طرح کشت و پرورش میوه آنونا

میوۀ قلبی‌شکل، بزرگ، و خوردنیِ درختان و درختچه‌های گرمسیری جنس Annona، تیرۀ Annonaceae. اغلب این گیاهان را پرورش می‌دهند. A. reticulata میوه‌ای بزرگ و به‌رنگ قهوه‌ای تیره تولید می‌کند که حاوی گوشتی شیرین و به رنگ زرد مایل به قرمز است. این درختان بومی جزایر هند غربی‌اند.
آنونا در بسیاری از کشورهای آفریقایی، آسیایی و نیز آمریکای شمالی، جنوبی و مرکزی مورد کشت و کار قرار می گیرد و به دلیل ارزش بالای غذایی، دارویی و اقتصادی روز به روز بر سطح زیر کشت و دامنه توسعه آن افزوده می شود. این گیاه در ایران چندان شناخته شده نیست، اگر چه طی سال های اخیر در مناطق جنوبی استان سیستان و بلوچستان مورد توجه باغداران قرار گرفته و با نام سیتاپل شناخته می شود که احتمالا تغییر یافته نام یکی از ارقام هندی آن (Seetaphal) به گویش محلی می باشد.

گیاه شناسی و اهمیت میوه آنونا

آنونا ، اسم جنس درخت میوه ای گرمسیری از خانواده Annonaceae با حدود ۱۱۹ گونه است که نام آن از واژه ای لاتین به معنی «بارآور یک ساله» گرفته شده است. هفت گونه و یک هیبرید این گیاه برای مصارف خانگی و تجاری مورد کشت و کار قرار می گیرد که در این دستورالعمل به پنج گونه مهم آن پرداخته می شود.
از میان این گونه ها، سه گونه شامل Annona cherimola معروف به چریمویا، A. muricata معروف به ساورساپ و A. squamosa معروف به شوگر-اپل دارای اهمیت تجاری بوده و دو گونه A. reticulata معروف به کاستارد-اپل و A. senegalensis معروف به ساورساپ وحشی به مصارف محلی می رسند.
به طور کلی آنوناها درختچه یا درختان کوچک به ارتفاع ۷-۵ متر به فرم عمودی تا کمی پهن هستند، پوست تنه آنها به رنگ قهوه ای متمایل به خاکستری است که غالبا ناهموار و موج دار می باشد. اکثر انواع آنونا، به جز چند مورد استثنایی خزان کننده اند. وقوع خزان حتی در گونه های گرمسیری آن، مخصوصا هنگامی که در مناطق با فصول گرم یا خشک بدون بارندگی کشت گردند، مشاهده می شود.
کشت و کار انواع آنونا، آسان و در مقایسه با سایر گیاهان به مراقبت های زراعی کمتری نیازمند است. بر حسب نوع گونه، عمر تجاری یک درخت سالم آنونا حدود ۱۵ سال و عملکرد آن بین ۲۰-۸ تن در هکتار برآورد می گردد. چریمویا، تنها گونه آنوناست که به خوبی با شرایط نیمه گرمسیر یا مناطق مرتفع گرمسیری سازگاری یافته است. چهار گونه دیگر عمدتا با مناطق پست گرمسیری سازگارند، اگرچه در مناطق نیمه گرمسیر نیز از رشد رضایت بخشی برخوردارند.
میوه این گونه ها، مزه و طعم خوبی دارد و عمدتا در سطوح تجاری محلی، منطقه ای یا ملی و به ندرت بین المللی به بازار عرضه می شود. پالپ میوه گونه های مذکور به صورت تازه یا منجمد به فروش می رسد که معمولا به عنوان دسر یا جهت تهیه شربت و بستنی مورد استفاده قرار می گیرد.
اگر چه گونه های کاستارد-اپل و ساورساپ وحشی از اهمیت اقتصادی کمتری برخوردارند، با این وجود میوه تازه آنها نیز در کشورهای در حال توسعه بازار فروش قابل قبولی دارد. آنونا همانند بسیاری دیگر از درختان و درختچه های گرمسیری مثل انبه، نارگیل و تمر هندی، گیاهی چند منظوره به شمار می رود. ارزش غذایی قابل توجه این محصول و نقش مستقیم آن در تأمین امنیت غذایی جامعه همراه با کاربردهای متعدد دارویی و صنعتی موجب شده مورد توجه کشاورزان خرده پا و متوسط قرار گیرد و افزایش درآمد خانوار را در پی داشته باشد.

شرایط کاشت درخت آنونا

شرایط آب و هوایی (مخصوصا دما)، عامل مهم و مؤثری در تعیین محل احداث باغ آنوناست. ساورساپ، کاستارد-اپل و شوگر-اپل را در مناطق پست با هوای گرمسیری و دمای بین ۳۰-۲۱ درجه سانتی گراد می توان کاشت. شوگر-اپل در شرایط با زمستان ملایم به خوبی رشد می کند، نسبت به خشکی متحمل است، اما برای رشد و باردهی به تابستان های ملایم با توزیع یکنواخت رطوبت نیازمند است. لازم به ذکر است بارندگی و رطوبت بالا در زمان اوج گل دهی به افزایش تولید میوه در گونه های مختلف آنونا می انجامد. نوع خاک نیز اهمیت زیادی در کشت و کار موفقیت آمیز آنونا دارد که لازم است مورد توجه ویژه قرار گیرد.
کاستارد-اپل قابلیت کشت در خاک های با pH. ۵-۸ را دارد و نسبت به گستره ای از انواع خاک به جز خاک های خیلی قلیایی مقاوم است، در نتیجه به عنوان پایه برای چریمویا و ساورساپ توصیه می شود
میوه آنونا بسیار فساد پذیر است و قادر به تحمل شرایط حمل و نقل جاده ای نامناسب و دور دست نیست، مگر آنکه از بسته بندی مناسب همچون کیسه های کاغذی مقاوم پر شده با پوشال، سبدهای بافته شده و یا کارتن استفاده شود که البته این کار مستلزم صرف هزینه اضافی و در نتیجه کاهش درآمد خواهد بود. بنابراین بهتر است کشت و کار آن در مناطقی انجام شود که دارای جاده های فنی و استاندارد و حتی الامکان نزدیک به بازارهای بزرگ مصرف باشد.

روش های تکثیر آنونا

آنونا به دو روش جنسی (بذر) و غیر جنسی (رویشی) تکثیر می شود. ازدیاد از طریق بذر، غیر یکنواختی زیادی را در باغ سبب می شود و از این رو قابل توصیه نیست، هر چند می توان از نهال های بذری به عنوان پایه استفاده کرد. ازدیاد رویشی از طریق پیوند (جوانه یا شاخه) ارقام مطلوب بر روی پایه بذری با هدف تولید درختانی با خصوصیات ژنتیکی و عملکرد یکنواخت تر انجام می شود. لازم به ذکر است، درختان حاصل از نهال های بذری از طول عمر بلند تری (حدود ۱۵ سال) در مقایسه با درختان پیوندی (۱۰ سال) برخوردارند.

الف) نحوه تکثیر از طریق بذر

بذرهای آنونا به سرعت قوه نامیه خود را از دست می دهد، بنابراین بهتر است حتی الامکان بلافاصله پس از جداسازی از میوه های رسیده، کاشته شوند. ظرفیت جوانه زنی بسته به طول مدت انبارمانی بذر، اعمال تیمارهای قبل از کاشت و نوع گونه از ۹۴-۶۰ درصد متفاوت است. مدت زمان لازم برای جوانه زنی بذر متفاوت و بین ۴۵ – ۳۰ روز می باشد.
به منظور بهبود و افزایش جوانه زنی، توصیه شده بذور آنونا (بسته به نوع گونه) به مدت ۷۲-۱۲ ساعت در محلول اسید جیبرالیک به غلظت ۱۰۰۰۰-۵۰۰ قسمت در میلیون خیسانده شود. هر چه غلظت این ماده بیشتر باشد، مدت زمان خیساندن کوتاه تر خواهد بود. بذور چریمویا را می توان ۷۲-۴۸ ساعت داخل آب مقطر خیساند. چنانچه از آبی که تا ۹۲ درجه سانتی گراد گرم و سپس به آرامی خنک شده استفاده کنیم، مدت زمان خیساندن کوتاه تر خواهد بود. تیمارهای خراش دهی (بریدن یا خراش دادن پوسته بذر) تأثیر کمی بر جوانه زنی بذر آنونا دارد، ضمن آنکه ممکن است افزایش حمله قارچ ها و کاهش ظرفیت جوانه زنی را در پی داشته باشد.
تیمارهای خراش دهی (بریدن یا خراش دادن پوسته بذر) تأثیر کمی بر جوانه زنی بذر آنونا دارد، ضمن آنکه ممکن است افزایش حمله قارچ ها و کاهش ظرفیت جوانه زنی را در پی داشته باشد.
بذور را می توان داخل خزانه و یا گلدان کشت نمود. برای خزانه کاری، باید کرت هایی به ابعاد ۴×۱.۲ متر و به صورت پشته مانند ایجاد نمود، به طوری که زهکشی آن به خوبی انجام شود. فواصل بین بذور را ۳-۱ سانتی متر و بین ردیف ها را ۱۰ سانتی متر در نظر می گیرند. در کشت گلدانی، در هر گلدان دو عدد بذر و به عمق حدود ۲-۱ سانتی متر قرار می دهند و روی آن را با یک لایه خاک نرم می پوشانند، آنگاه خاک را به آرامی می فشارند و اقدام به آبیاری می کنند.
آبیاری گلدان ها را در فصل خشک به صورت روزانه و در فصل مرطوب (در صورت لزوم) هر ۳-۲ روز یک بار، انجام دهید. به طور کلی توصیه می شود بستر بذر مرطوب (ولی نه خیس) نگه داشته شود. علف های هرز را به محض ظهور، حذف و احتمال خسارت زایی آفات و بیماری ها را به صورت روزانه پایش کنید. مناسب ترین زمان جهت کنترل آفات هنگامی است که جمعیت آنها در سطح پایینی قرار دارد. ضمن آنکه لازم است مصرف آفت کش تا حداقل ممکن کاهش یابد. از گردش آزادانه هوا در بستر کاشت که خطر ابتلاء به بیماری مرگ گیاهچه را کاهش می دهد، اطمینان حاصل نمایید.
وقتی دانهال ها به سن ۹۰ روزگی رسیدند، محلول پاشی را با ترکیب کردی حاوی ۵ گرم اوره و ۱۵ گرم سوپر فسفات تریپل در هر لیتر آب شروع کنید. این کار را هر ماه، قبل و پس از پیوند تا زمان انتقال نهال ها به زمین اصلی تکرار نمایید. دانهال ها را تا زمانی که قطر ساقه آنها به حدود یک سانتی متر برسد در خزانه نگه دارید، آنگاه می توانید پیوند بزنید.

ب) نحوه تکثیر غیر جنسی (رویشی)

ازدیاد رویشی مزایای زیادی نسبت به تکثیر از طریق بذر دارد که عبارتند از: تشابه ژنتیکی اولاد با گیاه مادری انتخابی، سهولت تکثیر، سلکسیون، حفظ کلون ها و سرانجام تسریع باردهی. لازم به ذکر است، پیوند جوانه و پیوند شاخه قابل توصیه ترین روش های تکثیر رویشی آنونا می باشد.

انتخاب پایه و پیوندک

برای انجام پیوند باید از پایه هایی استفاده شود که ضمن برخورداری از سرعت رشد و عملکرد بالا، سازگاری خوبی نیز با پیوندک داشته باشند تا در نتیجه آن درختانی با باردهی منظم و مقاوم به سرما، خشکی، آفات و بیماری ها تولید گردد.
خصوصیات درختان مادری مناسب جهت تهیه پیوندک به قرار زیر است:
داشتن تاجپوش مناسب جهت تسهیل برداشت و حداقل نیاز به هرس.
گل دهی فراوان برای جلب حشرات گرده افشان.
عدم تداخل زمان برداشت با اوج برداشت ارقام غالب منطقه به منظور جلوگیری از افت قیمت محصول
برخورداری از قابلیت تشکیل میوه بالا، تولید میوه های متقارن و با پوست سخت. (چنین میوه هایی، ضمن برخورداری از مقاومت بالا نسبت به آفات و بیماری ها، عمر پس از برداشت قابل قبولی نیز خواهند داشت.)
داشتن میوه های خوش طعم، بدون فیبر با بافت گوشت سفت، بی دانه و یا کم دانه.
برای هر دو نوع پیوند (جوانه و شاخه)، پیوندکی مطلوب و با کیفیت بالا انتخاب کنید و آن را روی پایه بذری سازگار پیوند نمایید. زمان انجام پیوند در بهار و در مناطق با اقلیم استوایی تقریبا هم زمان با تسریع جریان شیره گیاهی داخل گیاه می باشد. البته شوگر اپل از این قاعده مستثنی است و توصیه شده پیوند جوانه آن قبل از ریزش برگ و در خلال فصل خشک انجام شود. برای انجام پیوند از چاقوی تیز و نوار پلاستیکی (عرض ۱.۵ و طول ۲۰ سانتی متر) استفاده کنید.

پیوند جوانه

تکثیر به این روش تا ۸۰٪ موفقیت آمیز بوده و بهترین روش ازدیاد برای گونه شوگر اپل شناخته شده است. رعایت موارد زیر می تواند احتمال موفقیت این پیوند را افزایش دهد.
پیوندک (جوانه) را از درختی ممتاز با عملکرد و کیفیت بالا تهیه کنید.
پیوند را بر روی پایه بذری سازگار ۱۵-۱۰ ماهه و به روش شکمی (T) انجام دهید.
محل پیوند را محکم با نوار پلاستیکی ببندید تا پیوندک به خوبی استقرار یابد.
یک ماه بعد، نوار پلاستیکی را بردارید تا جوانه رشد کرده به شاخه جدیدی تبدیل شود.
شاخه حاصل از رشد پیوندک را به پایه ببندید تا به صورت صاف و عمودی رشد کند. پس از آنکه برگ های روی این شاخه کاملا توسعه پیدا کرد، نسبت به سر برداری پایه اقدام کنید.
زمان انتقال نهال پیوندی به زمین اصلی، ۶ ماه پس از انجام پیوند جوانه و یا هنگامی خواهد بود که شاخه حاصل از رشد پیوندک، ۶-۴ برگ تولید کرده باشد.

تکثیر از طریق قلمه شاخه

امکان تکثیر رویشی درختان آنونا به روش قلمه شاخه نیز وجود دارد. به این شیوه، می توان باغ هایی با میزان یکنواختی خیلی بالا ایجاد کرد، اما معمولا شاخه های این گیاه از قابلیت ریشه دهی بالایی برخوردار نیستند. برای مثال در گونه کاستارد-اپل میزان ریشه دهی پایین و حدود ۲% است.
قلمه های ساورساپ نیز تولید ریشه اصلی نمی کنند و گیاهان حاصله در مقابل وزش بادهای تند از مقاومت کافی برخوردار نیستند. نگه داری قلمه ها تحت شرایط سیستم مه پاش (Mist) به مدت ۱۵ روز و یا تیمار آنها با اسید نفتالین استیک به غلظت ۵۰۰ قسمت در میلیون می تواند افزایش ریشه زایی آنها را در پی داشته باشد.

 

ارزش غذایی آنونا

میوه آنونا مقدار قابل توجهی کربوهیدرات دارد که از منابع عالی تأمین کننده انرژی محسوب می شود. برای مثال مردی به وزن ۶۵ کیلوگرم و با فعالیت شدید فیزیکی، روزانه به ۴۰۰۰ کیلو کالری انرژی در جیره غذایی خود نیاز دارد. از آنجا که میزان کالری موجود در ۱۰۰ گرم گوشت میوه چریمویا برابر ۹۰ کیلو کالری است، مصرف روزانه ۰.۵ کیلوگرم از این میوه، ۱۱٪ نیاز روزانه او را تأمین خواهد کرد. میزان پروتئین و ویتامین موجود در میوه آنونا نسبتا پایین ولی از نظر مواد معدنی همچون کلسیم، فسفر و پتاسیم که نقش های بیولوژیکی قابل توجهی مثل حفاظت از استخوان ها و دندان ها، تقویت عضلات و افزایش سلامت عمومی بدن را بر عهده دارند، غنی می باشد. در مقام مقایسه گفته می شود ارزش غذایی میوه گونه چریمویا از انجیر، انبه و انگور بالاتر است.

فرآورده های صنعتی آنونا

چریمویا، ساورساپ، شوگر-اپل و کاستارد-اپل، میوه هایی هستند که به شکلی گسترده به محصولاتی همچون بستنی، شربت، انواع کلوچه، شیرینی و آب میوه تبدیل و مصرف می شوند.
ساورساپ، مستعد ترین میوه برای مقاصد صنعتی است، چون به سادگی اکسیده نشده و قابلیت ریکاوری پالپ از میوه بالایی دارد.
چریمویا را می توان به طور موفقیت آمیزی منجمد و داخل فریزر خانگی تا ۱۲۰ روز نگه داری نمود.
پالپ شوگر-اپل را هم می توان فرآوری و منجمد کرد، اگر چه فرآوری صنعتی آن از اهمیت کمتری نسبت به چریمویا و ساورساپ برخوردار است.
از دانه و گوشت آنونا، اسانسی (استرهای اسیدهای آلیفاتیک) گرفته می شود که جهت بهبود طعم فرآورده های میوه آن مورد استفاده قرار می گیرد. دانه های ساورساپ حاوی حدود ۲۲٪ اسید چرب است که می تواند به عنوان طعم دهنده مورد استفاده قرار گیرد، اما مقدار اسید چرب موجود در چریمویا حدود ۷٪ است.

کاربردهای دارویی میوه آنونا

انواع آنونا کاربرد گسترده ای در طب سنتی آفریقا دارند. اخیرا نیز برخی از انواع آنها جهت تولید داروهای جدید در کشورهایی همچون ایالات متحده و هند مورد استفاده قرار گرفته اند. بخش های مختلف آنونا که در طب سنتی مورد استفاده قرار می گیرند دارای مواد مؤثره ی مختلفی همچون انواع تانن، آلکالوئید و فلاونوئید می باشد.

خلاصه بررسی فنی، مالی و بازار طرح کشت و پرورش میوه آنونا

ظرفیت تولید سالیانه : ۱۰ تن هکتار
نرخ برابری دلار : ۲۳۰۰۰ تومان
مساحت کشت : ۱ هکتار
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۲ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۱۹۰ میلیون تومان
نرخ بازده داخلی : ۳۵ درصد

درخواست خدمات مشاوره سرمایه گذاری

برای تحقق یک ایده به کسب وکار موفق باید آن را از ابعاد گوناگون مانند بازار، توجیه اقتصادی، شرایط سرمایه گذاری، مدل سازی کسب وکار، زیرساخت های فنی و فرآیند های تولید مورد مطالعه قرار گیرد.
در صورت تمایل به دریافت خدمات (مطالعه فرصت سرمایه گذاری، تحقیقات بازار، طراحی مدل کسب و کار و سیستم سازی کسب و کار) می توانید پرسشنامه درخواست خدمات مشاوره را تکمیل نمایئد و یا با دفتر شرکت تماس حاصل فرمائید.

درخواست تهیه طرح توجیهی

این طرح صرفا به عنوان یک ایده سرمایه گذاری مطرح می شود. جداول و نمودارها تقریبی است.

امکان سرمایه گذاری با ظرفیتهای مختلف و به تبع آن سطح سرمایه گذاری کمتر و بیشتر از میزان اعلام شده نیز وجود دارد.

درصورت نیاز به تدوین طرح توجیهی می توانید با شرکت تماس حاصل فرمایید یا فرم اولیه سفارش طرح را تکمیل نمائید.

 

 


درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید:

۵/۵ - (۱ امتیاز)