طرح کشت و پرورش گردو پکان

درخت پکان (Carya illinoensis) از خانواده Juglandaceae بوده و بومی آمریکای شمالی ومرکزی می باشد . این درخت نیاز سرمائی پائینی داشته و شرایط گرم را بخوبی تحمل کرده و در مقایسه با گردوی ایرانی، محصول مناسب با کیفیت بالائی تولید می کند. درایران طی سالهای گذشته تعدادی از ارقام این درختان وارد کشور شده ومورد کشت و کار قرار گرفته اند ولی تاکنون بدلایل مختلف ازجمله ناشناخته بودن این گیاه و ناآگاهی نسبت به مزیتها و قابلیتهای متعدد آن جز در همان مناطق اولیه توسعه دیگری پیدا نکرده اند. باتوجه به جایگاه استراتژیک محصولات خشکباری در بازارهای جهانی واقبال عمومی به مصرف این فراورده ها از نقطه نظر تغذیه ای و بهداشتی و نیز توجه به تقاضای مصرف کنندگان در امر تولید و صادرات به نظر می رسد توسعه کشت این گیاه ارزشمند که دارای کاربری چند منظوره بوده و قابلیت های سازشی خوبی در برابر تنشهای گرمایی و خشکی ونیز بادهای گرم و سوزان ازخود بروز می دهد در نقاطی که بدلایل مختلف از جمله دمای بالا و عدم تأمین نیاز سرمایی در زمستان برای کشت گردو مناسب نمی باشند می بایست مد نظر قرار داده شود.
پکان (pecan) ازواژه سرخپوستی paccan یا pakan به معنای “خشکباری که با دست به سختی شکسته می شود” گرفته شده است وجنس carya درزبان لاتین به معنای خشکبار است. این گیاه در ایالات متحده امریکا سابقه کشتی طولانی داشته و جزو گیاهان بومی این مناطق محسوب می گردد. میوه این درختان که به صورت وحشی در عرصه های طبیعی وجود داشته اند توسط ساکنان بومی و سرخپوستان بعنوان یک ماده غذایی و دارویی مورد توجه بوده است و بعدها توسط مهاجران فرانسوی و اسپانیایی این درختان با ارزش شناخته شده و کشت و کار و اهلی کردن آنها آغاز گردیده است و هم اکنون این محصول بعنوان یکی از چند محصول استراتژیک در ایالات متحده و آمریکای لاتین بخش مهمی از تولیدات خشکبار این کشورها را به خود اختصاص داده است.

گیاه شناسی گردو پکان

پکان یا گردوی گرمسیری (Carya Illinoensis) متعلق به خانواده گردوسانان (Juglandaceae) می باشد . جنس Carya دارای دو زیرجنس بنامهای Eucarya و Apocarya بوده که گونه پکان متعلق به زیرجنس دوم می باشد . این جنس دارای نوزده گونه می باشد که سیزده عدد از آنها بومی امریکا و مابقی بومی آسیا هستند. این گیاهان دارای کاربردهای مختلف از جمله مصرف خشکباری ، فضای سبز و کاربری صنعتی در تولید وسایل چوبی و مبلمان بوده و نیز از روغن آن درصنایع غذایی و آشپزی استفاده می شود . پکان درختی است بزرگ ، خزان کننده با پوست خشن به ارتفاع حداکثر۵٠ متر، به قطرتنه ١٨٠ سانتیمتر. ریشه ها معمولا عمیق ومحوری است (مشابه گردو) و ریشه های فرعی آن نیز گسترش می یابد. شاخه های جوان و برگها کرکی، برگ رسیده تقریباً بدون کرک ، فلسهای جوانه ها کم، کوچک و مماسی می باشد. برگها شانه ای فرد با ١١-١۵ برگچه مستطیلی، سرنیزه ای یا تخم مرغی با دمبرگچه کوتاه با قاعده نامتقارن (مورب)، نوک دار و به طول ١٠-١۶سانتی متر. پکان گیاهی است تک پایه، تک جنس، پرچمها سه شاخه، گلها ناقص و فاقد گلبرگ و کاسبرگ و به رنگ سبز می باشند. گلهای نر به شکل شاتون هایی خوشه ای باریک و دراز و گاهی دارای گلهای تک تک که بر روی چوب یکساله به صورت جانبی ظاهر می شوند و دارای ٣-٧ پرچم در هر گل و کاسبرگ ها ٢-٣ لبه ای است.گلهای ماده به شکل اسپایک بوده و در انتهای شاخه های حاصل از رشد فصل جاری در دستجات ٢ تا١٠ تایی ظاهر می شوند. هر یک از گلها دارای برگه یا براکته است و تخمدان تک حجره ای می باشد. میوه پکان به شکل گرد و یا تخم مرغی کشیده که دانه آن دارای یک پوشینه گوشتی (Husk) می باشد و این پوشینه دارای چهار قاچ است. این قاچها صاف و کمی زبر و برجسته هستند .دانه پوشیده از پوسته ضخیم یا نازک است . مغز دانه یا بذر آن دارای مزه شیرین یا تلخ است. میوه ها به صورت انتهایی بر روی شاخه های حاصل از رشد فصل جاری دیده می شوند. سن آغاز باردهی بسته به رقم و شرایط اقلیمی متفاوت است و مانند گردو نهال های پیوندی زودتر به باردهی می رسند. از نظر گرده افشانی این گیاهان اغلب دارای حالت دیکو گامی هستند. یعنی بین زمان پراکنش گرده با زمان پذیرش مادگی تطابق وجود ندارد. لذا جهت حصول عملکرد مطلوب در زمان احداث باغ می بایست ارقامی مورد کشت وکار قرار گیرند که از نظر زمان گرده افشانی باهم تطابق داشته باشند. این درختان به یک دوره رشد ١۵٠ تا٢١٠ روزه با میانگین دمای ٢٢ درجه سانتی گراد برای رسیدن احتیاج دارند

نیازهای اکولوژیکی پکان

پکان گیاهی است پرنیاز ، روشنایی پسند و طالب آب هوای گرم و نیمه گرم ، مرطوب و مدیترانه ای. این گیاه با زمستان های سرد و تابستان های گرم سازش داشته و قادر به تحمل حداکثر دماهای تابستانه بین ۴١ تا ۴۶ درجه سانتی گراد و حداقل دماهای زمستانه بین ١٨- تا ٢٩- درجه سانتی گراد می باشد. این گیاه در مناطق با میانگین بارندگی ٧۶٠ میلیمتر بهترین رشد را داراست ولی قادر به زندگی در محدوده حداقل بارش ۵١٠ میلی متر تا حداکثر بارش٢٠١٠ میلی متر می باشد . جهت تامین نیاز سرمایی ، این درخت به ۴٠٠-۶٠٠ ساعت دمای پایین تر از ٧ درجه سانتی گراد نیاز دارد که درصورت عدم تامین جوانه های زایشی آن قادر به رشد کافی نخواهند بود. از نظر خاک، این گیاهان قادر به رشد در محدوده وسیعی از خاکها می باشند ، ولی این گیاه بهترین رشد خود را در خاکهای عمیق لومی با زهکشی بالا و pH حدود ۵/۵ تا ۶ داشته و قادر به رشد در خاکهای شور، کم عمق و غرقابی نمی باشد. درخاکهای با زهکش پایین، ریشه ها ضعیف شده و از بین می روند وگیاهان رشد مناسبی نخواهند داشت و ریزش میوه هم رخ می دهد. از طرفی در این خاکها گسترش بیماریهای ریشه ای هم وجود خواهد داشت .

گرده افشانی پکان

چنانچه پیشتر آمد درخت پکان تک پایه با گل های تک جنسی است. بدین معنا که گل های نر و گل های ماده هر دو بر روی یک درخت ولی جدا از هم قرار دارند. ازطرفی در این گیاهان از نظر زمان باز شدن گل ها همزمانی وجود ندارد که اصطلاحاً به آن دیکوگامی می گویند. حالت دیکوگامی در درختان میوه به دو شکل نر پیش رسی (Protandrous) و ماده پیش رسی (Protogynous) رخ می دهند که البته درختان پکان برحسب رقم و شرایط جوی هر منطقه می توانند هر دو حالت را از خود نشان دهند. درحالت اول گلهای نر قبل ازگلهای ماده باز شده وگرده خود را آزاد می کنند و در حالت دوم گلهای ماده قبل از اینکه گلهای نر گرده خود را آزاد کنند آماده پذیرش گرده می گردند. لذا مهم است تا در زمان انتخاب ارقام برای یک منطقه توجه لازم به همپوشانی گرده افشانی این ارقام هم صورت پذیرد. پیرامون خود ناسازگاری در پکان شواهد کمی وجود دارد اما در بعضی از ارقام دیده شده است که میوه های حاصل از خود باروری نسبت به میوه های حاصل از دگرباروری تمایل بیشتری به ریزش دارند

تناوب باردهی

تناوب باردهی در پکان عبارتست از تمایل به کاهش یا عدم تولید محصول که بدنبال یک سال پر محصول رخ می دهد. ارقام پکان از این نظر با هم تفاوت های زیادی را نشان می دهند. معمولاً آن دسته از ارقامی که درطی مدت زمان کوتاهی بعد ازکشت به باردهی می رسند تمایل بیشتری به باردهی متناوب نشان می دهند . دلایل روشنی برای بروز تناوب باردهی در این درختان وجود ندارد. شروع گلدهی و رشد و توسعه گل ها در پکان تحت تاثیر فاکتورهای مختلفی ازجمله ذخایر کربوهیدرات و تعادل هورمون های گیاهی می باشند. انگیزش گلهایی که میزان محصول سال آتی را تامین می نمایند طی زمانیکه محصول در سال جاری در مرحله بلوغ و رسیدن قرار دارد صورت می گیرد. بنابراین بروز هر نوع تنشی طی انگیزش گلها مستقیماً میزان محصول را در سال آینده تحت تاثیر قرارمی دهد. ازطرفی میزان محصول زیاد در طی یکسال نه تنها باعث تحریک ریزش گلهای ماده در سال بعد و کاهش محصول می گردد، بلکه مشکلات متعددی را در زمینه بروز افت کیفی میوه در سال پر محصول نیز ایجاد می نماید. به طوریکه مغزهای تولیدی به دلیل کوچکی اندازه ارزش اقتصادی کمی داشته و یا در مواردی فاقد ارزش هستند. این مساله درمیان ارقام با تولید میوه های بزرگ و یا آنهایی که تعداد زیادی میوه در هر گل آذین تولید می نمایند هم به چشم می خورد. باردهی زیاد همچنین باعث افزایش حساسیت درختان به سرما و یخبندان و نیز شکستن شاخه ها در اثر سنگینی محصول می گردد. موثرترین اقدام جهت کنترل و تنظیم میزان محصول تنک کردن میوه است که می تواند با هر یک از روشهای مکانیکی ویا شیمیایی صورت گیرد. تنک میوه باعث افزایش کیفیت میوه ها از طریق افزایش درصد مغز و افزایش وزن آنها می گردد. همچنین با تحریک رشد جوانه ها باعث جلوگیری از تناوب باردهی و حفظ میزان کافی عملکرد برای سال آینده می گردد .

ارزش تغذیه ای پکان

مغز دانه این گیاه منبعی غنی از پروتئین و چربی می باشد. درصد چربی در میوه برخی از ارقام تا ۷۵ درصد می رسد. اسیدهای چرب آن شامل آلفا، بتا و دلتا توکوفرول، اسید چرب لینولئیک و اولئیک می باشند. درصد چربیهای غیر اشباع (اسیداولئیک) در روغن پکان گاهی تا ٧٠ درصد هم می رسد . بدلیل درصد بالای پروتئین (حدود ۱۸ درصد) مصرف این میوه توسط محققین علوم تغذیه در گروه ترکیبات پروتئینی در هرم غذایی توصیه گردیده است. همچنین این میوه دارای ١٢ تا ١۵درصد کربوهیدرات، ٣-۴ درصد آب و ۱.۵ درصد ترکیبات معدنی (آهن، سدیم، پتاسیم،کلسیم وفسفر) و مقادیر مختلفی از انواع ویتامینها از جمله ویتامین های A، B1 ،B2 و C می باشد.

تغذیه

تغذیه درختان پکان مبتنی بر آزمون خاک و تجزیه برگ می باشد. آزمون خاک می بایستی قبل از احداث باغ و بعد از آن هر سه سال یکبار جهت بررسی وضعیت pH و عناصرغذایی در خاک صورت گیرد. در عین حال بهترین شاخص جهت تعیین نیازهای غذایی تجزیه برگها می باشد که این نمونه ها در تیرماه (جولای) تهیه و به آزمایشگاه ارسال می گردد. مهمترین موارد کمبود عناصر غذایی در باغات پکان ناشی از عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم و عناصر میکرو است که مهمترین آنها عنصر روی می باشد. جهت رفع کمبودهای غذایی از دو روش مصرف خاکی و محلول پاشی عناصر غذایی استفاده می شود. همچنین می توان از کودهای آلی همچون انواع کمپوست بخصوص در سالهای اول احداث باغ برای تقویت رشد درختان پکان استفاده نمود. این ترکیبات نه تنها نیازهای غذایی پکان را تامین می نماید، بلکه باعث افزایش فعالیت موج ودات ذره بینی مفید و سودمند در خاک می شود
ازت : این عنصر نقش مهمی در رشد رویشی پکان ایفاء کرده و از میزان رشد شاخه ها می توان بعنوان شاخصی برای تعیین کمبود ازت بهره جست. غلظت مناسب ازت در برگها می بایست بین ۲.۳ تا ٣ درصد باشد. این مقدار برای درختان در سن نونهالی و قبل از بلوغ بیشتر است زیرا از میزان رشد رویشی بیشتری برخوردارند. یک استراتژی کم هزینه که برای تامین ازت در بسیاری از باغات پکان در ایالات متحده آمریکا بکار می رود، استفاده از کشت گیاهان خانواده لگومینوز است.
پتاسیم : این عنصر بعد از ازت دومین عنصر ضروری برای رشد و باردهی پکان بوده وکمبود آن منجر به تولید مغز دانه کوچک و پر نشدن میوه، حساسیت در برابر بیماریها و افزایش احتمال باردهی متناوب می گردد. حد اپتیمم آن در برگها بین ۰.۷۵ تا ۱.۷۵ درصد می باشد. عموماً از سولفات پتاسیم برای جبران کمبود پتاسیم در باغات پکان استفاده می شود.
فسفر: حد اپتیمم آن در برگها بین ۰.۱۲ تا ۰.۲۰ درصد می باشد. برای رفع کمبود آن از انواع کودهای فسفاته استفاده می شود.
روی : یکی از عناصر ضروری در رشد و پرورش پکان است. مقدار اپتیمم آن دربرگها بین ۵٠ تا ١۵٠ قسمت در میلیون می باشد. کمبود روی بویژه در خاکهای آهکی با pH بالای ٧ رخ داده و موجب بروز مشکلات فیزیولوژیکی در درختان پکان می گردد. در این شرایط بهترین راه برای رفع کمبود استفاده از ٢ تا ۴ نوبت محلول پاشی باسولفات روی طی فصل رشد در باغات پکان می باشد. همچنین می توان برای رفع کمبود روی در باغات بعد از آزمون خاک از سولفات روی به صورت چالکود نیز استفاده نمود .
بُر : کاربرد این عنصردرگلدهی، میزان میوه بستن و عملکرد پکان نقش مثبتی دارد .

رسیدن و برداشت میوه

پکان وقتی می رسد که پوسته سبز یا هاسک از آن جدا شود. آجیل های رسیده تماماً دریک زمان به زمین نمی ریزند. لذا برای برداشت آنها از تکان دهنده های مکانیکی استفاده می شود . عمل کیورینگ آجیل های رسیده شامل کاهش مقداری از رطوبت آنهاست. دراین مرحله رطوبت مغزها به حدود ٨ تا١٠ درصد رسانده می شود که این عمل همراه با افزایش اسیدهای چرب و تغییر در ترکیبات بوجود آورنده طعم می باشد. برای نگه داری طولانی مدت رطوبت مغزها بایستی به حدود ۳.۵ تا ۴.۵ درصد رسانده شود. میوه پکان هم مانند سایر آجیل ها به دلیل درصد بالای روغن قابلیت فسادپذیری بالایی دارد. به همین دلیل می بایست در محل خشک و خنک نگه داری گردد. در دمای صفر درجه سانتی گراد در یخچال ، مغزها به مدت یکسال قابل نگه داری هستند و برای نگه داری طولانی مدت بایستی آنها را فریز نمود.

بیماری ها و آفات پکان

بیماریها و آفات اغلب از عوامل محدود کننده در تولید محصول می باشند. پکان نیازمند حدود ٧ ماه زمان برای رشد و رسیدن محصول است و البته درهمین زمان هم بیشترین حمله و صدمه ازسوی آفات وبیماریها برای آن حادث می شود. برنامه ریزی مناسب برای کنترل آفات و بیماری ها نه تنها جهت حفظ محصول در یکسال، بلکه برای تداوم عملکرد مناسب از سالی به سال دیگر است چرا که درخت بر اثر صدمات ناشی از آفات و بیماریها و ریزش شاخ و برگ خود بتدریج ضعیف گشته و دچار کاهش عملکرد می گردد. واکنش ارقام مختلف در برابر این صدمات مختلف است و ارقام حساس نیازمند اقدامات مراقبتی بیشتر شامل استفاده از قاچکش ها و آفت کش های موثر و نیز رعایت مسایل بهداشتی و تکنیکهای زراعی مناسب می باشند.
مهم ترین بیماری در درختان پکان اسکب یا لکه سیاه بوده که عامل آن قارچ Cladosporium carigenum می باشد. قارچ به شاخه های در حال رشد و برگها حمله کرده و در پایان فصل نیز مغزها را مورد حمله قرار می دهد. مغزهای به شدت آسیب دیده ریزش کرده و یا به طور کامل پر نمی گردند. بهترین راه مبارزه با این قارچ استفاده از ارقام مقاوم، رعایت مسایل بهداشتی در کار با ابزارها و خروج شاخ و برگهای آلوده از باغ و از بین بردن آنها و نیز کاربرد قارچکش های مناسب است. حساسیت ارقام در برابر این بیماری متفاوت است و در مناطق شیوع این بیماری بایستی از ارقام مقاوم استفاده گردد. درصورت عدم کنترل بیماری در ارقام حساس افت عملکرد از ۵٠ تا١٠٠ درصد می تواند رخ دهد.

کشور سازنده نهال گردو پکان آمریکایی

نهال گردو پکان آمریکایی، همانگونه که از نامش پیداست، ریشه در کشور آمریکا دارد. این نهال یکی از ارقام پرطرفدار گردو در ایران است؛ اصالتا بومیِ نواحی آمریکای شمالی و جنوبی است و به دلیل توان و مقاومت بالا در برابر گرما، در کشور ما که آب و هوایی خشک و نیمه بیابانی هم دارد، از جمله ارقامی است که طرفداران زیادی دارد.

درصد چربی

از مشخصات گردوی پکان، درصد چربی آن می‌باشد؛ گفته می‌شود که میزان چربی برخی از ارقام این گردو، تا حدود ۷۵ درصد نیز میرسد!

شکل گردو

از منحصر بفردترین مشخصات گردو پکان، شکل ظاهری جالب آن است؛ میوه‌ی این نهال آمریکایی بیضی شکل و تا حدودی کشیده است.

ضخامت پوست چربی

با توجه به ظاهر خاص گردوی پکان، پوست چوبی این گردو نیز ضخامت کمی دارد و این موضوع کار را برای بدست آوردن مغز گردو در سریع‌ترین زمان، آسان می‌کند.

حداکثر ارتفاع درخت گردو پکان

نهال گردو پکان از ارقامی است که برای باردهی زمان زیادی نیاز دارد و در ۱۰ سالگی به ارتفاع حدود ۵ متر می‌رسد. اما بادی بدانید که پس از دوران بلوغ خود، یکی از بهترین گردوهای مناطق گرمسیری است.
این نهال از حدود ۳ سالگی که به ارتفاع تقریبی ۲ متری دست می‌یابد، شروع به باردهی گردو می‌کند؛ جالب است بدانید که ارتفاع درخت آن در بلوغ، به ۲۰ تا ۴۰ متر نیز می‌رسد.

تحمل خشکی

نهال گردوی پکان، یک نهال گرمسیری است و شرایط گرم و خشک را تا جایی تحمل می‌کند. این موضوع باعث شده که فروش نهال گردوی پکان در مناطق گرمسیری رونق داشته باشد.

نیاز سرمایی نهال گردو پکان آمریکایی

نیاز سرمایی نهال گردو پکان آمریکایی پایین است؛ همانطور که گفتیم این نهال در مناطق گرم به خوبی رشد می‌کند. در بحث نهال پیوندی گردو پکان نیز این موضوع صادق است.

سهولت جدا شدن مغز از پوست چوبی

انواع گردو پکان به دلیل داشتن پوست چوبی نازک، دارای سهولت در جدا سازی مغز گردو از پوست چوبی هستند.

عمر اقتصادی نهال گردو پکان

خوب است بدانید که نهال گردو پکان آمریکایی، عمر اقتصادی بیش از ۱۰۰ سال دارد!

رنگ مغز گردو

پرورش گردو پکان با روش‌های اصولی باعث می‌شود که مغز این گردو بسیار مغذی و درشت باشد؛ رنگ مغز گردو پکان مایل به رنگ زرد و تقریبا طلایی است.

وزن گردو

ورن خالص این گردو در حدود ۱۶ گرم است و مغز آن به تنهایی حدودا ۷٫۱ گرم است.

ارتفاع از سطح دریا

برای افزایش میزان باردهی درخت گردو پکان، لازم است که این نهال در ارتفاعی بین ۰ تا ۲۵۰۰ متر کاشته شود.

مقاومت در برابر افت

مقاومت این نهال آمریکایی در برابر آفات بالا است.

حداکثر عملکرد میوه در هکتار

این نوع گردو که در بازار به گردوی امریکایی معروف است، عملکردی مناسب دارد. نهال گردو پکان گرمسیری همانطور که گفتیم، از رشد کمی برخوردار است؛ اما از زمان بلوغ ۶ تا ۸ ساله، رشد آن به حد بسیار خوبی میرسد.
درخت پکان در سال باردهی خوبی دارد و می‌توان به طور متوسط، انتظار باردهی بین ۴ تا ۱۶ گردو را در هر ساقه داشت. همچنین به علت وجود املاح معدنی بسیار غنی، میزان چربی اشباع این رقم، تقریبا دو برابر دیگر نهال‌ها است. این درخت می‌تواند در هر هکتار حدود ۵ تن گردو را به ثمر بنشاند.

شروع به محصول دهی

این نهال گردوی گرمسیری، از ۳ سالگی که ارتفاع تقریبی‌اش به ۲ متر میرسد، محصول دهی را آغاز می‌کند.

قدرت رشد درخت گردو پکان

باید بدانید که قدرت رشد این نهال متوسط ارزیابی شده است.

خلاصه بررسی فنی، مالی و بازار طرح کشت و پرورش گردو پکان

عملکرد سالیانه  : ۵ تن در هکتار
نرخ برابری دلار : ۲۵۰۰۰ تومان
شروع باردهی و تولید: ۳ سال پس از کشت
سطح زیر کشت : ۱ هکتار
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۱ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۵۵ میلیون تومان (بدون احتساب هزینه های سرمایه گذاری)
دوره بازگشت سرمایه گذاری: ۳ سال
نرخ بازده داخلی در سال مبنا : ۷۰ درصد

درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید: