طرح احداث باغ گیلاس

گیلاس یکی از گونه‌های سرده پرونوس (آلو سانان) به شمار می رود. به احتمال زیاد خاستگاه درخت گیلاس کرانه ی غربی دریای خزر تا دریای سیاه می باشد. دانشمندان در غارهای قفقاز و آسیای صغیر، فسیل هایی از درخت گیلاس کشف کرده اند. اولین اشاره ی مکتوب به درخت گیلاس، توسط نویسنده ی یونانی تئو فراستویس (سیصد سال پیش از میلاد) می باشد. نام انگلیسی درخت گیلاس (cherry tree) از نام شهر کراسوس در یونان باستان (ترکیه امروزی) گرفته شده که این شهر اولین صادرات گیلاس را به اروپا داشته است. امروزه درخت گیلاس در همه مناطقی از جهان که دمای زمستان چندان شدید نبوده و دمای آن در تابستان معتدل و کم رطوبت باشد، رشد می کند. البته درخت گیلاس برای شکوفه زدن در بهار، نیاز به سرما در زمستان دارد. شکوفه دهی درخت گیلاس در اوایل بهار، درست پس از شکوفه زنی هلو و پیش از شکوفه دهی سیب می باشد.(طرح احداث باغ گیلاس)
درختان گیلاس نسبتا بزرگ و رشدشان عمودی است. ارتفاع این درختان تا یازده متر و قطر درخت بالغ گیلاس تا شصت سانیتمتر می رسند. گیلاس یک میوه گوشتی (میوه سنگی) است که عموماً به شکل قلب تا تقریباً کروی، به قطر حدود دو سانتی متر می رسد و تنوع رنگی آن از زرد خالص تا سرخ سیر (تقریبا سیاه) متغییر است.
میزان اسید گیلاس شیرین کم می باشد. گونه ای از گیلاس (ساکورا) برای گل های زینتی بهار رو، پرورش می یابند. البته بیشتر آن ها میوه نمی دهند. این تزئینات زیبا در بسیاری از باغ ها به نمایش در آمده اند. چوب قرمز تیره برخی از گونه های گیلاس برای درودگری، به ویژه برای ساخت مبلمان لوکس به کار می رود. عمر درختان گیلاس به طور معمول بیست تا چهل سال می باشد که وابسته به نژاد آن است. درخت گیلاس ساکورا عمر کوتاهی دارد و نهایت تا بیست سال عمر می کند، در حالی که گونه هایی از گیلاس در کشورمان وجود دارد که تا چهل سال هم عمر می کنند. رشد عمودی درخت گیلاس بالاست. پس هرس کردن آن برای جلوگیری از رشد رویشی و اثرات نامطلوب ضروری به نظر می رسد. اما باید با دقت و توسط افراد مجرب صورت بگیرد. گیلاس میوه ای است که مدت زمان زیادی نمی توان از آن نگهداری کرد. برای نگهداری بیشتر باید آن را کمپوت کرده و یا خشک کرد. خشک کردن گیلاس شیرین روش مطلوبی محسوب شده که خواص گیلاس را از بین نمی برد.

مشخصات گیاهی درخت گیلاس

گیلاس از زمره ی درختان بارده (مثمر) می باشد که بصورت خودرو هم وجود دارد. ثمره (باردهی) آن مطلوب بوده و هنگام چینش کیفیت قابلی دارد. به احتمال زیاد نام فارسی آن هم مانند نام انگلیسی، از نام کراسوس (شهری در یونان باستان که این گیاه صادر می شده) گرفته شده است. در برخی نقاط ایران به آن آلوکک هم گفته می شود. درخت گیلاس با دیگر درختان سرده ی آلوسانان (پرونوس) مانند هلو، زردآلو، آلو و بادام شباهت دارد.
سرده ی پرونوس شامل بیش از چهارصد درخت مختلف را شامل می شود، که برخی همیشه سبز و برخی برگریز هستند. از آنجایی که نوع و نژاد این سرده تنوع زیادی دارد، پیوند زدن بین بیشتر گونه ها مقدور نیست. میوه این گیاه به صورت گرد یا قلبی شکل است، که در ابتدای رشد به رنگ سبز است و به هنگام رسیدن به رنگ زرد تا قرمز (مایل به سیاه) رسیده می‌شود.
میوه این گیاه آبدار و بسیار خوشمزه است و خواص بسیاری دارد. گیلاس از میوه‌های تابستانی به شمار می رود. افرادی هستند که به انواع میوه حساسیت می دهند که می تواند شامل گیلاس هم باشد. در صورت حساسیت به گیلاس، احتمال عوارض جانبی ناخوشایندی مانند کهیر یا تنگی نفس وجود دارد. در میوه ی خشک آن این حساسیت حداقل است. البته پر واضح است حساسیت به گیلاس مورد نادری بوده و فرد آلرژیک قطعا میوه های دیگری نیز حساسیت دارد. میوه این گیاه نود تا صد و بیست روز پس از شکوفه دهی به مرحله ی رسیدن و چینش می رسد. از بذر آن استفاده ی خاصی نمی شود، اما میوه و برگ گیلاس خواص دارویی دارد. برگ های درخت گیلاس دندانه دار، تیز و بیضی شکل به طول سه تا پانزده سانتیمتر می باشد، رنگشان سبز تیره و قسمت زیرینشان چسبناک است. دمنوش برگ‌ ها می‌تواند کاهش قند خون را در افراد دیابتی در پی داشته باشد. برگ‌های درخت گیلاس علاوه بر توانایی مهار دیابت، می‌توانند عملکرد عضله قلب را کنترل کنند. از دیگر خواص آن می توان به کاهش کلسترول اشاره نمود.
درخت گیلاس شکوفه‌هایی سفید داشته و میوه‌های کوچک و قرمز رنگ آن بین یک تا دو سانتیمتر هستند. گیلاس ترش (آلبالو) کوچکتر و گیلاس شیرین بزرگتر است. بذر آن‌ها زرد رنگ بوده و اندازه آن نیم سانتی ‌متر است. گل های این گیاه به صورت خوشه‌ای و به رنگ سفید بر روی شاخه گیاه ظاهر می‌شوند و منظره زیبایی را نمایان می‌کنند. گل های این گیاه چند گلبرگی و معطر هستند، طوریکه فضا را عطرآگین می‌کنند و به عنوان یک گیاه زینتی در فضای سبز کاشت می‌شود.

انتخاب شیوه کاشت نهال گیلاس

کاشت درخت گیلاس به روش‌های مختلفی از جمله تکثیر با هسته‌ی گیلاس، کاشت نهال گیلاس و قلمه زدن انجام می‌شود. در ادامه به آموزش هر یک خواهیم پرداخت.

روش کاشت هسته میوه‌ها

کاشت از هسته گیلاس، یکی از راه‌های تکثیر این درخت است. برای این کار ابتدا تعدادی از گیلاس‌های سالم را بخورید و هسته‌ی آن‌ها را نگه دارید. هسته‌ی میوه‌ها را به مدت دو روز میان دستمال‌کاغذی قرار داده تا خشک شوند.
برای کاشت این دانه‌ها به طور معمول اوایل آبان زمان مناسبی است. برای کاشت آن‌ها انگشت خود را در خاک گلدان مناسب فرو کنید تا حفره‌های کم‌عمقی ایجاد شود. هسته‌ها را در هر کدام از این حفره‌ها قرار داده با خاک بپوشانید.
گلدان حاوی بذر به طور میانگین به ۶ تا ۸ هفته سرمای زمستان نیاز دارند. برای تأمین این نیاز، گلدان را در فضای باز و در مجاورت سرمای متوسط قرار دهید تا در بهار جوانه‌زنی شروع شود. این دانه‌ها پس از جوانه زدن باید به خاک منتقل شوند.
سال بعد پس از انجام مراقبت‌های لازم، این هسته‌ها به نهال‌های کوچکی تبدیل می‌شوند که باید در خاک کاشته شوند. نهال‌های کوچک خود را به خاک باغ یا باغچه منتقل کنید. در حال حاضر بسیاری از افراد بجای انتخاب این روش، نهال‌های گیلاس ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتری را به صورت آماده از گلخانه‌ها تهیه کرده و در خاک می‌کارند.

کاشت نهال گیلاس

هنگامی که نهال‌های کوچک گیلاس تا اندازه ۱۵ سانتی‌متری رشد کرده و ریشه آن‌ها مقاوم شد، نیاز به فضای بیشتری دارند؛ از این رو وقت آن رسیده که به خاک منتقل شوند. اولین قدم حفر گودالی با عمق سه برابر اندازه ریشه نهال گیلاس است.
پس از حفر گودال باید آن را بستری غنی از مواد مغذی کرد؛ پس به اندازه کافی کود یا کمپوست غنی مخلوط با خاک تازه درون گودال بریزید. با احتیاط کامل نهال ا از گلدان خارج کرده و خاک منتقل کنید. باید بسیار احتیاط کنید تا ریشه‌های نهال گیلاس زخمی نشوند. هر درخت گیلاس باید ۶ متر فضا برای رشد داشته باشد. برای بهبود روند رشد، همان‌طور که در بخش بهترین زمان کاشت نهال گیلاس اشاره شد، بهتر است این انتقال در پاییز و یا اواخر زمستان انجام شود.

نیازهای محیطی (اکولوژی)

آبیاری

گیلاسها به مناطقی که دارای بارندگی زمستانی است نیاز دارند .اما وجود باران در تابستان و بخصوص در زمان برداشت محصول به ضرر این گیاه است زیرا میوه برخی از ارقام گیلاس بخصوص آنهایی که گوشتی نرم دارند در برابر مشکل ترکیدگی ناشی از باران Rain ceacking بسیار حساس هستند . از طرفی خشکی خاک در تابستان منجر به عدم محصول دهی مناسب این درختان می شود بنابراین درختان جوان را می بایست زمانی که سطح خاک خشک شد آبیاری کرد که در طی فصل تابستان می تواند حدود ۳-۲ مرتبه آبیاری در طی هفته لازم باشد ، اما درختان بالغ بزرگ را می تواند یک بار در هفته آبیاری کرد.
عمق آبیاری باید در حدی باشد که حداقل یک متر از خاک را به شکل عمودی به خوبی مرطوب کند. همچنین محدوده آبیاری بهتر است که حتما در سایه انداز درخت باشد و اگر تنه درخت را مرکز یک دایره در نظر بگیریم ، دایره ای به قطر ۶۰ سانتیمتر (شعاع ۳۰ سانتیمتر) حتما باید به خوبی آبیاری شود.

نور مناسب گیلاس

وجود نور مستقیم آفتاب حداقل به مدت ۸-۶ ساعت برای درختان گیلاس ضروری است. مکانهایی که از نور کمی برخوردار هستند یا میوه تولید نمی کنند و یا میوه های کمی که تولید میکنند ترش مزه است. در واقع وجود نور مستقیم آفتاب در شیرین شدن میوه های درختان گیلاس نقش دارد.

دما گیلاس

گیلاس در مناطقی که تابستانهای خشک و خنک دارند خوب به عمل می آید. تابستانهای داغ و گرم برای این گیاه مناسب نیست. زیرا چنین شرایطی موجب می شود که میوه هایی با دو هسته به هم چسبیده و یا میوه های دو قلو شکل گیرد که اگرچه از نظر شکل جالب هستند اما از نظر اقتصادی موجب کاهش کیفیت محصول می شوند. تحمل سرمای درختان گیلاس در برابر سرمای زمستان حدود ۲۵-درجه سانتیگراد است و برای اینکه نیاز سرمایی این گیاه برطرف شود و بتواند به فعالیت گلدهی خود ادامه دهد می بایست در حدود ۱۲۰۰-۵۰۰ ساعت را در طی زمستان حتما در دمای زیر ۷ درجه بگذارند. به همین دلیل کاشت این گیاه در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری یا امکان پذیر نیست و یا نتیجه خوبی در میوه دهی نخواهد داشت. زیرا در چنین مکانهایی نیاز سرمایی این درختان برطرف نمی شود.

 خاک گیلاس

درخت گیلاس به دلیل داشتن ریشه های کم عمق و سطحی نیاز به خاک با زهکشی و بافت خوب تا عمق ۱/۵ متری است .بهترین نوع خاک برای گیلاس، خاکهای لومی شنی است و می توان گفت این خاک تقریبا نوعی خاک معمولی است که حاوی شن می‌باشد و به همین دلیل زهکش خوبی نیز دارد. زهکش خوب خاک برای درختان گیلاس مهم است زیرا این درختان خاکهای مرطوب را تحمل نکرده و ریشه هایشان خواهد پوسید. همچنین خاکهای اسیدی برای این درختان مناسب نیستند و بهتر است خاک محل کاشت کمی قلیایی باشد . البته زیاده روی در افزایش اسیدیته خاک و قلیایی کردن بیش از اندازه آن نیز اثر منفی در رشد این گیاهان دارد. در باغات گیلاس اگر درختان گیلاس بر روی پایه های بذری قرار داشته باشند (یعنی با عمل پیوند تکثیر شده باشند اما پایه با کاشت بذر و رشد گیاه از بذر حاصل شده باشد) فاصله درختان را به دلیل قوی بودن پایه حدود ۸-۷ متر باید در نظر گرفت. اما بر روی سایر پایه ها بخصوص انواع کوتاه قامت می توان این فاصله را کمتر و در حدود ۵-۴ متر در نظر گرفت.

 کود دهی

چگونه بفهمیم درخت گیلاس کود نیاز دارد؟

برخی از پرورش دهندگان به میزان رشد سالانه شاخه های گیلاس توجه می‌کنند. بدینصورت که گفته می شود شاخه های گیلاس در طی سال می‌بایست به اندازه ۳۷-۲۵ سانت رشد کنند و درختی که شاخه هایش تا این حد رشد نمی کند و رشد سالانه شاخه های آن کمتر از ۲۰ سانت است حتما باید از کود استفاده شود تا رشد آن تحریک گردد. از طرفی تغییرات موجود در وضیعت سلامتی برگها نیز نشانه خوبی برای تشخیص مصرف کود است. یعنی اگر برگها در طی تابستان رنگ پریده و سبز کم رنگ به زرد بودند و یا از سالی به سال دیگر اندازه آنها کوچکتر می شود و یا قبل از رسیدن پاییز می ریزند و خزان زودرس دارند می بایست حتما از کود استفاده و درخت را تقویت کرد. اما اگر این علائم وجود ندارد و در ضمن درخت رشدی مناسب و گلدهی و میوه دهی خوبی دارد ، استفاده از کود موجب رشد رویشی بیش از اندازه و کاهش گلدهی می شود.
برخی از پرورش دهندگان کود با فرمول ۱۰-۱۰-۱۰ و یا ۲۰-۲۰-۲۰ را برای این درختان مناسب می دانند و برخی نیز اظهار می کنند که درختان گیلاس نسبت به پتاسیم و فسفر حساس نیستند و استفاده از کودهایی که حاوی این عناصر می‌باشد بهتر است زمانی انجام شود که آزمایشات تست خاک کمبود این دو عنصر در خاک را نشان دهد و یا اینکه نشانه های کمبود را بر روی درخت ببینیم . مثلا درخت گیلاسی که از نظر رویشی مشکلی ندارد اما گل کم تولید میکند و یا میزان تبدیل شدن گلها به میوه کم است ، نیاز به فسفر و پتاسیم در خاک دارند . چنین پرورش دهندگانی که این اعتقاد را دارند (وجود نیتروژن را در مقایسه با فسفر و پتاسیم مهمتر می دانند) به طور کل از فرمولهایی همانند ۸-۴-۱۶ استفاده می کنند که میزان نیتروژن آن بیش از فسفر و پتاسیم است.

میزان کود برای هر درخت چقدر است؟

به طور کل اعتقاد بر این است که درختان جوان احتیاجی به کود ندارند و بعد از اینکه درخت به سن باروری و تولید میوه رسید (درخت گیلاس در سن ۵-۳ سالگی به بلوغ و تولید میوه میرسد) می‌بایست کود مصرف کرد. همچنین بسیاری از پرورش دهندگان با توجه به میزان قطر تنه یک درخت گیلاس نسبت به میزان مصرف کود تصمیم می گیرند. بدین صورت که از فاصله ۳۰ سانتیمتری از سطح خاک ، ابتدا محیط (دور) تنه را اندازه گیری و با کمک ان قطر تنه را به دست می آورند. اگر قطر تنه کمتر از ۱۵ سانتیمتر است حدود ۶۵۰-۶۰۰ گرم و اگر بیش از این مقدار قطر دارد حدود ۲/۱ کیلوگرم از کود استفاده می شود(البته این مقادیر یکجا داده نمی شود بلکه به دو یا سه قسمت تقسیم و از اوایل بهار تا میانه تابستان در دو یا سه نوبت به درخت داده می شود).
از طرفی برخی از پرورش دهندگان اعتقاد دارند که در مورد درختان بالغ که به میوه دهی رسیده اند (۵-۳ سال بعد از کاشت) باید میزان کود را با توجه به رشد و افزایش قطر تنه ، بیشتر کرد.به نحوی که به ازاء اضافه شدن هر ۲٫۵ سانتیمتر به قطر تنه حدود ۵۶ گرم کود نیتروژنه به مقدار کود قبلی اضافه می کنند . بنابراین طبق گفته و عملکرد این پرورش دهندگان اگر درخت حدود ۱۲٫۵ سانتیمتر قطر داشته باشد می بایست حدود ۲٫۸ کیلوگرم از کود ۱۰-۱۰-۱۰ مصرف کنیم تا ۲۸۰ گرم نیتروژن عاید گیاه شود . زیرا اگر قرار باشد به ازا هر ۲٫۵ سانتیمتر از قطر درخت ۵۶ گرم کود نیتروژنه صرف این گیاه شود یعنی به درختی که ۱۲٫۵ سانتیمتر قطر تنه دارد مجموعا می بایست ۲۸۰ گرم از کود نیتروژنه بدهیم. کود ۱۰-۱۰-۱۰ دارای ۱۰درصد نیتروژن است و کافی است میزان نیازمان به نیتروژن یعنی ۲۸۰ گرم را تقسیم بر ۰٫۱ (میزان نیتروژن در کود با فرمول ۱۰-۱۰–۱۰) کنیم تا بدست آوریم چه مقدار از کود ۱۰-۱۰-۱۰ باید استفاده کرد که ۲۸۰ گرم نیتروژن عاید درخت شود که عدد ۲۸۰۰ گرم و یا ۲٫۸ کیلو گرم بدست می آید. یعنی این پرورش دهندگان با این محاسبات حدود ۲٫۸ کیلوگرم از کود ۱۰-۱۰-۱۰ را برای درختی گیلاس که قطر تنه آن ۱۲٫۵ سانیتمتر است استفاده می کنند.البته توجه کنید که این کود را یک جا به درخت نمی دهند بلکه آنرا به دو یا سه قسمت تقسیم می کنند و از اوایل بهار و حتی چند هفته قبل از شروع فعالیت درخت گیلاس به آن می دهند . همچنین آخرین مرتبه کوددهی نباید دیرتر از اواسط تابستان باشد. توجه کنید که هنگام کوددهی اگر تنه گیاه را مرکز یک دایره در نظر بگیریم طوری می‌بایست کود داد که دایره ای به قطر ۶۰ سانتیمتر از محلول کودی بهره مند شود.

فراهم‌سازی بستر کشت گیلاس

یکی از موارد اصلی کاشت نهال گیلاس، آماده‌سازی بستر کشت است. گیاهان گیلاس از دسته درختانی هستند که برای رشد به فضای کافی نیاز دارند. بین درختان کوچک گیلاس باید ۴ متر فضا وجود داشته باشد؛ و بین درختان متوسط باید ۸ متر فاصله‌گذاری شود. با توجه به‌اندازه‌ی توده ریشه درخت، گودالی با عمق مناسب حفر کنید.

هرس کردن

یکی از راه‌های تضمین سلامت درخت گیلاس، هرس کردن آن است. دلیل اصلی اهمیت هرس کردن درختان گیلاس، اطمینان از دستیابی شاخه‌ها و میوه‌های اصلی و درونی به نور خورشید است. همچنین حذف شاخه‌های اضافه امکان هوادهی بهتر، کیفیت میوه‌ی بهتر، سهولت برداشت و توانایی مبارزه با آفات را فراهم می‌کند. این کار باید در اوایل بهار صورت بگیرد؛ یعنی قبل از اینکه رشد درخت در سال جدید شروع شود. در این فصل بهتر است تعدادی از شاخه‌های جانبی، مرده و یا ناسالم را از درخت جدا کنید تا شاخه‌های میوه دهنده جوان میوه‌ی با کیفیت‌تری تولید کنند. پس از شاخه‌های جانبی، شاخه‌های آویزان و سپس شاخه‌های قدیمی‌تر که سه تا چهار سال پیش‌تر میوه داده‌اند را هرس کنید.

بهترین زمان کاشت درخت گیلاس در مناطق گرمسیر

در مناطق گرم و معتدل، بهترین زمان کاشت نهال گیلاس فصل پاییز است؛ زیرا در پاییز گیاهان به تازگی وارد مرحله‌ی خواب زمستانی شده‌اند. بدین ترتیب نهال گیلاس قبل از رسیدن سرمای زمستان به محیط جدید عادت کرده و ریشه‌های خود را محکم می‌کند. این الگو، مختص مناطق گرمسیر است که دمای پاییز و زمستان به طور تقریبی یکسان است و یخبندان‌های شدید ندارند.

بهترین زمان کاشت درخت گیلاس مناطق سردسیر

کلا بهترین زمان کاشت نهال در مناطق سردسیر، اواخر زمستان یعنی حدود سه هفته قبل از بیداری ظاهری گیاهان از خواب زمستانه است. با توجه به اینکه در مکان‌های سردسیر، زمستان‌ها با بارش برف، باران و یخبندان شدید همراه است، بهتر است شروع خواب زمستانی درخت را برای کاشت آن انتخاب نکنید. علت این است که در این مناطق، یخبندان و بارش برف به راحتی می‌تواند نهال تازه کاشته شده را از بین ببرد. انتهای زمستان هنگامی که سوز و سرمای بیش از حد سپری شده است، بهترین زمان برای کاشت درخت گیلاس است. در این زمان درخت همچنان در خواب زمستانی بوده و از خطرات سرمازدگی در امان است.

انتخاب نهال مناسب

پیش از اطلاع از اصول و بهترین زمان کاشت درخت گیلاس باید نهال مناسب را فراهم کنیم. پرورش گیلاس از طریق نهال‌ها یکی از به‌صرفه‌ترین روش‌های بهره‌برداری از این گیاه است. اولین نکته‌ای که باید به آن دقت کنید، نوع نهال است. گیلاس‌ها بسته به نوع آن‌ها در برابر شرایط متنوع محیطی مقاومت مختلفی از خود نشان می‌دهند. بیش از هزار نوع گیلاس وجود دارد، اما فقط تعداد معدودی از انواع گیلاس را می‌توان با موفقیت در باغ خود کشت کرد. هنگام تصمیم‌گیری در مورد نوع درخت گیلاس برای کاشت در خانه، باید چند نکته را به خاطر بسپارید. گیلاس شیرین و گیلاس ترش (آلبالو) محبوب‌ترین نوع گیلاس برای کاشت هستند.
گیلاس ترش یا همان آلبالو در برابر آسیب‌های محیطی مقاوم‌تر بوده و کم‌تر دچار بیماری می‌شود. گیلاس شیرین به دلیل طعم دلپذیر باعث جذب آفات مختلف می‌شود؛ از این رو نیازمند نگهداری، دقت، هرس و سم‌پاشی بیشتری است.
اگر قصد کاشت نهال گیلاس دارید باید از یک درخت آلبالو گرده دهنده در باغ، برای گرده‌افشانی و بارور کردن گله‌ای درختان گیلاس استفاده شود. در نتیجه به ازای هر ۹ درخت گیلاس، بهتر است یک درخت آلبالو در باغ کاشته شود یا از انواع مختلف گیلاس در یک باغ و در کنار هم استفاده شود.

فاصله‌ی کاشت درخت گیلاس چقدر است؟

از آنجایی که درختان گیلاس برای رشد به نوردهی مناسب و فضای کافی احتیاج دارند، ایجاد یک فاصله مناسب که بتواند به این نیازهای گیاه پاسخ دهد ضروری خواهد بود. برای درختان کوچک، کاشت درختان گیلاس در فاصله ۴ متری قابل قبول خواهد بود. اما در مورد درختان بالغ احتمالا به فاصله‌ای بین ۳۰ تا ۴۰ فوت یعنی معادل ۹ تا ۱۲ متر نیاز خواهد بود تا درخت بتواند به خوبی از نور و هوای اطراف خود بهره مند شود.

روش تکثیر گیلاس

روش های گوناگونی را می توان برای تکثیر گیلاس به کار برد. هم از طریق بذر و هم از طریق قلمه زدن قابل تکثیر می باشد.

کاشت بذر درخت گیلاس

این روش فقط از لحاظ تئوریک جوابگو است و خیلی در عمل کارایی ندارد. البته برای کاشت و پرورش بنسای باید از کاشت بذر بونسای استفاده کرد. بذر گیلاس باید عاری از گوشت میوه باشد. بنابراین تا آنجا که ممکن است بذر را با آب ولرم می شوییم. این بذر ها را در یک ظرف شیشه ای که تا نصفه کمپوست قرار دارد می کاریم.
عمق کاشت بایستی چهار سانتیمتر باشد. به مدت دو تا سه ماه این شیشه را در درجه ی حرارت چهار سانتیگراد نگه می داریم. مرتب لایه کمپوست را مرطوب (به مقدار کم) می کنیم. در ابتدای بهار یا اواخر اسفند زمانی که دیگر احتمال یخ زدگی نیست، بذر ها را در عمق سه سانتیمتری می کاریم.
بذر ها بایستی با ماسه پوشانده شوند (ماسه مانع از سخت شدن خاک می شود) و روی ماسه را با کود گیاهی می پوشانیم. خاک حاصله بایستی مرطوب و نه خیس باشد تا بعد از دو ماه گیلاس ها جوانه بزنند. بسته به نژاد گیلاس زمان بیشتر از پنج سال طول می کشد تا به ثمر نشیند. اما ثمر نهایی میوه ی دلچسبی نخواهد بود و باید پیوند بخورد. در واقع درخت آلبالو تلخ (که در واقع نوعی گیلاس است) به همین شیوه می کارند و سپس پیوند می زنند تا ثمره نهایی با کیفیت باشد.

قلمه زدن گیلاس

قلمه زدن پر کاربرد ترین روش برای تکثیر درختان مثمر و غیر مثمر محسوب می شود. این روش برای تکثیر درخت گیلاس گزینه ی نخست محسوب می شود. در زمان قلمه زدن باید دقت کنیم که شاخه هایی را گزینش کنیم که سالم، شاداب و جوان باشند. زیرا به این صورت احتمال ریشه دهی آن بالاتر است.
شاخه ی انتخابی باید بین دو تا چهار برگ داشته باشد. پانزده سانتیمتر بالای جوانه را بایستی قطع کنیم. به قسمت برش خورده به ارتفاع دو و نیم سانتی متر جوهر ریشه زایی می زنیم. قلمه را در گلدانی کوچک می کاریم. گلدان ها را در جای تاریک قرار داده و خاکش را دائم نمناک نگه می داریم.
دمای ایده آل پانزده درجه ی سانتیگراد می باشد. پس از سه هفته قلمه را بایستی با ملایمت در آورد. هر مقاومتی نشانه ی ریشه زدن است. شاخه ها را در گلدان اصلی فرو می کنیم. از قرار دادن در زیر نور آفتاب اجتناب می نماییم. هر روز فقط چند ساعت گیاه را در محیط آزاد آورده تا کم کم به محیط بیرونی عادت کند.

برداشت میوه درخت گیلاس

عوامل مختلفی از جمله نوع نهال گیلاس، آب و هوا، فصل، محل زندگی، رطوبت و… در تشخیص فرا رسیدن زمان برداشت میوه درخت گیلاس مؤثر است. برای به دست آوردن حداکثر محصول، باید در بهترین زمان کاشت نهال گیلاس آن را کاشت و شرایط مناسب رشد آن مانند خاک حاصلخیز، نور کافی، کود مناسب و … را فراهم کرد. پس از سپری شدن فصل رشد، گیلاس‌های سیاه و شیرین زودتر از نوع ترش آن (آلبالو) رسیده و آماده برداشت می‌شوند. فصل اصلی برداشت تابستان است.
در روزهای آخر رسیدن، شکر افزایش قابل‌توجهی در گیلاس‌ها پیدا می‌کند؛ بنابراین بهتر است صبر کنید تا میوه آن کاملا قرمز و رسیده شود. برداشت گیلاس‌ها فرایندی یک‌روزه نیست و زحمت زیادی دارد؛ بنابراین صبور باشید. ممکن است به مدت یک هفته هر روز برداشت ادامه داشته باشد؛ اما اگر بارشی در راه است، در اسرع وقت برداشت را تمام کنید؛ زیرا باران باعث شکافتن گیلاس‌ها می‌شود. اخیرا صاحبان باغ‌های صنعتی بزرگ، برای برداشت محصولات درختان ۶ ساله، از ماشین‌های برداشت استفاده می‌کنند. این ماشین‌ها برای جدا کردن گیلاس‌ها از درخت از عملیات لرزشی و یا تکان دادن درخت استفاده می‌کنند.

برای درختان گیلاس سالانه مالچ پاشی انجام دهید

برای درختان گیلاس سالانه مالچ پاشی انجام دهید. روی خاک باغ گیلاس را هر سال در اوایل بهار با کمپوست پوسیده بپوشانید. این کار را یک سال پس از جوانه زدن شروع کنید، زیرا مالچ می تواند مانع از بین رفتن بذر گردد. بهتر است از کوددهی به نهال جوان گیلاس جلوگیری شود، زیرا حتی می تواند منجر به آسیب رساندن به آن شود مخصوصا اگر کود شیمیایی قوی باشد. کمپوست باید مواد مغذی زیادی را به بدن بدهد.

تجارت گیلاس

خوشبختانه امروزه تجارت گیلاس بخاطر محبوبیت زیادی که دارد رونق خوبی به خود گرفته و تاجران این محصول سود خوبی را از آن دریافت می کنند. اگر بخواهیم درباره میزان باردهی درخت های گیلاس بگوییم، این میوه با توجه به شرایط محیطی باردهی متفاوتی را ارائه می کند که در اکثر موارد باردهی آن به صورت مطلوب است. در بعضی موارد مصرف گیلاس باعث حساسیت در افراد می شود مثل تنگی نفس، کهیر و دل درد که باید در مصرف آن دقت لازم را داشت.
بهتر است بدانید ریشه های درخت گیلاس سطحی می باشد که پیشنهاد می شود برای کاشت درخت گیلاس از خاک لومی شنی استفاده شود تا رطوبت زیادی نداشته باشد چرا که ریشه درخت گیلاس اگر در رطوبت زیادی باشد از بین می رود. درخت گیلاس معمولا در هوای گرم و بدون بارش باران رشد می کند و باید کودهی به موقع برای آن انجام شود تا رشد و باردهی خوبی داشته باشد.

صادرات گیلاس

بهتر است بدانید صادرات گیلاس در گمرک جهانی آن را با کد ۰۸۰۹۲۹ می شناسند. مقدار ارزش صادرات این محصول بالای ۳ میلیارد دلار می باشد که میزان رشد سالانه آن در هر واحد ۳۵ درصد است. در واقع کشور شیلی رتبه نخست صادرات گیلاس به کشور های دیگر را دارد که این رقم ۲۶ درصد بازار خارجی است. کشور هایی چون آمریکا، ازبکستان، ترکیه و چین در رتبه های دیگر صادرات گیلاس هستند. کشور هایی که صادرات گیلاس به آن ها هیچ سودی ندارد کشور هایی چون عراق، روسیه، ترکمنستان، آذربایجان و همینطور امارات می باشند به دلیل اینکه بازار آن ها کاملا اشباع شده است. کشور ایران خوشبختانه جزو ۳ کشوری هست که صادرات این میوه را انجام می دهد که در نقاط مختلف کشور کم و بیش موجود می باشند. آمار هایی که در سال ۲۰۲۰ آمده است ایران به ارزش ۳۱۵ هزار دلار صادرات گیلاس انجام داده که باعث شده در جایگاه ۴۳ در بین کشور های دیگر قرار بگیرد.

وضعیت بازار جهانی

آمار صادرات گیلاس

وضعیت بازار جهانی رقم کل صادرات: ۳,۰۳۱,۱۷۳,۰۰۰ دلار
وضعیت بازار جهانی میزان رشد پنج ساله ارزش هر واحد: ۱۲ درصد
وضعیت بازار جهانی میزان رشد یکساله ارزش هر واحد: ۳۵ درصد
وضعیت بازار جهانی میانگین فاصله از کشور وارد کننده: ۸,۹۳۱ KM

آمار واردات گیلاس

رقم کل واردات: ۳,۴۴۵,۸۰۳,۰۰۰ دلار
میزان رشد پنج ساله ارزش هر واحد: ۱۳ درصد
میزان رشد یکساله ارزش هر واحد: ۳۹ درصد
میانگین فاصله از کشور صادر کننده: ۱۲,۶۱۲ KM

صادرکنندگان گیلاس

شیلی بیشترین میزان صادرات گیلاس در جهان با ۳۶ درصد و ۱,۰۷۸,۹۷۲ هزار دلار در بازار جهانی انجام می دهد. هنگ کنگ چین، آمریکا، ترکیه و ازبکستان به ترتیب در رتبه های بعدی صادرات این میوه قرار دارند.
در نمودار کشورهای واردکننده گیلاس چین اولین رتبه در بازار جهانی را دارد. هنگ کنگ، کره جنوبی، آلمان و کانادا در رتبه های بعدی قرار دارند.
میزان واردات چین ۳۸ درصد از سهم بازار جهانی و ۱,۳۰۳,۴۲۲ هزار دلار است.

نرخ رشد کشورهای واردکننده گیلاس

قزاقستان، هنگ کنگ و چین بیشترین رشد مثبت یکساله و پنج ساله را داشته اند.
روسیه و آمریکا در رتبه های بعدی قرار دارند. کشورهای آلمان، چین تایپه و کانادا دارای رشد مثبت پنج ساله بوده اند.

تولید کننده گیلاس باید در بسته بندی باید به سلیقه ی مشتری توجه زیادی داشت و هم چنین بسته بندی به نحوی باشد که طی صادرات این میوه آسیب دیده و له نشود. کشورهای مختلف سلایق متفاوتی دارند و باید بعد از شناسایی بازار هدف بسته بندی مورد نظر را اعمال کرد.
گیلاس از جمله درختان مناطق معتدل و سرد به شمار می رود و مقاوم به سرما است؛ درخت گیلاس در مقایسه با سایر درختان میوه های هسته دار، به سرما مقاوم است و زودتر به مرحله برداشت می رسد، عمر اقتصادی یک درخت گیلاس در نمونه های مختلف متغیر بوده اما به طور متوسط ۲۰ تا ۳۰ سال است.
معمولا گیلاس های صادراتی از اوایل تیرماه از باغات برداشت می شوند. هر سال این میوه از زمان آغاز برداشت، بالغ بر ۱۰۰۰ تن برای صادرات بسته بندی می شود که حدود ۵۰% آن برای شهرهای مختلف کشور روسیه صادرات می شود و مابقی هم برای سایر کشورها صادر می شود.

پتانسیل صادراتی گیلاس

چین، روسیه، هنگ کنگ، آلمان، چین تایپه، کره جنوبی، قزاقستان و ژاپن همگی دارای ظرفیت بالایی برای صادرات گیلاس می باشند.

نمودار میزان پتانسیل صادراتی گیلاس

چین، هنگ کنگ، آلمان، چین تایپه، کویت،کره جنوبی و قزاقستان دارای ظرفیت باقیمانده ی زیادی برای صادرات این میوه ی خوشمزه می باشند.
روسیه و عراق، امارات، آذربایجان و ترکمنستان دارای بازار اشباع شده برای صادرات گیلاس هستند و صادرات به آن ها سودآوری خوبی ندارد.

خوشبختانه ایران در تولید ارقام مختلف این میوه که در نواحی مختلف آن پراکنده است، جزو سومین کشور در جهان می باشد که توانسته واریته های مختلفی از این میوه را به بازارهای بین المللی معرفی کند.
این میوه در نواحی مختلف کشور به صورت پراکنده، در ارقام مختلف تکثیر و برداشت می شود.

سوالات متداول

آیا درست است که درختان گیلاس هر سال میوه می‌دهند؟

درختان گیلاس همیشه میوه نمی‌دهند. چندین سال طول می‌کشد تا درختان جوان گیلاس به اندازه کافی رشد کنند تا میوه دهند. گیلاس شیرین و آلبالو دو گونه رایج از درختان گیلاس هستند (که به آنها گیلاس تارت یا پای نیز می‌گویند).

 چه مدت طول می‌کشد تا یک درخت گیلاس بالغ شود؟

درختان گیلاس برای رشد به سه سال زمان نیاز دارند و می‌توانند در سال چهارم میوه دهند. اکثر گیاهان میوه‌ای در سالی که کاشته می‌شوند میوه نمی‌دهند، اما زمانی که میوه می‌دهند، می‌توانند برای سال‌ها میوه بدهند—یک درخت گیلاس بالغ می‌تواند ۳۰ تا ۵۰ کیلو میوه در یک فصل تولید کند.

 درخت گیلاس را در چه عمقی باید کاشت؟

اولین مرحله در کاشت درختان گیلاس، حفر چاله پس از انتخاب محل است. حفره باید دو فوت عمق و تقریباً دو برابر قطر سیستم ریشه باشد. همچنین ایده خوبی است که خاک اطراف آن را نرم کنید تا ریشه‌ها راحت‌تر نفوذ کنند.

 بهترین زمان برای کاشت درخت گیلاس چه زمانی است؟

گیلاس گلدانی در تمام سال موجود است و در هر زمانی از سال به جز تابستان قابل کاشت است. از طرف دیگر، درختان بدون ریشه باید در زمستان خریداری و کاشته شوند.

 درختان گیلاس چه نوع خاکی را دوست دارند؟

درختان گیلاس در خاک‌های لومی عمیق و با زهکشی خوب (حداقل ۴ فوت) رشد می‌کنند. آنها می‌توانند خاک کمتر از حد ایده آل را تحمل کنند، اما ممکن است در خاک‌های بسیار شنی، سنگین یا بارانی شکننده باشند.

 آیا این درست است که تفاله قهوه برای درختان گیلاس مفید است؟

تفاله‌های قهوه سرشار از نیتروژن، فسفات و حتی منیزیم هستند که همگی از مواد معدنی ضروری برای سلامت درخت گیلاس هستند. علاوه بر این، آسیاب قهوه تا حدودی اسیدیته خاک را افزایش می‌دهد. آسیاب قهوه یک کود عالی برای درختان گیلاس است زیرا آنها پی اچ خاک اسیدی ۶.۰ تا ۷.۲ را دوست دارند.

 چگونه می‌توانم درخت گیلاس خود را در اندازه قابل کنترل نگه دارم؟

طول تمام شاخه‌های اولیه را حدود یک سوم کاهش دهید. یک یا دو شاخه جانبی را از هر شاخه اصلی انتخاب کنید و آنها را تا حدود یک سوم طول اولیه خود کوتاه کنید. ساقه‌های جانبی را که به صورت دوکی یا بد قرار دارند بردارید و هر کدام را که باقی مانده است به حدود چهار جوانه ببرید. در سومین بهار رشد جدید را در تمام شاخه‌های اصلی تقریباً دو سوم کاهش دهید.

 بهترین راه برای اینکه درخت گیلاس من میوه دهد چیست؟

حفظ سرزندگی و قابلیت باردهی درخت نیازمند یک رژیم آبیاری و تغذیه مداوم است. درختان گیلاس را به طور کامل اما به ندرت آبیاری کنید. کود دهی بیش از حد، به ویژه با نیتروژن، رشد شاخه و برگ را به قیمت از دست رفتن بازدهی میوه افزایش می‌دهد.

 چه زمانی میوه درختان گیلاس می‌رسند؟

در آب و هوای گرم، چیدن گیلاس می‌تواند از اوایل ماه خرداد ماه آغاز شود. با این حال، درختانی که در این مکان‌ها کاشته می‌شوند، بیشتر مستعد تولید میوه‌های بد شکل یا دو برابر هستند. در آب و هوای معتدل‌تر، برداشت گیلاس عمدتاً در ماه تیر ماه انجام می‌شود، اگرچه ممکن است تا اوایل مرداد ماه برای انواع دیربار ادامه یابد.

 آیا درست است که درختان گیلاس به آب زیادی نیاز دارند؟

درختان گیلاس هر روز به آب زیادی نیاز ندارند و با این وجود، اگر متوجه شدید که خاک یا محیط منطقه شما به آبیاری منظم تری نیاز دارد تا تنش خشکی را به حداقل برساند، برنامه آبیاری خود را به درستی تنظیم کنید.

 آیا می‌توان درخت گیلاس را در خاک رسی کاشت؟

درختان گیلاس برای رشد به آفتاب کامل و خاک سالم و با زهکشی خوب نیاز دارند. اگر در خاک رسی سنگین کاشته شود، درختان گیلاس مستعد ابتلا به بیماری‌های پوسیدگی ریشه هستند. اگر خاک رسی تنها گزینه شماست، باید روی بسترهای مرتفع بکارید تا به زهکشی آب کمک کنید.

 بهترین راه برای تهیه خاک درخت گیلاس چیست؟

یک حفره به اندازه کافی در اطراف محیط حفر کنید تا همه ریشه‌ها کشیده شوند و صاف بخوابند. ۴ فوت حفر کنید و کمپوست پوسیده خوب را با خاکی که از حفره بیرون آورده‌اید مخلوط کنید. این امر زهکشی خاک را بهبود می‌بخشد و در عین حال تامین مواد مغذی آینده را در هنگام تجزیه کمپوست فراهم می‌کند.

 چه مدت طول می‌کشد تا یک دانه گیلاس جوانه بزند؟

بذر گیلاس کاشته شده در پاییز در بهار سال بعد با آماده سازی صحیح بذر و خاک و شرایط بهینه جوانه می‌زند. یک قانون اساسی این است که از زمانی که بذرها در باغ کاشته می‌شوند ۹۰ تا ۱۵۰ روز طول می‌کشد.

 بهترین کود برای درختان گیلاس چیست؟

درختان گیلاس کودهای کم نیتروژن مانند ۵-۱۰-۱۰ یا ۱۰-۱۵-۱۵ را ترجیح می‌دهند زیرا آنها سبک خوار هستند. اگر بیش از حد کود دهی کنید، خطر تولید درخت نامتعادل را دارید که باعث کاهش تولید میوه می‌شود و درخت را در برابر آفات و بیماری آسیب پذیر می‌کند.

 بهترین راه برای شکوفه دادن درخت گیلاس چیست؟

درخت گیلاس شما برای شکوفه دادن به نور خورشید زیادی نیاز دارد، بنابراین مکانی را پیدا کنید که حداقل چهار ساعت در روز نور مستقیم خورشید را دریافت کند. برای به حداقل رساندن ماندن هوای سرد در اطراف درخت گیلاس، مکانی را پیدا کنید که در مقایسه با بقیه حیاط یا باغتان مرتفع باشد.

 چگونه از درختان گیلاس خود مراقبت می‌کنید؟

گیلاس در شروع فصل رشد نیاز به توجه ویژه‌ای دارد زیرا زود گل می‌دهد. در بهمن ماه، ریشه‌ها را با کود دامی که به خوبی پوسیده شده یا کمپوست باغی مالچ پاشی کنید و تا پایان اسفند هر هفته با کود عمومی تغذیه کنید. در این دوره اولیه رشد، درختان را به خوبی آبیاری کنید.

 دلیل مرگ درخت گیلاس چیست؟

آبیاری نامناسب، تهدید محیطی، کمبود مواد مغذی یا بیماری شایع ترین علل مرگ درخت گیلاس است. آبیاری بیش از حد و تهدید محیطی، مانند تغییرات دما یا شوک پیوند، دو مشکل رایج هستند. اگر علت استرس از بین برود درخت باید بهبود یابد.

درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید: