طرح پرورش خیار گلخانه ای

گیاهی یکساله و از خانواده کدوئیان است. خیار گیاهی یک پایه ای است، یعنی گلهای نر یا ماده بر روی یک گیاه قرار دارند. گلهای نر بیشتر از گلهای ماده هستند که قبل از گلهای ماده ظاهر می شوند. طول عمر بوته خیار کوتاه است و این گیاه به گرمای کمی نیاز دارد تا حدی که بعضی از متخصصان آن را در رده گیاهان فصل سرد قرار داده اند، در هوای گرم مخصوصا فصل تابستان بوته این گیاه ممکن است خشک شده و از بین برود. عملکرد خیار در گلخانه بخاطر گلهای ماده بیشتری که در بوته قرار دارد از حالت های دیگر بسیار بالاتر است. از نظر اقتصادی، بهترین منطقه برای کشت خیار، مناطقی با زمستان ملایم است که بتوان با استفاده از گرمای خورشید و بدون استفاده از گرمای مصنوعی، گلخانه را گرم کرد. یکی از مزیت های کشت خیار، امکان کشت این محصول در گلخانه های موقت که معمولا از داربستهای چوبی و مشمای UV دار بهره می برند، وجود دارد. تونل های پلاستیکی که از لحاظ محیطی امکان تامین گرمای طبیعی را ندارند، تونل سرد نامیده می شوند. از تونل های پلاستیکی معمولا در مناطق جیرفت و خوزستان استفاده می شود. با افزایش دمای هوا، حرارت به سمت بالا حرکت کرده و در همان جا تجمع میکنند. برای تهویه هوا میتوان از درچه هایی در سقف استفاده کرد که هوای گرم را به سرعت از گلخانه خارج کند. از دریچه های کناری هم میتوان برای ایجاد مکش هوا و جریان هوا به خارج از گلخانه استفاده کرد.

گیاه شناسی خیار گلخانه ای

خیار در مقابل سرما حساس وطالب گرماست. چنانچه دمای شب پائین تر از ۵ درجه سانتی گراد باشد میوه ها به حدکافی تشکیل نمیشوند و یا اینکه اختلالات فیزیولوژیکی در آنها ظاهر میگردد. حداقل دما برای جوانه زدن بذر خیار ۱۲ درجه سانتی گراد و برای رشد و نمو بالای ۱۰ درجه سانتی گراد میباشد. گل ها ابتدا در دمای ۱۵ درجه سانتی گراد به بالا و گرده ها در دمای ۱۷ درجه سانتی گراد به بالا باز میشوند. عمل لقاح در دمای ۲۶ تا ۲۹ درجه سانتیگراد انجام میگیرد. زمان متوسط جوانه زنی بذر در شرایط ایده ال ۳ تا ۴ روز و طول دوره رشد تا میوه دهی پس از نشاء در حدود ۳۵ تا ۵۰ روز است. همچنین تراکم استاندارد و مناسب کشت در مترمربع میباشد. در مترمربع و برای کشت زمستانه ۲/۲ در متر مربع و برای کشت بهاره ۱/۷ در مترمربع می باشد. از ۸ هزار هکتار سطح گلخانه کشورمان در حدود ۴/۵ هزار هکتار به کشت این محصول اختصاص دارد.

کاشت خیار گلخانه ای

نحوه کشت خیار به دو روش مستقیم و نشایی انجام میگیرد که بهتر است برای تسهیل در رشد و مقاوم سازی بوته از روش نشاء استفاده گردد. در این روش در سینی نشا از پیتماس و کوکوپیت به نسبت های مشخص استفاده میشود. در شرایط ایده آل بعد از ۳ تا ۶ روز جوانه زنی صورت گرفته و یک ماه بعد میتوان نشاء را به زمین اصلی انتقال داد. برای زمان کشت خیار با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه باید اقدام شود چنانکه در منطقه جیرفت کشت از اوایل مهر ماه شروع و تا اواخر خرداد ماه ادامه دارد اما در بسیاری از مناطق دیگر با توجه به شرایط آب و هوایی دو فصل کشت بهاره و پائیزه وجود دارد.

داشت خیار گلخانه ای

آبیاری خیار گلخانه ای
دوره آبیاری بر اساس سن گیاه، بافت خاک و دمای منطقه توصیه میگردد. آبیاری زیاد باعث شستشوی خاک شده و مواد غذایی کمتری در اختیار ریشه قرار میگیرد، از طرفی آبیاری کم نیز باعث پژمردگی و تنش برای گیاه میگردد. بهترین زمان آبیاری هنگامی است که رطوبت خاک به ۲۵ % رسیده باشد. بهتر است در مرحله ۴ برگی شک تشنگی به گیاه داده شود تا ریشه گیاه برای جذب آب به عمق بیشتری نفوذ کرده و در نتیجه گیاه قویتر خواهد شد. نصب تیپهای آبیاری نیز باید به نوعی باشد که محدوده رطوبتی بین دو قطره چکان پوشش داده شود.

هرس خیار گلخانه ای
زمان مناسب هرس بوته خیار در هنگامی که ارتفاع بوته به ۳۰ سانتیمتر می رسد باید انجام گیرد. در این زمان گیاه فرصت بیشتری برای رشد ساقه و تولید برگ های قوی تر خواهد داشت. در مراحل بعدی نباید تعداد برگ های هرس شده بیشتر از ۳ عدد در هر بار هرس باشد و حداقل ۱۸ تا ۲۲ برگ بعد از هرس بر روی بوته باقی بماند. همچنین بر حسب نوع رقم هرس میوه نیز انجام میگیرد. این کار برای کشاورزان با تجربه با عملکرد و قدرت بیشتر بوته در تولید محصول همراه است. هرس میوهها باید در مراحل اولیه رشد و قبل از درشت شدن میوه انجام گیرد.

پائین کشی بوته ها
جهت پائین کشیدن بوته ابتدا باید برگهای پیر هرس شود. جهت پائین کشیدن بوته ها به سه روش عمل می شود. ابتدا با حذف برگهای پائینی و شل کردن نخها از قرقره که به سیم مهار متصل است ساقه را به صورت گرد در روی زمین قرار داده، البته گاهی ساقه ها به جای اینکه روی زمین قرار گیرند بر روی شاسی های مخصوصی که با فاصله ۵۰ سانتیمتر تعبیه شده اند قرار میگیرند. زمانی که بوته به انتها میرسد به دو شاخه فرعی اجازه میدهیم که رشد خود را ادامه دهند و دوباره به سمت پائین حرکت کنند. این دو شاخه فرعی را مانند شاخه های اصلی در نظر می گیریم و پس از رشد این شاخه ها جوانه انتهایی شاخه اصلی را حذف می کنیم و سوم اگر در پایان فصل کشت با فرا رسیدن هوای گرم مصادف باشد میتوان به جای پائین کشیدن بوته ها آن را بر روی سیم ها انداخته تا مانند سایبانی در گلخانه عمل کند. در این حالت باید کاملاً مراقب بود که بوته ها در موقع خم شدن آسیبی نبینند. جهت نخکشی بوته ها باید در یک جهت بوته را به دور نخ پیچید و این کار را هر روز ادامه دهیم. انتهای نخ نباید به دور ساقه گره بخورد برای این کار میتوان پائین نخها را به سیم
مهار در پائین گیاه بست و یا اینکه نخ اضافه را به دور قرقره های سیمی پیچانده و بر روی سیم مهار قرار داد و یا اینکه به وسیله کلیپس های مخصوص که به اندازه قطر ساقه گیاه است و به انتهای نخها بسته می شود ارتباط ساقه و نخ را بدون گره زدن به گیاه برقرار نمود. مرحله نخکشی یکی از مراحل مهم در داشت خیار می باشد و عدم توجه به این مرحله سبب شکستن ساقه گیاه و ایجاد آسیب جدی به گیاه خواهد شد.

برداشت خیار گلخانه ای

در هنگام چیدن خیار باید دقت شود تا میوه به سمت بالا کشیده شود در این صورت میوه به همراه دم گل از ساقه جدا شده که علاوه بر ماندگاری بیشتر میوه بازار پسندی بیشتری دارد و از طرفی باقی مانده دمگل میوه بر روی ساقه محلی برای فعالیت پوسیدگی و بیماریها نخواهد بود البته استفاده از قیچی استریل در چیدن میوه بسیار مؤثرتر و بدون آسیب به گیاه میباشد. امروزه در گلخانه های پیشرفته از اشعه برای چیدن میوه ها استفاده میگردد.

انبارداری خیار گلخانه ای

عمر انبارداری میوه خیار در شرایط مطلوب ۱۰-۱۳ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی ۹۵ – ۹۰ % به ۱۴ روز افزایش می یابد. برای این منظور نباید جعبه های میوه را در انبار زیاد روی هم قرار داد و یا طوری کنار هم قرار گیرند که عبور هوا در بین جعبه ها به سختی صورت گیرد چون در این صورت قسمت های مرکز ی به اندازه کافی سرد نخواهد شد. همچنین باید از انتقال و انبار کردن میوه خیار در کنار محصولاتی مانند سیب و گوجه فرنگی که اتلین تولید میکنند خودداری شوند. چون اتلین سبب زردی محصول خیار شده و کیفیت آن را کاهش میدهد. بعد از انتقال میوه از انبار سرد باید مواظب بود که آب روی میوه جمع نشود خصوصاً اگر میوه بدون حفاظ باشد، برای جلوگیری از جمع شدن آب در روی میوه باید قبل از انتقال، دمای انبار را به تدریج افزایش داد و یا اینکه میوه ها را باید در شرایط خنک و تهویه مناسب نگهداری کرد. توجه داشته باشید بعد از برداشت میوه خیار در شرایط مناسب فقط کیفیت موجود آن حفظ می شود و امکان افزایش کیفیت خیار بعد از برداشت وجود ندارد.

معرفی کد آیسیک مرتبط با صنعت تولید خیار گلخانه ای

۱. خیار (کشاورزی) : ۰۱۱۲۵۱۲۳۳۹