسط محلول اشباع NaCl نسبتا” خالص انجام میگیرد. ماهیت بکارگیری این عملیات در بالا بردن درجه خلوص نمک است که می توان به درجه خلوص در حدود ۵/۹۹% رسید.

نمکی که جهت انجام فرآیند شستشو وارد سیستم می گردد، متناسب با درصد خلوصی که دارا می باشد باید خرد شود. این مجموعه در صورت نیاز توسط یک دستگاه آسیاب چکشی به اندازه مورد نظر تبدیل شده و سپس در انبار ذخیره می شود. نمک ذخیره شده در انبار توسط یک تسمه نقاله حلزونی منتقل می گردد. نقاله حلزونی در داخل یک محفظه قرار دارد که درعین اینکه نمک به جلو رانده می شود، آب نمک اشباع نیز در مسیر مخالف در حرکت خواهد بود، بطوریکه مخلوط حاصله در انتهای نقاله حلزونی نسبتی در حدود یک قسمت نمک و سه قسمت آب نمک اشباع خواهد بود. مخلوط حاصل در یک تانک واسطه جمع آوری می گردد و سپس توسط پمپ به هیدروسیکلون جهت جداسازی آب ونمک هدایت می شود.

در هیدروسیکلون، بیشترین قسمت آب جدا شده و سپس به یک کلاریفایر هدایت میشود. پس از عبور از کلاریفایر، به منظور ادامه عملیات آبگیری مخلوط بدست آمده به یک سانتریفوژ مداوم هدایت میشود. پس از گذشت مدت زمان معینی از عملیات، در اثر چرخش آب نمک املاح کلسیم و منیزیم محلول در آب نیز به حالت اشباع رسیده و عمل شستشوی نمک متوقف می شود.

دلیل افزودن آب خالص از چندین ناحیه فقط به علت جلوگیری از ایجاد رسوب های ناگهانی در نواحی حساس فرآیند می باشد .

نمکی که پس از عمل شستشو به درصد خلوص مورد نظر میرسد دارای درصد قابل توجهی رطوبت است که راندمان عملیاتی فرآیند را کاهش میدهد. لذا وجود یک سیستم خشک کن ضروری است . برای این کار از کویل های بخار یا مبدل های حرارتی استفاده می شود. جریان هوا توسط یک فن ایجاد شده و از داخل کوره ای عبور نموده و پس از گرم شدن وارد خشک کن میشود. به منظور خشک کردن نمک، ازخشک کن های مداوم استفاده می گردد.

استفاده از بستر شناور نمک و عبور هوای گرم از بین کریستالها بهترین روش با راندمان عملیاتی بالا است. بدین ترتیب نمک از بالا و هوای گرم از پائین، وارد خشک کن شده و با هم تماس حاصل می کنند. نمکها پس از سقوط بر یک صفحه لرزان در اثر وزش هوای گرم کاملاً خشک شده و به کمک حرارت لرزشی به جلو رانده شده، از خشک کن خارج می شوند. جریان هوای گرم نیز پس از طی بستر نمکی از خشک کن عبور کرده و ذرات نمک همراه خود را در یک سیکلون جا گذاشته و از بالای سیکلون توسط مکش فن دیگری، طی عبور از یک فیلتر معمولی به اتمسفر هدایت می شود. نمک بدست آمده دراین مرحله ، وارد آسیاب شده تا به اندازه مش موردنظر خرد شود.

انواع آسیابهای متداول در صنعت نمک عبارتند از :

۱- فکی ؛ ۲- چکشی ؛ ۳- دیسکی ؛ ۴- والس

آسیاب فکی برای خرد کردن اولیه سنگ نمکی است که از معادن استحصال و به کارخانه منتقل می شود. نمک آبی و ذرات خرد شده سنگ نمک که نسبتاً درشت هستند، ابتدا د رآسیاب چکشی «ضربه ای » تا حد ممکن خرد شده، سپس در آسیاب والس کاملاً ریز می شوند.

هزینه استفاده از آسیاب دیسکی بالاتر است. محصول خروجی از آسیاب والس که ابعاد آن دقیقاً تحت کنترل است توسط بالابر دیگری به بالا هدایت می شود و از بالا وارد الک ویبره می شود. پس از دانه بندی دانه های ریز وارد سیلوی موقت شده سپس بسته بندی می شوند.

مزایا و معایب روش شستشو نمک

مزایا:

پائینتر بودن هزینه سرمایه گذاری و ساخت تجهیزات خط تولید، به دلیل سادگی فرآیند تصفیه در مقایسه با سایر روشها

تولید نمک با قیمت تمام شده پایین (سودآوری بیشتر)

معایب:

الف) خالص سازی نسبی و عدم حذف اکثر ناخالصیهای مضر

عدم امکان استفاده از نمک تولید شده در صنایع غذایی و دارویی

عدم امکان صادرات و ورود به بازارهای جهانی به علت پایین بودن درجه خلوص

۲- روش انحلال و کریستال سازی

اساس روش بر پایه تبخیر و در نهایت تشکیل کریستالهای نمک در اثر اشباع شدن آب نمک حاصله است که با استفاده از دوسیستم ظروف تحت خلاء و ظروف باز صورت می گیرد.

درظروف خلاء از تبخیر کننده های چند مرحله ای استفاده میشود، انرژی گرمایی توسط بخار آب تامین می شود. و به ترتیب در هر مرحله فشار داخلی تبخیر کننده کاهش یافته و نهایتا” آب نمک اشباع که در حدود ۲۵% کریستال نمک را نیز به همراه دارد وارد مخزن جداسازی مقدماتی شده و سرانجام توسط یک فیلتر دوار کریستالهای نمک جدا می شوند.

عمل خشک شدن نیز به هنگامی که کیکی روی فیلتر تشکیل می شود با جریان هوای گرم انجام می پذیرد

مزایا و معایب روش انحلال:

مزایا

بر خلاف روش شستشو، امکان جداسازی کامل ترکیبات نامحلول در آب وجود دارد.

در صورت لزوم میتوان از آب دریا برای تولید نمک استفاده کرد.

در این روش قیمت تمام شده نمک تولیدی نسبتا” کم است.

معایب

عدم امکان جداسازی کلیه ناخالصیهای موجود در سنگ نمک

عدم استفاده از نمک تولیدی در صنایع دارویی

مشکلتر بودن طراحی و ساخت بعضی از تجهیزات این روش در مقایسه با روش شستشو

هزینه بالای سرمایه گذاری و ساخت تجهیزات در مقایسه با روش شستشو

۳- روش تصفیه شیمیایی

روش تصفیه شیمیایی که در آن از غشاءهای تبادل یونی نیز استفاده میشود از پیشرفته ترین روشهای تولید نمک در جهان است. در این روش ماده اولیه که همان آب شور دریا است از طریق لوله کشی وارد مخازن ذخیره شده و پس از عبور از فیلتر و جدا شدن خاک و ترکیبات نامحلول در آب، به عنوان خوراک وارد راکتور شیمیایی میشود. پس از تعیین میزان و نوع ناخالصیهای موجود در آب نمک داخل راکتور، مواد شیمیایی مورد نیاز جهت انجام فرآیند به آن اضافه میشود. با انجام واکنشهای شیمیایی، کلیه ناخالصیهای نمک به شکل رسوب از محلول جدا شده و آب نمک خالص به منظور کریستالیزاسیون، به واحد کریستالایزر فرستاده میشود. در ادامه فرآیند، کریستالهای تولید شده پس از عبور از سانتریفوژ و خشک کن آماده بسته بندی میشوند. در این روش انتخاب نوع فرآیند و مواد شیمیایی افزودنی به عوامل متعددی چون تکنولوژیهای موجود در کشور جهت ساخت تجهیزات و قیمت آنها، در دسترس بودن مواد مورد نیاز فرآیند و درصد خلوص و قیمت آنها بستگی دارد.

مزایا و معایب روش تصفیه شیمیایی

مزایا

تولید کلرور سدیم کاملا” خالص

امکان استفاده از نمک تولید شده در صنایع دارویی علاوه بر مصارف خوراکی

امکان صادر کردن محصول به خارج از کشور

امکان استفاده از آب دریا به جای سنگ نمک

معایب

هزینه سرمایه گذاری بیشتر در مقایسه با روشهای قبلی

زمانبر بودن عملیات تصفیه و در نتیجه کاهش میزان تولید نمک

مشکلات مربوط به طراحی و ساخت تجهیزات

وضعیت واحد های در دست احداث تهیه و بسته بندی نمک تصفیه شده

در نمودار زیر تعداد و ظرفیت واحدهای تهیه و بسته بندی نمک تصفیه شده در کشور به تفکیک استان آمده است .

وضعیت واردات و صادرات تهیه و بسته بندی نمک تصفیه شده

با جستجو در اطلاعات گمرک تا امروز تعرفه گمرکی اختصاصی به این محصول اختصاص نیافته لذا میزان واردات و صادرات آن نا مشخص میباشد.

میزان تولید نمک و روند آن در ایران

میزان تولید نمک آبی در ایران حدود ۶۲۵۶۷۳ تن و تولید نمک سنگی ۱۰۶۱۴۳۱ تن در سال است. کل نمک تولیدی در سالهای مختلف در ایران متفاوت می‌باشد. درسال ۱۳۷۴، کل نمک تولیدی حدود ۷۲۱۱۱۰ تن بود. این میزان در سال ۱۳۷۷ به میزان قابل توجهی افزایش داشت (حدود ۱۵۰۰۰۰۰ تن) و در سال ۱۳۷۸ نسبت به سال قبل سیر نزولی داشته است. در سال ۱۳۷۸ کل نمک تولید شده حدود ۱۲۶۳۳۹۷ تن بوده است.

بیشترین مقدار تولید نمک آبی در کشور مربوط به استان خوزستان و کمترین آن مربوط به استان بوشهر می‌باشد. همچنین بیشترین مقدار تولید نمک سنگی در ایران مربوط به استان سمنان می‌باشد.

درخواست خدمات مشاوره سرمایه گذاری

 برای تحقق یک ایده به کسب وکار موفق باید آن را از ابعاد گوناگون مانند بازار، توجیه اقتصادی، شرایط سرمایه گذاری، مدل سازی کسب وکار، زیرساخت های فنی و فرآیند های تولید مورد مطالعه قرار گیرد.
در صورت تمایل به دریافت خدمات (مطالعه فرصت سرمایه گذاری، تحقیقات بازار، طراحی مدل کسب و کار و سیستم سازی کسب و کار) می توانید پرسشنامه درخواست خدمات مشاوره را تکمیل نمایئد و یا با دفتر شرکت تماس حاصل فرمائید.

نکته مهم

این طرح صرفا به عنوان یک ایده سرمایه گذاری مطرح می شود. جداول و نمودارها تقریبی است.

امکان سرمایه گذاری با ظرفیتهای مختلف و به تبع آن سطح سرمایه گذاری کمتر و بیشتر از میزان اعلام شده نیز وجود دارد.

درصورت نیاز به تدوین طرح توجیهی می توانید با شرکت تماس حاصل فرمایید یا فرم اولیه سفارش طرح را تکمیل نمائید.

 

 

درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید: