طرح گلخانه آکواپونیک

آکواپونیک حاصل ترکیب دو کلمه آکواکالچر (پرورش ماهی ) و هیدروپونیک می باشد. در این روش پرورش ماهی و کشت سبزیجات به صورت توام انجام می شود.
استفاده مطلوب از منابع آبی ، مسئله ای است که در حال حاضر در کشور ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و وضعیت اقلیمی کشورمان اقتضا می کند که حداکثر بهره برداری از منابع آبی صورت گیرد . از دیرباز روشهایی برای جمع آوری و ذخیره آب در مخازن مرسوم بوده که برای امور کشاورزی و غیره به مصرف می رسد. باتوجه به وجود این مخازن ذخیره آب و شبکه های آبیاری و زهکشی به وضوح مشاهده می کنیم که منابع خوبی از آب بصورت ارزان و اقتصادی در اختیار ما قرار دارد و با اندکی تغییرات می توان برای پرورش ماهی استفاده کرد ولی با توجه به کم بودن حجم آب قابل تعویض در این مخازن و اینکه سیستم پرورش ماهی در استخرها نیاز به آب زیادی دارد ، چاره اندیشی برای یافتن راهکاری که بتواند این معضل را برطرف نماید ضروری می‌ باشد.  بشر امروز با بهره گیری از علوم مختلف و در موارد بسیاری،توأم نمودن هوشمندانه  جنبه های متنوع علوم با یکدیگر، تلاش می کند تا از حداقل امکانات، بیشترین بهره وری را کسب نماید.این مقوله در جنبه های گوناگونی از زندگی مدرن نمود داشته و دامنه آن بطور مستمر رو به افزایش است. یکی از نمونه های مثال زدنی و جالب در این خصوص،آکواپونیک به معنی تلفیق آبزی پروری(Aquaculture) با هیدروپونیک (Hydroponics) به مفهوم کشت گیاه بدون استفاده از خاک می باشد. آکواپونیک به روشی‌ از کشت محصولات کشاورزی گفت می شود که تلفیقی‌ست از کشت هیدروپونیک(Hydroponics) و پرورش ماهی(Aquaculture)‌

نحوه اخذ جواز تاسیس گلخانه آکواپونیک

نحوه صدور پروانه های گلخانه آکواپونیک بر اساس ابلاغیه های شماره ۲۱۱۹۲/۰۲۰ مورخ ۲۲/۸/۹۶ وزیر محترم جهاد کشاورزی « دستورالعمل ساماندهی و تاسیس واحدهای گلخانه ای کوچک مقیاس در اراضی داخل محدوده روستایی، شهرها و شهرک های مسکونی» و « دستورالعمل نظام صدور پروانه واحدهای گلخانه ای و قارچ خوراکی » ابلاغیه شماره ۲۰۷۰۳/۰۲۰ مورخ ۷/۷/۹۴ وزیر محترم جهاد کشاورزی مورد عمل و اقدام قرار گیرد.

معرفی تولیدات گلخانه آکواپونیک

الف) ماهی‌:

در سیستمهای آکوا پونیک امکان پرورش ماهی‌ و کشت محصولات کشاورزی در یک چرخه وجود دارد ولی‌ در عمل بیش از ۹۰% فروش به محصولات کشاورزی برمی گردد. پرورش ماهی‌ به عنوانه یک منبع درآمد جداگانه محاسبه می شود که میتواند به تنهایی‌ جواب گوی هزینه‌های قسمت پرورش ماهی‌ باشد. در قسمت پرورش ماهی به دو قسمت ماهی های زینتی و خوراکی تقسیم می شود. در قسمت تزئینی می توان از ماهی گلدفیش و کوی (koi) به دلیل توان بالا در تحمل سرما و راحتی پرورش و نگهداری استفاده کرد. و در قسمت خوراکی از ماهی کپور ،گربه ماهی، ماهی بس، قزل‌آلای رنگین‌کمان استفاده نمود.

 ب) محصولات کشاورزی:

بیشتر در آمد در سیستم‌های آکوا پونیک از فروش محصولات کشاورزی به دست می‌‌آید و ماهی‌ به عنوان تامین کننده ی نیتروژن مورد نیاز این محصولات نقش آفرینی می‌کند. این مواد مغذی محلول در آب به طور دائم در دسترس ریشه‌ی گیاهان می‌باشد و باعث سرعت گرفتن رشد نسبت به کشت در خاک می شود.

در نتیجه یک سیستم آکوا پونیک زمان سریعتری به برداشت می‌رسد که خود باعث بوجود آمدن دوره های برداشت بیشتری در سال می شود. همچنین مقدار محصول بیشتری در واحد سطح به دست می‌‌آید . به طور مثال میزان سبزیجات برداشتی در سیستم آکواپونیک۳-۴ برابر مقدار مشابه در کشت خاکی می‌باشد. محصولات قابل کشت در این طرح عمدتا شامل انواع سبزیجات و صیفی جات (از جمله اسفناج, انواع کاهو, انواع ریحان ,نعنا ,جعفری ,تره و انواع کلم ,گوجه ,خیار ,فلفل دلمه ای و فلفل سبز و…. )، گیاهان زینتی ، گیاهان دارویی و… می باشد.

چگونگی کار سیستم آکواپونیک

ارتباط بین پرورش ماهی‌ و تولید محصولات کشاورزی به وسیله یک اکوسیستم طبیعی برقرار میشود. در این اکوسیستم باکتری‌های خاصی‌  شروع به روش و نمو می کنند که باعث تجزیه مواد سنگین بوجود آماده توسط ماهی‌ در آب  به مواد معدنی مورد نیز گیاه می شود. و این آب بعد از تصفیه شدن کامل توسط ریشه‌ی گیاه از این مواد معدنی به چرخه‌ پرورش ماهی‌ برمیگردد تا مجددا غنی‌ سازی صورت گیرد.

ضوابط احداث گلخانه های آکواپونیک

 مکان یابی:

• دسترسی به آب کافی متناسب با ظرفیت تولید و توسعه آتی.
• دسترسی به برق صنعتی، اولویت دسترسی به خطوط انتقال گاز و سایر امکانات ارتباطی وجود داشته باشد.

نکته۱: بهتراست                                                                          

–  دسترسی آسان به بازار عرضه محصول.

– امکان توسعه آتی واحد از نظر مکان و توسعه تاسیسات.

مساحت گلخانه آکواپونیک

اجرای گلخانه آکواپونیک در هر مساحتی امکان پذیر است اما بر اساس محاسبات توجیه اقتصادی مساحت احداث گلخانه آکواپونیک  ۱۰۰۰ مترمربع توجیه پذیری بهتری دارد.

ظرفیت اقتصادی تولید گلخانه آکواپونیک

ظرفیت اقتصادی تولید بر اساس توجیه فنی و اقتصادی طرح مورد تایید مشاور ذی صلاح می باشد.

مساحت ابنیه و تجهیزات مورد نیاز گلخانه آکواپونیک

الف- مساحت ابنیه مورد نیاز برای یک گلخانه آکواپونیک با سطح ۱۰۰۰ متر مربع ، به شرح جدول زیر پیشنهاد می گردد اما مطابق طرح مورد تایید مشاور، موارد زیر قابل تغییر می باشد :

ب- الزامات اختصاصی گلخانه آکواپونیک

گلخانه آکواپونیک باید مجهز به ماشین آلات و تجهیزات به شرح زیر باشد:

• دستگاه ازن ساز
• سیستم فیلتراسیون
• سیستم هوادهی مرکزی
• دستگاههای کنترل کیفی آب
• سیستم برگشت آب
• ادوات صید
• فن دمپردار

منابع انرژی (آب، برق و سوخت ) مورد نیاز گلخانه آکواپونیک با سطح ۱۰۰۰ مترمربع

* آب مورد نیاز می تواند از منابع آبی مختلف و دائمی از جمله: قنات ، چشمه ، رودخانه ، آب سدها و چاه های کشاورزی پس از تایید حقابه توسط شرکتهای سهامی آب منطقه ای استان و یا شهرستان، تامین گردد .

** میزان برق مصرفی با توجه به طرح تهیه شده باید توسط مشاور ذیصلاح تعیین گردد.

ضوابط فنی گلخانه اکواپونیک

* در خصوص موارد فنی و عمومی احداث گلخانه (سازه ، تجهیزات و تأسیسات ملزوم )  می بایست  بر اساس « دستورالعمل و مقررات اجرایی گلخانه ها  (نظام گلخانه ای کشور، نشریه شماره ۴۷۲ معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور)  »  مورد عمل و اقدام قرار گیرد.

 بستر کشت  محصولات کشاورزی

*بسترکشت باید عاری از هر گونه عوامل بیماری زا ، آفات   و بذور علف های  هرز باشد.

تغذیه

* مدیریت تغذیه می بایست بر اساس نظر مسئول فنی گلخانه آکواپونیک باشد.

شرایط کمی و کیفی آب در گلخانه آکواپونیک

* آب مورد استفاده در گلخانه آکواپونیک، می بایست از نظر کمی و کیفی و با توجه به ظرفیت واحد تولیدی ، سطح گلخانه و مصارف جانبی جوابگوی نیاز واحد تولیدی باشد. انجام آزمایش فیزیکی ، شیمیایی و پاتولوژیکی آب در آزمایشگاه های معتبر الزامی است.

اصول و ضوابط  بهداشتی

الف- ملاحظات بهداشتی در گلخانه آکواپونیک:

• رعایت شرایط و ضوابط بهداشتی برای واحدهای گلخانه آکواپونیک الزامی است و در این گلخانه ها موارد بهداشتی می بایست بر اساس نظام گلخانه ای کشور  (سیستم بهداشتی ، نشریه شماره ۴۷۲ ، مبانی و ضوابط توسعه گلخانه ها و دستورالعمل و مقررات اجرایی گلخانه ها، انتشار معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور )  مورد عمل و اقدام قرار گیرد.
• نصب توری های ۵۰ مش در محل ورودی ها ، پنجره های جانبی و سقفی و نیز در جلوی پدها الزامی می باشد.
• استفاده از فن های دمپردار الزامی می باشد.
• از نشای عاری از آفات و بیماریها استفاده شود.

ب- ملاحظات بهداشتی در استخرهای ذخیره آب کشاورزی

در سیستم استخرهای ذخیره آب کشاورزی موارد ذیل باید رعایت شود :

– لجن کف بستر و ضدعفونی استخر قبل از آبگیری خارج شود.

– سالم بودن بچه ماهی و ضدعفونی آن با نمک طعام قبل از رهاسازی.

– استفاده از غذاهای مناسب و عاری از هر نوع آلودگی و فساد.

– سالم و تمیز بودن آب ورودی.

– طراحی مناسب سیستم خروج آب در جهت خروج فضولات ماهی از استخر.

سایر موارد:

• • گلخانه آکواپونیک ، می بایست مجهز به تجهیزات سنجش دما، رطوبت و نور باشد.
  • کف گلخانه آکواپونیک ، می بایست شن ریزی شده یا از بتون باشد.
  • سطح زمین اطراف گلخانه باید حداقل تا فاصله ۵ متری عاری از هر گونه گیاه باشد و همچنین تا فاصله ۵۰ متری عاری از گیاهان میزبان آفات شایع منطقه باشد. ضمنا” تا فاصله ۲ متری اطراف گلخانه توسط شن ،  ماسه ، آسفالت یا سیمان پوشیده شده باشد.
  • گلخانه باید دارای دو در ورود و خروج،  از نوع دوتایی و به فاصله ۲ متر از هم باشد که درها می بایست توسط فنر   (یا تجهیزات مشابه) به طور خودکار بسته شوند. در فاصله بین دو در ، یک حوضچه محتوی مواد ضدعفونی حداقل به ابعاد ۱۰۰ * ۷۰ سانتی متر و به عمق ۱۰ سانتی متر احداث گردد که در آن گونی یا سایر موارد مشابه آغشته به محلول های ضدعفونی (نظیر وایتکس ) قرار داده شود و در تمام دوره تولید نسبت به تداوم آن اقدام شود.

پیش بینی وضعیت سرمایه گذاری طرح گلخانه آکواپونیک

ظرفیت تولید سالیانه ماهی : ۲۵ تن
ظرفیت تولید سالیانه صیفی جات: ۱۱۰ تن
نرخ برابری دلار : ۲۸۰۰۰ تومان
زیربنای گلخانه : ۳۰۰۰ مترمربع
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۱۲۰ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۳ میلیارد تومان(بدون احتساب هزینه زمین)
نرخ بازده داخلی در سال مبنا : ۳۲ درصد

درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید: