طرح پرورش گیاه لوفا

گیاه لوفا (نام علمی: (Luffa aegyptiaca) نام یک گونه از سرده لیف است. لوفا، میوه خشک شده گیاهی از خانواده کدویان است که رویش آن در محدوده مناطقی با آب و هوای گرم و مرطوب، به ویژه در بخشهای شمالی و نیز جنوبی کشور، صورت می‌پذیرد. گیاه لوفا متعلق به مناطق گرم و مرطوب آمریکای جنوبی و دارای نوعی اسفنج طبیعی است که در صنایع آرایشی و بهداشتی، اُرتوپد، محصولات مراقبت از پوست و غیره کاربرد دارد. کشت و پرورش گیاه لوفا در اکثر مناطق ایران امکان‌پذیر است و چون این کسب‌وکار در ایران نوپا و در ابتدای راه است، فرصت و مزیت‌های قابل‌توجهی دارد.
گیاه لوفا گیاهی که به عناوین توری، کشاتاکی و اسفنج گیاهی نیز معروف است. گیاهی است بالارونده که معمولاً روی داربست گسترده می‌شود برگ‌های آن در ابعاد برگ خطمی، گل سرخی بوده و پوشیده از موم می‌باشد ساقه اصلی آن دراز، گره دار و محل گره‌ها زاویه دار است. پس از ۵ یا ۶ ماه که از کاشت آن گذشت گل‌های درشت و زردرنگی شبیه گل خیار ظاهر می‌شود میوه آن سبز تیره و خالدار است و مانند دوکی که از قسمت وسط متورم و از دو طرف باریک است. قطر آن ۲ تا ۳ سانتی متر و طولش ۳۰ تا ۱۰۰ سانتی متر می‌باشد. دانه‌های آن در برخی گونه‌ها قرمز رنگ و در داخل میوه قراردارد. در ایران زیاد معمول نیست ولی در برخی مناطق کاشته می‌شود. از این گیاه برای ساخت اسفنج و لیف استفاده می‌شود.

بذر پرورش گیاه لوفا

بذر گیاه لوفا تقریباً مشابه بذر هندوانه، تنها اندکی بزرگتر و تو پرتر است. بذرهای مرغوب و باکیفیت، درشت، تیره و سفت و سخت هستند و بذرهای ضعیف و غیرقابل اطمینان کوچک، اندکی روشن و نرم هستند. همچنین بذرهای خوب و بسیار تازه، بسیار سریع‌تر گاهی در کمتر از یک هفته جوانه می‌زنند. علاوه بر کیفیت، نوع بذر نیز مهم است، با توجه به کاربرد، باید مورد مناسب را انتخاب نمود.

آماده سازی زمین برای کشت پرورش گیاه لوفا

لوفا نیاز ضروری به خاک غنی و مغزی ندارد، اما هرچه خاکش سبک‌تر باشد بهتر است، به عبارت دیگر بیشتر شنی باشد و رس زیادی نداشته باشد تا آب به راحتی در آن نفوذ کرده و جذب شود. اگر در هنگام آبیاری با سرعت و حجم آب متوسط، آب به سرعت روی زمین جاری شود و به عمق خاک فرو نرود، لازم است اندکی شن به آن اضافه نمایید. اگر از کودهای حیوانی استفاده می‌کنید، حدود یک ماه قبل از کاشت بذر یا نشاء در زمین، می‌بایست کود را اضافه و خاک را زیر و رو نمایید.

زمان کشت و پرورش گیاه لوفا

گیاه لوفا تقریباً در تمام مناطق ایران قابل کشت است و بهره‌وری مناسبی خواهد داشت، اما باید به زمان کشت بذر توجه نمود. به طور معمول در ماه نخست سال، فروردین، زمانی که هوا سرمای زمستان را پشت سر نهاده و به سمت گرم شدن می‌رود می‌توان بذر را کاشت. دمای مطلوب برای جوانه‌زنی بذر، اندکی بیشتر از ۲۰ درجه سانتی گراد است، البته در مناطق جنوبی ممکن است این شرایط در اوایل اسفند فراهم شود و در برخی مناطق سردسیر، در اواخر ماه اردیبهشت. به بیان دیگر، زمانی به کشت بذر اقدام نمایید که مطمئن باشید سرمای شدید برنخواهد گشت. اگر در مناطق سردسیر هستید و یا اگر می‌خواهید از دیگران جلوتر باشید و زودتر محصول خود را به بازار برسانید، می‌توانید بذرها را در گلدان و به صورت گلخانه ای کشت نمایید و بعد از چند هفته به زمین اصلی انتقال دهید. این کار هزینه مالی و زحمت ناچیزی دارد. با فراهم شدن شرایط آب و هوایی مناسب، بذرها را در عمق ۱.۵ تا ۲ سانتی­متری زمین بکارید و خاک را اندکی مرطوب نگه دارید، از آبیاری فراوان بپرهیزید. بعد از گذشت دو تا سه هفته شاهد جوانه‌های لوفای خود خواهید بود، آن‌ها رشد سریع خود را تنها با دو برگ کوچک شروع می‌کنند.

کشت گلخانه‌ای بذر گیاه لوفا

بذرها را به صورت گلخانه‌ای کشت نمایید و بعد از گذشت چهار تا شش هفته، آن‌ها را در مزرعه کشت نمایید. هزینه این روش برای ۲۰۰۰ عدد بذر کمتر از ۵۰ هزار تومان خواهد بود! در مدت ۴ تا ۶ هفته، طول ریشه گیاه لوفا به ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر می‌رسد، لذا برای کشت، از گلدان‌های با اندازه مناسب استفاده نمایید. برای سرپوشیده نمودن فضا با توجه به اینکه مدت زمان نگهداری در گلخانه کوتاه است، نیازی به ایجاد گلخانه مستحکم، پرهزینه و دائمی و استفاده از نایلون گلخانه­ای مخصوص نیست.
برای رشد سریع‌تر می‌توانید به خاک گلدان اندکی کمپوست اضافه نمایید. همچنین بهتر است هر یک یا دو روز بذرها را آبیاری و مرطوب نمایید. آبیاری زیاد، به گونه­ای که خاک کاملاً خیس و لجنی شود، باعث پوسیدن ریشه و بذر می‌شود. هنگام انتقال نهال نوپا به مزرعه سعی نمایید به خاک و ریشه گیاه ضربه و شُک وارد نشود. با به کار بردن این روش، قطر اسفنج‌های لوفا حدود ۱۰ درصد بیشتر شده و همچنین بازده مزرعه شما نیز حدود ۲۰ درصد افزایش می‌یابد.

روش آبیاری گیاه لوفا

گیاه لوفا برگ‌های بزرگ و فراوانی دارد و طول ساقه آن به ۱۰ متر هم می‌تواند برسد. هر گیاه به طور متوسط ۵ عدد میوه می دهد و وزن یک میوه درشت به حدود ۲ کیلوگرم می­رسد. لذا برای رشد و برگ دهی بهتر و به تبع آن تولید میوه های بیشتر و درشت‌تر، آبیاری مناسب نقش مهمی را ایفا می‌کند. در ابتدای کار زمانی که بذرها در خاک کاشته شدند، بهتر است هر روز اما به مقدار کم و در حد ایجاد رطوبت کافی آب دهی انجام شود و هرچه گیاه رشیدتر و مقاوم تر شد، می‌توان آب بیشتری به آن داد و فاصله بین دو آبیاری را نیز طولانی تر نمود. زمانی که هوا گرم تر می شود و زمان گل دهی و خصوصاً زمان رشد میوه ها فرا می رسد، باید آب بیشتری به گیاه داده شود. یکنواختی میزان آبیاری و همچنین آبیاری منظم در روزها و ساعت‌های ثابت، باعث بهبود زیبایی، درشتی، یکنواختی و در مجموع کیفیت بالای اسفنج لوفا می شود.
خودکارسازی فرآیند آبیاری علاوه بر صرفه جویی در مصرف آب، باعث بهبود عملکرد و کاهش زمان کاری می‌شود. استفاده از نوارهای آبیاری، این فرآیند را ساده و منظم می‌نماید و هزینه مالی آن در مقابل هزینه زمانی صرف شده برای آبیاری بسیار ناچیز است. برای زیر کشت بردن ۱۰۰۰ مترمربع زمین، یک بسته ۵۰۰ متری از نوار آبیاری به قیمت کمتر از صد هزار تومان کافی است. این‌گونه با کمترین زحمت می‌توانید هر روز مزرعه لوفای خود را آبیاری نمایید و به بازده بالاتری دست یابید.

سرمایه لازم کشت و پرورش گیاه لوفا

مزرعه‌ای با وسعت حدود ۲۰۰۰ متر مربع برای شروع کسب و کار پرورش گیاه لوفا وسعت بسیار مناسبی است. سرمایه اولیه نسبتاً اندکی نیاز دارد، تقریباً به تنهایی می‌توانید رسیدگی‌های لازم را انجام دهید و محصول نهایی نیز در فضای پارکینگ منزل یا یک اتاق قابل نگهداری هستند. در واقع با انتخاب مزرعه لوفا با وسعت ۲۰۰۰ مترمربع، یک کسب و کار خانگی را به راه انداخته‌اید، در بسیاری از هزینه‌ها صرفه‌جویی کرده و درآمد قابل توجه کسب خواهید نمود و به همین دلیل است که کسب و کار خانگی پرسودترین و پربازده‌ترین سبک کسب و کار است. تقریباً برای راه اندازی مزرعه لوفا با وسعت ۲۰۰۰ مترمربع، حدود سه تا چهار میلیون تومان سرمایه اولیه نیاز است.

قیمت اسفنج گیاه لوفا

اسفنج لوفا در چند سال اخیر رشد قابل توجهی داشته است، به‌طوری که در دو سال گذشته قیمت آن تقریباً دو برابر شده است و همچنان نیاز و تقاضا بازار برای آن بیشتر از مقدار تولید شده توسط کشاورز می‌باشد. درواقع تعداد اندکی از کشاورزان با این گیاه و کشت آن آشنایی دارند. به طور متوسط اگر در یک مزرعه با خاک حاصل‌خیز و در منطقه‌ای با آب و هوای مناسب، در وسعت ۲۰۰۰ مترمربع حدود ۳۰۰۰ عدد بذر مرغوب گیاه لوفا کشت شود، با یک رسیدگی مناسب به راحتی می‌توان از هر بوته گیاه لوفا، حدود ۵ عدد و حتی بیشتر اسفنج لوفا برداشت نمود. در واقع از این مزرعه می‌توان حدود ۱۵ هزار اسفنج لوفا برداشت نمود. در حال حاضر قیمت یک اسفنج لوفا با اندازه متوسط حدود ۳۰۰۰ تومان است. بنابراین از فروش اسفنج‌های لوفا بیشتر از ۴۰ میلیون تومان درآمد حاصل می‌شود که اگر سرمایه اولیه‌ای که برای این کسب و کار هزینه شده از آن کم شود، مبلغی حدود ۳۰ میلیون تومان باقی خواهد ماند. اگر از زمان شروع کاشت تا اتمام برداشت را حدود ۸ ماه درنظر بگیریم، به ازای هر ماه درآمدی حدود ۴ میلیون تومان حاصل خواهد شد. تأکید می‌کنیم، دوام چندساله اسفنج لوفا مزیت بسیار مهمی است و این آرامش خاطر را به شما می‌دهد که در زمان مناسب و حتی خارج از فصل آن را به فروش برسانید. این موارد بخشی از دلایل زود بازده بودن و مطمئن بودن کسب و کار پرورش گیاه لوفا است.

فرآوری های اسفنج گیاه لوفا

فرآوری اسفنج لوفا، یک کسب و کار صنعتی است، مواد اولیه اصلی این کسب و کار، اسفنج‌های گیاهی لوفا است که محصولات متنوعی از آنها تولید می‌شود. عمده محصولاتی که از اسفنج‌های لوفا تولید می‌شوند، محصولات مراقبت از پوست، محصولات آرایشی و بهداشتی، محصولات آشپزخانه، تزیینی و کاربردهای خلاقانه می‌باشند.
آیا برای فرآوری اسفنج لوفا و تولید محصولات نهایی به تخصص ویژه‌ای نیاز است؟ برای تولید بسیاری از محصولات، تنها برش اسفنج لوفا کافی است. به عنوان مثال برای تولید اسفنج ظرفشویی یا اسکاچ لوفا، تنها کافی است اسفنج‌های خام لوفا در اندازه حدود ۱۳ سانتی‌متر برش زده شوند. درواقع از یک اسفنج متوسط لوفا با اندازه حدود ۴۵ سانتی‌متر تقریباً سه عدد اسفنج ظرفشویی به‌دست می‌آید. به عنوان مثال دیگر، برای تولید لیف حمام ساده [تقریباً مشابه نمونه‌های خارجی موجود در ایران]، کافی است اسفنج‌ها در اندازه‌های حدود ۱۵ سانتی‌متر برش زده شوند و یک دسته برای آویزان کردن لیف به آن متصل شود. درواقع از یک اسفنج خام متوسط، حدود ۲ عدد لیف گیاهی لوفا قابل تولید است. پد لایه‌بردار لوفا نیز از محصولات اصلی این حوزه به حساب می‌آید که برای تولید آن کافی است ابتدا اسفنج خام لوفا به صورت یک صفحه درآید و سپس در ابعادی که برای دست مناسب باشد، به صورت بیضی یا دایره توسط قیچی برش زده شود. از هر اسفنج متوسط لوفا حدود ۶ تا ۸ عدد پد صورت قابل تولید می‌باشد. با در نظر گرفتن تعداد و قیمت هر یک از محصولات می‌توان درآمد حاصل از فرآوری اسفنج لوفا را محاسبه نمود.