طرح ذخیره و صادرات گاز ال پی جی

گاز مایع یا ال‌پی‌جی (به انگلیسی: Liquefied Petroleum Gas) به دو گاز هیدروکربنی بوتان و پروپان یا ترکیب آنها گفته می‌شود که در حالت مایع نگه داشته می‌شوند. معمولاً مقادیر کمی از ترکیباتی چون پروپیلن و بوتیلن نیز در گاز مایع موجود است. گاز مایع بیشتر برای کاربردهای گرمایشی و به عنوان سوخت وسایل نقلیه استفاده می‌شود. همچنین در ساخت افشانه‌ها و به عنوان گاز خنک‌کننده در وسایل سرمازا همچون یخچال و فریزر نیز استفاده می‌شود. ال‌پی‌جی در پالایشگاه محصول فرعی تصفیه گاز طبیعی و پالایش نفت خام است. ارزش حرارتی گاز مایع ۴۶٫۱ مگاژول/کیلوگرم است که بالاتر از بنزین و نفت کوره است و در وزن مساوی انرژی بالاتری تولید می‌کند اما ارزش حرارتی آن در حجم مساوی کمتر است چون گاز است و تراکم کمتری دارد. هر لیتر گاز مایع ۵۰۰ تا ۵۸۰ گرم و هر لیتر بنزین ۷۱۰ تا ۷۷۰ گرم وزن دارد. این گاز در دمای ۲۱ درجه سلسیوس تحت فشار حداکثر ۸ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع به مایع تبدیل می‌شود؛ و در زمان تولید فاقد رنگ و بو و حتی مزه است که برای ایمنی بیشتر به آن ترکیبات گوگرد دار به نام مرکاپتان (که شامل اتیل مرکاپتان و متیل مرکاپتان) اضافه می‌شود. ططال‌پی‌جی را نباید با ال‌ان‌جی (گاز طبیعی مایع‌شده) اشتباه گرفت. ال‌ان‌جی در واقع همان گاز طبیعی (عمدتاً متان و اتان) است که برای حمل‌ونقل راحت‌تر و مقرون به صرفه تر به صورت مایع درمی‌اید. سی‌ان‌جی نیز گاز طبیعی است که فشرده شده تا حجم کمتری را اشغال کند.

کاربرد گاز ال پی جی

خانه‌ها جهت اجاق گازها و وسایل گرمایشی
کارخانه‌ها جهت سوخت کوره‌ها و مشعل‌ها (و در بعضی از آنها جهت سوخت دوم)
آشپزخانه‌های صنعتی و تجاری
سیستم جرقه زن (IGNITION) توربین‌های گازی در نیروگاه‌های سیکل ترکیبی
سوخت دوم برای خودروها

موقعیت ایران در تولید گاز

ایران پس از روسیه، دومین کشور از لحاظ دارا بودن ذخایر گازی می‌باشد . میزان ذخایر گازی اثبات شده ایران تا سال ۲۰۰۵ ، ۵/۲۷ تریلیون متر مکعب بوده است که معادل ۱۶٪ کل ذخایر جهان می‌باشد. هم‌اکنون ایران بیشتر از ۴۲۴ میلیون متر مکعب گاز در روز برای واحدهای پتروشیمی، نیروگاه‌ها، صنایع داخلی، تزریق به چاه‌های نفت، مصارف خانگی و صادرکردن به کشورهای همسایه و بازارهای بین‌المللی تولید می‌کند.اما شرکت نفتی «بریتیش پترولیوم» برای نخستین بار در چند دهه اخیر برآورد خود از ذخایر گاز طبیعی در جهان را کاهش داد و ایران را در رتبه نخست کشورهای صاحب ذخایر گازی در جهان قرار داده است. این شرکت در شصت و دومین گزارش سالانه خود با نام «مرور آماری انرژی جهان در سال ۲۰۱۳»، ایران را با ۳۳.۶ تریلیون مترمکعب ذخایر گازی در رتبه نخست کشورهای دارنده ذخایر گازی جهان قرار داد. بر اساس این گزارش، ایران با جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی به ویژه در میدان گازی پارس جنوبی، تلاش کرده است تا تولید گاز خود را افزایش دهد . پارس جنوبی بخشی از میدان‌های گازی بزرگ مشترک میان ایران با قطر است. این میدان گازوسعتی برابر با ۹۷۰۰ کیلومترمربع دارد که ۳۷۰۰ کیلومترمربع از آن در آب‌های ایران و ۶۰۰۰ کیلومترمربع آن در آبهای قطر قرار دارد . بعلاوه شرکت ملی گاز ایران در ماه می اعلام کرد که ظرفیت پالایش گاز طبیعی این کشور به یک میلیارد مترمکعب در روز در ۲ سال گذشته افزایش خواهد یافت .بریتیش پترولیوم برآورد ذخایر گازی روسیه را از ۴۴.۶ تریلیون مترمکعب در سال گذشته به ۳۲.۹ تریلیون مترمکعب کاهش داد. همچنین ذخایر گازی اثبات شده جهانی تا پایان سال ۲۰۱۲ را ۱۸۷.۳ تریلیون مترمکعب برآورد کرد.

وضعیت صادرات گاز ال پی جی

گاز ال پی جی جهت صادرات به کردستان ، افغانستان، پاکستان برای مصرف در گرمایش و پخت و پز خانه و نیروگاه ها
حدود ۳۱ میلیون تن محصول پتروشیمی و فرآورده پلیمری در ایران تولید شده است، در این مدت میزان تولید محصولات پتروشیمی نسبت به ظرفیت اسمی ٧۴ درصد و نسبت به مدت مشابه سالهای قبل سه درصد افزایش داشته است. پیش بینی می شود تا پایان سال جاری حدود ۴۶ میلیون تن انواع محصول پتروشیمی در کشور تولید و عرضه شود، قطعا تا پایان سال جاری یک رکورد جدید در تولید محصولات پتروشیمی در کشور به ثبت خواهد رسید. نیروگاه عراق از گاز ایران استفاده می‌کند و روشنایی عراق تا حد زیادی منوط به گاز ایران است. به ‌طور کلی از ابتدای سال تا‌کنون یک و نیم میلیارد مترمکعب گاز به بغداد صادر شده است. ایران مشکلی در دریافت پول گاز صادراتی از ترکیه، عراق و نه هیچ کشور دیگری ندارد، درمورد تاثیر تحریم‌ها روی صادرات گاز، گاز یک موضوع محیط زیستی است و هیچ کشوری نمی‌تواند گاز را تحریم کند.نگاه به نفت نگاه اقتصادی است اما نگاهی که به گاز وجود دارد هم اقتصادی و هم محیط زیستی است. زیرا هرجا گاز باشد سوخت میان تقطیر مصرف نمی‌شود و همه دنیا علاقه‌مند هستند در نیروگاه‌ها از سوخت گاز طبیعی استفاده کنند.

وضعیت تولید گاز در ایران

روزانه ۵۷ میلیون مترمکعب گاز از ایران به سایر کشورها صادر میشود. پتانسیل صادراتی گاز ایران حدود ۷۰ تا ۷۵ میلیون مترمکعب در روز است. اما ترکیه در این فصل به خاطر شرایط آب و هوایی گاز ‌کمتری دریافت می‌کند. بسیاری از کشورها علاقه‌مند هستند از ایران گاز وارد کنند و در آینده این پتانسیل وجود دارد. صادرات گاز به نقاط دیگر عراق هم مطرح است. همسایه‌ها برای ما در اولویت هستند. البته فروش گاز مایع با تنش‌هایی که ایجاد شد نیاز به محافظه‌کاری دارد.

مزایای گاز ال پی جی

مل در دسترس بودن ( درکشورهای تولید کننده)، ایمنی، نیاز به تغییرات جزیی در موتور LPG مزایای خودروها و بازدهی مناسب سوخت می باشد. جهت مایع نمودن، این گاز در فشار حدود ۸ تا ۰۱ اتمسفر در مخازن فلزی با استحکام مناسب ذخیره می شود. چون این مخازن مجهز به شیر قطع جریان در صورت نشت از خطوط انتقال سوخت هستد استفاده از آنها ایمن تر از بنزین می باشد.

معایب گاز ال پی جی

کمتر است، لذا مخزن سوخت باید دارای محتوای انرژی LPG در مقایسه با بنزین بزرگتر از مخزن بنزین بوده و بعلت اینکه مخزن تحت فشار می باشد سنگین تر خواهد بود و هزینه در ۱۰۰۰ دلار LPG گرانتر از خودروهای بنزینی می باشد. البته قیمت بین ۲۰۰۰ دلار LPG خودروهای با سوخت سطح جهانی تقریبا” مشابه قیمت بنزین است. با توجه به اینکه گاز مایع بعنوان محصول فرعی پالایشگاههای گاز و نفت تولید می شود لذا فراوانی منابع آن کاملاً محدود است. لذا بعنوان راه حل اساسی در کاهش الودگی و جایگزینی سوخت در بسیاری از نقاط جهان نمی تواند مطرح باشد. به لحاظ ایمنی، چون گاز پروپان سنگین تر از هواست در صورت نشت، بصورت لکه روی سطح زمین باقی مانده و در آبهای زیرزمینی نیز نفوذ می کند. امکان شعله ور شدن آن روی سطح زمین نیز هست. لذا از صورت گیرد. LPG این حیث باید در حمل و نقل و حین استفاده، نهایت دقت در جلوگیری از نشت ۵۱ درصد و عدم از سایر معایب این سوخت می توان به افت قدرت موتور در موتورهای تبدیلی به میزان توانائی مناسب موتور در عبور از سربالائی ها اشاره نمود.

معرفی کد آیسیک مرتبط با صنعت تولید گاز ال پی جی

۱. گاز مایع شده ال پی جی : ۲۳۲۰۴۱۲۳۰۶

وضعیت واحد های فعال تولید گاز ال پی جی

در نمودار زیر تعداد و ظرفیت واحدهای تولید کننده گاز ال پی جی در کشور به تفکیک استان آمده است .