طرح پرورش شاهین

پرندگان شکاری پرندگانی هستند که غذای خود را از راه شکار کردن به هنگام پرواز به دست می‌آورند. آن‌ها از حس بینایی خود برای پیدا کردن مهره‌داران کوچک و دیگر پرندگان در هوا بهره می‌گیرند. اگرچه بسیاری از پرندگان از جانوران ریزتر از خود تغذیه می‌کنند، تنها بعضی تیره‌های آنان با نام «شکاری» خوانده می‌شوند. این پرندگان دارای چنگال و منقار قوی هستند تا بتوانند گوشت را از هم بدرند. از آنجا که آن‌ها در بالای هرم غذایی قرار می‌گیرند، نگرانی‌های گوناگونی در زمینه حفاظت از بقایشان وجود دارند.
پرنده شکاری شاهین با اندازه متوسط به شمار می رود .طول بدن آن ۳۸ تا ۵۳ سانتی متر و فاصله دو سر بال های آن حدود یک متر است . پرنده نر حدود ۵۷۵ ت ا۷۱۰ گرم وزن دارد و پرنده ماده به طور قابل توجهی از نر بزرگ تر است. وزن پرنده ماده بین ۹۱۰ تا ۱۱۹۰ گرم می باشد. برخی از انواع این پرنده از نوع مهاجرت کننده هستند . شاهین عموما در نواحی کوهستانی اطراف رودخانه ها و اکنون به صورت قابل ملاحظه ای در محیط های شهری نیز دیده می شود. این پرنده در تمام نقاط جهان و در تمام کشور ها به جز قطب جنوب دیده می شود. شاهین زیرگونه های زیادی دارد.
نوعی از آن ساکن اوراسیای غربی است و غیر مهاجر می باشد. یک گونه از آن در نواحی کوهستانی دیده می شود . در گذشته این گونه در آمریکای شمالی دیده می شد ولی امروزه در سایر نقاط نیز تعداد آنها رو به فزونی است. گونه ای از آن ساکن جنوب اروپا است. این گونه نسبت به سایر گونه ها کوچکتر است . گونه دیگر ساکن مناطق نیمه جنگلی اوراسیا است و از اندازهای ذکر شده قدری بزرگ تر است .این گونه از نوع مهاجر است و زمستان ها را در آفریقا می گذارند. یک زیر گونه دیگر در نواحی شمال شرق اقیانوس آرام دیده می شود که از نوع غیر مهاجر است. یک گونه نیز در قطب شمال دیده می شود که از نوع مهاجر است و زمستان ها را در آمریکای جنوبی می گذارند. به طور کلی می توان گفت که شاهین های مناطقی با زمستان های ملایم از نوع غیر مهاجر هستند. مخصوصا نوع نر که در محدوده تولید مثل باقی می ماند .

ویژگی های شاهین

شاهین دارای قرنیه‌ای سیاه رنگ و پرهایی طوسی رنگ است. زیر گلو وزیر شکمش دارای خالهای تیره است. نر این پرنده قدری کوچک‌تر از ماده است. شاهین دارای ۱۵ مهره‌های گردنی می‌باشد و می‌تواند گردن خود را ۱۸۰ درجه بچرخاند. او تنها به دلیل جایگیری چشمهایش دارای شعاع دید حدود ۲۲۰ درجه بدون گردش گردن هست. شاهین معمولی با داشتن سرعت ۳۸۹ کیلومتر در ساعت سریعترین حیوان زمین می‌باشد. شاهین به پرندگان به اندازه خود و گاه بزرگتر از خود نیز حمله می‌کند و بسیاری از آن‌ها را شکار می‌کند.

تغذیه شاهین

عمده غذای اصلی شاهین ها را پرندگانی مثل کبوتر پرندگان آواز خوان و مرغابی تشکیل می دهد ولی بعضا پستانداران کوچک مثل خفاش ها خرگوش و.. را نیز شکار می کنند. حشرات و خزندگان جزء کوچکی از منبع غذایی آنها را تشکیل می دهد. شاهین هایی که در محیط های شهری زندگی می کنند . عموما از کبوتر و سار تغذیه می کنند.
تولید مثل شاهین
شاهین ها در دو الی سه سالگی به سن تولید مثل می رسند. یک جفت نر و ماده در تمام طول عمر با هم می مانند و هر سال به همان لانه قبلی خود بر می گردند. آشنایی یک جفت با یکدیگر همراه با نمایش های هوایی چرخ زدن و شیرجه زدن است. پرنده ماده سه الی چهار تخم می گذارد . این پرندگان نواحی صخره ای را برای لانه سازی انتخاب می کنند. نوع شهری آن ساختمان ها ی بلند و پلها را برای لانه سازی انتخاب می کند. این پرندگان برخی اوقات خودشان لانه می سازند و یا این که از لانه سایر پرندگان استفاده می کنند. زمان تخم گذاری آنان اواخر زمستان است و پرنده ماده ۲۹ الی ۳۲ روز روی تخم ها می خوابد. پس از این که جوجه ها از تخم در آمدند حدود ۳۵ تا ۴۲ روز طول می کشد تا رشد کنند. ولی جوجه ها تا حدود دو ماهگی والدین خود را ترک نمی کنند. پرنده نر وظیفه تامین غذا برای ماده و جوجه را بر عهده دارد. پرنده ماده در لانه می ماند و از جوجه ها مراقبت می کند. به دلیل سرعت بالای متابولیک بدن شاهین ها این پرندگان در مقایسه با پرندگان هم جثه خود غذای بیشتری مصرف می کنند. یک نکته قابل توجه در مورد شاهین این است که قلب آنها حدود ۶۰۰ تا ۹۰۰ بار در دقیقه می تپد. عمر متوسط شاهین ها هشت الی ده سال است ولی در مواردی گزارش شده است که برخی از آنها تا بیست سال هم عمر کرده اند . تخم ها و جوجه های آن ها اغلب دزدیده می شوند که باعث کاهش جمعیت آنها می گردد به همین دلیل پرورش آنها به صورت مصنوعی و در قفس انجام می پذیرد .هنگام تکثیر و پرورش سعی بر این است که این پرندگان فرد غذا دهنده را نبینند تا از عادت کردن به انسان ها جلوگیری گردد. پس از این که آنها به اندازه کافی رشد کردند در محیط طبیعی رها می شوند.

جوجه کشی شاهین

جوجه کشی این نوع پرنده شکاری معمولا به صورت طبیعی انجام می شود ولی در مواردی نیز جوجه کشی مصنوعی با دستگاه جوجه کشی مشاهده شده و موفقیت آمیز نیز بوده است. پرنده شکاری شاهین سریع ترین پرنده در هنگام شکار به شمار می رود. این پرنده در ارتفاع بالا پرواز می کند و سپس به طور ناگهانی بر روی شکار خود حمله می کند و از پشت گردن شکار خود را می گیرد. شاهین ها برای این که قادر باشند در سرعت های بالا تنفس کنند سیستم تنفسی خاصی دارند. هنگامی که این سیستم تنفسی کشف گردید در طراحی موتور های جت از آن استفاده شد . سیستم تنفسی آنها بر خلاف سایر موجودات که سیستم تنفسی دو طرفه دارند به صورت یک طرفه می باشد که امکان تنفس در سرعت های بالا را فراهم می آورد.

محل زندگی شاهین

پراکندگی جغرافیایی در ایران:تعداد کمی از آنها در ایران به جز آذربایجان ،گیلان ،مازندران و مناطق جنوبی کشور زندگی و زاد و ولد می کنند. توزیع جغرافیایی چرخ که گاهی اوقات به آن شاهین بیابان (Desert Falcon) هم اطلاق می‌شوداز اروپای غربی تا شمال کره و از مرزهای جنوبی جنگل‌های تایگا سیبری تا بیابان‌ها و استپ‌های مرتفع خاورمیانه و تبت گسترده است. چرخ در حقیقت یک پرنده بیابانی و نیمه بیابانی است. این پرنده در فصل مهاجرت در سراسر ایران به جز مناطق جنگلی دیده می‌شود. بالابان‌هایی که در ایران تولیدمثل می‌کنند در تمامی نقاط ایران به جز نواحی جنوبی استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و بوشهر مشاهده شده‌اند. اما در نواحی شمال شرقی از جمله استان‌های گلستان، خراسان شمالی، خراسان رضوی و سمنان و نیز رشته کوه‌های زاگرس تولید مثل این پرنده‌ها بیشتر است.

تربیت شاهین

اصول کلی تربیت شاهین تقریبا شبیه به قرقی بوده و تنها تفاوتی که وجود دارد در نحوه آشنا کردن و عادت دادن پرنده با طعمه است .در مورد شاهین ها استفاده از طعمه اهمیت بیشتری دارد .مرحله مهم در تربیت شاهین نگه داشتن طعمه کمی بالا تر از پرنده و چرخاندن آن با دست است. در این حالت پرنده به دنبال طعمه خواهد آمد . هنگامی که پرنده به طعمه نزدیک می شود باید طعمه را از آن دور کرد و در یک مسیر دایره ای شروع به حرکت نمود .کم کم این شگرد به صورت یک بازی بین پرنده و صاحب پرنده خواهد شد و در نهایت این عمل موجب افزایش مهارت پرنده و صاحب آن می گردد . فرد باید طعمه را هنگامی که پرنده در نزدیکترین حالت برای گرفتن آن است به طور ناگهانی کشیده و دور کند پرنده نیز کم کم می آموزد که هر چه سریع تر به دنبال طعمه برود. حتی پرنده می آموزد که رفتار صاحب خود را حدس بزند. هنگامی که پرنده طعمه را گرفت باید تکه ای گوشت به او جایزه داد .این کار باید با بستن تکه ای گوشت به طعمه انجام داد . در پایان به عنوان جایزه می بایست یک غذای کامل به پرنده داده شود.

بررسی بازار شاهین

قیمت شاهین جوان در کشورهای حوزه خلیج فارس ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان می باشد.

جدول موازنه صادرات و واردات شاهین

وضعیت واردات و صادرات شاهین

در نمودار زیر وضعیت واردات و صادرات پرورش شاهین در کشور به تفکیک سال آمده است .

خلاصه بررسی اقتصادی طرح تولید شاهین

ظرفیت پرورش سالیانه : ۵۰ قطعه
نرخ برابری دلار : ۱۲۰۰۰ تومان
مساحت زمین موردنیاز : ۱۵۰۰ مترمربع
زیربنای ساختمان ها : ۴۰۰ مترمربع
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۴ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت :۷۰۰ میلیون تومان
ارزش ماشین آلات و تجهیزات : – میلیون تومان
نرخ بازده داخلی : ۴۸ درصد