طرح احداث کارخانه ذرت خشک کنی

عجیب است که رد پای «کریستف کلمب» را در بسیاری از اتفاقات تلخ و شیرین روزگار می‌توان دریافت، حتی رد پای او را در مزارع ذرت جهان پیدا کرده‌اند و با آنکه اسناد، بررسی‌های باستان‌شناسی و فسیل‌شناسی نشان می‌دهدذرت از ۵۰۰۰ سال پیش در مناطقی چون مکزیک و گواتمالا کشت می‌شده است و گیاهی بومی در آن نواحی است،اما برخی شواهد حکایت از آن دارند که این کریستف کلمب بوده که یک سال پس از ورود به قاره امریکا، بذر ذرت را با خود به اسپانیا برد و از آنجا به پرتغال و سپس به دیگر کشورهای اروپایی برده شد و نیز از همان نواحی بود که ذرت به قاره افریقا، آسیا، هند، چین و حتی کشورمان راه یافت و اکنون بعد از گندم و جو یکی از وسیع‌ترین عرصه‌های کشت و تولیدات صنعتی را به خود اختصاص می‌دهد.
از کاشت و برداشت ذرت که به ظاهر فقط یک گیاه است، اکنون خطوط تولید کارخانه‌های بسیاری در حال چرخش است، از جمله خطوط کارخانه‌های روغن‌کشی، خطوط تولید ذرت‌خشک‌کنی و کارخانه‌های تولید نشاسته و نیز خطوط تولید علوفه‌های دامی.
اما بحث گزارش امروزمان در این صفحه مربوط به فعالیت کارخانه‌های ذرت‌خشک‌کنی است که در سال‌های اخیر تبدیل به یک شاخه صنعتی جذاب شده است و اکنون در ۱۲ استان کشور واحدهای زیادی به تولید فرآورده‌های متنوعی از ذرت اشتغال دارند، به این بهانه شما را به گوشه و کنار بخش‌هایی از این صنعت وسیع دعوت می‌کنیم

ذرت و حیات و ممات مرغ و خروس‌ها

در دهه‌های اخیر همیشه بر اهمیت ذرت در صنایع تبدیلی روغن و انواع مواد غذایی و نشاسته و فرآورده‌های بسیاری که به عنوان غذای انسانی مورد استفاده قرار می‌گیرند، تاکید زیادی می‌شود و عده‌ای معتقدند که تقریباً ۶۵ تا ۷۰ درصد جیره غذایی طیور کشور را ذرت دانه‌ای تشکیل می‌دهد و ذرت یک کالای استراتژیک و تعیین‌کننده در صنعت مرغداری کشورمان محسوب می‌شود. منابع مختلف، آمار مصرف کل ذرت کشور را بالغ بر۲ میلیون و ۵۰۰ تا ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن در سال پیش‌بینی می‌کند و با روند افزایش جمعیت و مصرف مرغداری‌ها، این رقم نیز افزایش خواهد یافت .به عقیده کارشناسان با توجه به الگوی مصرف هر کشوری، نقش مواد خوراکی در اقتصاد کشاورزی کشورها مشخص می‌شود البته مسئله حاصلخیزی کشت و صنعت و درنهایت صادرات آن ماده غذایی نیز بسیار در روند اقتصاد کشاورزی اهمیت می‌یابد. رشد روزافزون جمعیت کشور و بالا رفتن سرانه مصرف نیز نقش اقتصادی مهمی را برای یک یا چند فرآورده کشاورزی ایفا می‌کند و از دیرباز، واردات مواد خوراکی از دشوارترین اقدام‌های دولت‌ها بوده است. عامل رشد جمعیت جهان که شامل همه کشورها و به‌ویژه کشورهای در حال توسعه است، باعث افزایش نیازمندی‌ها شده و دولت‌ها برای برآورده ساختن نیازها، مجبور به واردات کالاها و اقلام غذایی و خوراکی از قبیل انواع گوشت، برنج، گندم، ذرت و… خواهند شد. نکته حائز اهمیت اینکه در سال‌های اخیر، نیاز به برخی مواد غذایی می‌تواند کشورهای نیازمند را به خواسته‌های سیاسی غیردلخواهی واداشته و گاه استقلال ملی آنها را زیرپوشش ببرد.الگوی مصرف در کشور ما درحال‌حاضر بر تولید هرچه بیشتر ۶ فرآورده گندم، جو، برنج، شکر، روغن خوراکی و ذرت دانه‌ای فشار وارد می‌سازد و در این میان ذرت دانه‌ای حدود ۷۰ درصد نیاز ماکیان برای تولید گوشت مرغ و تخم‌مرغ را فراهم می‌سازد و یکی از الگوهای مهم مصرف مردم است. با پیشرفت علم و فناوری در کشاورزی و تخصصی شدن صنعت مرغداری و پرورش طیور و افزایش جمعیت روستاها و شهرها، برنامه‌ریزی‌هایی از سوی دولت برای این صنعت انجام شد و از سوی دیگر توصیه پزشکان برای بیشتر مصرف کردن گوشت سفید به جای گوشت قرمز و برشمردن فواید مصرف گوشت سفید و تخم‌مرغ، پژوهشگران را ناچار ساخت که در زمینه یافتن بهترین و مناسب‌ترین فرمول خوراک ماکیان و تهیه بهترین نسخه‌های جیره‌نویسی برای تغذیه طیور دست به تلاشی گسترده بزنند.
این تحقیقات نشان داد که ذرت دانه‌ای یکی از بهترین مواد خوراکی برای ماکیان و به‌ویژه پرورش طیور است و براساس این تحقیقات امروزه حدود یکصد و ۴۰ میلیون هکتار از زمین‌های کشاورزی در کشورهای گوناگون جهان، زیر کشت ذرت دانه‌ای قرار دارد. بزرگترین تولیدکننده ذرت، امریکاست که با داشتن حدود ۳۰ میلیون هکتار زمین زیر کشت بیش از ۵۰ درصد کل تولید جهان را در اختیار دارد. هم‌اکنون ذرت دانه‌ای پس از گندم دومین کالای راهبردی جهان است. پژوهش‌های انجام شده نمی‌توانست در صنعت مرغداری کشورها نیز تاثیرگذار نباشد، بنابراین با رشد صنعت مرغداری و سرمایه‌گذاری‌های عظیمی که در این راه انجام شد، به ذرت دانه‌ای نیاز پیدا شد که یا باید در کشور تولید می‌شد و یا بخشی از واردات کالاهای کشاورزی کشور را به خود اختصاص می‌داد.

دولت‌ها نیز در دهه‌های اخیر با توجه به نیاز روزافزون صنعت مرغداری به ذرت دانه‌ای، انجام دو هدف را به اجرا گذاشتند. هم ذرت دانه‌ای را به عنوان طرح محوری پذیرفتند و هم بخش خصوصی را برای ساخت کارخانه‌هایی که ذرت‌های تولیدشده را برابر استانداردهای جهانی خشک کرده و آماده مصرف سازند، تشویق کردند که هر دو حرکت بسیار سودمند افتاد. در بخش نخست، سطح زیر کشت ذرت دانه‌ای بالا رفت و پژوهش برای تولید بهترین بذرها آغاز شد و با آزمایش‌های گوناگون، برای بالا بردن تولید در واحد سطح، تلاش چشمگیری انجام شد و به بار نشست. اکنون سرمایه‌گذاری‌های سنگین انجام شده تولید ماشین‌ها و ابزارهای مورد نیاز، چه در بخش خشک کردن ذرت تر، چه در بخش تولید ساقه و زائده‌های گیاهی و چه در بخش کاشت و برداشت ذرت دانه‌ای که به‌دست بخش خصوصی انجام شده را افزایش داده و با پرورش نیروهای تخصصی فنی، اشتغالزایی چشمگیری را نیز به دنبال داشته است.
به گفته کارشناسان با توجه به دشواری در دسترس قراردادن و فراهم کردن آب کافی برای آبیاری فرآورده‌های کشاورزی که با محدودیت‌هایی مواجه است، وجود یک برنامه‌ریزی صحیح و کارآمد بسیار ضروری است. نیاز صنعت مرغداری و دیگر صنعت‌های وابسته به ذرت حدود ۳ میلیون تن در سال است. با توجه به افزایش جمعیت و بالا رفتن مصرف سرانه، همه ساله میزان مصرف ذرت دانه‌ای نیز افزایش خواهد یافت. اگر تولید داخلی را افزایش ندهیم، همه ساله باید بخشی از درآمدهای ارزی کشور را صرف واردات کنیم.
بیشترین درصد از کل ذرت وارداتی و آن مقدار که در داخل کشور به‌دست می‌آید، در صنعت مرغداری مصرف می‌شود تا ۸۰۰ هزار تن گوشت مرغ و ۵۰۰ هزار تن تخم‌مرغ تولید شود. تولید ذرت در داخل کشور، این نقش مهم اقتصادی را دارد که هم ارزی از کشور بیرون نمی‌رود و هم دولت یارانه‌ای نخواهد پرداخت. بالا رفتن تولید ذرت و همچنین بالا رفتن متناسب مصرف مرغ و تخم‌مرغ، عاملی برای پایین آوردن مصرف گوشت قرمز است. پس با توجه به ذائقه ایرانی که به مصرف گوشت گوسفند متمایل است، با پایین آوردن مصرف گوشت قرمز می‌توان مراتع کشور را از آسیب دیدن حفظ کرد و از چرای بی‌رویه و در نهایت نابودی پوشش منطقه جلوگیری کرد.
جهان آرام ذرت‌ها
در بین محصولات زراعی، ذرت از لحاظ سطح زیر کشت، مقام سوم در دنیا را داراست. مهم‌ترین کشورهای صادرکننده ذرت در جهان، امریکا، آرژانتین، فرانسه و چین هستند که در مجموع حدود ۵/۹۱ درصد کل صادرات جهانی این محصول را در اختیار دارند. کشورهای ژاپن، کره‌جنوبی، مکزیک و چین از مهم‌ترین واردکنندگان دانه ذرت محسوب می‌شوند و پیش‌بینی می‌شود که تقاضا برای دانه ذرت تا سال ۱۳۹۹ در مقایسه با سال ۱۳۷۴، به میزان ۶۲ درصد افزایش یابد و این در حالی است که نیاز ذرت در کشورهای درحال توسعه با ۷۹ درصد افزایش در همین دوره از ۲۸۲ میلیون تن به ۵۰۴ میلیون تن گندم، برنج ۵۹۳ میلیون تن و ذرت ۶۰۰ میلیون تن است.

وضعیت ذرت دانه‌ای در ایران

شرکت سیمرغ پایه‌گذار تولید ذرت در ایران بود و شرکت توسعه کشت ذرت را در ایران پایه‌گذاری کرد و سپس مطالعاتی در مناطق گرگان، دزفول و جیرفت انجام داد و با ایجاد فرهنگ مشارکت، زارعان را به‌کار گرفت. پس از مدتی طرح تولید ۱۵ درصد ذرت به مرغداران معرفی شد که منجر به تاسیس شرکت تعاونی ذرت‌کاران در ایران شد و بدین ترتیب فرهنگ کشت و صنعت ذرت توسط بخش خصوصی در کشور به وجود آمد. ذرت دانه‌ای در کشور به عنوان منبع اصلی تامین انرژی در تغذیه طیور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در سال‌های اخیر اجرای طرح افزایش تولید ذرت دانه‌ای با موفقیت‌های چشمگیری همراه بوده است. استان‌های فارس، خوزستان و کرمانشاه از نظر سطح زیرکشت و تولید در مقام‌های اول تا سوم قرار دارند. کاهش رطوبت دانه ذرت برداشت شده و رساندن آن به حد استاندارد ۱۴ درصد، برای نگهداری در انبار یک ضرورت و نیاز اساسی است که خوشبختانه در این زمینه سرمایه‌گذاری لازم و مناسبی از سوی بخش خصوصی انجام‌شده است.

ذرت‌های نمونه یک کارخانه

برای آشنایی با یک کارخانه تولید ذرت خشک یا ذرت خشک‌کنی شما را به شرکت گلوکوزان قزوین می‌بریم، جایی که در سال ۸۵ کلنگ احداث این واحد به زمین زده شد و پروژه کارخانه ذرت خشک‌کنی براساس اهداف برنامه میان‌مدت دوم بنیاد مستضعفان در رشته فعالیت قند و گلوکز با ظرفیت ۱۲۰۰ تن در روز در محلی خارج از محدوده کارخانه فعلی و در شهرک صنعتی البرز استان قزوین اجرا شد و در مهر ماه ۸۷ به بهره‌برداری رسید. در این واحد ۴ سیلوی ۵ هزار تنی مطابق با فناوری روز دنیا از شرکت اوبیال ترکیه خریداری و نصب شده است. حجم سرمایه‌گذاری در این پروژه حدود ۴۰ میلیارد ریال بوده که امکان ذخیره‌سازی ذرت و گندم را برای مصرف کارخانه گلوکوزان و دیگر مشتریان در تمام طول سال فراهم می‌کند. ذرت تازه پس از برداشت، قابلیت نگهداری حداکثر تا ۷۲ ساعت را دارد؛ اما پس از عملیات خشک‌سازی می‌توان آن را در سیلو در مدت زمان بیشتری نگهداری کرد. مصرف عمده این ذرت به عنوان خوراک دام و طیور است و این طرح با جذب حدود ۶۳ درصد ذرت منطقه استان قزوین گامی بلند برای تامین خوراک مورد نیاز دامداری‌های استان برداشته است.
این محصول کشاورزی همچون دیگر محصولات در طول سال ذخیره شده و شرکت می‌تواند از ذخیره ذرتی که در طول فصل برداشت آن را انبار کرده است در کل سال استفاده کند. این پروژه موجب اشتغال ۱۵ تا ۱۷ نفر به شکل فصلی شده است. امکان استفاده از ذرت انبارشده خشک در طول سال و حتی خارج از فصل کشت ذرت این امکان را برای دامداری‌ها و مرغداری‌ها ایجاد می‌کند که بتوانند خوراک خود را تامین کنند. کارخانه گلوکوزان خود واحد تولیدکننده فرآورده‌های حاصل از ذرت مانند نشاسته، گلوکوز، گلوتن و کنجاله، پوسته و روغن ذرت است و از مجموعه شرکت‌های زیر پوشش بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی به حساب می‌آید که با ظرفیت آسیاب مقدار ۲۰۰تن ذرت در روز قادر به تولید ۶ تن روغن مایع ذرت برمبنای ۲۰۰ تن در روز و سایر مشتقات است. تعداد نیروی انسانی این شرکت حدود ۱۶۰ نفر است و درحال‌حاضر سهم بازار این شرکت در تولید نشاسته ۵ درصد و تولید گلوکوز ۳۲ درصد کشور است