طرح کشت گیاه نعناع فلفلی

نعناع فلفلی یک گیاه علفی پایا و معطر است که گونه ای هیبرید بین نعناع (Mentha spicata) و پونه آبی (Mentha aquatica) می باشد. این گیاه تا ارتفاع ۹۰-۳۰ سانتی متر رشد می کند و دارای ساقه صاف می باشد که در برش عرضی، سطح مربعی دارد و ریشه آن افشان و گوشتی است و برگها به رنگ سبز تیره همراه با رگبرگهای قرمزرنگ، به طول ۹-۴ سانتی متر و پهنای ۴-۵/۱ سانتی متر هستند. ساقه و برگها معمولاً پرزدار می باشند.گلها به رنگ ارغوانی، به طول ۸-۶ میلی متر با یک جام گل ۴ پر به قطر ۵ میلی متر هستند که در یک آرایش مارپیچی اطراف ساقه تشکیل می شوند. این گلها در اواسط تا اواخر تابسستان شکوفا شده و نازا هستند. بنابراین تکثیر نعناع فلفلی بیشتر از طریق غیرجنسی و توسط جداکردن ریشه می باشد.(طرح کشت گیاه نعناع فلفلی)
نام انگلیسی: Peppermint
نام علمی: Mentha piperita L
تیره: Lamiaceae
گل ها کامل ، نامنظم ، اکثراً دوجنس یا هر مافرودیت و مجتمع به صورت گروهی در روی ساقه و در انتهای ساقه ظاهر می شوند گلها در ماههای مرداد و شهریور ظاهر می شوند . رنگ آنها گلی روشن یا کم و بیش ارغوانی مایل به بنفش می باشد و به تعداد زیاد نیز در مجاورت یکدیگر به نحوی مجتمع می شوند که مجموعاً در قسمت انتهای ساقه ها ، به صورت سنبله هایی با شکل ظاهری ، بیضوی و نوک تیز جلوه می کند . برخی از شاخه های این گیاه عقیم و آری از گل باقی می ماند . عمر گلها بسیار کوتاه و مدت کمی پس از تشکیل از گیاه جدا می شود ، میوه کپسول ، کوچک و به رنگ قرمز تیره است . از جمله ویژگی های تشریحی نعناع فلفلی ، کرک های ترشحی اسانس در آنها دارای پایه یک یا چند سلولی منتهی به یک برجستگی ۴ تا ۸ سلولی و حتی بیشتر است . اسانس ترشح شده نیز معمولاً خارج از جدار سلولزی ، در زیر کوتیکول جمع می گردد و این خود باعث می شود که بشره در همان ناحیه کمی متورم جلوه نماید . اسانس گیاه نعناع فلفلی در ابتدای رویش گیاه در غده های پیکررویشی گیاه ساخته و ذخیره می شود . تعداد کل غده از حدود ۱۰۰ غده برای برگهای به طول ۲ میلی متر تا حدود ۷۵۰۰ غده برای برگ های ۲۵ میلیمتری نعناع فلفلی متغیر است . برگ ها ۲ تا ۷/۲ درصد و گلها ۴ تا ۶ درصد اسانس دارند . ساقه ها معمولاً فاقد اسانس می باشند . به طور متوسط مقداراسانس در اندام های هوایی گیاه ۱ تا ۵/۱ درصد گزارش شده است .

خاستگاه و پراکنش نعناع فلفلی

گیاهان تیره نعناع طوری در کره زمین پراکنده شده اند که در اغلب نواحی یافت می شوند ، ولی بیشینه انتشار آنها در منطقه مدیترانه است . امروزه در کشورهای مختلف جهان ، متجاوز از یک هزار تن اسانس در سال ، از این گیاهان تهیه می شود و این خود درجه اهمیت و توسعه کشت آنها را در نقاط مختلف کره زمین نشان می دهد . اسانس مانت کشور انگلستان که به اسانس میچام موسوم است ، بهترین نوع آن به حساب می آید . در مورد منشاء این گیاه اختلاف نظرهایی وجود دارد . عده ای از گیاه شناسان آسیا را منشاء نعناع می دانند . در حالیکه عده ای دیگر از محققان منشاء آن را انگلیس دانسته و معتقدند که این گیاه در قرن هفدهم ، در انگلیس به وجود آمده است .(طرح کشت گیاه نعناع فلفلی)

