کشت کاکتوس علوفه‌ای

کاکتوس‌ها، از گیاهان گوشتی و بسیار مقاوم به کم‌آبی و خشکی بوده که نسبت به سایر گیاهان علوفه‌ای و با توجه به حداقل هزینه، شرایط ناهنجار سرزمین و … علوفه خوش‌خوراک با عملکرد مطلوبی را تولید می‌نمایند.همچنین علاوه بر تولید علوفه، استفاده از میوه و سایر اندام‌های آن در بخش صنعت و محصولات داروئی، بهداشتی و … نیز موردتوجه قرار می‌گیرد.(کشت کاکتوس علوفه‌ای)
تولید قابل‌توجه سبزینه اعم از برگ، ساقه و … انواع کاکتوس‌ها در شرایط اقلیمی نامطلوب و خاک‌های فرسوده و تخریب یافته با حداقل نیاز آبی، هزینه و … استفاده از گیاهان فوق در امر بیابان‌زدایی و جلوگیری از فرسایش و هدر رفت آب در اراضی خشک و بی‌آب را توجیه می‌نماید.
کاکتوس‌ها از گیاهان گوشتی و از رده دولپه‌ای‌های جداگلبرگ بوده و سردسته تیره ویژه‌ای بنام ( Cactaceae ) می‌باشند و با تیره‌های دیگر دولپه‌ای‌ها، تفاوت کلی دارند، زیرا ساقه این گیاهان بسیار ضخیم و از حالت استوانه‌ای خارج و برگ‌ها نیز شکل اصلی خود را ازدست‌داده و به‌صورت خار و تیغ‌های کوچکی درآمده‌اند.
بیشتر کاکتوس‌ها ریشه‌های عمیقی داشته و ساقه شبکه مانند آن به‌عنوان منبع ذخیره آب است. ساقه کاکتوس توسط تیغ‌هایی محافظت می‌شود. کاکتوس‌ها برگ‌های خیلی کوچکی داشته و یا اصلاً برگ ندارد.
علاوه بر شکل ظاهری، شیوه رویش، زمان کود دهی، میزان تولید گل و غیره در کاکتوس‌ها و گیاهان گوشتی بشدت به شرایط محیط‌زیست بستگی دارد.(کشت کاکتوس علوفه‌ای)

نگاهی به وضعیت کاکتوس علوفه‌ای در جهان

زادگاه و رویشگاه اصلی کاکتوس‌ها قاره آمریکا بوده و پس از رده ارکیده بزرگ‌ترین تیره گیاهان را پدید می‌آورند. برخی از گیاهان فوق بومی گستره گر و سوزان آمریکای مرکزی و جنوبی و در پاره‌ای از پهنه‌های جهان با آب‌وهوایی گر و سوزان نیز مشاهده می‌شوند. در دشت‌های بزرگ و جنگل‌های آفریقای جنوبی، استرالیا، مکزیک، پاراگوئه که در اکثر اوقات سال دارای آب‌وهوای خشک هستند، کاکتوس‌ها در سطوح بزرگی مشاهده می‌گردند. همچنین گروهی از کاکتوس‌ها بومی کناره‌های اقیانوس اطلس و پهنه‌های مدیترانه‌ای به‌ویژه جزایر قناری بین اسپانیا و شمال آفریقا می‌باشند.
در بیابان‌های قاره آمریکا به‌تنهایی بیش از ۱۰۰۰ گونه کاکتوس با ساختاری متفاوت و در شکل‌ها، اندازه‌ها و رنگ‌های گوناگون یافت می‌شوند.
جایگاه اصلی رویش این گونه‌ها کشورهای آرژانتین، برزیل، پرو، شیلی و بولیوی شناخته‌شده و از همین نقاط به دیگر کشورهای جهان منتقل و پراکنده گردیده‌اند. کاکتوس‌ها در اندازه‌ها و شکل‌های گوناگون دیده می‌شوند، برخی بسیار کوتاه بوده به‌طوری‌که در ماسه‌های بیابان پنهان می‌شوند و گروهی بلند که ارتفاع آن‌ها به ۱۵_ ۲۰ متر هم می‌رسد.
در جنگل‌های برزیل شماری – از کاکتوس‌ها به‌صورت اپی فیت در تنه درختان زندگی می‌کنند. شماری از گونه های جنگل‌های برزیل و برخی از گیاهان که در بیابان‌های خشک و سوزان رشد و نمو می‌کنند، نسبت به گیاهان دیگر شکل‌های عجیب و شگفت‌انگیز یافته‌اند.چنین روندی باگذشت میلیون‌ها سال تکامل، پدید آمده و خودبه‌خود شرایط نامساعد محیطی را همراه با دگرگونی شکل و اندازه پذیرفته‌اند. کاکتوس از واژه یونانی Kaktos به معنای گیاه خاردار یا سوزش دار گرفته‌شده است. اما در بین کاکتوس‌ها گروهی بدون خار و سوزش بوده و بیشتر مصرف علوفه‌ای دارند مانند کاکتوس Opuntia که به دلیل مزیت آن در تبدیل آب به ماده خشک و نیز مقادیر زیادی انرژی قابل‌هضم به‌عنوان یکی از منابع علوفه‌ای موردتوجه قرارگرفته است.
راندمان مصرف آب آن تقریباً سه برابر گیاهان C4 و پنج برابر C3 است. در شرایط اپتیمم رشد همانند اکثر گیاهان تولید مشابهی داشته و در شرایط خشک و نیمه خشک گیاهان CAM (‌کاکتوس‌ها) نسبت به گیاهان C3 و C4 برتری دارند.
تقریباً ۳۰۰ گونه از جنس کاکتوس علوفه‌ای Opuntia وجود دارد، بطوریکه فقط در مکزیک ۱۰۴ گونه آن به ثبت رسیده است. تخمین زده می‌شود که حدود ۹۰۰ هزار هکتار در سراسر دنیا به کشت Opuntia به‌عنوان علوفه اختصاص‌یافته است که به‌صورت چرای مستقیم، برداشت و در تغذیه گاو، گوسفند و … استفاده می‌شود.

از دلایل توسعه کشت کاکتوس علوفه‌ای در دنیا توانایی آن در تبدیل آب به ماده خشک است که نسبت به گراسها و لگومها کارایی بالاتری داشته و در طول مدت خشکی به‌صورت گوشتی باقی‌مانده، علوفه، میوه و سایر فراورده‌های مفید تولید می‌نماید. میانگین عملکرد این گیاه در مناطق خشک و با بارندگی ۱۵۰ میلی‌متر در سال ۲۰ تن در هکتار و در ۴۰۰ میلی‌متر بارندگی بیش از ۱۰۰ تن در هکتار است که علوفه آن جهت تعلیف دام، میوه به‌منظور تغذیه انسان و از گل آن در صنعت رنگ‌سازی استفاده می‌شود.
انواع واریته های کاکتوس شامل نوع بدون خار با حمل‌ونقل آسان جهت تولید علوفه مدنظر قرارگرفته و قطعات و پدهای جوان به‌صورت تازه و سبزی به مصرف انسان می‌رسد. در مکزیک واریته Pabellon با میوه‌های سفید و پوست نازک اهمیت زیادی در تغذیه یافته، برخی از واریته ها نیز در باغات، مزارع، حاشیه منازل کشت و جهت تغذیه دام مورداستفاده واقع می‌گردد.(کشت کاکتوس علوفه‌ای)

تقسیم‌بندی کاکتوس‌ها

کاکتوس‌ها به سه زیر خانواده تقسیم می‌شوند.
زیر خانواده پرسکیه ( Pereskia )
زیر خانواده اوپنتیا ( Opuntia )
زیر خانواده سرئه ( Cerea )
باید توجه داشت که تعدادی از کاکتوس‌ها مثل اکینو کاکتوس و… در این طبقه‌بندی قرار نمی‌گیرند.

زیر خانواده پرسکیه – Pereskia

تنها کاکتوس برگ‌دار در این زیر خانواده جای می‌گیرد. گیاه پرسکیه برگ‌هایی شبیه برگ مرکبات به رنگ‌های متنوع دارد و گل‌های سفید آن شبیه به گیاهان ۶/ خانواده رزاسه است. این کاکتوس در خاکه‌ای متوسط بافت با اسیدیته حدود۶.۵ تا ۷.۵ رویش داشته و قلمه‌های ساقه آن به‌راحتی در ماسه ریشه‌دار می‌شوند. ( برای – تکثیر مشکلی ندارند).

زیر خانواده اوپنتیا – Opuntia

کاکتوس‌های اوپنتیا به فارسی کاکتوس‌های راکتی نامیده می‌شوند، که دربرگیرنده انواع کاکتوس‌های برگ‌پهن، راکتی، زرد، راکت درشت و کوچک هستند. این دسته از کاکتوس‌ها در مناطق گرمسیری میوه‌های خوراکی تولید می‌کنند که مصارف دارویی نیز دارد.

زیر خانواده سرئه – Cerea

کاکتوس‌های کشیده و مخروطی در زیر خانواده سرئه قرار دارند. این دسته از کاکتوس‌ها در مناطق سردسیر در فضای گلخانه‌ها قابل حفاظت و نگهداری می‌باشند. این گیاهان به دلیل خارهای گزنده و حساسیت‌زا ایجاد مشکل می‌کنند مامیلاریا ازجمله کاکتوس‌های کوچک و ریز هستند که گل‌دهی منظم همه‌ساله دارند.
این کاکتوس بسیار کوچک و دارای فر دایره‌ای ریز می‌باشد. گیاه گیتوپس که به کاکتوس شباهت دارد همانند تخته‌سنگی است که از وسط آن‌یک گل خارج شده است. (شبه کاکتوس).

اهمیت کشت کاکتوس علوفه ای در دنیا و ایران

باید یادآوری نمود که کاکتوس‌ها به هوای سالم همراه با ترکیبات متعادل همانند سایر موجودات و گیاهان برای ادامه زندگی نیاز خواهند داشت.
افزایش گازکربنیک، روشنایی و نور تااندازه‌ای سبب افزایش رشد آن‌ها می‌شود. از دیگر گازهای ترکیبی هوا که در زندگی گیاهان به‌ویژه کاکتوس‌ها نقش شناخته‌شده‌ای را به عهده‌دارند، بخارآب است. با این تفاوت که گیاهان عموماً در رطوبت نسبی زیاد، رویشی با طراوت و شاداب گونه از خود نشان می‌دهند ولی بیشتر کاکتوس‌ها در محیط‌هایی که بخارآب زیاد داشته باشند، کمتر استقرار می‌یابند. هم‌چنین آلاینده‌ها که آمیزه‌ای از دود، گردوغبار و ذرات پراکنده در هوا و ناشی از فراورده‌های نفتی (سوخت‌های فسیلی)، ذرات گیاهی و موجودات ذره‌بینی می‌باشند به‌نوبه خود روی کاکتوس‌ها اثر قابل‌توجه ای دارند.(کشت کاکتوس علوفه‌ای)
کاکتوس‌ها گیاهانی نورپسند بوده و بیشتر آن‌ها در آفتاب کامل رشد خوبی داشته و به سبب انباشتن و ذخیره آب در ساقه و تنه‌های خود نسبت به خشکی و گرما پایداری نشان داده و به‌منظور تولید علوفه، میوه و سایر محصولات صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همچنین به‌منظور جلوگیری از فرسایش خاک در مناطق خشک و نیمه‌خشک نیز بکار گرفته می‌شوند. اهمیت کشت کاکتوس علوفه‌ای در دنیا و ایران: پس از جنگ جهانی دو در دنیا تقریباً ۵۰ درصد از مراتع خشک دنیا پوشش گیاهی خود را به دلیل افزایش جمعیت ازدست‌داده .
به‌طور خلاصه اهمیت کشت کاکتوس به شرح ذیل می‌باشد.
به‌منظور بیابان‌زدایی و تولید علوفه در مزارع با هزینه اندک کشت می‌گردد.
گیاه چندمنظوره می‌باشد. برای تولید علوفه، میوه‌جات و محصولات صنعتی و زینتی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
به شرایط سخت محیطی و به‌ویژه خشک‌سالی از خود بردباری قابل‌توجهی نشان می‌دهد.
در خاک های به‌شدت فرسوده به‌خوبی می‌روید.
کاکتوس‌ها در مناطق دیم با متوسط بارش سالانه ۲۰۰_ ۶۰۰ میلی‌متر
به‌خوبی رشد می‌کنند.حداقل میزان آب لازم برای تولید ۱۵۰_۱۰۰ میلی‌متر بارندگی سالانه است.
کاکتوس‌ها به‌خوبی در دمای داغ و گرم رشد کرده و در دمای ۵۰ درجه سانتی‌گراد و بالاتر حداکثر دوام را دارد.

بیماری های کاکتوس

روند تکاملی کاکتوس‌ها

تکامل کاکتوس‌ها از فرآیند زیر تبعیت کرده و شکل می‌گیرند.
ریزش برگ‌های معمولی
پدید آمدن برگچه‌های پهن گوشتی در پرسکیاها که شبیه اپونتیاها می‌باشد.
بخش بالایی اپونتیا دارای برگچه‌های ریز بوده که پس از مدتی خشک‌شده و می‌ریزد.
آرئول با دسته خارها تشکیل می‌شود.
گل‌ها جای خروج خارها که ۲۵ برابر بزرگ‌تر شده‌اند، پدیدار می‌گردند

کشت کاکتوس بدون خار به‌عنوان علوفه

انواع مختلفی از کاکتوس Opuntia Ficus indica متحمل به سرما و خشکی در سراسر مناطق غربی آسیا و شمال آفریقا (WANA) با میانگین بارندگی ۲۰۰ _ ۸۰۰ میلی‌متر – پراکنده می‌باشند. در طی سال‌ها، کاکتوس‌های خاردار عمدتاً در مناطق روستایی مورد مصرف قرارگرفته و انواع بدون خار آن در حاشیه خانه‌های مسکونی به مصرف خوراک گوسفند می‌رسید. در تونس اغلب کاکتوس‌ها در مناطقی باکیفیت پایین خاک و کم آب پراکنده هستند.
این امر نشان‌دهنده سازگاری بالای آن‌ها به خشکی هوا و شکنندگی محیط است. در طول سالیان به دلیل مقاومت بالای آن‌ها به تنش‌های محیطی و خشکی‌های طولانی‌مدت استفاده از کاکتوس در جوامع روستایی رونق زیادی پیداکرده است. این گیاه به‌عنوان مهم‌ترین منبع علوفه‌ای برای تغذیه گوسفندان لحاظ شده است.
همچنین به‌منظور کنترل بیابان‌زایی و بهبود فرسایش مراتع بکار می‌رود.
ازاین‌رو کاکتوس بدون خار به مهم‌ترین محصول در کشاورزی پایدار در نواحی نیمه‌خشک و خشک تبدیل‌شده است. تعداد زیادی پروژه چندمنظوره و برنامه های منطقه‌ای جهت استقرار کاکتوس‌های بی‌خار و تطبیق آن جهت استفاده برای اهداف زیر می‌تواند، مدنظر قرار گیرد.
کشت کاکتوس مخلوط با سایر گونه‌های بومی در خاکه‌ای کم‌عمق با کیفیت پایین به‌منظور تبدیل اراضی حاشیه‌ای با پوشش گیاهی ضعیف به مناطق توسعه‌یافته با تولید مناسب.
کشت مخلوط کاکتوس با گیاهان مرسوم مثل جو، گندم و … به‌منظور بهبود تولید در دیمزارهای غلات مناطق حاشیه‌ای
کشت کاکتوس برای مصرف میوه که منجر به افزایش درآمد زارعین می‌شود.
استفاده از کاکتوس به‌عنوان یک علوفه اضطراری جهت خوراک به‌ویژه گوسفندان در طی فصل خشک با خشکی‌های طولانی‌مدت.

موانع و مزایای کشت کاکتوس

برخی فاکتورهای محیطی مانع اصلی رشد کاکتوس‌ها بوده و سرمای فصل زمستان محدودیت اصلی آن است.
دمای حساس به یخ‌زدگی: بین ۱.۵ تا ۲ درجه سانتی‌گراد بوده بطوریکه در دمای ۱/۷ درجه سانتیگراد کلادودهای جوان (‌ ساقه ها یا شاخه های برگ شکل)در گیاهان ۹ ماهه تقریبا نابود میگردند و در ۲.۵ درجه انتی گراد متوسط خسارت یخ زدگی در گیاهان سه ساله حداکثر خواهد بود.(کشت کاکتوس علوفه‌ای)
در بارش کمتر از ۵۰ میلی‌متر کاکتوس‌ها بدون رشد و تولید باقی می‌مانند
مناطق بیش‌ازاندازه خشک با تبخیر و تعرق بسیار زیاد و بارندگی بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌متر مستعد کشت کاکتوس هستند.
خاک‌هایی که بیشتر از با ۱۵_ ۲۰ درصد رس در ترکیب بافت خاک‌دارند – مناسب رشد و نمو کاکتوس نیست.
خاک های اشباع از آب و شور مقاومت چندانی نداشته و به خاک با – PH بین ۸/۵ تا ۸/۲ از خود مقاومت نشان می‌دهد.
کاکتوس‌ها ازنظر فنولوژی، فیزیولوژی و ساختاری به‌گونه‌ای توسعه‌یافته‌اند که در محیط‌زیست‌های خشک سازگاری مطلوبی دارند.
اپونتیا گیاهی که ازنظر چرخه می‌باشد، همراه با ویژگی‌های خاص درونی خود CAM فتوسنتزی در گروه طی روند فتوسنتز آب را ذخیره می‌کند.
روزنه‌های گیاه، شبانه برای جذب دی‌اکسید کربن باز می‌شوند. روزنه‌ها در خلال روزهای داغ بسته می‌شوند تا از اتلاف آب جلوگیری کنند.
گیاهان پرآب و با طراوتی بوده و میزان زیادی آب را در جوانه‌هایشان ذخیره می‌کنند.
یک‌لایه مومی روپوستی از بافت محافظت می‌کند تا اتلاف آب را محدود نماید.

نیاز نوری کاکتوس‌ها

اندازه تابش نور و روشنایی در شکل ظاهری کاکتوس‌ها، رنگ گل، ساقه‌ها و شکل غنچه‌های گو اهمیت بسزایی دارد. عمده کاکتوس‌ها گیاهان روشنایی پسند هستند و در طبیعت نیز در بیابان‌ها و بخش‌های کناری کویرهای پرنور می‌رویند. در آفتاب گل‌های فراوان بارنگ‌های تند تولید می‌نمایند و با کاهش و کمبود پرتو آفتاب شمار گل‌ها کاهش‌یافته، پراکنده و بی‌رنگ می‌گردند.
هم‌چنین کمبود نور موجب باریک شدن ساقه و شاخه‌های کاکتوس گشته و در صورت ادامه کمبود نور و روشنایی، گیاه ضعیف و ناتوان و سرانجام از بین می‌رود. در عرضه‌ای جغرافیایی بالا که شدت نور نسبتاً کم است حتی در فصل زمستان و در سرزمین و رویشگاه اصلی خود به سبب کمبود نور، گل‌دهی نداشته و کم‌وبیش رشد آن‌ها متوقف می‌شود.
پاره‌ای از گونه‌های کاکتوس نیز یافت می‌شوند که به نور کمتری نیاز دارند و باوجود رویش در پهنه‌هایی با تابش آفتاب مناسب تااندازه‌ای سایه‌پسند هستند.

هوای مناسب

کاکتوس‌ها همانند دیگر گیاهان هنگام جذب مواد غذایی کافی یا آلی از خاک نیاز اساسی به هوا و دی‌اکسید کربن و اکسیژن‌دارند. ریشه گیاه در زیرخاک، اندام و ساقه گیاه در فضا و هوا گسترده‌اند، لذا اندام‌های هوازی آن‌ها همواره در برخورد با هوا و مبادله با آن است.
ساختار هوا گازهایی از اکسیژن، ازت، هیدروژن، گازهای کمیاب، گازکربنیک، منواکسید کربن، بخارآب و ذرات گردوغبار می‌باشد که به مصرف سوخت‌وساز مواد درونی و تشکیل اندام‌های گیاهی می‌رسد. کاکتوس‌ها کار د و بازد تنفس ) جذب اکسیژن و دفع اندرید کربنیک (را در شب آنجا می‌دهند و درنتیجه گازکربنیک (CO0) به‌دست‌آمده را در هوا رها می‌سازند. از سوی دیگر به هنگام روز نیز در اثر عمل کربن گیری، مقدار فراوانی اکسیژن به هوای مجاور پس می‌دهند. افزون بر این کاکتوس‌ها گازکربنیک جذب‌شده از هوا را همواره با دریافت مواد جذبی از خاک، ترکیب و انواع و اقسام مواد آلی که دارای قند و اسیدهای آلی هستند را ساخته و از همین مواد جدار یاخته‌ها تشکیل و مواد ذخیره گیاهی تأمین می‌گردد.
همچنین کاکتوس‌ها مانند دیگر گیاهان می‌توانند مقداری ازت هوا را مستقیماً جذب نموده و به مصرف تشکیل اسیدهای آمینه و مواد آلی بافت‌های خود برسانند. بنابراین هوا در زندگی گیاهان و به‌ویژه کاکتوس‌ها همانند دیگر نباتات نقش زیربنایی و پایه‌ای را دارا می‌باشد.(کشت کاکتوس علوفه‌ای)

خاک‌ها و دیگر شرایط مناسب کشت

خاک مناسب برای کاشت کاکتوس علوفه‌ای باید حداکثر ۱۵_ ۲۰ درصد رس – داشته و دارای زهکشی مناسب، عمیق، سبک، حالت ماندابی و شوری بالا نداشته باشد.
بهترین PH برای کاکتوس علوفه‌ای حدود ۸/۲ تا ۸/۵ بوده و به‌منظور بهره‌برداری بهینه زمین کشت کاکتوس در نزدیکی محو دامداری انتخاب می‌گردد تا دسترسی مناسب جهت انتقال علوفه فراهم گردد.
عمق کاشت بذرها عموماً دو برابر قطر هر بذر می‌باشد. چنانچه بذرها خیلی ریز باشند بر روی خاک مرطوب پاشیده شده و روی سطح بذرهای بسیار ریز پوشانده نمی‌شود. پس از کاشت برای داشتن محیطی گرم، مرطوب و مناسب برای رویش بذرها بهتر است روی آن‌ها یک خراش توسط دستگاه داده شود.
بذرها در مدت‌زمان ۷ تا ۴۰ روز به‌تدریج سبز می‌شوند. پس از مدتی گیاه دانه‌زاد کوچک تااندازه‌ای بزرگ‌تر شده در خاک ریشه دوانیده و مستقر می‌گردد. دما، رطوبت خاک، آب‌وهوا از عوامل مهم جوانه زدن بذرها می‌باشد. بسیاری از بذرهای کاکتوس در آغاز رویش نیاز به دامنه حرارتی ویژه‌ای دارند. در روز دمای ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد و در شب دمای ۳تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد را می‌پسندند.
بهترین روش استقرار کاکتوس علوفه‌ای برخلاف سایر کاکتوس‌ها بسیار ساده و استفاده از پدها (قطعات کوچک کاکتوس) می‌باشد. پدهای موردنیاز برای تکثیر از بوته‌ای سرحال و سالم تهیه‌شده و در انتهای فصل رشد و با اعمال یک تنش ملایم خشکی برداشت گردیده و اندازه آن‌ها متوسط تا بزرگ می‌باشد. پدها پس از برداشت در سایه و محیط خشک به مدت دو هفته نگهداری و به‌منظور جلوگیری از پوسیده شدن، آن‌ها را ضدعفونی می‌نمایند.

فصل برداشت کاکتوس علوفه‌ای

کاکتوس علوفه‌ای را در انتهای فصل رشد برداشت کرده و به‌وسیله داس یا چاقو از بوته‌ها جدا می‌شوند. میزان برداشت به نوع کاکتوس و سن گیاه در سؤال اول برداشت ۲_۴ پد از هر بوته بوده که در محیط خشک و سایه نگهداری و به‌منظور جلوگیری از – پوسیدگی هر ۴_۶ هفته زیرورو می‌گردند.
همچنین سطح آن‌ها را با کاه و کلش به قطر – ۵_۱۰ سانتی‌متر پوشش می‌دهند. در مناطق نیمه‌خشک مرکزی مکزیک علوفه برداشت – شده کاکتوس‌های علوفه‌ای (پدها) به مدت ۶ ماه نگهداری کرده که در شرایط سخت خشک‌سالی بیش از ۲۵_۳۰ درصد نیاز دام کشور را تأمین می‌نماید.

میزان تولید علوفه

بستگی به سن گیاه، تراکم گیاه، نوع و میزان بارندگی منطقه دارد. گونه کاکتوس با توجه با بارندگی متوسط سالیانه کشور (۱۵۰ میلی‌متر) به‌عنوان گیاه سازگار با محیط و متحمل در برابر تنش‌های محیطی و گرمای بالای ۵۰ درجه و رطوبت اندک متناسب با شرایط طبیعی اکثر مراتع کشور می‌باشد.

تولید و ارزش غذایی کاکتوس علوفه‌ای

رژیم غذایی و انرژی موردنیاز گوسفند با استفاده از مواد غذایی (کاکتوس و فیبر هوا) تأمین می‌گردد. میزان استفاده از کاکتوس علوفه‌ای در رژیم غذایی بر مبنای یک موادِ خشک بالغ‌بر ۵۵ درصد و بدون اثرات جانبی گوارشی می‌باشد استفاده از کاکتوس علوفه‌ای با مقادیر کمی در جیره غذایی و به همراه (پوشال، کاه) می‌باشد. علوفه کاکتوس به‌قدری خوش‌خوراک و دلپذیر است که دام اشتیاق زیادی به – مصرف آن دارد. میزان مصرف کاکتوس برای گوسفند ۶_۹ کیلوگرم و برای بز ۵_۸ کیلوگرم است.
تغذیه گوسفند و بز از کاکتوس علوفه‌ای علاوه بر تأمین نیاز غذایی بخشی از آب موردنیاز دام را نیز تأمین می‌نماید. با توجه به سازگاری و توان بالای کاکتوس علوفه‌ای با شرایط سخت محیطی و تلید قابل‌قبول در شرایط کم‌آبی و خشک‌سالی کشور و مستقر در کمربند خشک دنیا، این گیاه به‌عنوان تأمین‌کننده علوفه موردنیاز دام کشور موردتوجه قرار می‌گیرد.

روش‌های مصرف و فرآوری کاکتوس علوفه‌ای

کاکتوس علوفه‌ای به دلیل مزیت آن در تبدیل آب به ماده خشک و نیز مقادیر زیاد انرژی قابل‌هضم به‌عنوان یکی از منابع علوفه‌ای موردتوجه قرارگرفته است. در شرایط خشک و نیمه‌خشک کاکتوس علوفه‌ای نسبت به گیاهان ۳c 4 c تولید بالاتری داشته و از این گیاه در تغذیه گاو، گوسفند، بز و … به‌صورت مستقیم و برداشت و ذخیره‌سازی استفاده می‌گردد.
توان این گیاه در شرایط سخت محیطی به حدی بالاست که در مناطقی که سایر گیاهان علوفه‌ای تولید ندارند کاکتوس قادر به رویش و تولید می‌باشد. با توجه به استقبال مطلوب سطح کاشت آن در سراسر دنیا همواره در حال توسعه بوده که علاوه بر علوفه سایر فراورده‌ها نظیر میوه، رنگ‌دانه و … آن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استفاده از کاکتوس علوفه‌ای به‌عنوان علوفه اضطراری جهت خوراک دام‌ها بخصوص گوسفندان در طی فصل خشک یا خشکی‌های طولانی‌مدت از اهمیت خاص برخوردار می‌باشد، علاوه بر آن در مراتع و کویر جهت کنترل بیابان‌زایی و حفظ خاک نیز بکار گرفته می‌شود. میوه کاکتوس از بهترین میوه هوای مناطق خشک دنیا بوده و دارای ارزش غذایی بالایی می‌باشد که به‌صورت تازه خوری مورداستفاده قرار می‌گیرد.
از گل آن در صنایع رنگ‌سازی استفاده‌شده و از باکیفیت‌ترین رنگ‌ها محسوب می‌شود.(کشت کاکتوس علوفه‌ای)

عملکرد کاتوس علوفه ای

میانگین عملکرد این گیاه در مناطق خشک و با بارندگی ۱۵۰ میلیمتر در سال ۲۰ تن در هکتار و در بارندگی بیش از ۴۰۰ میلی‌متر ۱۰۰ تن در هکتار است که علوفه آن جهت تعلیف دام، میوه به منظور تغذیه انسان و از گل آن در صنعت رنگ سازی استفاده می‌شود.

تراکم کاشت کاکتوس علوفه ای

تراکم کاشت بین ۳۰۰ تا ۸۰۰۰ بوته در هر هکتار بستگی به ویژگی‌های اگرو اکولووژیکی متفاوت بوده و بوته‌های آماده شده در خرانه (بصورت پد) در حاشیه ردیف‌های احداثی (فارو) غرس می‌گردند، بطوریکه ۲.۳ آن‌ها در زیر خاک قرار می‌گیرند.

پیش بینی وضعیت سرمایه گذاری کشت کاکتوس علوفه‌ای

میزان تولید میوه کاکتوس اپونتیا در سال مبنا: ۱۰۰ تن
نرخ برابری دلار : ۳۰۰۰۰ تومان
سطح زیر کشت : ۱ هکتار
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۴۸ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۱۹ میلیارد تومان (بدون احتساب هزینه زمین)
نرخ بازده داخلی در سال مبنا : ۲۶۸ درصد


درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید: