طرح کشت گیاه کاسنی

کاسنی گیاهی است علفی و دارای ساقه‌ای که در حالت وحشی ارتفاعش به ۵۰ تا ۱۵۰ سانتی متر می رسد ولی اگر پرورش یابد از ۲ متر نیز تجاوز می کند. ریشه ای قوی به قطر انگشت به درازی ۵۰ تا ۱۰۰ سانتی سانتی متر و به رنگ قهوه ای دارد و هنگامیکه قطع میگردد، رنگ آن مایل به سفید خواهد شد. درداخل ریشه این گیاه دارویی شیرابه ای شیری رنگ جریان دارد.
نام انگلیسی : Cichorium intybus
خانواده : Compositae
بومی : اروپای مرکزی ، مناطق غربی و مرکزی آسیا و شمال افریقا

ساقه کاسنی باریک، استوانه ای و دارای انشعابات کم در ناحیه مجاور رأس است به طوری که منحصراً در قسمتهای انتهایی ساقه شاخه هایی با حالت فاصله دار در گیاه دیده می شود.برگهای کاسنی برگهائی به صورت متناوب بوده و پوشیده از تارهای فروان دراطراف رگبرگ میانی است و هر چه که به رأس ساقه نزدیک گردیم برگها کوچکتر می شوند. گلهای گیاه دارویی کاسنی بسیار زیبا بوده دارای رنگ آبی هستند و در تابستان از تیر تا شهریور ظاهر می شود.

کاسنی، در نقاط مختلف ایران به طور خودرو وجود دارد. قسمت‌ های مورد استفاده‌ ی آن، ریشه و برگ ‌ها ی آن می ‌باشد. البته ممکن است به غیر از برگ ‌ها از سایر قسمت ‌های هوایی گیاه نیز استفاده شود. نقاط اصلی رویش آن در ایران شامل نواحی کم ارتفاع البرز، قزوین ، رشت ، اطراف تهران، کرج ، آذربایجان، رودبار ، ارومیه ، لاهیجان ، بلوچستان، بجنورد ، مشهد ، فریمان و بسیاری از نقاط دیگر می‌ باشند.
زمین های مرطوب کنار جاده بهترین نقاط برای کاشت گیاه کاسنی می باشند. به طور کلی برای جنس (سرده) کاسنی ۱۰ گونه در جهان شناسایی شده است. از بین این گونه ها دو گونه به نام های «کاسنی» و «کاسنی پاکوتاه» بومی ایران اند و گونه «اندیو» غیر بومی است ولی در کشور مصرف دارویی دارد.

دو گونه کاسنی و اندیو بیش از گونه کاسنی پا کوتاه استفاده دارویی دارند. گونه های کاسنی و اندیو از نظر رنگ و طرز مصرف متفاوت بوده ولی هر دو آنها دوساله اند. در سال اول کاشت، تولید برگ و ریشه ضخیم می کنند و در سال دوم گل و بذر می دهند. اگر بذر انواع کاسنی زود کاشته شود در همان سال اول بذر خواهند داد در این صورت برگ و ریشه آنها برای مصرف به عنوان سبزی قابل استفاده نخواهد بود.

گیاهشناسی و کاشت کاسنی

کاسنی دارای برگها کشیده بوده یعنی عرض برگ نسبت به طول آن خیلی کمتر است و تیره رنگ می باشد. ریشه کاسنی تلخ مزه و مانند ریشه هویج ضخیم و طول آن به ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر می رسد. ریشه کاسنی در پاره ای از کشورها پس از خشک کردن و بو دادن به جای قهوه مصرف می شود.
به طور کلی کاسنی در واقع گیاهی یک ساله، دو ساله و چند ساله محسوب می شود که خاصیت بی شماری در نقاط مختلف ایران دارد. با این حال کاسنی به خاطر اصول کشت و پرورش راحتی که دارد امروزه مورد توجه اغلب پرورش دهندگان گل و گیاه قرار گرفته است.

آشنایی با نحوه پرورش کاسنی

ساقه های گیاه نیز اغلب باریک، استوانه ای و دارای انشعابات کم در ناحیه مجاور راس خواهند بود به گونه ای که منحصرا در قسمت های انتهایی ساقه شاخه هایی با حالت فاصله دار در گیاه دیده می شود. برگ های کاسنی نیز اغلب به صورت متناوب بوده و پوشیده از تار های فراوان در اطراف رگبرگ های میانی خواهد بود. گل های کاسنی نیز اغلب دارویی هستند و در فصول تابستان از تیر تا شهریور ماه با رنگ هایی آبی ظاهر می شوند.

توجه داشته باشید که کاسنی در نقاط مختلف ایران به صورت خودرو رشد می کند و قسمت های مورد استفاده آن ریشه و برگ هایش خواهد بود. البته که ممکن است به جز برگ ها از سایر قسمت های هوایی گیاه نیز استفاده شود. نقاط اصلی رویش گیاه را می توان نواحی کم ارتفاع البرز، رشت، کرج، اطراف تهران، رودبار، آذربایجان، ارومیه، لاهیجان، بجنورد، بلوچستان، مشهد، فریمان و بسیاری از نقاط دیگر کشور دانست.

دستورالعمل پرورش و تکثیر کاسنی

به صراحت می توان گفت که تکثیر و کاشت این گیاه معمولا از طریق کاشت میوه یا بذور آن انجام خواهد شد به گونه ای که می توانید از خزانه های تهیه نشاء آماده و یا به صورت مستقیم درون خاک مناسب کشت نمایید. توصیه می شود که پس از کشت بذر به آرامی روی بستر را با یک لایه نازک خاک بپوشانید و کمی فشار دهید و سپس خاک بستر را مرطوب نمایید.
پس از سبز شدن بذرها بایستی بوته های ضعیف تر را حذف کنید تا فاصله بین بوته ها در محل کشت بین ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر باشد. همچنین از این نکته غافل نشوید که میوه کاسنی به مدت ۵ تا ۶ سال قوه نامیه خود را حفظ می کند و می توانید از آن برای کشت گیاه کاسنی در سال های بعد استفاده نمایید.

بهتر است بدانید که کشت گیاه کاسنی شباهت زیادی به کاشت کاهو دارد و در مناطقی که زمستان های ملایم وجود دارد شما می توانید آن را به عنوان یک محصول زمستانه و در اغلب نقاط به عنوان محصولی بهاره، تابستانه و پاییزه پرورش دهید.

دستورالعمل برداشت محصول

معمولا برگ های کاسنی در مرداد ماه قابل برداشت هستند و بایستی پس از برداشت آن ها را در هوای آزاد و یا در فضای اتاق با گرمای ملایم خشک نمایید. همچنین برداشت ریشه کاسنی را نیز می توانید در ماه های مهر و آبان انجام دهید و به وسیله چنگال ریشه گیاه را از خاک خارج نمایید.

شرایط مورد نیاز برای نگهداری گیاه کاسنی

همانطور که می دانید تمامی گیاهان برای اینکه بتوانند روند رشد خود را به خوبی طی کنند نیاز به شرایطی خواهند داشت که شما بایستی آن را فراهم نمایید. به همین خاطر در ادامه برخی از شرایط مورد نیاز جهت پرورش و نگهداری کاسنی را شرح داده ایم.

خاک و کوددهی

توجه داشته باشید که بهترین و مناسب ترین زمین برای بستر این گیاه خاک های لیمونی سبک است که مقدار زیادی مواد آلی را در خود جای داده اند. همچنین در خاک های هوموسی نیز این گیاه محصولی خوبی می دهد. در مورد کوددهی گیاه نیز می توان گفت که کاسنی برای رشد ایده آل نیاز به ۸۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار ازت، ۸۰ کیلوگرم فسفر و ۱۲۰ تا ۱۸۰ کیلوگرم در هکتار پتاسیم دارد.

نور و دما

بهتر است بدانید که گیاه کاسنی برای رشد نیاز به نور خورشید کمی دارد و همچنین در زمین های نسبتا مرطوب و کم نور نیز به خوبی رشد خواهد کرد. از آنجایی که کاسنی محصول مناطقی با آب و هوای خنک و فصول نسبتا سرد است تقریبا در برابر سرما و یخبندان مقاوم خواهد بود. البته از این نکته غافل نشوید که گرمای شدید نواحی گرمسیر باعث نارس شدن بذرها خواهد شد.

آبیاری

توصیه می شود که آبیاری گیاه کاسنی را به صورت منظم انجام دهید و در سه هفته اول کشت حداقل یک مرتبه آبیاری را در طول روز انجام دهید. پس از بزرگ تر شدن گیاه می توانید روند آبیاری را به دو مرتبه در طول هفته کاهش دهید.

کوددهی کاسنی

استفاده از کودهای حاوی عناصر ازت، فسفر و پتاسیم برای رشد بهتر گیاه مفید است.

آفات و بیماریهای کاسنی

از مهمترین آفات گیاه کاسنی پروانه آلو، سفیدک حقیقی و انواعی از شته ها میباشد.

خواص بی شمار کاسنی

به طور کلی خواص بسیاری از سوی دانشمندان علم گیاه شناسی برای کاسنی ها عنوان شده که در ادامه سعی داریم مهم ترین آن ها بیان نماییم.
آغشته کردن قسمت هایی از بدن که دچار خارش شده اند به آب کاسنی در درمان آن بسیار موثر خواهد بود.
کاسنی باعث می شود تا فرد دچار قولنج نشود.
عرق کاسنی برای خنکی بدن کاربرد دارد.
کاسنی حرارت درون و عطش بدن را رفع می کند و باعث درمان التهابات معده و پاک کردن مجاری ادراری خواهد شد.
برگ های این گیاه برای رفع دردهای معده و کبد، کیسه صفرا و یرقان مفید خواهند بود.
برای رفع مشکل آب آوردن شکم می توانید از ریشه های کاسنی استفاده کنید.
خوردن آب پخته کاسنی با سکنجبین موثرترین دارو برای تب های طولانی مدت و مداوم خواهد بود.
کاسنی را می توان درمان کننده ضعف چشم ها، فشار خون و ضعف اعصاب دانست.
بهتر است بدانید که کلیه، قلب، کبد و رحم با خوردن کاسنی فعال تر و با نشاط تر می شوند و همچنین وظایف خود را به صورت طبیعی انجام خواهند داد.
برگ های کاستی باعث از بین رفتن زهر طحال می شوند.
در روان شدن و باز کردن اخلاط ریشه کاسنی تاثیر به سزایی خواهد داشت.
کاسنی در زیبایی چهره کودک تازه متولد شده تاثیرگذار است.

ترکیبات مهم کاسنی

ریشه ی این گیاه، حاوی حدود ۸ درصد پلی ساکاریدی به نام اینولین(INULIN) است. ترکیبات تلخ از جمله لاکتوسین((LAKTUCIN و لاکتوکوپیکرین (LACTUCOPICRIN) ، شیکوریک اسید، فلاونوئیدها، گلوکوزیدها، قندها و تانن ها از دیگر ترکیبات ریشه می باشند. همچنین ریشه ی گیاه، حاوی بسیاری ترکیبات بخار شونده ی معطر است که “استوفنون ((ACETOPHENONE” شاخص ترین آنها می باشد.

انواع کاسنی

دونوع کاسنی مورد کاشت است , کاسنی فری یا شیکوریوم اندیوم که برگ باز شده آن مورد استفاده قرار میگیرد و دیگری شیکوریوم انتیبوس یا کاسنی تلخ که سبزی سالادی معروف به آندیو را تولید میکند .
نوع اول دارای برگهای تقریبا گرد با بریدگیهایی در کناره برگ است و در نوع دوم یا کاسنی تلخ برگها کشیده و رنگ آن تیره و فاقد بریدگی است. ریشه این گیاه به عنوان سبزی مصرفی ندارد و فقط برگهای آن به عنوان سبزی سالادی استفاده میگردد.

سفید کردن کاسنی

کاسنی از دسته سبزیهایی است که قبل از مصرف باید سفید کرد. در اثر این عمل تلخی آن به مقدار زیادی کاسته می شود. طرز سفید کردن کاسنی نسبت به انواع مختلف متفاوت است. کاسنی فری را دو تا سه هفته قبل از برداشت محصول در مزرعه سفید می کنند. یعنی اگر هوا نسبتاً گرم باشد دو هفته کافی است و اگر اواخر پاییز یا اوایل زمستان بخواهند این عمل را انجام دهند سه تا چهار هفته وقت لازم است.
برای سفید کردن کاسنی فری از انواع وسایل مانند جعبه ، گلدان ، کاغذ و غیره برای جلوگیری از رسیدن نور به برگ های داخلی کاسنی استفاده می کنند. ولی ساده ترین طریق که همیشه بیشتر از سایر طرق معمول است جمع کردن برگها و بستن نوک آنها باهم است. بدین طریق برگهای خارجی مانع رسیدن نور خورشید به داخل بوته می شوند .
برای سفید کردن کاسنی باید هوا خشک باشد و اگر هوا مرطوب باشد باید وضعیت برگهای وسط بوته را بررسی کرد زیرا رطوبت باعث پوسیدن آنها می شود .

پراکنش کشت کاسنی در ایران

زمینهای نسبتاً مرطوب کنار جادهها، اماکن بایر و دامنه های کم ارتفاع البرز، راه قزوین به رشت، اطراف رودبار، اطراف تهران، کرج، آذربایجان از جمله ارومیه و سایر مناطق استان، گیلان، اطراف رشت، لاهیجان، فارس، بلوچستان، آبادان نواحی کوهستانی خراسان، در ارتفاع ۱۵۰۰ متری بین بجنورد و مشهد، در ارتفاع ۱۰۰۰ تا ۱۳۰۰ متری بین مشهد و فریمان.

عملکرد و فواصل کشت کاسنی

از هر هکتار کاسنی حدود ۳تا۳ونیم تن شاخسار و ۲تن بذر قابل برداشت است که برگ و شاخسار تولیدی برای تهیه عصاره و عرق کاسنی به فروش می‌رسد. کشت کاسنی به فواصل ۲۰ تا ۴۰ سانتی متر است که فواصل بین ردیف ها ۱۰۰ سانتی متر باید باشد.

پیش بینی وضعیت سرمایه گذاری کشت کاسنی

میزان تولید : ۳ شاخسار و ۲ تن بذر
نرخ برابری دلار : ۳۰۰۰۰ تومان
سطح زیر کشت : ۱ هکتار
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۱ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۱۶ میلیون تومان (بدون احتساب هزینه زمین)
تعداد دفعات مورد نیاز آبیاری : ۱۲ بار
قابل قبول ( ec ) : 5000
کود شیمیایی مورد نیاز : ۱۵۰ کیلوگرم
کود دامی پوسیده : ۲۰ تن
زمان کاشت : بهاره
میزان بذر/ نشاء/ قلمه / پیاز در هکتار : ۳۰ کیلوگرم بذر
زمان برداشت : مهر ماه
عملکرد: ۳ تن شاخسار و ۲ تن بذر
قسمت مصرفی : کل بوته
قیمت تقریبی فروش هر کیلو : ۵۰ هزار تومان (خشک)


درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید: