طرح تولید و کاشت هندوانه دیمی

هندوانه گیاهیست یکساله و علفی و خزنده است. که طول شاخه‌های خزنده آن شاید به ۴ تا ۵ متر هم برسد. هندوانه جز گیاههان خانواده کدوییان است. خاک و کود: گفتنی است.
با روش‌های جدیدی که در کشت دیم هندوانه در برخی از مناطق کشور ایجاد شده است، می‌توان این محصول آب‌بر را با کمترین میزان مصرف آب تولید نمود. بررسی‌ها نشان می‌دهد امکان برداشت ۳۰ تا ۳۵ تن هنداونه در هر هکتار از طریق کشت دیم، در مناطق مختلفی از کشور وجود دارد.
هندوانه یکی از محصولاتی است که مصرف آب مجازی نسبتاً بالایی را به خود اختصاص می‌دهد، به طوری که برای تولید هر کیلو هندوانه که به عنوان یکی از محصولات پر آب کشاورزی محسوب می‌شود، به طور میانگین ۳۰۰ لیتر آب استفاده می‌شود.
هر چند صادرات این محصول نسبت به سال‌های قبل کاهش یافته اما کارشناسان معتقدند دولت و سایر ارگانهای کشور باید با ممنوعیت تولید این محصول در کشور و جلوگیری از فشار مضاعف بر ذخایر و منابع آب کشور از این طریق که اتفاقاً در اکثر سفره‌های زیرزمینی با بیلان منفی روبروست، به سمت واردات این محصول و سایر محصولات کشاورزی آب‌بر بروند.
مشخصات
نام هندوانه
نام لاتین Watermelon
نام علمی Citrullus Lanatus
تیره Curbitaceae

شرح مختصر از فرآیند طرح تولید و کاشت هندوانه دیمی

برای پرورش هندوانه دیم، زمین‌های شنی و رسی است. هندوانه را در خاک‌های مختلف می‌شود کاشت اما خاک سبک و حاصلخیز را بیشتر می‌پسندد. و کود دامی برای تولید هندوانه فوق العاده مفید است. مقدار کود دامی در هکتار برای هندوانه ۱۰ تا ۵ تن در هکتار می‌باشد. این گیاه نسبت به سرما حساس بوده و مانند سایر گیاهان خانواده کدوییان احتیاج به دوره رشد طولانی و گرم دارد. بذر هندوانه در دمای ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتیگراد جوانه زده و سبز می‌شود و همچنین بوته هندوانه برای رشد اولیه خود احتیاج به گرما و رطوبت کافی دارد و به روش کپه‌ای و جوی و پشته کشت می‌شود.

نحوه کاشت هندوانه دیمی

برای کاشت هندوانه زمین را در پاییز سال قبل کشت زده و آن را به حال خود باقی می‌گذراند. کلوخ‌های حاصل از شخم در فصل زمستان توسط سرما و یخبندان پوک شده و در بهار قبل از کشت زمین را با کولتیواتور پنجه غازی و یا شش خیش زده تا خاک کاملاً نرم شود و بعد اقدام به کاشت می‌کنند. بوته هندوانه برای رشد اولیه خود احتیاج به گرما و رطوبت دارد. بنابر این زمانی که زمین هنوز گرم نشده است می‌بایست از کشت بذر خود داری کرد. در این نوع کشت به صورت دیم است، زمین را به جوی و پشته در آورده و فاصله جوی‌ها به ۳ تا ۴ متر می‌رسد. و فاصله بین بوته‌ها در حدود ۹۰ تا ۱۲۰ سانتی متر می‌باشد. و این نوع فاصله باعث شده که از آب به صورت بهینه استفاده شود. بذر هندوانه را به مستقیم در زمین اصلی می‌کارند، داخل زمین گودال‌های به عمق ۱۰ سانت حفر می‌کنند تا به خاک مرطوب برسند بذر را که قبلاً خیسانده شده است را در گودال قرار داده و روی آن را با خاک مرطوب می‌پوشانند. هندوانه در مناطقی که فصل طولانی گرما دارند بهترین نتیجه را می‌دهد، از اوایل اردیبهشت تا اواخر اردیبهشت می‌توان به کشت آن اقدام کرد. در اوایل کاشت هندوانه باید جایش گرم باشدبنا بر این وجود هوای خنک با بارندگی زیاد در اوایل کاشت موجب دیر جوانه زدن آن می‌شود. طول دورهٔ رشد آن ۹۰ تا ۱۰۰ روز است.

وضعیت کاشت هندوانه دیمی در جهان

این واقعیت وجود دارد که چند سال دیگر کشور کانادا از محل صادرات آب به چنان سود کلانی دست می‌یابد که هیچ‌کدام از کشورهای نفت‌خیز در دهه‌های متمادی صادرات نفت نتوانسته‌اند به آن دست یابند، شاید اکنون و در شرایطی که تنها درباره بحران آب هشدار داده می‌شود دور از ذهن باشد. با وجود این، به نظر می‌رسد وقت آن رسیده است که هشدارها را جدی بگیریم. جنگ جهانی سوم بر سر آب است و کشور ما در سال‌های اخیر با تنش شدید آبی روبه‌رو بوده است. با وجود این، در عملکردی عجیب، بعد از نفت مهم‌ترین کالاهای صادراتی ما محصولات کشاورزی هستند که برای به عمل آوردن آنها آب فراوانی صرف می‌شود. گندم و هندوانه تولیدی در ایران که آن‌قدرها هم قیمت و سود ندارد در حالی به کشورهای دیگر صادر می‌شود که آبی که برای به عمل آوردن آنها صرف می‌شود خسارتی میلیاردی به بار می‌آورد.
دنیای جدید که آن را با باز بودن درهای کشورهای مختلف به روی همدیگر برای واردات و صادرات می‌شناسیم نظریه تولید همه محصولات در یک کشور را باطل کرده است. به صرفه آن است که یک کشور برخی محصولات را وارد و برخی دیگر را صادر کند. بررسی اطلاعات گمرک ایران نشان می‌دهد که طی یک سال گذشته ایران از ۱۳۷ کشور دنیا واردات داشته است و به ۱۵۹ کشور نیز کالا صادر کرده است. در بین کالاهای وارداتی دانه سخت گندم در صدر وارداتی‌ها با دو میلیون و ۱۴۳ هزارتن به ارزش ۷۵۱ میلیون دلار قرار دارد و در رتبه‌های سوم تا هفتم نیز به‌ترتیب برنج، دانه ذرت دامی، کنجاله سویا، شکر تصفیه نشده و روغن خام سویا جای گرفته است. بر اساس آمار گمرک در سه‌ماهه امسال ۲۵ میلیون و ۵۱۸ هزارتن کالا به ارزش ۱۱ میلیارد و ۸۵۹ میلیون دلار صادر شده است که از نظر وزن نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته ۱۶/۶۷ درصد و از لحاظ ارزش ۲۰/۵۳ درصد افزایش داشته است. اما روند واردات کشور با سرعت قابل ملاحظه‌تری رو به افزایش بوده است به‌طوری که در مدت مورد اشاره ۹ میلیون و ۷۵۵ هزار تن کالا به ارزش ۱۲ میلیارد و ۳۸۶ میلیون دلار به کشور وارد شده که نسبت به مدت مشابه سال ۹۲ از نظر وزن ۴۸/۱۰ و از حیث ارزش ۳۵/۶۳ درصد رشد یافته است.

کاشت و تولید هنداونه دیمی با آب باران

در بین تپه‌های شنی برخی از مناطق کشور، به عنوان نمونه آران و بیدگل استان اصفهان چاله‌هایی وجود دارد که هندوانه در آن هیچ گاه آبیاری نمی‌شود و دلیل آن بالا بودن سطح آب زیرزمینی در این مناطق است؛ به طوری که با کندن چاله‌هایی به عمق حدود سه متر به آب دست یافته می‌شود و کشاورزان از ۳۰۰ سال پیش تاکنون با کندن چاله‌هایی به مساحت ۵۰۰ مترمربع تا یک هکتار، به کشت هندوانه دیم در این مناطق می‌پردازند. این چاله‌ها که در اندازه‌های مختلف ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ متر مربعی در دل کویر واقع شده است، هم ویژگی خاصی از منظر کشاورزی دارد و هم موجب جذب گردشگران داخلی و خارجی شده است؛ به طوری که در حال حاضر از ۲۰۴ چاله مفروض، ۱۰۳ چاله در این مناطق به کشت هندوانه دیم اختصاص دارد که این چاله‌ها با کاربری کشاورزی دیم و با بهره گیری از ذکاوت ساکنان این منطقه در گذشته‌های دور ایجاد شده است. آب بیشتر هندوانه‌های تولیدی در این چاله‌ها، قند بسیار پایین‌تر از هندوانه‌های معمولی و مناسب بودن برای برخی از بیمارهای خاص مانند دیابت و دستگاه گوارش، از جمله ویژگی‌های خاص هندوانه‌های دیم تولیدی در این مناطق است.