ویژگی های فیزیکی و شیمیایی اسانس نعناع فلفلی

اسانس نعناع این گونه (M.piperita ) از سرشاخه های گلدار آن توسط تقطیر با آب یا بخار آب استخراج می گردد . در حالت تازه بی رنگ است و طعم تندی دارد ، ولی به مرور زمان رنگ زرد مایل به سبز پیدا می کند و طعم آن در صورت رقیق شدن مطبوع می گردد در آب به مقدار بسیار کم حل می شود به طوریکه آن را معطر می سازد .
وزن مخصوص ( دانسیته ) آن در دمای ۲۰ درجه سانتیگراد نسبت به آب ۲۰ درجه سانتیگراد از ۹۰۳/. تا ۹۱۲/. گرم بر سانتی متر مکعب تغییر می کند . برای تهیه اسانس معمولاً گیاه دو ساله که حاوی اسانس بیشتری است مورد استفاده قرار می دهند . از جمله ترکیبات موجود در اسانس نعناع فلفلی می توان : منتول ، سینئول ، اوسمین ، کاریوفیلن ، پیپرتون ، ایزومنتول ، فیتول ، توکرفولها ، بتائین ، تانن و کارون و… اشاره نمود . به اسانس نعناع به طور تقلبی اسانس های مختلفی مانند اسانس چوب سدر ، اسانس هاس کم ارزش دیگر ، تربانتین الکیزه ، روغن های چرب و غیره افزوده می گردد .
یکی از پرمصرف ترین گیاهان دارویی است که مقدار مصرف سالانه اسانس آن در جهان به حدود ۷,۰۰۰ تن می رسد و گیاهی است علفی و چندساله، دارای ساقه های خزنده (استولون) و ساقه های زیرزمینی (ریزوم). ساقه هایی چهارگوش به رنگ قرمز مایل به بنفش دارد که برگهای بیضوی شکلی به صورت متقابل روی آن قرار می گیرند.
گلهای آن به رنگ بنفش هستند و میوه هایش کپسولی و به رنگ قرمز است که دارای بذوری بدون قوه رویشی است. همچنین گیاهی است دورگه (هیبرید) که به خودی خود در طبیعت ایجاد شده است. طعم تند برگهای آن سبب شهرت این گیاه به نام نعناع فلفلی شده است. برخی از محققان منشأ آن را آسیا و برخی دیگر انگلستان می دانند.
این گیاه بومی کشور ما نیست، ولی به طور وسیع در اکثر استان ها کشت می شود. این گیاه را در اکثر مکان ها می توان کاشت، ولی در شرایط روز بلند و رطوبت بالا و دمای ۱۸ تا ۲۰ درجه دارای بهترین عملکرد کمّی و کیفی است. به دلیل داشتن ریشه های سطحی باید در فواصل کوتاه و به مقدار نسبتا زیاد آبیاری شود. این گیاه خاک های لوم یشنی با مقدار هوموس بالا و اسیدیته ۵ تا ۸ را می پسندد.(طرح کشت گیاه نعناع فلفلی)

استفاده های دارویی

در حال حاضر در ایران از اسانس نعناع گونه piperita همراه دیگر گونه های گیاهی در ساخت داروهای گیاهی زیر که در کشور ایران به ثبت رسیده است ، استفاده می شود . برای مثال قرص مکیدنی آلتادین (موارد مصرف : التهاب های مخاط گلو و دهان ) ، قرص های روکش دار آلیکوم ( موارد مصرف : پایین آورنده فشار و چربی خون ، ضد تصلب شرایین ، ضد نفخ ، اشتها آور ) ، گرانول پلانتاژل (موارد مصرف : اسهالهای ساده ) ، قرص درگلیس ( موارد مصرف : درمان زخم معده و زخم اثنی عشر ، گاستریت و نفخ معده ) ، پودر کارامین ( موارد مصرف : اختلالهای هضم همراه نفخ ) ، شربت کاراوی میکسچر( موارد مصرف : دل درد نوزادان و اختلالات گوارشی در کودکان ) ، قرص مکیدنی ماسومنت ( موارد مصرف : التهاب گلو در سرماخوردگیها و سرفه ) ، قرص جویدنی مانت ( موارد مصرف : اسپاسم های دستگاه گوارش ، نفخ معده و به عنوان خوشبو کننده دهان ) ، ژل منتاژل ( موارد مصرف : قارچ کچلی لای انگشتان پا و کشاله ران ، ضد خارش و سوزش ، گزیدگیها و سوختگیهای سطحی ).

استفاده های غذایی

اسانس نعناع در صنایع غذایی ، بهداشتی و آرایشی ، شیرینی پزی ، نوشابه سازی و تولید ادویه مورد استفاده قرار می گیرد . نعناع فلفلی به دلیل خواص چاشنی و بادشکنی آن با دیگر گیاهانی که برای تولید چای استفاده می شوند در ارتباط است . از اسانس نعناع فلفلی برای تهیه آب های معطر یا محلول های الکلی نیز استفاده می شود . در اهواز کنار بسته های خرما شاخه ای از نعناع قرار می دهند که از کرم زدگی آن جلوگیری نماید . اسانس نعناع را در شیرینی پزی جهت ساخت و تهیه قرص نعناع به کار می برند که بسیار مطبوع و در عین حال ضد کرم روده است .

نیازهای اکولوژیکی نعناع فلفلی

وقتی در مورد گونه M.piperita در کشورهای نیمکره شمالی مطالعه می شود ، مشخص می گردد که درصد منتول در این گونه از ۳۵ تا ۵۵ درصد ومنتون از ۱۰ تا ۴۰ درصد در سنین مختلف گیاه متغیر است و همچنین مقدار استر های آن نیز از ۴ تا ۱۰ درصد متفاوت بوده است . اگر برگهای نعناع ۱۰ الی ۱۵ روز زودتر یا دیرتر از موعد مقرر جدا شوند ، مقدار منتول آنها تا۳۰ درصد تغییر می یابد . در ضمن مطالعاتی که روی همین گونه در کشور هایی که آب و هوای گرم و خشک دارند ، نشان می دهد که ترکیب اسانس تغییر کرده به مواد دیگر تبدیل شده است . به عنوان مثال ، در همین گونه ، منتول به نئومنتول (۶۲/۴۲ درصد ) و منتون به پیپریتون (۲۵/۱۲ درصد ) تبدیل شده است . این پدیده نشان می دهد که دما باعث ناپایداری ترکیب های مونوترپنوئیدی در گیاه می شود . با بررسی مقاله های ارائه شده نشان داده شده است که وقتی هوا گرم است درصد منتون در گیاه زیاد است و وقتی هوا سرد می شود ، درصد آن پائین می آید و در مورد منتول برعکس می شود . همچنین نتایج بدست آمده از دوره شروع رشد گیاه نشان می دهد که ترکیبهای مونوترپنوئیدی در اسانس مختلف هستند . برگهای جوان ترکیب های منتو فوران ، پولگون و منتون دارند ، بعد از مدتی منتون ترکیب اصلی می شود و ترکیب اول در برگ از بین می رود . بعدها در اثر سرما منتول افزایش و منتون کاهش پیدا می کند . در اروپا با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه رشد خوبی دارد و در مورد کشت این گونه در ایران باید مناطقی را که از نظر شرایط آب و هوایی مشابه اروپا است برای کشت اینگونه در نظر گرفت ، مانند مناطق کوهستانی و مناطق سردسیر تا منتول آن در اثر گرما تغییر نکند .(طرح کشت گیاه نعناع فلفلی)

سازگاری نعناع فلفلی

این گیاه در مناطقی که دارای زمستانهای ملایم ( حداقل دما ۸ – درجه سانتیگراد ) و خاک با PHبین ۵-۸ باشد قابل کشت است . به طور کلی خاکهای اسیدی و زهکشی شده برای کشت نعناع فلفلی مناسب هستند ، این گیاه زمستان را بصورت رکود به سرمی برد و در فصل بهـــار مجدداً رشد کرده و سرشاخه می دهد.

دمای مناسب کشت نعناع فلفلی

نعناع فلفلی در دمای ۸ درجه و خاک زهکشی شده با ph بین ۵ تا ۸ به خوبی پرورش می یابد.
استفاده از تکثیر توسط ریزوم ها این گیاه به خوبی رشد می کند.
این تکثیر باید حتما تحت استریل زیاد انجام شود .

آبیاری

نعنا فلفلی به رطوبت مناسب خاک نیاز دارد و در خاکهای خشک رشد مناسبی نخواهد داشت. البته رطوبت و آبیاری نباید در حدی باشد که خاک حالتی غرقاب و گل آلود بیابد بلکه باید علاوه بر وجود رطوبت مناسب، از زهکش خوب نیز بهره‌مند باشد . گل بودن همیشگی خاک نیز موجب رشد ضعیف و بسیار آهسته گیاه می شود و زودتر به بیماری‌ها نیز دچار می‌شود . در طی فصل رشد زمانی که سطح خاک رطوبت خود را کمی از دست داد می توان نسبت به آبیاری خاک اقدام کرد و به گونه ای آبیاری کرد که خاک تا عمق حدود ۵ سانتیمتر از رطوبت و اب مصرفی مجدد خیس شود.

نور

نور شدید آفتاب برای رشد این گیاهان مناسب نیست بنابراین بهتر است که آنرا در مکانی نیمه سایه – نیمه افتاب بکاریم. یعنی مکان کاشت گیاه در صبح از افتاب مستقیم به مدت حدود ۶ ساعت بهره مند باشد اما بعد از ظهر در سایه قرار گیرد. البته در صورت مناسب بودن شرایط رطوبتی و عدم خشکی کشیدن گیاه ، قرار دادن و کاشتن ان در مکانی با نور آفتاب بیشتر موجب افزایش اسانسها و عطر و بهبود طعم آن می شود.

خاک

اگرچه در رابطه با خاک سختگیر نیست اما به خاکی با حاصلخیزی متوسط نیاز دارد . می توان در زمان اماده سازی خاک، ابتدا بر روی سطح خاک ، به ضخامت حدود ۲۰ سانتیمتر خاک برگ پخش کرد و سپس آنرا تا عمق حدود ۳۰ سانتیمتری با خاک مخلوط کرد . فاصله کاشت دو گیاه را از هم نیز در حدود ۳۰-۲۵ سانتیمتر می توان در نظر گرفت تا در طی رشد و نمو در چند سال از فضای کافی برخوردار باشند. اگر هر سه الی چهار سال مکان کاشت نعنا فلفلی را عوض کنیم گیاه از رشد بهتری برخوردار خواهد بود البته نگهداشتن این گیاه سالهای سال در مکانی ثابت نیز مانع از رشد ان نخواهد شد اما در مقایسه با عملی که ذکر شد، این گیاه از رشد بهتر و سریعتری برخوردار خواهد بود . اگر خاک به خوبی اماده شده باشد نیازی به کوددهی این گیاه نیست بخصوص اینکه به طور کل گیاهی پر رشد است و در صورت تقویت ممکن است به سایر نقاط باغ و باغچه نیز رشد و سرایت کند. در صورت تمایل می توانید از کودهایی ملایم همانند ۱۰-۱۰-۱۰ هر یک ماه یکبار در طی فصل رشد به میزان یک گرم در یک لیتر آب (غلظت یک در هزار ) در یک نوبت ابیاری استفاده کنید و نوبت بعد را حدود یک ماه بعد انجام دهید.

گرفتن قلمه

قبل از قلمه گرفتن و استفاده ازآنها، صبر کنید تا گیاه کامل و برگ ها بزرگ شود. انجام درست و به موقع این کارها، و قلمه گیری های مکرر، گیاه را پر پشت می کند و باعث می شود که برگ های آن طعم قوی پیدا کنند در پایان ذکر این نکته ضروری است که بذرهای نعنا سمی هستند و درصورتی‌که خورده شوند باعث مسمومیت می‌شوند، بنابراین در هنگام کاشت نعنا در منزل به این موضوع توجه داشته باشید.

زمان کاشت و نحوه تکثیر نعناع فلفلی

بهترین روش تکثیرو کاشت این گیاه استفاده از ریزوم است که بایستی عاری از هرگونه عوامل بیماری زای قارچی و باکتریایی باشد .
زمان کاشت آن نیز در پائیز و یا بهار می باشد . کشت پائیزه در مهرماه و کشت بهاره در اردیبهشت ماه انجام می گیرد.

تکثیر رویشی از طریق ریشه است (استولون)

استولون نوعی ساقه و دارای گره هایی است که از محل آنها ریشه تولید می شود. استولون های دارای حداقل ۲ گره را که از گیاهان ۲ تا ۳ ساله جدا کردیم برای کشت استفاده می کنیم. فاصله کشت بین ردیف ها ۵۰ سانتیمتر است و فاصله دو بوته روی ردیف ها ۲۰ تا۳۰ سانتیمترمی باشد.

تکثیر رویشی از طریق پاجوش

در اواخر بهار (خردادماه) پاجوش های دارای ۸ تا ۱۰ سانتیمتر را از بوته های ۲ تا ۳ ساله جدا کرده، در زمین مورد نظرکشت می کنیم. برای هر زمین به ۱۱۲ تا ۱۳۴ هزار پاجوش نیاز داریم. در مورد عملیات داشت توصیه می شود هر ساله ۹۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار کود ازته به خاک اضافه شود؛ دو سوم آن را در فصل بهار قبل از رویش و یک سوم آن را پس از اولین برداشت سالانه به خاک اضافه می کنیم. افزودن سایرعناصرغذایی به آزمایش های خاک و وضع گیاه بستگی دارد. آبیاری منظم و تاحدودی هم مبارزه با علف های هرز توصیه می شود.

عملیات کاشت

قبل از کاشت بایستی زمین را شخم عمیق زده و با کودهای دامی پوسیده ( ۴۰ تن در هکتار ) و کودهای کامل ماکرو ( ۵۰۰ کیلوگرم درهکتار ) زمین را تقویت نمود. تراکم مناسب کاشت در هر هکتار حدود ۷۰۰۰۰ بوته است که بوته ها باید به فاصله ۳۰ ۵۰ سانتیمتر و به عمق ۱۰ تا ۱۲ سانتیمتر کشت شوند . برای کشت از بوته هایی که ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر طول و ۳ تا ۵ برگ دارند و یا ریشه های جانبی که ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر طول و ۳ تا ۴ جوانه دارند استفاده می شود . کشت بصورت کرتی برای نعناع فلفلی مناسب است . متوسط عمر مزارع نعناع فلفلی ۳ تا ۴ سال است و نیاز به دوره تناوب ۴ ساله دارد یعنی چهار سال پس از برداشت نهایی می توان دوباره در همان زمین نعناع را کشت کرد .

عملیات داشت

بلافاصله پس از کاشت آبیاری صورت می گیرد و باتوجه به اینکه ریشه های این گیاه سطحی است نیاز به آبیاری با فاصله زمانی کم می باشد . در ابتدای رشد گیاه هم باید با علفهای هرز مبارزه نمود. در طول دوره رشد نیز از کودهای شیمیایی اوره و یا کودهای مرکب مایع بصورت محلولپاشی و یا سرک همراه با آب آبیاری استفاده می شود .

برداشت

در سال ۲ تا ۳ بار محصول را می توان برداشت نمود . چین اول در خرداد و تیر ، چین دوم شهریور و چین سوم آذرماه می باشد. برای انجام عملیات برداشت بوته ها را از فاصله ۴ تا ۵ سانتیمتری سطح خاک درو می کنند که با دست یا ماشین درودگر انجام می گیرد و بسته به نیاز بازار مصرف بصورت تریا خشک بفروش می رسد.

تاریخ و فواصل کاشت

_ کشت و تکثیر نعناع از طریق اندام های زیر زمینی را می توان در پاییز یا در بهار انجام داد.
_ خاک در فصل پاییز از رطوبت کافی برخوردار است درنتیجه این فصل را زمان مناسبی برای کشت نعناع می دانند.
_ مناسب ترین زمان برای کشت بهاره اواسط بهار می باشد.

عملکرد نعناع فلفلی

میزان تولید محصول این گیاه حدود ۱۲ تا ۲۰ تن سرشاخه تراست که از آن ۳۰ تا ۶۰ کیلوگرم اسانس استحصال می شود . میزان اسانس استحصالی در فصول مختلف سال فرق می کند به طور مثال در خرداد و تیر ۲ تا ۴ کیلوگرم و در شهریورماه ۱ تا ۲ کیلوگرم به ازاء هرتن سرشاخه تر می باشد .

هرس نعناع فلفلی

برای کنترل ارتفاع گیاه باید ساقه ها را سرزنی کرد . این کار همچنین موجب تحریک رویش ساقه های جانبی و پر پشت شدن گیاه می شود اما به یاد داشته باشید تا قبل از اینکه گیاه به ارتفاع ۳۰-۲۵ سانتیمتری نرسیده است انرا کوتاه و سرزنی نکنید این کار موجب ایجاد گیاهی با رشد ضعیف می شود . جلوگیری از گلدهی گیاه با قطع ساقه های گلدهنده موجب افزایش رشد سایر ساقه ها و افزایش محصول خواهد شد . به طور کل با کوتاه کردن ساقه های گیاه در طی سال می توان ۳-۲ بار از آنان محصول برداشت کرد .

آفات و بیماری

چندان مستعد چنین مشکلاتی نیست اما می توان به شته ، کمرهای قطع کننده ساقه، حشرات خاکزی و یا سایر حشراتی که به طور کل از برگ گیاهان تغذیه میکنند نام برد از میان بیماریها نیز می توان به آنتراکنوز ، پژمردگی ورتیسلیوم و بیماری زنگ اشاره کرد بیماری آنتراکنوز و زنگ موجب بروز لکه هایی بر روی برگها میشوند و بیماری پژمردگی ورتیسلیوم به ریشه ها آسیب می رساند موجب پژمردگی و زردی گیاه و از بین رفتن انان می شود .این موارد جز بیماری های قارچی هستند که در صورت لزوم با کاربرد قارچکش مناسب می توان فعالیت انان را محدود نمود .

فرآوری

قسمت های مورد استفاده نعنا شامل برگ ها و سرشاخه های گلدار آن است. برگ ها و سرشاخه های گلدار دارای ۱ تا ۲ درصد اسانس، تانن، فلاونویید، کولین و یک ماده تلخ هستند. اسانس نعنا فلفلی دارای بیش از ۲۰ نوع ترکیب شیمیایی است که مهمترین آن ها عبارتنداز: منتول ( ۴۰ تا ۶۰ درصد)، منتوفوران، منتون، پیپریتون، پولگون، سینئولو … . منتون و پولگون بیشتر در برگ های جوان قرار دارند و اسانس گل ها، منتول کمتری دارد. ساقه ها معمولاً فاقد اسانس هستند و بررسی ها نشان داده است که نعناهای کشت شده درمناطق نسبتاً سرد و مرطوب دارای اسانس بیشتری میباشند. اسانس نعنا فلفلی توسط تقطیر با بخار آب استخراج میشود که به رنگ زرد روشن است.
اسانس نعنا فلفلی را در ظروف پی.وی.سی نمیتوان نگهداری کرد؛ زیرا این ظروف در مجاورت این اسانس به سرعت نرم میشوند و تغییرشکل میدهند. داروهای رسمی موجود در ایران که با استفاده از گیاه دارویی نعنا ساخته شده اند شامل پودر کارامین،کارمیناتیفو محلول خوراکی گریپواتر است که همگی برطرف کننده سوء هاضمه، نفخ و درد ناشی از آن میباشند. ازدیگرداروهایی که گیاه دارویی نعنا درآن کاربرد دارد قرص جویدنی ماسومنت است که دررفع حساسیت وخارش گلو،سرفه ونفخ معده موثراست. قطره آلتادین ازدیگرداروهایی است که درآن گیاه دارویی نعنا کاربرد دارد. این قطره دردرمان التهاب وتحرکی مخاط گلو، و به عنوان خلط آوردرسرف ههای تحر کیی ناشی ازافزایش ترشحات مجاری تنفسی فوقانی، موثراست.

تعیین ریسکهای کسب و کار

افزایش ناگهانی تورم و گرانی نهادههای اولیه تولید از جمله:
الف- کاهش قیمت نعنا با صدور مجوزهای واردات بیرویه؛
ب- وجود واسطهگری در بازار گیاهان دارویی از جمله نعنا؛
ج- کشت ناگهانی، سریع و وسیع توسط تولیدکنندگان جدید؛
د- کاهش قیمت به دلیل کشت تصاعدی؛
ه- شرایط بد جوی از جمله سرما و گرمای بیش از حد.

کاربرد گیاه نعناع فلفلی

بیشترین مصرف نعناع فلفلی به منظور تهیه اسانس است. این گیاه دارای خواص دارویی و دارای مصارف فراوانی از جمله در داروهای ضدنفخ، ضدباکتری، محلول های دهان شویه و نیز در صنایع غذایی، بهداشتی، آرایشی و نوشابه سازی است و در اکثر شکلات های نعناع و آدامس ها از اسانس این گونه نعناع استفاده می شود.
از این گیاه در ترکیب داروهای گیاهی تولیدشده در کشور از جمله آلتادین، ماسومنت، قطره نعناع، منتا و آل کیوم استفاده شده است که دارای خواصی مانند ضداسپاسم، پیشگیری کننده از استفراغ، ضدنفخ و خنک کننده است. منتول موجود در اسانس آن نوعی ماده آنتی باکتری قوی است. از اسانس این گیاه برای معطر کردن دارو، خمیر دندان و… استفاده می شود.

توصیه های ترویجی

برای تولید محصول بادرنجبویه و نعناع فلفلی از طریق کشت نهال در زمین اصلی اقدامات زیر توصیه می شود :
شخم پاییزه با عمق ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر بعد از توزیع نهاده های دامی برای کنترل علفهای هرز، از بین بردن بقایای گیاهان کشت قبلی و پوشش نهاده ها انجام شود.
خیساندن بذرها به مدت ۱۶ تا ۲۰ ساعت در آب و در دمای محیط یا سرمادهی آنها به مدت ۴۸ ساعت در دمای صفر درجه سانتیگراد به منظور افزایش درصد جوانه زنی بذر قبل از کشت در خزانه مؤثر است.
آماده سازی خزانه هوای آزاد در اواسط پاییز و خزانه زیر پلاستیک در اواخر زمستان برای کشت بذر (بادرنجبویه)، ریزوم و استولون (ساقه زیرزمینی و رونده نعناع فلفلی) برای تولید نهال یکی از مراحل مهم اجرایی است.
آماده سازی بستر کاشت خزانه با خاک نرم و سبک برای کاشت بذر بادرنجبویه و خاک دهی و غلتک بعد از آن برای ایجاد عمق کاشت حداکثر تا ۲ سانتیمتر انجام پذیرد.
برای ایجاد بستر کاشت خزانه با خاک نرم و سبک به منظور کاشت ریزوم یا استولون با طول ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر دارای ۳ تا ۴ جوانه گیاه نعناع فلفلی در عمق کاشت ۱۰ تا ۱۲ سانتیمتری بستر اقدام شود.
انجام عملیات دیسک و کولتیواتور به منظور خردکردن کلوخه ها و پوشش نهاده، کنترل علف های هرز و ایجاد بستر کاشت هموار و صاف در اواسط پاییز برای کشت پاییزه و در اواخر زمستان برای کشت بهاره از اقدامات مهمی است که باید انجام شود.
ایجاد جوی و پشته برای کشت نهال های تولیدی در روش کاشت ردیفی الزامی است.
کشت نهال ها در محل داغ آب پشته ها، برای رساندن غیرمستقیم رطوبت حاصل از آبیاری در جوی ها، باید انجام شود.
بر اساس نتایج تحقیقات، اجرای دقیق الگوی کشت مخلوط ۷۵ درصد بادرنجبویه و ۲۵ درصد نعناع فلفلی بر روی زمین (یعنی به ازای هر ۳ ردیف کشت بادرنجبویه، ۱ ردیف نعناع فلفلی) مناسب ترین الگو برای دستیابی به حداکثر عملکرد است.
فاصله بین ردیفها ۵۰ سانتیمتر است، و فاصله بین نهال ها برای بادرنجبویه با تراکم ایده آل ۷۰ هزار بوته در هکتار برابر ۳۰ سانتیمتر و برای نعناع فلفلی با تراکم ایده آل ۸۰ هزار بوته در هکتار برابر ۲۰ سانتیمتر است.
آبیاری بلافاصله پس از کاشت و پس از آن هر ۱۰ روز یکبار یا بیشتر بر اساس روزهای وقوع بارندگی در حد ظرفیت زراعی مزرعه الزامی است.
هواگیری اطراف ریشه با فشردن خاک در هنگام کاشت باعث کاهش احتمالی تلفات نهال ها می شود.
نحوه انتقال نشا از بستر خزانه به بستر کاشت و دقت در جابه جایی و به کارگیری ادوات مناسب باعث حفظ سلامت نهال می شود.
وجین علفهای هرز در بهار و تابستان و تنک کردن ردیفها در ۲ تا ۳ هفته اول کشت برای رسیدن به تراکم مناسب حتماً مدنظر قرار گیرد.
امکان ۲ تا ۳ بار برداشت برگهای گیاه بادرنجبویه در مرحله رویشی و قبل از گل دهی، و گیاه نعناع فلفلی در مرحله قبل از گل دهی، وجود دارد.
کشت مستقیم بذر بادرنجبویه در بستر اصلی کاشت، به علت رقابت علف های هرز مزارع به ویژه در مراحل ابتدایی رشد توصیه نمی شود.
استفاده از پلاستیکهای مشکی در بین ردیف ها برای کنترل علفهای هرزی که در مناطق شمالی کشور مشکل سازند و نیز برای استفاده نکردن از سموم شیمیایی (با رعایت موازین زیست محیطی و جمع آوری آنها پس از برداشت) توصیه می شود.
بر اساس نتایج پژوهش، عملکرد کشت مخلوط بادرنجبویه با نعناع فلفلی اندکی کمتر از کشت خالص آن است، هرچند، عملکرد به میزان نزدیک به کشت خالص، تنوع محصول و همچنین کاهش ریسک در تولید از جمله عوامل اصلی پایداری در اقتصاد تولید است که نشان دهنده ارجحیت کشت مخلوط به کشت خالص است.
استفاده از گونه دوم از گیاهان لگوم (تیره نخود) و گراس (تیره گندم) در کشت مخلوط در مقایسه با گیاه دوم دارویی نعناع فلفلی، علاوه بر اینکه اقتصادی تر است، به افزایش باروری زمین، کاهش استفاده از کودهای شیمیایی و افزایش عملکرد کشت مخلوط در واحد سطح کمک می کند و توصیه می شود.

نحوه کاشت تجاری نعناع فلفلی

در طول دو دهه اخیر، کاشت نعناع فلفلی به خاطر اسانس یا برگ های تازه یا خشک شده توجه زیادی را به خود جلب کرده است. نعناع فلفلی یک گیاه است که می تواند در یک محیط معتدل رشد کند و محصولات مختلفی از آن تولید می شود. اکثر کشاورزان، نعناع فلفلی را به خاطر اسانسی که دارد پرورش می دهند که می تواند درآمد خوبی داشته باشد.
برگ های تازه را باید در طول یا بعد از شکوفه دهی کامل برداشت کرد .(در ماه های تابستان. اولین برداشت به طور معمول برای تقطیر و اسانس گیری استفاده می شود. چند ماه بعد در اوایل پاییز بسیاری از کشاورزان برداشت دوم را برای مصرف برگ های تازه یا خشک کردن انجام می دهند. به این ترتیب کشاورزان از دو منبع درآمد بهره مند می شوند.
گیاه نعناع فلفلی یک گیاه مقاوم است و تقریبا در هر خاکی که زهکشی خوبی دارد رشد می کند. کاشت، آبیاری، کوددهی، کنترل علف های هرز و برداشت بسیار مهم هستند و روی محصول نهایی تاثیر می گذارد. این فعالیت ها هزینه بر است. روش های فراوری، نگهداری و تقطیر نیز روی کمیت و کیفیت اسانس روغن تاثیر می گذارد.

بررسی روند بازار

با توجه به اینکه این گیاه از جهات مختلف قابلیت مصرف و فرآوری دارد، بازار خوبی برای آن می توان در نظر گرفت. از آنجاییکه میزان تقاضای محصول با توجه به دلایل بالا زیاد است، قیمت مناسبی برای آن می توان پیشبینی کرد. از طرفی، هزینه تولید گیاه نیز پایین است، از اینرو میزان سود آن می تواند بیشتر از محصولات دیگر باشد.

پیش بینی وضعیت سرمایه گذاری طرح کشت گیاه نعناع فلفلی

عملکرد سالیانه : ۲ تن در هکتار
نرخ برابری دلار : ۳۰۰۰۰ تومان
مساحت زیر کشت : ۱ هکتار
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۱ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۵۰ میلیون تومان (بدون احتساب هزینه زمین)
تعداد دفعات مورد نیاز آبیاری : ۳۰ بار
قابل قبول ( ec ) : 3000
کود شیمیایی مورد نیاز : ۴۰۰ کیلوگرم
کود دامی پوسیده : ۴۰ تن
زمان کاشت: بهاره
میزان بذر/ نشاء/ قلمه / پیاز در هکتار : ۲ تن ریشه/۱۰۰۰۰۰ بوته
زمان برداشت: ۲ تا ۳ چین در سال (بهار و تابستان)
عملکرد: ۲ تن خشک
قسمت مصرفی : سر شاخه
قیمت تقریبی فروش هر کیلو : ۱۵۰ هزار تومان


درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید: