طرح تولید جوانه خوراکی

جوانه ها مواد غذایی هستند که با روند طبیعی رشد و تولیدشان در گروه سبزی ها آن هم با ارزش غذایی بالا از نظر ویتامینها و املاح محصور می شوند. حبوبات شامل نخود ، لوبیا ، باقلا و … از قدیمی ترین نباتات زراعی بوده
و پس از غلات دومین منبع غذایی انسان محسوب می شوند .
دانه حبوبات با داشتن درصد بالای پروتئین نقش مهمی در تامین پروتئین مورد نیاز انسان مخصوصا مردم کم دآمد جهان دارد بطوریکه تا حدود زیادی جایگزین گوشت شده است.
جوانه حبوباترا میتوان بسادگی در انواع غذاها و پیش غذاها و دسر ها مانند سالاد مورد استفاده قرار داد و نیز میتوان جوانه ها را در پخت انواع سوپ بکار برد .
جوانه ها را میتوان پس از خشک کردن بصورت پودر درآورده و علاوه بر سوپ های آماده بصورت پوره و غذای کودک نیز استفاده کر جوانه ها همچنین کاربردهای گیاهی و پزشکی نیز دارند بدین صورت که در ساختن انواع کرم های گیاهی و داروهای ضد سرطان بکار میروند.

مراحل تولید جوانه خوراکی در اتاق کشت هوشمند

▪ اولین قدم در تهیه جوانه با کیفیت بالا، تهیه بذور بوجاری شده و اطمینان از آن است که هیچ گونه بذر شکسته ای به همراه نداشته باشد.
* بذر شکسته باعث ایجاد کپک در میان جوانه ها می گردد.
▪ بذر را ۳ بار و یا بیشتر شست و شو نمایید.
▪ ابتدا بذر را در آب گرم به مدت ۱۰ الی ۱۲ ساعت خیس کنید
▪ بذر خیس شده را آبکشی کنید.
▪ بذر آماده شده را در سینی های مخصوص بریزید. به میزانی که سطح سینی ها را کاملا پر کند
* در صورتی که از بذور ریز مانند یونجه، شبدر و.. استفاده می نمایید بهتر است در کف سینی ها از کاغذ صافی استفاده نمایید.
▪ سینی های آماده شده را در اتاق کشت هوشمند رویشگر قرار دهید.
▪ پس از ۴۸ – ۷۲ ساعت زمان برداشت محصول می باشد.
▪ جوانه های تازه را با رعایت کامل موارد بهداشتی بسته بندی نمایید.

طرزتهیه جوانه به روش سنتی

▪ دانه ها را از شب تا صبح در آب خیس کنید و آن را در جای نیم گرمی قرار دهید ( بعضی دانه ها نیاز به خیس کردن ندارند).
▪ پس از خیساندن و آب کش کردن، آن را به آرامی زیرشیر آب بگیرید و سپس بگذارید در همان آب کش، کاملاً آبش جدا شود تا نپوسد.
▪ آن را در شیشه و یا سینی کوچک بریزید و پارچه مرطوبی روی آن بکشید و هر صبح و شب عمل شستن( به آرامی ) و آب کش کردن را تکرار کنید. در تابستان وقتی هوا خیلی گرم است عمل شستن را سه بار در شبانه روز تکرار کنید. در تمام این مدت ظرف را در محلی تاریک و نسبتاً گرم نگاه دارید. توجه کنید که باید اندکی آب در انتهای دانه ها وجود داشته باشد.
▪ اگر حرارت محیط حدود ۲۲ درجه سانتی گراد و محل آن تاریک باشد، دانه خیلی زود جوانه می زند. بسته به نوع دانه، بین سه تا پنج روز و گاهی بیشتر می توانید جوانه را از تاریکی درآورید و پشت پنجره رو به آفتاب بگذارید. جوانه را همیشه مرطوب نگاه دارید تا اندکی بیشتر رشد کند ( آب کش کردن را فراموش نکنید).
▪ پس از یک تا دو روز ماندن در جلوی نور خورشید، جوانه آماده مصرف است. آن را یک بار دیگر به آرامی آب کش کنید و در ظرفی دربسته ای در یخچال نگه دارید و به تدریج مصرف کنید.
▪ اگر بخواهید پوسته روی بعضی از جوانه ها ( مانند ماش یا سویا ) را از آن ها جدا کنید، جوانه آماده شده را در کاسه ای بریزید و آن را پر از آب کنید. سپس به آرامی آن را هم بزنید. پوسته ها روی آب می آیند، ولی بهتر است پوسته ها را از جوانه ها جدا نکنید، زیرا همین پوسته ها دارای مقدار زیادی فیبر هستند که برای کار دستگاه گوارش بسیار مفیدند.
-بعضی از دانه ها مانند عدس، سویا، نخود، و مانند آن را یکی دو بار در روز زیر و رو کنید تا همه آنها هوا بگیرند و جوانه بزنند.
-بعضی دانه ها زودتر و برخی دیرتر جوانه می زنند، ولی اگر دانه کهنه باشد جوانه نمی زند. همیشه بهترین نوع دانه را بخرید و تا آنجا که ممکن است دانه هایی را بخرید که به آنها سموم نباتی نزده اند.

با وجود تغذیه نامناسب و رایج در کشور، امکان تأمین نیازهای بدن میسر نبوده و روش های ارائه شده برای بهبود تغذیه جامعه چندان سودمند نیست، لذا اهمیت استفاده از جوانه ها که هم در دسترس، ارزان و سالم بوده و هم می توانند قسمت عمده ای از نیازهای بدن به ویتامین های مختلف ، املاح معدنی و آنزیم ها را تأمین کنند، مشخص می شود.

شرح فرآیند تولید و تکنولوژیهای موجود در طرح تولید جوانه خوراکی

مرحله آماده سازی :

شستشو : دانه‏ های تهیه شده با در نظر گرفته شدن بند ۴ این آیین کار پس از بوجاری و تمیز شدن مجدد با آب محتوی ۱۲ppm کلر شسته می‏شوند .

خیساندن : دانه ‏های شسته شده پس از انتقال بداخل ظروف زنگ نزن فلزی یا لعآب دار متناسب با ظرفیت تولید , با آب محتوی ۴ppm کلر بمدت ۱۵ ساعت در دمای ۲۵ ـ ۲۲ سلسیوس بصورت غوطه وری خیسانده می‏شوند .

آب گیری : در پایان مرحله خیساندن , دانه‏ های باد کرده به سبدهای مخصوص با ظرفیت متناسب با حجم تولید منتقل و تا خارج شدن آب اضافی بمدت ۵ ساعت نگهداری می‏شوند .

کشت : سبدهای ( یا ظروف ) مورد بحث در بند ۶ ـ ۷ ـ ۱ ـ ۳ ـ پس از مرحله آب گیری به اطاقکهای کشت منتقل شده و بمدت ۲۴ ساعت در دمای ۲۵ C˚ – ۲۲ C˚ درجه سلسیوس دانه‏ های خیسانده شده و آب گیری شده کشت داده می‏شوندو در این مرحله میزان رطوبت , دما , نور از اهمیت ویژه‏ای برخودار است .

خشک کردن : از آغاز مرحله خیساندن تا ۴۸ ساعت دانه ‏ها باندازه کافی جوانه زده و آماده خشک کردن خواهد بود . توصیه می‏شود پس از مرحله جوانه زنی کامل جوانه‏ ها در ظروف مناسب شسته شده و پس از خارج شدن آباضافی وارد دستگاه خشک کن می‏شود . مدت زمان مورد نیاز برای خشک شدن حدود ۶ ساعت در دمای متوسط ۶۰˚ C˚- C 50 می‏باشد . بستر دستگاه خشک کن بایستی مشبک باشد و دانه‏ های جوانه زده حداکثر تا ارتفاع ۳ سانتی متر پخش و در داخل دستگاه خشک کن قرار داده شوند .

در روش دیگر از دستگاههای اتاقک کشت که در آن میزان رطوبت و درجه حرارت قآب ل پایش می‏باشد استفاده می‏گردد . و بدین ترتیب زمان خیساندن بحداقل کاهش یافته و از نظر امکانات ضدعفونی نمودن نیز قآب لیت بیشتری وجود دارد . و چون رطوبت مورد نیاز دانه بصورت مرطوب نمودن هوا یا بخار آب تامین می‏گردد , ویتامینها و سایر مواد محلول در آب از دانه خارج نمی‏شوند .

بسته بندی جوانه خوراکی

۱ ـ بسته بندی جوانه‏ های سالادی : دانه‏ های جوانه زده , بایستی پس از جدا شدن از بستر کشت با آب ولرم ۴۰ ˚C – 38 ˚C کاملا شسته و پس از خشک کردن در معرض باد ملایم تصفیه شده درحرارت محیط توزین و در داخل ظروف یکبار مصرف طبق استاندارد ملی شماره ۱۱۳۲ ایران بسته بندی و با محافظ بهداشتی که مانع دفع رطوبت از داخل بسته بندی می‏شود و جذب اکسیژن را از خارج بسته بندی ممکن می‏سازد روکش شود .

۳ ـ بسته بندی آرد دانه ‏های جوانه زده ( آرد مالت ) دانه‏های جوانه زده پس از شستشو و خشک کردن , با رطوبت حداکثر %۱۴ بوسیله آسیاب بصورت آرد در می‏آید . آسیاب بایستی دارای توری با چشمه‏های ۱ میلی متری باشد. بایستی توجه کرد که آسیاب در اثر کارکردن داغ نشود و حرارت آن از ۴۰ C˚ بالاتر نرود . رطوبت نهایی آرد دانه‏ های جوانه زده نباید از %۶ ـ %۸ بیشتر باشد . آرد دانه‏ها پس از توزین در ظروف شیشه‏ای رنگی و یا ظروف بسته بندی مجاز طبق استاندارد مربوطه بسته بندی می‏شود .

آشنایی با روش کار ماشین آلات تولید جوانه خوراکی

پرورش جوانه یک تجارت قدیمی می باشد .فروش جوانه به عنوان یک سبزی به طور چشمگیری در۱۰ سال گذشته افزایش پیدا کرده . جوانه حبوبات به عنوان یکی از مغذی ترین مواد غذایی در جهان شناخته شده است .تولید صنعتی جوانه باعث تولید محصول با کیفیت بالاتر گردیده .

مراحل تولید جوانه خوراکی

رشد جوانه :
۷۰ کیلو دانه حبوبات و یا سویا در داخل هر یک از سینی ها قرار گرفته سپس جعبه ها در اتاق تاریکی که برای رشد جوانه ساخته شده قرار گرفته در این اتاق دما و رطوبت در طول مدت رشد کنترل می شود . مدت زمان رشد در حدود ۴ روز بوده که البته این بسته به کیفیت دانه متغییر می باشد .هر یک از سینی ها در اتاق رشد نیازمند شرایط خاصی می باشد از هر یک از بسته ها حدود ۸۰۰ کیلو جوانه در هفته بدست می آید هر یک از اتاق های رشد با ظرفیت دریافت ۲ تا ۴۸ بسته می تواند طراحی شود.

در طول مدت رشد بایستی به طور مکرر سبد های آبکشی شود تا دما کنترل شده و آلودگی های ناشی از رشد خود جوانه نیز از بین رفته . برای رشد یک کیلو جوانه نیاز به ۸۰ لیتر آب می باشد

مهم ترین گام در پرورش جوانه داشتن دانه های کاملا بهداشتی و شسته شده می باشد و این به دلایل ذیل مهم می باشد :

· :: به منظور از بین بردن باکتری های مانند اشرشیا کلی و سالومنا

· :: به منظور از بین بردن میکر و ارگانیشم هایی که باعث از بین رفتن محصول می شوند

· :: به منظور تولید محصول با کیفیت و ماندگاری بالاتر

مراحل آماده سازی و پاک کردن دانه :

· :: ورود دانه

· :: وزن کردن

· :: شستشو با آب ۳ همزدن

· :: زدن کلر

· :: هوادهی

· :: عبور از صافی

· :: وزن کردن و توزیع یکنواخت در سبد های رشد

تانک شستشو

پس از رشد جوانه سبد های رشد از اتاق خارج و بروی روی میز که در حال ارتعاش بوده ریخته شده تا آب از آن جدا گردیده است.

این میز قابلیت این را دارد که جوانه را از پوسته جدا کرده و پس از شستشو به رمحله بعد هدایت کند.

جوانه جدا شده توسط یک مخزن به سیستم شستشو (cleaning fingers) منتقل گردیده و در آنجا تمیز شده و پوست کنده شده و ریشه های ان جدا شده و سپس به قسمت دمنده هوا و سانتریفوژ و بسته بندی منتقل گردیده است. جنس این تانک از استیل می باشد.

تا اینجا ما جوانه ها را از پوسته جدا کرده اکنون نیاز است به منظور با لا رفتن مدت نگهداری جوانه رطوبت آن را کاهش داده با اینکار مدت زمان نگهداری تا ۴۰ درصد بیشتر از جوانه مرطوب می شود دو روش برای خشک کردن وجود دارد :

۱-دمیدن هوا ۲- استفاده از نیروی گریز از مرکز

دمنده هوا : در دمنده هوا با با فشار زیاد به جوانه های دمیده میز شود تا رطوبت آن پیش از بسته بندی گرفته شود .

در نهایت جوانه ها به قسمت بسته بندی هدایت شده و در انجا در بسته های مختلف بسته بندی شد.

مواردی که در انتخاب دانه بایستی مدنظر قرار داد :

· :: بایستی فاقد هرگونه میکروارگانیسم وابسته به انسان بوده

· :: فاقد هرگونه میکروارگانیسم های ناشی از کشت بوده

· :: از لحاظ شکل و رنگ یکنواخت بوده

· :: سرعت جوانه زنی آن بالا بوده

· :: دانه ها شکسته نباشد

· :: دانه نباید زیاد در آب خیسانده شده باشد چون باعث نرمی دانه شده

· :: دانه ها بایستی پیر بوده

موارد کاربرد و وضعیت بازار و مشتریان طرح تولید جوانه خوراکی:

عمده مواد اولیه مصرفی : انواع حبوبات مثل ماش ، عدس و …
اشتغال زایی (نفر) : ۵ نفر
متراژ زمین : ۱۰۰۰ مترمربع
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۳۲۰۰ میلیون ریال
دوره بازگشت سرمایه : ۳.۵ سال
میزان تولید در کشور : ۸۰۰ تن در سال
ظرفیت پیشنهادی طرح : ۵۰ تن در سال