طرح پرورش و تولید موز گلخانه‌ای

موز در زیر کامل نور آفتاب و در خاکی که عمل زهکشی آب را خیلی عالی انجام می‌دهد، بهتر رشد می‌کند. خوب بودن خاک در زهکشی بسیار مهم است ، زیرا ریشه های سیر شده از آب در حالی که هنوز آب داشته باشند در کمتر از یک ساعت می‌میرند. بهتر است که گیاه یا میوه موز را در مقابل بادهای تند حفظ کنید ، زیرا می‌تواند برگهای آن را تکه تکه و خرد کند. گیاه موز بسیار پرخور است. خاک باید غنی از مواد مغذی ، کمی دارای اسید ، و به اندازه‌ی کافی رس مانند باشد تا بتواند رطوبت را حفظ کند و نگذارد که مواد مغذی در خاک فروکش کند تا ریشه کوتاه گیاه نتواند از آنها استفاده کند .تغییر به کودهای طبیعی خوب و ماسه تر می‌تواند میوه موز را در برابر نیازهای مواد معدنی بالا پشتیبانی کند .

شرح مختصر از فرآیند طرح پرورش و تولید موز گلخانه‌ای

هنگامی که میوه موز در حدود سه چهارم رشد کرد، چندین شاخه را در پایه خود تولید می‌کند. یکی را نگه دارید و آنهای دیگر را با یک چاقوی تیز از آن جداکنید. به شاخه نجات یافته گل می‌گویند. بعد از اینکه گیاه مادر میوه می‌دهد، این شاخه شاخه اصلی گیاهتان خواهد شد.
تنه گیاه موز را دقیقاً گروه متراکمی از برگهای متمرکز شده که به آن سوداستم می‌گویند تشکیل می‌دهد. بعد از اینکه بر روی گیاه موز در حدود سی برگ رویید، شاخهٔ میوه از میان آنها و ساقه اصلی سر بیرون می‌آورد، و به عنوان گلهای پایانی آن می‌شکفد (دسته‌ای از گل در نوک شاخه). شاخه میوه، سه تا چهار ماه بعد از بیرون آمدنش رشد می‌کند. برگچه گل، شاخه را می‌پوشاند و سپس تقریباً هر روز به عقب غلت می‌خورد، هر برگچه نمایانگر یک (دست) موز است. درابتدای رشدشان، دستهای های کوچک به طرف پایین رشد می‌کنند، ولی در طول رشدشان، آن‌ها انگشتانشان را رو به آفتاب می‌کنند و می‌نمایند که دارند از بالا به پایین رشد می‌کنند. به این پدیده (رشد با گریز از جازبه) گفته می‌شود.

نحوه کاشت طرح پرورش و تولید موز گلخانه‌ای

گودالی را با پهنایی در حدود سی سانتیمتر عمق حفر کنید. ساقه را طوری در گودال قرار دهید که اتصال بین آن و ساقه مکنده در عمق در حدود پانزده سانتیمتر باشد. اگر مکانتان مسطح نیست، چشم ساقه باید در گودال به طرف بالا باشد. خاک را در گودال بریزید و خاک را سخت به پایین فشار دهید تا هیچ گونه هوایی در آن نباشد. اگر می‌خواهید بیشتر از یک ساقه موز بکارید، گیاه باید حد اقل سه متر از دیگر فاصله داشته باشد تا بتواند از نور کامل خورشید به خوبی بهرهمند شود. تا هنگامی که گیاه مستقر نشده است، (در آب صرفه جویی کنید) اندک اندک به آن آب بدهید تا ساقه سالم بماند.

نحوه برداشت موز گلخانه‌ای

یک شاخه موز زمانی آماده چیده شدن است که میوه آن گرد و چاق باشد. در این مرحله گلچه‌های گل خیلی خشک هستند و به راحتی از نوک میوه می‌شکنند. برای اینکه موز را برداشت کنید، ساقهٔ شاخه موز باید از بالای روی دست موزها به خوبی بریده شود.
موز به وسیلهٔ گازهای اتیلن و گرمایی که خود تولید می‌کنند رسیده می‌شوند. برای اینکه حداکثر برداشت موز را داشته باشید، دسته‌های سبز جداگانه را برای اینکه رسیده شوند بچینید. آن دست را به همراه دیگر موزهای درحال رسیده شدن و یا یک سیب سرخ در درون یک پاکت پلاستیکی ببندید. آن دست موز از گازهایی که توسط دیگر میوه‌های در حال رسیده شدن تولید می‌شود، استفاده می‌کند و به عمل رسیده شدنش سرعت می‌دهد. بسته یا پاکت را در یک مکان سرد قرار دهید، مانند قفسه ظرف، (یخچال خیلی سرد است). بعد از بست و چهار تا بیست و هشت ساعت، میوه‌های در حال رسیده شدن را بیرون آورید. دست موز اینک خود بتنهایی باید بتواند عمل رسیده شدنش را پایان دهد. بعد از برداشت، گیاه مادر را به طرف سطح زمین قرار داده وآن را ببرید. (گل) جایش را برای رویش موز سال آینده می‌گیرد.

تاریخچه و پراکنش موز در جهان

موز یکی از قدیمیترین گیاهانی است موطن اصلی آن بدرستی روشن نیست ولی حکاکی‌هایی از درخت موز بر روی سنگها و غارهای هندوستان یافت شده است.
باستان شناسان موطن اصلی آن را جنوب شرقی آسیا می‌دانند این گیاه از دو راه در سایر ممالک دنیا منتشر شده است یکی از راه جنوب شرقی آسیا به جزایر اقیانوسیه تا مجمع الجزایر هاوائی، ژاپن و جنوب چین رفته است و دیگری از سمت غرب به کشورهای آفر یقایی و از آنجا به سواحل شرقی آمریکای مرکزی و مجمع الجزایر آنتیل و آمریکای جنوبی رسیده است.
قدمت موز به بیش از ۳۰۰۰ سال می‌رسد و مورخین معتقدند که بشر از زمانهای ماقبل تاریخ این گیاه را می‌شناختند و از میوه آن استفاده می‌کردند.
موز یکی از بهترین میوه‌های گرمسیری است که در سطح گسترده‌ای در جهان کشت شده و دارای تجارت جهانی و سیع می‌باشد. کل تولید جهانی موز در سال ۱۹۹۳ حدود ۵۲۲۴۲۰۰ تن بوده است.
پیشرفته‌ترین مالک تولید کننده موز هند، مالزی، اندونزی، جامائیکا، کنگو، اکوادور، کنیا و اوگاندا می‌باشد.

وضعیت کشت موز در ایران

تاکنون کشت و پرورش این میوه صرفاً به استانهای سیستان و بلوچستان ، هرمزگان و بعضی از مکانهای مستعدجیرفت محدود می‌گشته است ولی با توجه به شرایط بسیار مساعد خاک و اقلیم مدیترانه‌ای مناطق شمال ایران و سایر نقاط کشت و پرورش موز دراین مناطق در گلخانه‌های پلاستیک جهت کنترل عوامل محیطی امکان پذیر بوده و بایستی توجه بیشتری به آن شود هرچند تجاربی دراین زمینه در دسترس نمی‌باشد و بایستی مطالعات وسیعی صورت پذیرد.
الف:-موقعیت کشت موز در استان هرمزگان
باغات موز استان هرمزگان در شهرستان میناب، رودان و جاسک قرار داد که سطح زیرکشت آن‌ها به ترتیب عبارتند از ۶۵، ۱۸ و ۳۰ هکتار می‌باشد. ارقام کشت شده موز در استان هرمزگان عبارتند از: دوارف کاوندیش، کاوندیش چینی، گراندناین، میسیوری، رقم محلی (پلنتین) می‌باشد.
با توجه به شرایط آب و هوایی و حداقل و حداکثر دمای سالانه در طی دوره ۳۶ ساله شهرستان میناب (۸/۲ درجه سانتیگراد، ۴۸ درجه سانتی گراد)، رودان (۱ درجه سانتیگراد، ۴۹ درجه سانتیگراد) و جاسک (۶ درجه سانتی گراد، ۴۳ درجه سانتی گراد)، مناسب‌ترین مکان جهت پرورش موز در استان هرمزگان در صورت تأمین آب آبیاری مناسب شهرستان جاسک می‌باشد.
کشاورزی شهرستان جاسک در سه حوزه: شرق جاسک، بخش بشاگرد و غرب جاسک واقع می‌باشد که حوزه بشاگرد به دلیل دوری از دریا و کوهستانی بودن منطقه، کشت گیاه موز بازده خوبی ندارد.
حوزه غرب مناسب کشت موز می‌باشد و سطح زیرکشت موجود موز که رقم کاوندیش می‌باشد در حدود ۵ هکتار است و امکان توسعه آن در سطح ۱۸۰ هکتار وجود دارد
حوزه شرق جاسک که به استان سیستان و بلوچستان و شهرستان چابهار منتهی می‌شود و مناسب ترین حوزه شهرستان جاسک جهت پرورش کشت گیاه موز می‌باشد که سطح زیرکشت موجود حدود ۲۰ هکتار است و امکان توسعه آن در صورت تأمین آب، آبیاری مناسب در سطح حدود ۸۳۰ هکتار وجود دارد.

ب-موقعیت کشت موز در استان سیستان و بلوچستان
استان سیستان و بلوچستان یکی از مستعدترین مناطق کشت موز در ایران می‌باشد و کشت موز در چابهار در مناطق باهوکلات، کهیر، زرآباد و ایرانشهر صورت می‌گیرد که کل سطح زیرکشت آن ۳۳۱۶ هکتار و تولیدی معادل ۲۰۰/۷۰ تن در سال می‌باشد.

میزان سرمایه مورد نیاز جهت طرح پرورش و تولید موز گلخانه‌ای

بودجه : کمتراز ۸۰۰ میلیون تومان
ظرفیت تولید سالانه طرح پرورش و تولید موز گلخانه‌ای: ۲۰ تن در سال
نام محصول: موز گلخانه‌ای
سطح کشت طرح پرورش و تولید موز گلخانه‌ای: ۳۰۰۰ متر مربع
نرخ برابری دلار: ۱۴۰۰۰۰ ریال
زمان برگشت سرمایه گذاری اولیه: کمتر از ۳.۵ سال
قیمت ماشین آلات تولید طرح پرورش و تولید موز گلخانه‌ای: ۳۰۰ میلیون تومان
نرخ بازده داخلی: ۳۱%
سرمایه ثابت: ۸۰۰ میلیون تومان
سرمایه در گردش: ۶۰ میلیون تومان
سرمایه کل: ۸۶۰ میلیون تومان