پرورش گل ارکیده

ارکیده ها از بزرگترین خانواده های گیاهان گلدار در گستره زمین محسوب می گردند که شامل بیش از ۳۰ هزار گونه مختلف و حدود ۲۰۰ هزار هیبرید می باشند. آنها از مناطق گرمسیری استوائی تا توندرای قطبی مشاهده می شوند و سازگاری زیادی با شرایط مختلف اقلیمی دارند. اغلب ارقام ارکیده ها بومی مناطق گرمسیری هستند. آنها به پوست درختان می چسبند و از طریق ریشه های سفید و ستبرشان به جذب رطوبت و انحلال عناصر غذایی آلی می پردازند. ارکیده ها در بالای ریشه ها دارای ساقه ای کاملاً محکم هستند ولیکن ساقه ها در برخی نظیر ارکیده های مینیاتوری به اندامی ظریف تبدیل شده اند. بسیاری از این قبیل ارکیده ها دارای پیازهای کاذبی هستند که در اثر تورّم ساقه های گیاه حاصل می شوند و محل ذخیره آب و عناصر غذایی جهت تضمین بقاء گیاه در شرایط تنش خشکی محسوب می گردند. البته تمامی ارکیده ها دارای چنین سیستمی نیستند بلکه ارکیده هایی از این سیستم برخوردارند که در جنگل هایی با دوره بارش کوتاه می رویند و گیاهان از این طریق برای ذخیره و نگهداری آب بهره می جویند. از زمره چنین ارکیده هایی می توان به انواع: ” oncidium ” و ” dendrobium ” اشاره نمود. برگ های سالم ارکیده ها به رنگ سبز درخشان، صاف و محکم هستند اما برخی از آنها از برگ های ملوّن و متنوعی برخوردارند لذا برگ های سبز تیره بیانگر کمبود نور می باشند.محور گلدهنده به تولید غنچه هایی می پردازد که نهایتاً به گل تبدیل می گردند. برخی محورها به تک گل منتهی می شوند درحالیکه بعضی دیگر تولید گل های خوشه ای می کنند. گروهی از محورهای گلدهنده نیز در تمامی طول به تولید گل می پردازند که موسوم به ” phalaenopsis ” هستند. ارکیده ها دارای گل های نفیسی هستند که مجموعه ای از رنگ های آبی، زرد، سفید، نارنجی، قرمز و سیاه را در خود دارند. گل ها همچنین ممکن است بصورت راه راه یا خالدار باشند. گل دهی ارکیده ها از یک هفته تا چهار ماه دوام می یابد که بستگی به نوع گونه ها دارد. برخی ارکیده ها هرگاه از شرایط مناسب برخوردار گردند، قادرند در سرتاسر سال گل دهی نمایند درحالیکه بعضی دیگر فقط یکبار در سال گل دهی می کنند. برخی ارکیده ها بویی مشابه گوشت گندیده دارند ولیکن بسیاری از آنها بسان لیمو، نارنج، دارچین، هندوانه و نارگیل معطرند.

انواع گل ارکیده

ارکیده ها بطور کلی به دو دسته تقسیم می شوند :
۱. ارکیده های مونوپودیال (monopodial) :
آنها دارای ساقه های منفرد و ایستاده هستند و برگ هایشان متضاد همدیگر در دو طرف ساقه مرتب شده اند. ساقه گلدهنده آنها از قاعدۀ بالاترین برگ خارج می شود. از جمله آنها می توان به انواع: ” vandas ” و ” phalaenopsis ” اشاره نمود.
۲. ارکیده های سیمپودیال (sympodial) :
بیشترین پرورش گیاه ارکیده از انواع “سیمپودیال” صورت می گیرد. آنها بطور افقی رشد می کنند و ساقه های جدید از ریزوم های قدیمی منشأ می گیرند و گل ها و برگ ها در نوک ساقه های جدید ظاهر می شوند. ارکیده ها را همچنین از جنبه هایی نظیر : سکونتگاه بومی، حرارت محیط، رطوبت نسبی و میزان نور ترجیحی دسته بندی کرده اند آنچناکه :
ارکیده های بومی مناطق گرم و مرطوب نظیر : برای پرورش گیاه ارکیده ” phalaenopsis ” و ” paphiopedilium ” که به روزهایی با دمای ۸۵ – ۷۳ درجه فارنهایت و رطوبت نسبی ۹۰ – ۸۰ درصد نیازمندند ولی خواهان نور شدید نیستند. چنین ارکیده هایی بهتر است در مقابل پنجره های غربی یا شرقی قرار گیرند.
ارکیده های مناطق گرم نظیر : برای پرورش گیاه ارکیده ” cymbidium ” و ” dendrobium ” که نیازمند دمای ۷۰ – ۵۵ درجه فارنهایت با رطوبت نسبی پایدار و تهویه مناسب هوا هستند. اینگونه ارکیده ها را به دلیل نورپسندی در مقابل پنجره های جنوبی قرار می دهند.
ارکیده هایی نظیر : در پرورش گیاه ارکیده ” cattleya ” و ” oncidium ” برای بخش های نسبتاً خشک و خنک مناسبند. آنها قادر به تحمل فصول خشکی طولانی با دمای ۹۰ – ۸۰ درجه فارنهایت می باشند که متعاقباً با فصول بارانی همراه گردند. نیاز نوری این گروه زیاد است لذا در مکان های روشن از جمله پنجره های جنوبی قرار می گیرند.
ارکیده های عرض های جغرافیایی بالا نظیر : ” masdevallia ” و ” epidendrum ” که در جنگل های بارانی با متوسط دمای ۷۰ – ۶۰ درجه فارنهایت و رطوبت نسبی زیاد رشد می کنند. برای پرورش گیاه ارکیده این نوع نورهای کم شدت و فیلترشده را می پسندند.

نکاتی در پرورش گیاه ارکیده

پرورش گیاه ارکیده همانند پرورش سایر گیاهان زینتی خانگی از جمله : نخل زینتی، سرخس و فیلودندرون است.پرورش گیاه ارکیده را می توان بر بستری از پوست درختان، خزه ها، پوسته نارگیل و نظایرشان انجام داد. ارکیده ها در محیط های طبیعی نسبت به وقوع بارندگی، دوره خشکی و باد متحمل هستند و در چنان شرایطی دارای دوره رشد طولانی می باشند. ریشه های ارکیده ها از قابلیت جذب سریع آب و عناصر غذایی برخوردارند. ساقه و برگ های ضخیم آنها می توانند بعنوان منبع ذخیره آب جهت دوره های خشکی بکار آیند و از این نظر مشابه کاکتوس ها عمل می کنند. ارکیده ها بطور متوالی گلدهی نمی کنند و دارای دوره های متناوب رشد و گلدهی هستند که بستگی به گونه های ارکیده دارد.
برخی از ارکیده ها فقط برای یک هفته در سال به گل می نشینند درحالیکه برخی دیگر برای بیش از ۳ ماه گلدهی می کنند. بسیاری از ارکیده ها حداقل یکبار در سال به گلدهی می رسند اما برخی گونه ها هر دو سال یکبار گل می دهند. بعضی از پرورش دهندگان موفق ارکیده ها اقدام به تغییر مکان آنها ضمن دوره های رشد و گلدهی می کنند. مکان های خنک و عاری از نور مستقیم خورشید موجب طولانی شدن دوره گلدهی می گردند. ارکیده ها متعاقب هر دوره گلدهی دارای یک دوره استراحت کوتاه مدت هستند سپس به رشد رویشی می پردازند تا انرژی لازم را برای مرحله گلدهی ذخیره سازند لذا در صورتیکه ضمن دوره رشد به تقویت گیاه بپردازید آنگاه به گل های زیباتر، بیشتر و بزرگتری دست می یابید.در پرورش گیاه ارکیده بیاد داشته باشید که ارکیده ها بدون سپری ساختن یک دوره رشد مطلوب موفق به گلدهی نخواهند شد.

انواع روش های پرورش گیاه ارکیده

۱. پرورش گیاه ارکیده به روش درون خانگی در فضای آزاد
۲. پرورش گیاه ارکیده بر درختان
۳. پرورش گیاه ارکیده در خاک
۴. پرورش گیاه ارکیده در تراریوم

نکات مهم و کاربردی برای پرورش و کاشت ارکیده بیرون از منزل

گیاه ارکیده را به تدریج در معرض نور خورشید قرار دهید. ارکیده گلدانی باید باید با نور خورشید عادت کند . با ۱ تا ۲ ساعت صبح و غروب در روز شروع کنید. سپس، بعد از یک هفته، ارکیده را به منطقه با ۳ تا ۴ ساعت صبح و غروب آفتاب حرکت دهید. بعد از ۱ تا ۲ هفته دیگر، این ارکیده را به منطقه ای منتقل کنید که قبل از ساعت ۱۰ صبح و بعد از ساعت ۲ بعد از نیمه شب مقابل خورشید باشد با رعایت اینها می توانید بیرون از منزل ارکیده بکارید. ارکیده آفتاب شدید کامل را دوست ندارند، بنابراین بیرون نقطه ای را پیدا کنید که حدود ۱۰ – ۲ سایه داشته باشد ؛ مطمئن شوید که تنها صبح و غروب در برابر نور خورشید است زمانی که خنک تر است.

آموزش تکثیر گل ارکیده

گل های ارکیده را میتوان به ۴ روش قلمه زدن، تقسیم بوته و تنه جوش، کاشت بذر تکثیر کرد.
روش قلمه
اکثر ارکیده‌های (مونوپودیال) مثل Arachnis و Vanada را می‌توان با قلمه انتهایی تکثیر نمود. معمولا قلمه‌های ارکیده از حد معمولی ۱۰ – ۷.۵ سانتیمتر بزرگتر در نظر گرفته می‌شود. قلمه انتهایی Vanada معمولا به طول ۳۰ تا ۳۷ سانتیمتر بوده و باید دارای ۱۲ برگ و چند ریشه هوایی باشد. قلمه ها را در گلدان و بدون استفاده از بستر کشت مخصوص می‌توان رویاند. قلمه های Arachnis هم به طول ۴۵ تا ۶۰ سانتیمتر می‌باشند. اینها باید ریشه هوایی داشته باشند و مستقیما در مزرعه یا گلدان کاشته شود.
روش تقسیم بوته
Cattleya و دیگر ارکیده‌های چند پایه و خمیده را با تقسیم بوته از پایه مادر ازدیاد می‌کند. این ازدیاد بر روی گیاهانی انجام می‌گیرد که ۶ پیاز کاذب یا بیشتر داشته باشند محل برش ریزوم از بین سومین و چهارمین پیاز کاذب بوده و هر دو قسمت را به صورت گیاهانی مجزا در گلدان می‌کارند. از آنجایی که اکثر Cattleya ها تنها سالی یک برگ بوجود می‌آورند، تقسیم ریزوم اکثر گیاهان هرسه سال یکبار انجام می پذیرد.
روش تنه جوش
تنه جوش ها گیاهک هایی هستند که از قسمت های بالایی یا میانی ساقه ها یا سوخ نماهای برخی گونه های دندروبیوم و اپیدندروم حاصل می شود و در هاوایی به نام Kaiki معروف است. این تنه جوش ها در حالی که به گیاه متصل هستند ریشه می دهند که با تشکیل ۴ یا تعداد بیشتری ریشه می توان آن ها را جدا کرده و در گلدان دیگری کشت کرد. بسیاری از پاجوش ها مانند انواع Epidendrum در زمان جداسازی دارای گل هستند که اگر با دقت عمل شود آسیبی به گل ها نمی رسد.
روش کاشت بذر
بهترین زمان برای کاشت ارکیده اوایل تا اواسط بهار است.هنگام کاشت بذر ارکیده باید صبور باشید.مراقب باشید دست ها و محیطی که بذرها را در آن می کارید استریل باشند.چند دانه روی خاک در هر گلدان پراکنده کرده و در صورت نیاز از کودهای سازگار با محیط زیست استفاده کنید.از خاکی مناسب استفاده کنیدزمانی که گیاه ارکیده مقداری بزرگ شد و برگ تشکیل داد گیاه را از گلدان بیرون آورید، ریشه های مرده و فاسد را قطع کنید. قبل از قرار دادن ریشه در گلدان، در صورت نیاز ریشه را به چند قسمت تقسیم کنید. به آرامی مخلوط خاک را اضافه کنید و ریشه را با خاک بپوشانید.

نیازمندی های گل ارکیده

خاک مخصوص گل ارکیده
ارکیده در طبیعت بر روی سطح خزه‌های روی درختان رشد می‌کند. بنابراین کاشت آن در خاک باغچه یا خاک گلدانی معمولی صحیح نیست و توصیه می‌شود از خاک مخصوص این گل استفاده کنید. برای تهیه خاک مخصوص گل ارکیده می‌توانید خودتان براده‌ی چوب، خزه، زغال، پرلیت و پوست درخت را باهم ترکیب کنید. مهمترین وی‍ژگی خاک ارکیده، داشتن تهویه مناسب است.
نور
اغلب گونه‌های ارکیده به نور کافی و غیر مستقیم خورشید نیاز دارند. نور مستقیم ممکن است باعث سوزاندن گل ارکیده شود، در حالی که اگر گیاه به اندازه کافی نور دریافت نکند، گل نمی‌دهد.
دما
گل ارکیده گیاهی است با شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب ,دمای هوای ۱۲ تا ۲۸ درجه سانتی گراد برای این گیاه بسیار مناسب است. دمای بالای ۲۰ درجه سانتی گراد موجب کرک گیاه می شود. پس گلدان‌تان را دور از وسایل گرمایشی قرار دهید.
رطوبت
گل ارکیده به میزان بالایی از رطوبت محیط نیاز دارد.بنابراین توصیه می‌شود در زیر گلدان سینی از آب به طور غیر مستقیم قرار دهید تا با تبخیر آب، هوای اطراف گل مرطوب شود یا در کنار آن دستگاه بخور سرد قرار دهید.
آبیاری
گل ارکیده به میزان آبیاری حساسیت زیادی دارد. بهترین زمان آبیاری گیاه زمانی است که خاک سطحی گلدان خشک شده است. به طور کلی در محیط آپارتمان گیاه را باید هر ۵ تا ۱۲ روز یکبار آبیاری کرد.
آبیاری بیش از حد یا آبیاری به میزان کم باعث از بین رفتن گل می‌شود. توصیه می‌شود، در طول تابستان که دما بیشتر و روزها طولانی تر است، مدت زمان بین هر آبیاری برای گل کوتاه‌تر باشد.
کوددهی
بیش از حد به گل ارکیده کود ندهید. معمولا، انتظار می رود کوددهی به ارکیده یک بار در ماه باشد.بهترین کود برای این گل ترکیبی از کود مایع و کود‌های کند رها کننده هستند.کوددهی بیش از اندازه باعث سوزاندن ریشه و مانع گل دهی می شود.اگر کوددهی به اندازه کافی نباشد گل دهی نیز انجام نمی شود.

مشکلات گل های ارکیده

زرد شدن برگ ارکیده
نور کم و یا زیاد ،گرم و خشک بودن محیط ،افراط و تفریط در آبیاری ،کود دهی زیاد می توانند علل زرد شدن برگ ارکیده باشند.
سیاه شدن برگ های ارکیده
به دلیل سرد بودن هوا در شب یا استفاده از مواد شیمیایی براق کننده است.
ایجاد زخم های پنبه ای شکل سفید رنگ روی برگها
دلیل آن شپشک آرد آلود است که از بیماری های گل ارکیده و خیلی از گیاهان دیگر است.
سطح برگها و گلها دارای تار عنکبوت است
کنه ریز قرمز عامل این بیماری است
قهوه ای رنگ شدن برگ ها و خشکیدن گیاه
دلیل ایجاد شدن این مشکلات گل ارکیده این است که خاک خیلی خشک شده و گیاه تشنه است.
گل ندادن ارکیده
یکی از علت های آن میتواند بزرگ بودن بیش از اندازه ی گلدان باشد. دلیل دیگر گل ندادن ارکیده میتواند کود دهی بیش از حد به گیاه باشد.
خشک و منقبض شدن غنچه ها
هوا گرم و خشک است.
جوانه ها در شب صدمه میبینند
عامل آن حشره ی تریپس است، با سم حشره کش گیاه را هفته ای یکبار سمپاشی کنید تا علائم برطرف شوند.

خلاصه بررسی اقتصادی طرح پرورش گل ارکیده

ظرفیت پرورش سالیانه : ۶ گلدان در مترمربع
نرخ برابری دلار : ۲۴۰۰۰ تومان
مساحت گلخانه : ۱۰۰۰ مترمربع
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۴ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۱.۵میلیارد تومان
نرخ بازده داخلی : ۷۰ درصد

درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید: