طرح کشت و پرورش گل گاوزبان

امروزه با تغییر زیاد در سبک زندگی، ناراحتی‌های اعصاب و روان بسیار شایع و درواقع صبر و حوصله‌ی انسان‌ها کمتر از گذشته شده است. بنابراین نیاز به خوراکی‌ها و دم‌نوش‌های آرام‌بخش نسبت به گذشته بیشتر احساس می‌شود. در ایران یکی از گیاهان معروف با خواص درمانی فراوان و آرام‌بخش اعصاب، قطعاً گل‌ گاوزبان است. این گیاه بدون شک یکی از قدیمی‌ترین گیاهان در جهان است. گل‌ گاوزبان گیاهی چندساله باریشه قطور و ساقه و برگ‌های پوشیده از کرک‌های زبر است. هم‌چنین دارای گل‌های به رنگ قرمز ارغوانی که پس از خشک شدن به رنگ آبی یا بنفش درمی‌آیند. برای بهره بردن از این گیاه بی‌نظیر ازگل‌ها و برگ‌های خشک‌شده آن استفاده می‌شود. گل‌ گاوزبان گیاهی با خواص دارویی زیاد در تقویت اعصاب و کلیه‌ها، نشاط‌آور، پیشگیری از سرطان، درمان اختلال حواس و برونشیت و غیره بسیار مؤثر است. این گیاه بی‌نظیر با طبع گرم و تر سرشار از آنتی‌اکسیدان، فلاونوئید، کولین و انواع ویتامین C و B و عناصر مفیدی مانند آهن، کلسیم، منیزیم و پتاسیم است. از خشک‌شده گل‌ گاوزبان برای درست کردن انواع چای و دم‌نوش استفاده می‌شود. هم‌چنین از عرق گل‌ گاوزبان نیز استفاده‌های زیادی می‌شود.این گیاه در مناطق کوهستانی نیمه مرطوب به‌خوبی رشد می‌کند.(طرح کشت و پرورش گل گاوزبان)

گل گاوزبان

گل گاو زبان ایرانی با نام علمی Echium amoenum انگلیسی Borago Oxtongue flower و به رنگ تیره Boraginaceae شناخته میشود. گل گاو زبان گیاهی دو یا چند ساله به ارتفاع تقریبی ۲۰ – ۸۰ سانتی متر و ساقه گل دهنده ۶۰ – ۸۰ سانتی متری است. این گیاه دارای کرک های نسبتا نرم است که بر روی برگ ها به حالت خوابیده و در سایر قسمت ها به صورت افراشته و مخلوط با کرک های کوتاه و متراکم است. ساقه گیاه تا حدودی ساده و خمیده به سمت بالا است. برگ های قاعده ای به طول حدود ۲۰ سانتی متر و عرض ۵ سانتی متر به صورت سر نیزه ای و در قسمت دم برگ باریک شده و نوک تیزاند. گل آذین با گل های قیفی شکل به رنگ قرمز ارغوانی به طول ۲۵ تا ۴۰ میلی متر میله های پرچم نامساوی، میوه فندقه، ایستاده، با سطح ناهموار و غده دار و در هر جام گل ۲ تا ۴ عدد می باشد. که پس از خشک شدن به رنگ آبی یا بنفش در می آیند.
در هر سنبله تعداد زیادی گل وجود دارد که به تدریج از پایین به بالا باز می شوند و این گل ها از نظر دارویی مهم هستند. قسمت های مورد استفاده جام های به رنگ بنفش تا ارغوانی مورد مصرف است. که دارای قسمت لوله ای است و به تدریج به طرف بالا شیپوری شکل می شود. این جام ها بعد از خشک شدن به رنگ آبی تا بنفش در می آیند. ریشه اصلی گیاه طویل و چوبی است که در گیاهان چند ساله به قطر بیش از ۱۰ سانتی متر می رسد. وزن خشک هر بوته گل گاو زبان در پایان سال سوم حدود ۶۵۰ گرم و وزن هزار دانه ۹ تا ۱۲ گرم است. ارتفاع ساقه های این گیاه ۶۰ سانتی متر است که شیاردار و خاردار می باشد. این گیاه در برابر خشکی مقاومت زیادی دارد چرا که ۵۰ سانتی متر از ریشه ان درون خاک قرار می گیرد.
رنگ گل های این گیاه در ابتدا قرمز است که وقتی ان ها را خشک می کنیم به ابی تیره تبدیل می شوند و همچنین برگ های ان به شکل زبانی هستند که بر روی ان خارهای ظریفی قرار گرفته است و حالت خشنی به ان ها داده است به همین دلیل ان ها را گل گاو زبان می نامند. گل گاو زبان هایی که در دامنه کوه های ابرز می روید با گل گاو زبان های شهر های دیگر متفاوت می باشند. یکی از این گیاهان به گل گاو زبان اروپایی معروف است. این دو نوع از نظر گلهایشان کمی به هم شباهت دارند ولی گل گاو زبان ایرانی درشت تر و دارای خواص درمانی متفاوتی است.

بررسی اقلیم مورد نظر برای کاشت گل گاوزبان

در طرح توجیهی کاشت گل گاوزبان باید اقلیم منطقه مورد نظر خود را مورد بررسی قرار دهید. این گیاه مختص مناطق کوهستانی و سردسیر است، از این رو اگر در این استان‌ها قرار دارید، کاشت و پرورش این گیاه می‌تواند از توجیه خوبی برخوردار باشد، گل گاوزبان در فصل بهار و تابستان در همان مناطق سردسیر می‌تواند به خوبی رشد کند. البته اگر در شهرهای گرم و خشک ایران هستید، باید شرایط گلخانه‌ای را برای پرورش گل گاوزبان در نظر بگیرید، در این صورت باید به مواردی چون دما، رطوبت، آب و نور آن دقت کنید و سایر فاکتورهای مهم در کاشت گلخانه‌ای را در نظر بگیرید.

اهمیت کاشت گل گاوزبان

با گذشت زمان و پیشرفت جوامع، انسان‌ها کمتر از گذشته از آرامش برخوردار هستند به همین دلیل از روش‌های مختلفی برای رسیدن به این مهم استفاده می‌کنند، مصرف گیاهان دارویی، یکی از روش‌های رایج برای افزایش تمرکز و ریلکس کردن است، گل گاوزبان در بین ایرانیان از محبوبیت خاصی برخوردار است. در جنگ‌ها نیز سربازان برای به دست آوردن شجاعت و رسیدن به آرامش از این گیاه استفاده می‌کردند. البته در حال حاضر این گیاه به صورت خودرو در مناطق شمالی کشور، مناطق سردسیر و نیمه سردسیر، رشد می‌کند.

بررسی زمین مناسب

زمین مناسب با خاکی با بافت متوسط را شخم زده و مسطح و سله شکنی کنید و کود حیوانی و کمپوست را به آن اضافه کنید.

زمان مناسب کاشت

بهترین زمان برای کشت گیاه گل‌ گاوزبان در اواسط بهار یا اواسط پاییز است.

تهیه بذر یا نشاء

شما می‌توانید این گیاه را هم از طریق بذر و هم نشاء کشت کنید. اما برای راحتی کار خودتان هم که شده بهتر است از نشاءهای موجود در بازار استفاده کنید. اما درصورتی‌که از بذر استفاده می‌کنید، برای یک هکتار نیاز به ۳ تا ۴ کیلوگرم بذر دارید.دقت شود که باید بذر را در عمق ۳ تا ۵ سانتی‌متری بکارید.

کاشت نشاء گاوزبان

با یک‌بار کاشت نشاء گل‌ گاوزبان تا حدود ۵ سال نیازی به کشت مجدد نشاء این گل ندارید. عمق مناسب کشت ۱۲ و فاصله میان بوته‌ها ۴۰ تا ۵۰ و فاصله بین ردیف‌ها ۶۰ تا ۷۰ سانتی‌متر هست.

تکثیر گاو زبان

تکثیر گاو زبان ایرانی با استفاده از بذر انجام می شود و آن را در فصول بهار و پائیز می توان کشت کرد. این گیاه به صورت مستقیم در زمین اصلی و همچنین از راه خزانه گیری و نشا کاری نیز قابل کشت است. که بهترین روش، روش نشاء کاری است.
نشاء ها را در مرحله ۴ تا ۶ برگی و گاهی تا ۸ برگی به زمین اصلی انتقال داده و بافاصله ۵۰ در ۵۰ سانتی متر آن ها را کشت می کنند. کشت این گیاه به صورت دیم در مناطقی با بارندگی بیش از ۳۰۰ میلی متر و پراکنش خوب نیز میسر است. بذر لازم برای کشت این گیاه به میزان ۱۰ تا ۱۵ کیلو گرم در هکتار است.
شرایط آب و هوایی کوهستانی سردسیر و نیمه مرطوب که در طول بهار و تابستان دارای باران های متناوب می باشند، برای کشت دیم مفید است.
کاشت بذر گل گاوزبان در فصل های پائیز و بهار امکان دارد. تاریخ کاشت بذر از اواخر اسفند تا خرداد ماه است چنانچه منطقه دارای زمستان خیلی سرد نباشد، انجام عملیات کاشت را می توان در پاییز از اوایل مهر تا اواخر آبان انجام داد ، که در این صورت گیاهان سبز شده در پاییز ، در اردیبهشت ماه سال بعد به گل می روند. کشت مستقیم در مناطق سرداواسط مهر تا اواسط آبان و در مناطق معتدل در اواخر آبان کشت می شود. عمق کاشت ۳ تا ۶ سانتی متر فاصله بین ردیف ها ۴۰ تا ۷۰ سانتی متر است.
کشت غیرمستقیم در فصل پاییز یا اوایل بهار بذر در خزانه در هوای آزاد کشت شده و پس از سبز شدن و در مرحله ۶ -۸ برگی به مزرعه منتقل می شود، کشاورزان به طور معمول در مزرعه گیاهچه هایی که از ریخته شدن بذر در اطراف بوته ها سبزشده اند برای توسعه کشت آن استفاده می نمایند، ضمن این که با انجام این کار از تراکم بیش از حد گیاه در طول دوره رویش در سال های بهره برداری کاسته می شود و تراکم مطلوب گیاه در مزرعه حفظ خواهد شد.
پرورش دهندگان پس از ۵ تا ۷ سال مزارع گل گاوزبان را شخم زده و بذور ریخته شده دوباره سبز می شوند، که بهتر است برای کاهش خسارت بیماری ها و علف های هرز از تناوب استفاده شده و گیاه دیگری به مدت یک یا دو سال کشت شود.

تاثیر دور آبیاری بر عملکرد گیاه گاو زبان ایرانی

طبق تحقیقات به عمل آمده در منطقه الموت قزوین میزان دور آبیاری ۷ تا ۱۴ روز یکبار و به میزان ۳۰۰۰ متر مکعب در هکتار بیشترین عملکرد را دارد. که میزان عملکرد محصول با این مقدار آبیاری نسبت به کشت های دیم ۲ تا ۳ برابر بوده است.
کشت در شرایط دیم طول دوره گلدهی گیاه کاهش می یابد و از سال سوم به بعد عملکرد آن به شدت کاهش می یابد که میزان کاهش به میزان نزولات جوی بستگی دارد.

کود مورد نیاز

در کشت گل گاوزبان باید از زمین های حاصلخیز استفاده شود، از آنجا که این گیاه ۵ تا ۷ سال در یک مکان باقی می ماند. از این رو تمام نیازهای غذایی آن در این مدت باید تامین شود. بنابراین، ۳۰ تن کودهای دامی به طور کاملا پوسیده در فصل پاییز به زمین اضافه شده و شخم زده می شود. ۶۰ تا ۸۰ کیلوگرم در هکتار کود اکسید فسفر و ۶۰ کیلوگرم نیتروژن به شکل اوره استفاده می شود، تمام کود فسفره قبل از کاشت ولی نصف نیتروژن به صورت سرک یک ماه پس از کاشت به صورت ردیفی در داخل شیارها قرارداده و با خاک پوشانده می شود. پس از افزودن کود دامی و کودهای فسفره و پتاس در اوایل پائیز به مزرعه بایستی توسط شخم مناسب با خاک مخلوط شود. پس از یک ماه در اواسط فصل پائیز شخم سطحی، دیسک، تسطیح و جوی و پشته (فارو) مزرعه برای کاشت آماده می شود.

خاک

گل گاوزبان در هر خاکی قابل رویش است، ولی خاک با بافت متوسط (بافت لومی) نسبتاً غنی و مرطوب با زهکشی خوب و دارای مواد آلی برای تولید آن مناسب است.
در اراضی رها شده در دیم زارهای کم بازده با کشت گل گاوزبان علاوه بر افزایش درآمد تولیدکنندگان، از فرسایش خاک به علت چند ساله بودن نیز جلوگیری می شود.
گاوزبان به شوری خاک مقاومت متوسط دارد. در آزمایش که در مورد تاثیر سطح شوری بر جوانه زنی بذر این گیاه انجام شد، مشخص گردید که بذور تا ۱۰۰ میلی مول شوری (کلرید سدیم) را تحمل نموده و ۵۰ درصد بذور قادر به جوانه زنی هستند.
گاوزبان در خاک هایی با محدوده ۲/۸ -۵/۴= pH قادر به رشد است. متوسط pH مناسب برای رشد گاوزبان ۶/۶ گزارش شده است.
این گیاه تا حدی به شوری مقاوم است و پتانسیل بالایی در جذب عناصر سدیم و کلر دارد. در نتیجه، برای اصلاح خاک های شور و قلیایی استفاده می شود. گاوزبان تحمل شرایط ماندابی را ندارد.

نور مورد نیاز

نور کافی در افزایش رشد و عملکرد گیاه گل گاوزبان حایز اهمیت است.

مبارزه با علف های هرز

باتوجه به فاصله کاشت زیاد بوته ها در سال های اول و دوم پس از کاشت وجین علف های هرز در ۲ نوبت و درسال های بعد یک بار ضروری است. پس از برداشت گل های هر شاخه می توان آن ها را هرس نمود، که این عمل نیز سبب پرشدن بوته ها می شود. ضروری است که از سال سوم به بعد در اوایل بهار با پنجه غازی ضمن مبارزه با علف های هرز به پای بوته ها خاک دهی و عمل تهویه انجام پذیرد.

فرایند برداشت گاو زبان

جام های گل گاو زبان را همزمان با گلدهی گیاه یعنی از اول اردیببهشت تا خرداد ماه با دست جمع آوری می شود. هر نفر کارگر با ۸ ساعت کار روزانه حدود ۵ تا ۱۰ کیلوگرم گل تازه که حدود نیم تا یک کیلو گل خشک است جمع آوری می نمایند. برای بالارفتن کیفیت اندام دارویی آن را باید در سایه با دمای ملایم و در سطح وسیع، برای جلوگیری از رشد قارچ ها و از بین رفتن گل ها، خشک نمود.
در گاوزبان ایرانی فقط گل برداشت می شود. در سال اول گیاه به صورت رزت بوده و از سال دوم گل می دهد، که تا ۵ الی ۷ سال رشد و نمو گیاه می تواند ادامه داشته باشد. بیشترین بازده این گیاه در سال های چهارم و پنجم رشد آن است ، که بیشترین میزان گل را تولید می کند. گلدهی از نیمه اردیبهشت آغاز می شود و تا تیرماه ادامه دارد.
بعد از شکفته شدن گل ها باید آن ها را برداشت نمود، که در غیر این صورت بعد از دو تا سه روز گل ها شروع به ریزش می کنند. گل های جمع آوری شده را روی پارچه تمیز ریخته و در سایه عمل خشک کردن انجام می شود.
گل های گل گاوزبان را باید در سایه و در گرمای ۳۰ تا ۳۵ درجه سانتی گراد خشک نمود، که به طور معمول پس از یک یا دو روز خشک می شوند و در گونی های کتانی نگهداری شوند. باید به این نکته توجه داشت که به علت وجود شهد زیاد در گل های این گیاه باید مواظب مورچه ها بود. چون شهد این گیاه جاذب مورچه ها است.
میزان عملکرد در شرایط آبیاری کافی حدود ۳۰۰۰ تا ۶۰۰۰ کیلوگرم گل تازه است که از این میزان حدود ۳۰۰ تا۶۰۰ کیلوگرم گل خشک بدست می آید. گل های تازه به رنگ ارغوانی هستند و در صورتی که در شرایط مطلوب خشک شوند به رنگ بنفش در خواهند آمد. نتایج تحقیقات درمورد زمان برداشت و روش خشک کردن گل های گل گاوزبان نشان داده که مناسب ترین ساعت برداشت ۱۱ تا ۱۷ و با استفاده از خشک کن کابینتی و با کمک جریان هوای گرم با حرارت ۴۰ تا ۵۰ درجه سانتی گراد تا رسیدن به رطوبت ۸ درصد و نگهداری در پوشش های پلی پروپیلن تیره که با استفاده از نیتروژن بسته بندی شده اند. دارای بهترین رنگ و بالا ترین ماندگاری و کمترین آلودگی میکروبی بودند.

از هر ۱۰۰۰ گل تر، ۲۰۰ گرم گل خشک به دست می آید.

گل های تازه به رنگ ارغوانی هستند و در صورتی که در شرایط مطلوب خشک شوند به رنگ بنفش در می آیند، اما در شرایط عدم تهویه و یا زیاد بودن رطوبت، رنگ گل های خشک شده به سیاهی می گراید و احتمال کپک زدگی هم زیاد می شود.
تعداد نیروی کار لازم برای برداشت هر هکتار گل گاوزبان ۸۰ – ۷۰ کارگر روز است. بنابراین این محصول از نظر اشتغال زایی مهم است و هزینه گل چینی مهم ترین جنبه اقتصادی تولید این محصول است. محصول گل گاو زبان بسیار مورد توجه بازار داخلی (عطاری ها) است و ارزش اقتصادی چمشگیری دارد. از هر هکتار زمین ۷۰۰ تا ۴۰۰ کیلوگرم گل خشک به دست می آید.

هزینه های کاشت، داشت و برداشت گل گاوزبان

درآمد کاشت گل‌ گاوزبان

امروزه گیاهان دارویی طرفداران بسیاری دارند. عطاری‌ها مشتری‌های ثابت این گیاهان هستند. گیاه گل‌ گاوزبان نیز یکی از این گیاهان دارویی پرطرفدار است که ارزش اقتصادی بالایی نیز دارد.
اگر شما نیز جزء افرادی هستید که قصد تولید و فروش گیاهان دارویی رادارید، پس قطعاً باید بدانید درآمد حاصل از کشت این گیاهان و سود خالص آن چقدر است. اگر برای کاشت گیاهان دارویی، گل‌ گاوزبان را انتخاب کرده‌اید، باید به شما بگوییم گزینه‌ی مناسبی را برای کسب درآمد انتخاب کرده‌اید. اما لازم است حتماً با اطلاعات کافی در این زمینه اقدام کنید. هم‌چنین خوشبختانه برای فروش این محصول مشکلی ندارید.

مقاصد صادراتی گل گاوزبان ایرانی

چین
ویتنام
پاکستان
عراق
بعضی از کشورهای حاشیه خلیج فارس

صادرات گل گاوزبان

یکی از راه‌هایی که می‌تواند باعث افزایش درآمد و سود حاصل از پرورش گل گاوزبان شود، بحث صادرات است. در صورتی گل گاوزبان شما از کیفیت خوبی برخوردار باشد، می‌توانید به کشورهای ترکیه، قبرس، ایتالیا، و اسپانیا نیز آن را صادر کنید، البته در حال حاضر بخشمهمی از صادرات گل گاوزبان ایرانی به کشورهای همسایه از جمله عراق، پاکستان و افغانستان صورت می‌گیرد.

خلاصه بررسی فنی، مالی و بازار طرح کشت کشت و پرورش گل گاوزبان

ظرفیت تولید سالیانه : ۵۰۰ کیلوگرم
نرخ برابری دلار : ۳۰۰۰۰ تومان
سطح زیر کشت : ۱ هکتار
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۱ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۷۸ میلیون تومان
نرخ بازده داخلی : ۳۷ درصد
تعداد دفعات مورد نیاز آبیاری : ۱۵
قابل قبول ( ec ) : 400
کود شیمیایی مورد نیاز : ۳۰۰ کیلو گرم
کود دامی پوسیده : ۴۰ تن
زمان کاشت: بهار
میزان بذر/نشاء/قلمه /پیاز در هکتار : ۷۰۰۰۰ نشاء
عملکرد: ۵۰۰ کیلوگرم
قسمت مصرفی : گل
قیمت تقریبی فروش (یک کیلوگرم) : ۱۵۰ هزار توامان

درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید: