طرح پرورش و تولید موز گلخانه‌ای

تاریخ دقیق ورود این گیاه به کشور معلوم نیست. بااین حال کشت و پرورش موز از سالیان بسیار دور مورد علاقه و توجه مردم جنوب کشور بوده است. سهولت ارتباط بین مردم بنادر جنوب با شبه جزیره هندوستان و پاکستان باعث شده تا بعضی از مردم علاقه مند ، پاجوش و یاریزوم موز را وارد کرده و درنواحی سواحل دریای عمان وخلیج فارس بصورت پراکنده ویک محصول محلی کشت و کار نمایند. اقدامات اولیه برای توسعه کشت موز توسط اداره کل بررسی های باغبانی دوران قبل ازانقلاب اسلامی صورت گرفت که تعدادی پایه موز از هند به ایران وارد شد و درایستگاه کشاورزی طیس چاپهار کشت گردید. سپس ارقام مختلفی از هندوستان ، پاکستان ، لبنان، فلسطین اشغالی وارد ایران شد و مورد آزمایش و بررسی قرار گرفتند اولین اقدام اساسی برای واردات و کاشت ارقام موز درسطح نسبتا گسترده درسال ۱۳۴۸ انجام گرفت که تعداد۵۰۰۰ ریزوم و پاجوش موز از پاکستان وارد کشورگردید و در بندرعباس، میناب ، چابهار،دره سرباز، راسک،گرم بیت ، قصرقند و نیک شهر و درایستگاه اصلاح و تهیه نهال و بذرطیس کاشته شد.مناطق کشت و پرورش موز در ایران در هوای آزاد و گلخانه به شرح جدول زیر می باشد.

البته کشت و کار گلخانه ای موز چندین سال قبل در مناطق شمالی کشور و جنوب استان کرمان نیز گسترش پیدا کرد که متاسفانه به دلیل مشکلات متعدد (عدم رقابت قیمت با موزهای وارداتی، عدم تسهیلات لازم برای توسعه گلخانه ها، عدم تخصص کافی در کشت گلخانه ای این محصول و غیره) با عدم استقبال گلخانه داران روبرو گردید.
موز از مهمترین محصولات گرمسیری سیستان و بلوچستان است که نسبت به سایر محصولات گرمسیری بیشترین سطح زیرکشت را به خود اختصاص داده است.
موز میوه ای است که از زمان کاشت تا برداشت نیاز به مواظبت زیادی دارد، هزینه نگهداری آن بسیار زیاد است بویژه که آب فراوانی نیازدارد، تامین آب هم به دلیل اینکه باید از چاه استحصال شود، هزینه بر است.

مناطق پرورش موز در اقلیم‎های نیمه گرمسیری بین ۲۰ تا ۳۰ درجه شمالی یا جنوبی خط استوا واقع شده است و با توجه به اینکه استان سیستان و بلوچستان در عرض جغرافیایی ۲۵ تا ۳۱ درجه شمالی قرار گرفته است، می-تواند برای کشت موز مناسب باشد.
نتایج بررسی های انجام شده نشان می دهد ۱۷ درصد از مساحت استان سیستان و بلوچستان (شهرستان های دشتیاری، چابهار، کنارک و زرآباد و بخش هایی از جنوب شهرستان¬های راسک، قصرقند و نیکشهر) برای کشت موز بسیار مناسب و ۸ درصد برای کشت موز مناسب می¬باشد (نیمه شمالی شهرستان¬های سرباز، راسک و نیکشهر). همچنین نتایج این بررسی ها نشان می دهد در منطق بولین ۱۰ درصد از مساحت منطقه مورد (شهرستان¬های دشتیاری، چابهار، کنارک و زرآباد و بخش¬هایی از جنوب شهرستان¬های راسک، قصرقند و نیکشهر) برای کشت درخت موز در استان سیستان و بلوچستان مناسب می¬باشد.

وضعیت تجارت موز در ایران

بر اساس آمارهای گمرک جمهوری اسلامی ایران، در سال ۱۴۰۱ بیش از ۵۷۲‌ هزار و ۲۲۲ تن موز سبز تازه یا خشک‌ به ارزش ۸۳۶۶ میلیارد و ۲۰۴ میلیون و ۴۶۷‌هزار تومان از ۹ کشور وارد شده است.
سالانه بین ۹۰ تا ۱۲۰ هزار تن موز در مناطق جنوب کشور تولید می‌شود، این میزان حدود یک‌هزارم تولید کل محصولات کشاورزی کشور است.
سالانه بین ۸۰۰ تا ۹۰۰ میلیون دلار برای واردات موز، ارز از کشور خارج می‌شود، که می‌توان با افزایش تولید داخل، از خروج ارز جلوگیری کرد، هندوستان کشت موز را ۵ سال پیش آغاز کرد و امروز دومین کشور تولیدکننده موز جهان است، پاکستان هم روزانه ۲ هزار تن موز صادر می‌کند.

نحوه کشت نهال موز در گلخانه

فاصله کشت نهال های موز در گلخانه ۲ در ۲.۵ می باشد، که در مجموع در هر هکتار ۲۰۰۰ نهال قابل کاشت میباشد، نهال بعد از ۱۸ ماه به تولید رسیده و هر نهال موز بطور میانگین ۴۵ کیلوگرم و بعبارتی در هر هکتار ۹۰ تن موز تولید خواهد شد.

آنچه در نهایت می توان نتیجه گرفت اینست که؛ با توجه به هزینه های بالای احداث سازه های گلخانه ای موردنیاز و تاسیسات مرتبط و در نهایت قیمت تمام شده محصول ، این نوع سیستم کشت در ایران فاقد توجیه اقتصادی می باشد و در شرایط ایده آل نیز حداقل ۵ هکتار سطح کشت گلخانه ای می تواند حداقل شاخص های اقتصادی طرح گلخانه موز را پاس نماید.

میزان سرمایه مورد نیاز جهت طرح پرورش و تولید موز گلخانه‌ای

مساحت گلخانه: ۵۰۰۰۰ مترمربع
ظرفیت تولید سالیانه : ۴۵۰ تن
مساحت زمین موردنیاز : ۷۵۰۰۰ مترمربع
زیربنای ساختمان ها : ۶۵۰ مترمربع
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۸ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۲۰۰ هزار دلار
نرخ بازده داخلی : ۳۱ درصد

درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید: