آینده صنعت شکلات در دنیا

سود دهی صنعت شکلات هم چنان ادامه دارد و پیش بینی ها و آمارهای ارائه شده توسط موسسه IBSWorld در سال ۲۰۱۱، حاکی از آن است که پس از بحران شدید اقتصادی در روزهای سخت سال های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹،بازار این صنعت در پنج سال آینده با رشد ۲ درصدی مواجه خواهد شد. اما با وجود چنین خبرهای امیدوارکننده ای، بسیاری از شرکت ها در حال تلاش و مبارزه سخت برای بقا در این بازار هستند.
ذائقه مصرف کنندگان به طور مداوم در حال تغییر است. مصرف کننده آگاه، از محصولات تولید شده، انتظاری بیش از گذشته دارد. افزایش تقاضای مصرف کنندگان و تنوع روزافزون محصولات، موجب رقابت شدید شرکت ها برای به دست آوردن سهم بیشتری از بازار شده است.
یافتن بازارهایی که مستعد رشد سریع و چشم گیر هستند، برندگان و بازندگان آینده صنعت شکلات را مشخص خواهد کرد. بر اساس آمارهای رسمی، در حال حاضر بازارهای کلیدی را بازار کشورهای هند (با رشد سالانه ۱۵ درصد )، چین (۹ درصد )، روسیه (۶ درصد ) و مکزیک (۸/۳ درصد )، تشکیل می دهند.
عواملی هم چون جمعیت جوان و تغییر فرهنگ مصرف در این بازارهای رو به رشد موجب تمایز این بازارها از سایرین می شود.
در این گزارش به عوامل موثر و شکل دهنده بازار شکلات در آینده – از موقعیت جغرافیایی تا نیازها و اولویت های مصرف کنندگان و سایر عوامل – خواهیم پرداخت و نگاهی گذرا به شرایط احتمالی صنعت شکلات در سال ۲۰۳۰ خواهیم داشت.

موقعیت جغرافیایی
۱. اروپای غربی: بازار این منطقه هم چنان به عنوان بزرگ ترین بازار شکلات جهان شناخته می شود اما به واسطه بلوغ و توسعه یافتگی این بازار، رشد صنعت شیرینی و شکلات در آن بسیار کند است. سلامت محصولات در سال‌های اخیر یکی از عواملی است که مصرف کنندگان توجه ویژه ای به آن داشته اند. چنان که در سال ۲۰۱۱، ۱۰ درصد از محصولات بازار این منطقه را محصولات ویژه گیاه خواران، ۷ درصد محصولات فاقد افزودنی های غیرطبیعی و ۷ درصد را نیز محصولات کاملاً طبیعی تشکیل داده اند.
۲. ایالات متحده: بر اساس گزارشات سازمان بین المللی کاکائو، مردم آمریکا از لحاظ حجم مصرف، بیشترین مصرف شکلات را در بین تمامی کشورهای دنیا به خود اختصاص داده اند. ذائقه مردم آمریکا بیشتر گرایش به محصولاتی با درصد کاکائوی بیشتر دارد. در بازار این کشور مساله سلامت اهمیت دارد اما موثرترین عامل تلقی نمی شود.
۳. بریتانیا: با وجود آن که تنها ۱۲ درصد از مصرف کنندگان شکلات در بریتانیا، برای انتخاب یک محصول میزان بالا بودن چربی را مد نظر قرار می دهند اما دولت بریتانیا، تولیدکنندگان را برای کنترل میزان چربی محصولات، بیش از پیش تحت فشار قرار داده است. کنترل این میزان در محصولات کم حجم، به دلیل پیش گیری از مصرف بیش از حد ضروری است.
. روسیه: بازار شکلات این کشور به عنوان بازاری مطمئن و پرسود برای تولیدکنندگان شکلات محسوب می شود. این بازار ارزشی بالغ بر ۸ میلیارد دلار آمریکا دارد و پیش بینی می شود که تا سال ۲۰۱۶ با رشدی ۴۵ درصدی مواجه شود. آنچه مسلم است، این که با بالارفتن زنجیره ارزشی از سوی مصرف کنندگان، تولید کنندگان این صنعت نیز سرمایه گذاری بیشتری در این بازار خواهند کرد.
۵. چین: عدم استقبال مصرف کنندگان از مصرف گسترده لاکتوز در محصولات، سبب کاهش سرعت رشد بازار کشور چین شد اما با این وجود بازار شکلات این کشور از سال ۲۰۰۹ تا امروز، رشدی ۴۰ درصدی را تجربه کرده است. شرکت Lindt در گزارش سالانه خود مدعی شده است که بازار این شرکت در کشور چین هر ساله با رشدی ۳۰ درصدی همراه است. شایان ذکر است که نیمی از فروش بازار شکلات در این کشور به صورت بسته های کادویی شکلات انجام می شود که در این مورد شکلات های مرغوب و بعضاً لوکس نقش مهمی دارند.
۶. ژاپن: با ارزشی بالغ بر ۴/۱۱ میلیارد دلار، ژاپن بزرگ ترین بازار شکلات آسیا محسوب می شود. شرکت های بزرگ این کشور به طور فزآینده در حال رشد هستند و این امر عرصه را بر شرکت های خارجی در این کشور تنگ کرده است. با این وجود شکلات های Kit-Kat نستله، یک استثنا محسوب می شود و با بیش از ۲۰۰ نوع مختلف، شدیداً مورد تقاضای مصرف کنندگان ژاپنی می باشد.
۷. هندوستان: این کشور همواره در زمره مصرف کنندگان عمده شکلات در جهان محسوب شده و شکلات با رشدی سریع نسبت به سایر شیرینی جات، رشد سالانه ۱۵ درصدی را تجربه کرده است. در حال حاضر شرکت Cadbury با در اختیار داشتن ۷۰ درصد از بازار شکلات این کشور، بیشترین سهم را از آن خود کرده است. سیاست این شرکت در هندوستان بر مبنای معرفی مداوم محصولات جدید استوار است که در شرایط رکود بازار، راه را برای این شرکت هموار می سازد.
۸. مکزیک: ۵۲ درصد از جمعیت مکزیک را افراد زیر ۲۰ سال تشکیل می دهند. جمعیت بسیار جوان این کشور، مکزیک را به بازاری فوق العاده برای شکلات تبدیل کرده است. ۸۰ الی ۹۰ درصد از شرکت های تولیدکننده شکلات در این کشور، کودکان را به عنوان مصرف کننده هدف قرار داده اند. این موضوع می تواند برای تولیدکنندگان در حوزه محصولات خاص کودکان نویدبخش باشد که البته از سوی دیگر با افزایش چاقی در کودکان می تواند منجر به وضع قوانین پیش گیرانه شود.
۹. برزیل: عید پاک در این کشور یک موقعیت تجاری فوق العاده برای تولیدکنندگان شکلات محسوب می شود، چنان چه هر ساله در شب عید پاک بالغ بر ۱۰۰ میلیون تخم مرغ شکلاتی به فروش می رسد و این روند هم چنان رو به افزایش است. البته در این کشور نیز روند چاقی رایج بین کودکان موجب کاهش نسبی در این روند شده است. با توجه به میزان چاقی ۳۵ درصدی بین کودکان برزیلی، تمرکز شرکت ها از محصولات ویژه کودکان به میزان ۶۲ درصد کاهش یافته است.
۱۰. خاورمیاته و شمال آفریقا: انتظار می رود که میزان فروش این بازار که امروزه رشدی ۶۱ درصدی را تجربه می کند، در سال ۲۰۱۶ به ۵/۸ میلیارد دلار آمریکا برسد. تقریباً بازار تمامی نقاط آفریقا در حال رشد است که در این میان آفریقای جنوبی، هم چنان از بزرگ ترین بازار برخوردار است. ضمن این که فروش آب نبات در این کشور رایج تر از شکلات است.

پیش بینی احتمالی سال ۲۰۳۰
در سال ۲۰۳۰ چه نوع شکلاتی رایج خواهد بود؟ تغییرات سریع چند سال گذشته می تواند راهنمایی هایی در این زمینه به منظور پیش برد این صنعت ارائه دهد که برخی از آنها به شرح زیر است:
– ابتکار در بسته بندی: به منظور باقی ماندن در میان محصولات پر طرف دار و کاهش هزینه های تولید، انقلابی محتمل در زمینه بسته بندی پیش بینی می شود. تولیدکنندگان برای اطمینان از آب نشدن محصولات در شرایط جوی بازارهای مناطق گرمسیری به استفاده از بسته بندی های جدید روی خواهند آورد.
– جذب جوانان: بازاریابی بر اساس نیازهای بازار در بین جوانان (به ویژه در کشورهایی مانند هندوستان و کشورهای آمریکای لاتین) امری کلیدی و حیاتی خواهد بود. به احتمال بسیار بهره گیری از نمادهای فرهنگ عامه مانند استفاده از تصاویر گروه های موسیقی و برنامه های تلویزیونی در تبلیغ محصولات افزایش خواهد یافت. نکته دیگر آن که در حالی که کودکان شکلات های شیرین تر را ترجیح می دهند اما والدین به دنبال محصولات با ارزش سلامتی بالاتر برای فرزندان خود خواهند بود.
– محصولات لوکس در مقابل تولید انبوه: طبقه متوسط که در جوامع در حال گسترش است، بازار شکلات های لوکس را هم چنان به پیش خواهد برد و روند آن را به طور روز افزون به سوی خرده فروشان اصلی هدایت خواهد کرد. اما این روند یک چالش را نیز به همراه خواهد داشت: با وجود آن که ممکن است که مصرف کنندگان طبقه متوسط باعث گسترش گرایش به محصولات با بهای گران تر شوند اما مازاد درآمد آن‌ها که خرید شکلات در آن قرار می گیرد، هم چنان محدود است. از سوی دیگر تولیدکنندگان نیز ممکن است ناگزیر به انتخاب بین تولید محصولات لوکس در تیراژ محدود و یا محصولات معمول و رایج با تولید انبوه شوند که این تصمیم گیری، جایگاه آنها در طبقه بندی انواع تولیدکنندگان را تعیین خواهد کرد.
– ذائقه شخصی: یک صنعت گر حوزه شکلات معتقد است که در آینده، کارگاه های شکلات سازی کوچکی شکل خواهند گرفت که امکان طراحی و ساخت شکلات های مد نظر مشتریان را فراهم خواهند کرد. این بدین معناست که مشتریان قادر به اعمال نظر مستقیم و طراحی ظاهر و ترکیب مواد شکلات مورد نظر خود خواهند بود. وی معتقد است که مشتریان حتی این امکان را خواهند داشت که بسته بندی مورد نظر خود را طراحی کرده و سفارش دهند.
– کانال های توزیع جدید: شکلات از کانال های بیشتر و متعددتری در دسترس خواهد بود. از کافی شاپ ها تا فروشگاه های مواد غذایی سالم و حتی فروشگاه های بسیار کوچک محلی. اما سوپرمارکت ها و فروشگاه های بزرگ زنجیره ای هم چنان بر فروش شکلات تسلط خواهند داشت، به ویژه در میان مشتریانی که به دنبال تخفیف خرید از این فروشگاه ها باشند. ممکن است با افزایش مشتریان شکلات لوکس، شکلات مرغوب فقط در فروشگاه های خاص در دسترس باشد. ممکن است بسیاری از برندها برای نمادین ساختن یکی از محصولات خود، تلاش بیشتری برای ثبت هر چه بیشتر برند خود، در ذهن مشتریان به کار گیرند، کاری که شرکت مارس (به وسیله M&Ms) انجام داده است.
– قانون طبقه متوسط: تولیدکنندگان تمایل بیشتری به عرضه شکلات از منابع گوناگون خواهند داشت که از این طریق برآوردن نیازهای متعدد و متنوع مصرف کنندگان را دنبال می کنند. مصرف کنندگان طبقه متوسط نیز اشتیاق بیشتری به خرید شکلات های مرغوب برای هدیه دادن در مناسبت ها، که در سال ۲۰۱۱ رشد ۶ درصدی داشته است، خواهند داشت.
– دستورالمل جدید: با توجه به افزایش قیمت ها، میزان کاکائوی موجود در شیرکاکائو کاهش خواهد یافت و تولیدکنندگان کنترل بیشتری در استفاده از کاکائو خواهند داشت. تقاضای کاکائو ممکن است از کنترل خارج شود. یک تولیدکننده اهل آمریکای جنوبی پیش بینی می کند که تنها یک کیلوگرم افزایش در میزان مصرف سرانه دو کشور چین و هند می تواند الگوهای تولیدی امروز اغلب تولیدکنندگان را تبدیل به الگوهایی ناکارآمد کند. در این پیش بینی تصور کاکائوی مصنوعی نیز دور از ذهن نبوده و مطرح شده است.
– تغییرات میزان مصرف: افزایش درصد و میزان چاقی و به دنبال آن وضع قوانین کنترلی از سوی دولت ها، منجر به کاهش و محدود شدن سهم تولیدکنندگان از بازار خواهد شد. در راستای تلاش مصرف کنندگان برای مصرف کمتر شکلات به منظور جلوگیری از چاقی، تقسیم قطعات شکلات و مصرف در چندین وعده تبدیل به امری رایج خواهد شد. ممکن است میانگین مصرف سرانه شکلات ( در حال حاضر برای هر اروپایی معادل ۸ کیلوگرم در سال است ) کاهش یابد، اگرچه علی رغم این موضوع و با توجه به افزایش طبقه متوسط، در مجموع مصرف شکلات در سطح جهان افزایش خواهد یافت.