طرح تولید و بسته بندی علوفه ذرت

ذرت گیاهی است یک پایه بدین معنی که گل های نر و ماده جدا از هم ولی بر روی یکپایه (یک بوته) قرار دارند. گل نر در انتهای ساقه قرار دارد و شاخه های متعددی ایجاد می نماید. هر گل نر یا تاسل در ابتدا ۱۰۰۰ سنبلچه تولید میکند که هر سنبلچه دارای دو گلچه و هر گلچه دارای ۳ پرچم است. دانه گرده در کیسه گرده که در انتهای پرچم است تشکیل میشود دانه های گرده ابتدا از تاسل اصلی آزاد می شوند و سپس به شاخه های منشعب از تاسل اصلی میرسند. دوره آزاد سازی دانه گرده از گل آذین نر ۱۰ـ۷ روز است. هر دانه گرده رها شده فقط زمان کمی (چند دقیقه ای) زنده می ماند.تاسل تولید تعداد زیادی دانه گرده می کند که به وسیله باد به اطراف پراکنده می شوند.

ویژگی های گیاه شناختی ذرت علوفه ای

ساقه آن بندبند، توپر و افراشته بوده و از آن شاخه های جانبی منشعب ذرت گیاهی از تیره گندمیان نمیشود. فاصله گره ها در انواع مختلف حدود ۶ تا ۲۰ سانتیمتر است. ارتفاع ساقه ها از ۳ تا ۵ متر است ولی در شرایط مزرعه ارتفاع ساقه حدود ۲ تا ۳ متر است. ارتفاع بوته ها به گونه ذرت و شرایط محیط رشد آن بستگی دارد.

ضروت و اهمیت کشت ذرت علوفه ای

ذرت علوفه ای از محصولات مهمی است که به عنوان خوراک دام به ویژه گاو و گوسفند مطرح است، بنابراین، کمیت (مقدار علوفه) و کیفیت (درصد پروتئین، نشاسته، مواد معدنی) علوفه آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. گیاه ذرت مواد قندی و نشاسته زیادی دارد و عملکرد علوفه ذرت به ۸۰ تا ۱۰۰ تن در هکتار میرسد. این گیاه یکی از بهترین گیاهان برای تولید علوفه سبز است. ذرت علوفه ای، علوفه بسیار خوش خوراکی جهت گاو و گوسفند است و شرایط مکانیزاسیون را به خوبی می پذیرد. این نوع ذرت دارای مقادیر زیادی مواد معدنی نیتروژن، فسفر، پتاسیم و کلسیم است و به آسانی هضم شده و سیلوی آن برای دامهای پرواری مخصوصا مناسب ترین خوراک است. دارد. متوسط قطر ساقه در ناحیه طوقه، حدود ۳ سانتیمتر بوده و دارای ۸ تا ۱۵ میان گره است. تعداد برگهای ذرت ۸ تا ۴۸ عدد و بهطور متوسط۱۲ تا ۱۸ عدد است. در ارقام زودرس تعداد برگ ۶ تا ۸ و در ارقام دیررس تا ۴۸ عدد متغیر است. هر برگ دارای غالف و پهنک است که غالف میان گره ساقه را در بر میگیرد. ذرت دارای ریشه های قوی، انبوه اما سطحی است.

ریشه های دائمی یا تاجی

این نوع ریشه ها در نزدیکی سطح خاک به وجود می آیند و حدود ۲ تا ۲/۵ متر به سمت پایین و ۱ تا ۱/۵ متر به اطراف نفوذ میکند

ریشه های محافظ یا نگهدارنده

این ریشه ها از دومین تا هفتمین گره ساقه که در باالی سطح خاک قرار دارند به وجود می آیند به همین دلیل به آنها ریشه های هوایی نیز گفته می شوند و تعدادی از آنها در خاک فرو می روند. این ریشه ها از نظر فیزیکی سبب استقرار بهتر گیاه در خاک می شوند.

شرایط محیطی مناسب رشد و نمو ذرت علوفه ای

وجود تنوع زیاد در گیاه ذرت، از نظر گروه رسیدگی (از خیلی زودرس تا خیلی دیررس) امکان رشد آن را در محدوده وسیعی از شرایط اقلیمی فراهم آورده است. بر این اساس امکان کاشت این گیاه در سراسر کشور ما وجود دارد.

(دما حرارت)
ذرت گیاه مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است. در تمام مراحل رشد، مخصوصا در مرحله گیاهچه ای نسبت به سرما حساس است. حرارت یکی از عوامل اصلی محدودکننده رشد و نمو این گیاه است. درجه حرارت زیاد و کاهش رطوبت نسبی هوا در مرحله گرده افشانی آثار نامطلوبی بر عمل گرده افشانی و لقاح دارد و در نهایت سبب کاهش عملکرد دانه میگردد. وقتی میانگین درجه حرارت روزانه در طول فصل رشد بیشتر از۲۰ درجه سلسیوس باشد ارقام زودرس به مدت ۸۰ تا ۱۱۵ روز و ارقام متوسط رس تا دیررس به مدت۱۲۰ تا۱۴۰ روز زمان برای رسیدن دانه نیاز دارند. وقتی ذرت به عنوان علوفه کشت می شود. طول دوره رشد به مدت ۱۵ تا ۲۰ روز کوتاه تر میشود.

رطوبت
رطوبت یک عامل مهم در زراعت ذرت است. ذرت در رابطه با تولید ماده خشک نسبت به سایر گیاهان زراعی به آب متری احتیاج دارد. در پارهای از مراحل رشد از جمله گسترش سریع برگها، گرده افشانی و پر شدن دانه، که مصادف با ماه های گرم تابستان است گیاه به آب بیشتری نیاز دارد. به علت زیاد بودن سطح برگ در ذرت، مقدار فتوسنتز و همچنین تبخیر و تعرق افزایش یافته و در نتیجه مجموع آب مصرفی آن افزایش می یابد. در ذرت، نسبت ماده خشک تولیدی به ازای هر ۱۰۰۰ واحد آب مصرفی، حدود ۸۸/۲ کیلوگرم بر مترمکعب است. بنابراین ذرت از گیاهان با کارایی باال در مصرف آب بعد از سورگوم (۶۴/۳ )و ارزن (۴۶/۳ )است.

نور
ذرت از نظر طول روز بیتفاوت تا روزکوتاه است. میزان رشد ذرت نهتنها به طول روز بلکه بهشدت و کیفیت نور نیز بستگی دارد. در روزهایی کوتاه و نور شدید ارتفاع بوته و تعداد برگهای ذرت کاهش مییابد و باللها در گره های پایینتر ساقه تشکیل میشوند.

خاک مناسب
کاشت ذرت در خاک هایی که دارای عمق کافی، نرم، قابل نفوذ با اسیدیته بین ۶ تا ۷ باشند، نتیجه مطلوبی داشته و محصول قابل توجهی تولید می نماید. ذرت به رطوبت اضافی خاک (ماند آبی) بسیار حساس بوده و به همین دلیل مزارع باید از زهکشی مناسبی برخوردار باشند. از نظر شوری خاک، ذرت در خاک هایی با دامنه شوری ۱ تا ۴ میلی موس بر سانتیمتر رشد میکند. در خاکهایی با شوری باالتر از ۴ میلی موس بر سانتیمتر باید میزان بذر را افزایش داد. در خاک هایی با شوری بالاتر از ۶ میلی موس بر سانتیمتر، کشت ذرت اقتصادی نیست.

آبیاری
یکی از مسائل مهم و قابل توجه در مورد ذرت تامین آب و مراحل مختلف آبیاری این گیاه است. مقدار آب و مراحل آبیاری به شرایط جوی محیط، بافت خاک و مقدار رطوبت موجود در خاک بستگی دارد، و با در نظر گرفتن درجه حرارت محیط، ۷ تا ۱۲ روز یکبار باید ذرت را آبیاری نمود. تشنگی گیاه موجب کاهش عملکرد می گردد.

مهمترین مراحل آبیاری ذرت علوفه ای

۱. مرحله جوانه زدن
۲. مرحله ساقه رفتن
۳. مرحله پیدایش گل نر
۴. مرحله پیدایش گل ماده
۵. مرحله تشکیل دانه ها
۶. مرحله شیری شدن دانه ها

آماده سازی بستر کاشت ذرت علوفه ای

با توجه به اینکه کاشت ذرت علوفه ای در مناطق مختلف هم در بهار و هم در تابستان امکانپذیر است، بنابراین آماده سازی بستر کاشت برای دو زمان کاشت بیان شده به طور جداگانه توضیح داده میشود.

آماده سازی بستر جهت کشت بهاره

به منظور کاشت بهاره اقدامات جهت آماده سازی بستر از پاییز سال قبل آغاز میشود و این اقدامات شامل موارد زیر است.
۱. زیرشکنی به عمق ۵۵ سانتیمتر. (در صورت نیاز, هر چهار سال یکبار).
۲. (پخش کود دامی )یا کشت کود سبز
۳. خاک ورزی اولیه در پاییز در شرایط مناسب رطوبتی
۴. پنجه غازی در فواصل بارندگیها ( برای کنترل علفهای هرز با توجه به شرایط)
۵. دیسک در اوایل بهار
۶. تسطیح
۷. پخش علفکش پیش از کاشت در صورت توصیه کارشناس
۸. اختلاط سم یا خاک با اجرایی دیسک سطحی

آماده سازی بستر و کاشت بذر درکشت تابستانه

۱ .قبل از شخم با استفاده از خردکن ها (دیسک، روتیواتور، س کیلوتیلر ) بقایای محصول قبلی خرد می شود تا در عملیات تهیه بستر و کاشت بذر مشکل ایجاد نشود. استفاده از ماشین های خاک ورزی مانند چیزل پکربرای دفن بقایا قابل توصیه است. در هر صورت حفظ بقایا برای افزایش ماده آلی خاک و حاصل خیزی خاک الزامی است .
۲. شخم عمیق با گاوآهن برگردان دار به عمق ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر در صورت عدم دسترسی به ماشین های خاک ورز حفاظتی.
۳. ایجاد شیار به منظور آبیاری زمین (هیرم کاری)
۴ .اجرای دیسک با دنباله ماله پس از گاورو شدن زمین

کاشت ذرت

انتخاب بذر
با توجه به نقش و اهمیت بذر در عملکرد و کیفیت محصول به ویژه در ذرت که ارقام هیبرید مورد کاشت قرار میگیرند، بایستی بذرها را از مراکز معتبر با شناسنامه یا همان برچسب گواهی شده خریداری نمود. نوع بذر یا رقم انتخابی بایستی با زمان کاشت، شرایط منطقه و هدف از تولید مطابقت داشته باشد. درجه خلوص و درصد جوانه زنی بذرهای هیبریدی که برای کشت ذرت مورد استفاده قرار میگیرند باید به ترتیب حداقل ۹۸ و ۹۰ درصد باشد.

تراکم بوته
انتخاب تراکم مناسب با توجه به شرایط اقلیمی هر منطقه و رقم مورد نظر، یکی از عوامل مهم برای تولید زراعت ذرت است. دستیابی به توان ذاتی گیاه، با تأمین رطوبت و تنظیم تراکم و آرایش گیاهی مناسب در واحد سطح امکانپذیر است. در مزارعی که تراکم بوته کافی نیست، خسارت نه تنها ناشی از کاهش تعداد بوته ها، بلکه در اثر توزیع غیریکنواخت بوته ها نیز ایجاد میشود. بین تراکم بوته و عملکرد ذرت رابطه مستقیمی وجود دارد. افزایش تعداد بوته در یک مساحت مشخص موجب می شود که حجم خاک کمتری در اختیار هر یک از گیاهان قرار گیرد. این کاهش حجم، بیان کننده کاهش میزان آب و مواد غذایی است که در اختیار گیاه قرار میگیرد. همچنین افزایش تراکم موجب کاهش عبور نور به بخش پایین میگردد. در نتیجه رقابت بین بوته ها جهت دریافت نور، باعث می شود که برگهای پایینی، سریعتر به پیری رسیده و ریزش نمایند. تراکم بوته باید بر اساس گروه رسیدن هیبرید و تاریخ کاشت توصیه شده در هر منطقه تعیین شود. ۷۰ تا ۷۵ سانتیمتر و فاصله روی ردیف ۱۵ ،۲۰ و ۲۵ سانتیمتر در نظر فاصله ردیف در ذرت معمولا می گیرند محققان نشان داده اند که با تغییر فاصله ردیف ها پایینتر از ۷۵ سانتیمتر عملکرد علوفه بیشتر میشود. با این وجود ارقام هیبرید در تراکم های یکسان عملکرد متفاوت دارند و برای هر رقم هیبرید بایستی به تراکم توصیه شده آن در برچسب روی کیسه بذر توجه نمود.

روش های کاشت ذرت

کاشت ذرت به صورت مکانیزه و با بذرکار پنوماتیک ذرت انجام می شود. اما با توجه به شرایط منطقه رشد روش های زیر نیز در کشت ذرت انجام میشود.

۱. کاشت ذرت به صورت جوی و پشته
در این روش بذرهای ذرت روی پشته کاشته می شوند و شیار زن نیز با ایجاد شیار مناسب به عمق ۲۵ سانتیمتر شرایط را برای آبیاری فراهم میکند.

۲. روش کاشت در بقایا
در این روش با استفاده از بذر کارهای مناسب بذر ذرت به صورت ردیفی با فاصله ردیف ۸۰ تا ۹۰ سانتیمتر و فاصله روی ردیف ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر در تراکم های مختلف با توجه به هدف (علوفه ای و دانه) کاشته می شوند. بقایای گیاه قبلی سبب کاهش دما در خاک میشوند و به همین دلیل در این روش دست نخورده باقی می ماند و فعالیت های بیولوژیک در لایه سطحی خاک نسبت به روش قبل افزایش می یابد.

۳. کشت نشایی
در این روش کاشت پس از آماده سازی زمین و تسطیح آن به منظور سادگی در آبیاری و استقرار بوته ذرت از نوار تیپ برای آبیاری استفاده مینمایند. نشاها با استفاده از نشاکار کاشته میشوند و بالفاصله اقدام به آبیاری با نوار تیپ می نمایند.

۴. کاشت در کف جوی
در این روش کاشت به منظور فرار از شوری به ویژه در اوایل فصل رشد بذرها در کف جوی کاشته می شوند و پس از استقرار (۵ـ۴ برگه شدن) و رسیدن ارتفاع بوته ها به ۳۰ـ۲۵ سانتیمتر با دستگاه کولتیواتور پشته ها تخریب میشوند و به جای آنها جوی ایجاد میگردد. در برخی از مناطق ذرت تا زمان برداشت در کف جوی باقی میماند.

۵. کاشت دو یا چند ردیف روی پشته
در این روش عرض پشته ها را ۱/۵متر در نظر میگیرند و دو ردیف ذرت با فاصله ۷۰ سانتیمتر کاشته می شوند. در این روش رقابت ذرت با علف های هرز بیشتر است و امکان استفاده از نور نیز نسبت به روش های با فاصله ردیف بالای ۷۰ افزایش می یابد. برخی از کشاورزان با توجه به امکانات و بنیه مالی خود روی هر پشته و بین دو ردیف نوار تیپ پهن می نمایند و آبیاری به صورت نواری انجام می شود و جوی های ایجاد شده در مواقع وجود آب کافی مورد استفاده قرار می گیرند.

۶. کاشت روی زمین مسطح
در این روش بعد از عملیات آمادهسازی زمین(هیرمکاری) و تسطیح خاک، خیش های بذرکار را جدا میکنند و ردیف های با فاصله ۷۰ تا ۷۵ سانتیمتر کاشته میشوند سپس نوارهای تیپ روی سطح مسطح پهن میشوند و اقدام به آبیاری می نمایند.

معرفی کد آیسیک مرتبط با صنعت طرح تولید و بسته بندی ذرت علوفه ای

۱. بذر ذرت علوفه ای : ۰۱۱۱۵۱۲۳۵۱

جدول موازنه صادرات و واردات طرح تولید و بسته بندی ذرت علوفه ای

وضعیت واردات و صادرات طرح تولید و بسته بندی ذرت علوفه ای

در نمودار زیر وضعیت واردات و صادرات تولید و بسته بندی علوفه ذرت در کشور به تفکیک سال آمده است .