توسعه و تکمیل زنجیره انگور

انگور یکی از میوه‌های بسیار ارزشمند متعارف در سراسر جهان است. مصرف انگور در رژیم غذایی می‌تواند کمک زیادی به حفظ سلامتی انسان کند. درخت انگور بانام علمی VitisVinifera L از خانواده Vitaceae می‌باشد. مو (انگور) یکی از قدیمی‌ترین گیاهانی است که انسان کاشتن آن را آموخت. به محلی که مو یا درخت انگور بسیار در آن کاشته شود موستان یا تاکستان گفته می‌شود. همان‌طور که از نام این گیاه پیداست، انگورها گیاهان تاک هستند که در امتداد ساختار پشتیبان به سمت بالا رشد می‌کنند. واریته‌های انگور ازلحاظ رنگ حبه‌ها به چهار دسته انگورهای سبز، قرمز، سیاه و زرد تقسیم می‌شوند. در ادامه به خواص این میوه مفید می‌پردازیم.(توسعه و تکمیل زنجیره انگور)

میوه بهشتی و خواص آن

انگور میوه‌ای بهشتی است و به دلیل دارا بودن مواد مغذی زیاد و آنتی‌اکسیدان برای سلامتی بسیار مفید است. در حقیقت بیش از ۱۶۰۰ ترکیب مفید گیاه در این میوه شناسایی‌شده است. محتوای بالای آنتی‌اکسیدان ممکن است از بیماری‌های مزمن جلوگیری کند.
بیشترین غلظت آنتی‌اکسیدان‌ها در پوست و دانه‌ها یافت می‌شود. انگور دارای ویتامین‌های آ، ب، ث و همچنین دارای عناصر منیزیم، کلسیم، آهن، فسفر، پتاسیم و آلبومین می‌باشد. امروزه در طب درمان‌های طبیعی از رژیم‌های مختلف انگور استفاده می‌کنند؛ و این میوه دارای مواد تشکیل‌دهنده آنتی‌اکسیدان، ضد سرطان، ضد آتروژن، ضد عفونت می‌باشد و برای درمان بیماری‌های یبوست، عوارض روماتیسم، کم‌خونی و حتی پیشگیری سرطان سودمند می‌باشد.
بنابراین این میوه موردعلاقه مصرف‌کنندگان در سراسر جهان باوجود داشتن مواد مؤثر می‌تواند برای سلامتی بسیار مفید باشد.

تولید انگور

انگور در تمام مناطق معتدل جهان می‌روید. بر اساس اعلام سازمان غذا و کشاورزی (FAO)، ۷۵۸۶۶ کیلومترمربع جهان به انگور اختصاص داده‌شده است. مساحت اختصاص داده‌شده به باغ‌های انگور حدود ۲٪ در سال در حال افزایش است. ایران یکی از کشورهای عمدهٔ تولیدکنندهٔ انگور است.(توسعه و تکمیل زنجیره انگور)
کشور مایکی از سرزمین‌های اولیه کشت انگور در جهان به شمار می‌رود و مردم ما درگذشته با روش‌های کشت و تولید انگور آشنا بوده‌اند به همین دلیل است که امروزه در اکثر نقاط ایران کشت انگور معمول می‌باشد. انگور مطمئناً میوه‌ای چندمنظوره است. محصولاتی که امروزه از انگور به دست می‌آید عبارت‌اند از: انگور مجلسی، کشمش، آب انگور، سرکه، شیره انگور و سایر محصولات جانبی می‌باشد.
این میوه به دلیل مصارف مختلف ازلحاظ اقتصادی نقش مهمی برای باغدار و کشاورزان دارد. هم‌چنین به دلیل آسان بودن کاشت و پرورش این میوه، سطح زیر کشت و میزان تولید انگور نسبت به سایر محصولات باغبانی بسیار چشمگیر بوده است. بررسی‌های اقتصادی نشان می‌دهد که محصول انگور و فرآورده‌های آن‌که شامل کشمش و شیره می‌باشد. بعد از پسته و خرما می‌تواند در ردیف بزرگ‌ترین ارقام صادراتی کشور قرار گیرد.(توسعه و تکمیل زنجیره انگور)

نحوه پرورش انگور

ازآنجاکه درخت انگور درختی مقاوم می‌باشد در بسیاری شرایط قابل‌کشت است؛ اما هرچه شرایط و امکانات محلی که باغ در آن ایجاد می‌شود مناسب‌تر باشد هزینه‌های احداث و نگهداری باغ کم‌تر و تولید محصول اقتصادی‌تر خواهد بود. شرایط مندرج در زیر بیانگر شرایط ایده ال کشت انگورمی باشند.
درخت انگور ازجمله گیاهانی است که با سیستم ریشه‌زایی قوی می‌تواند به‌راحتی از مواد غذایی و رطوبت خاک استفاده کند. انگور می‌تواند در اغلب خاک‌ها رشد کرده و محصول بدهد اما خاک‌های عمیق با زهکشی خوب برای رشد آن بسیار مناسب هستند. تا حد امکان از خاک‌های سنگین فاقد زهکشی و خاک‌های همراه بانمک فراوان استفاده نشود.(توسعه و تکمیل زنجیره انگور)
هم‌چنین پی اچ مناسب برای کشت این میوه ۷-۵/۵ می‌باشد. انگور آب‌وهوای معتدل با تابستان‌های گرم، خشک و زمستان‌های معتدل را ترجیح می‌دهد.

در اولین سال کاشت و احداث تاکستان، درخت‌های جوان احتیاج بیشتری به آب و غذا دارند. لذا برای خاک‌هایی با درصد پایین مواد معدنی و ضعیف باید به‌وسیله کودهای شیمیایی فسفات و پتاسیم این مشکل را برطرف کنیم. توجه شود که ساخت داربست و یا تاکستان باید قبل از کاشت انجام شود.
فصل کاشت انگور به آب‌وهوای منطقه بستگی دارد. بهترین موقع برای کاشت در زمان خواب نهال انگور در اوایل بهار یا اواخر پاییز می‌باشد. متداول‌ترین روش کشت انگور به‌صورت جوی و پشته می‌باشد. هنگام کاشت چاله‌ها را به عمق حدود ۵۰ سانتی‌متر کنده و نهال‌ها در آن‌ها کشت می‌شود.
در باغ‌های بزرگ معمولاً نهال‌ها بافاصله ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر از یکدیگر کاشته می‌شود. آبیاری به نوع خاک و عمق، عمق ریشه از انگور و آب‌وهوا بستگی دارد. نیاز آبی درخت انگور در آبیاری قطره‌ای حدود ۵-۴ هزار مترمکعب برای هر هکتار در سال می‌باشد.

انگور شاهانی

تهیه زمین و بسترسازی باغ انگور

در این زمینه، بایستی هم‌زمان دو کار متفاوت انجام گیرد:
در حوزه نفوذ (اطراف تنه) می‌بایست نفوذپذیری را افزایش و روان آبی را کاهش داد به این منظور، باید این منطقه را شخم زد از مالچ و از مواد جاذب الرطوبه، کود دامی و مواد آلی نیز در این منطقه استفاده کرد.
سطح زمین را به صورتی شیب بندی کرد که برای هر درختچه مو یک حوزه آبگیر ایجاد شود، بطوریکه این حوزه آبگیر در فاصله بین دو بوته مجاور تقسیم شده باشد، با این کار آبهای ناشی از بارندگی‌های فصلی را به سمت هر بوته هدایت نموده و بدین ترتیب استفاده بهینه از نزولات جوی بعمل می‌آید.(توسعه و تکمیل زنجیره انگور)

تأمین نهال

نهال مورد استفاده از ارقام مرغوب تجاری، اصل، سالم و باکیفیت انتخاب شود که تحت نظارت کمیته فنی نهال استان تولید و دارای گواهی بهداشتی از مدیریت حفظ نباتات و مورد تأیید موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال باشد، از نهال انگور سالم و مناسب برای تازه خوری که دارای حبه درشت، بازارپسند، بیدانِ و خاصیت حمل‌ونقل بالا باشد استفاده شود.

استاندارد نهال انگور

ارتفاع نهال حداقل ۳۰ سانتی‌متر و قطر آن‌یک سانتی‌متر سن نهال از زمان کاشت قلمه حداکثر ۲ سال باشد.

چاله کنی

می‌بایست از اواخر مرداد تا اوایل شهریورماه چاله‌های کاشت حفر شوند. ابعاد گودال ۱۰۰*۱۰۰ سانتیمتر با ارتفاع ۱۲۰ سانتیمتر انتخاب می‌شود، البته در خاک‌های حاصلخیزتر می‌توان ابعاد چاله‌ها را کمتر از میزان فوق‌الذکر در نظر گرفت. جهت پر کردن چاله‌های کاشت، علاوه بر خاک سطحی می‌توان از کود دامی، پوشال برنج، سوپر جاذب‌ها و یا مواد دیگری که نفوذپذیری خاک را افزایش می‌دهند استفاده کرد.(توسعه و تکمیل زنجیره انگور)
معمولاً تا حدود ۲۰ سانتیمتر از ته چاله را با مخلوط کودهای دامی، فسفاته و پتاسه پر نموده و سپس بر روی آن‌ها ۲۰-۳۰ سانتیمتر خاک سطحی (ترجیحاً خاک سبک) ریخته و سپس قلمه انگور را که در حال گذراندن دوران خواب است داخل گودال می‌کاریم سطح چاله بایستی پایین‌تر از سطوح خاک اطراف بوده بصورتیکه با یک شیب ملایم آب اطراف را به چاله‌ها هدایت نماید.
پس از سبز شدن قلمه، توصیه می‌شود از مالچ پلاستیکی روی سطح چاله استفاده کرده و آن را با لایه نازکی از خاک بپوشانند، این کار به‌منظور کاهش میزان تبخیر و تعرق، انجام می‌شود.

کاشت قلمه

اگر در منطقه مورد کاشت، زمستان با یخبندان شدید توأم باشد بایستی در اواخر زمستان اقدام به کشت قلمه نمود، لیکن اگر زمستان ملایم باشد می‌توان قلمه را در اواسط پاییز در محل اصلی کاشت در این حالت، آب حاصل از بارش باران و برف، باعث استقرار اولیه قلمه می‌شود. قلمه به طول یک متر خواهد بود که به‌صورت مورب در چاله قرار می‌گیرد (بهتر است از قلمه پاشنه‌دار استفاده شود).
فواصل کاشت انگور دیم به میزان بارندگی بستگی دارد و از ۴*۵ متر در منطقه با بارندگی بیش از ۵۰۰ میلی‌متر تا ۷*۷ متر در مناطق با بارندگی ۲۰۰ میلی‌متر متغیر است. (در مناطق با بارندگی ۳۰۰-۲۰۰ میلی‌متر فواصل کاشت ۶*۶ متر است). در بسیاری از موارد کاشت نهال نتیجه بهتری از قلمه به دنبال خواهد داشت بخصوص اینکه دارای تلفات کمتری خواهد بود.

انجام هرس فرم دهی

پس‌ازاینکه نهال‌های انگور جدید کشت شدند سر نهال در ۵۰ سانتیمتری از سطح خاک قطع می‌شود. در طول اولین فصل رشد، جوانه برداری بهاره یا تابستانه که رشد درخت در فصل اول را هدایت می‌کند می‌تواند نخستین هرس دوره خواب را تسهیل نماید اما این عمل ضروری نیست.
قطع شاخه‌های متقاطع، پاجوش و نرم‌ها می‌تواند مؤثر باشد.
به‌عنوان یک قاعده تا آنجا که ممکن است باید سطح برگ را بیشتر کرد تا رشد درخت به حداکثر برسد. هرس انگور پس از اولین فصل رشد در تعیین شکل نهائی و عملکرد آن سرنوشت‌ساز است. حذف شاخه‌های غیر اصلی غالباً نخستین هرس دوره خواب نامیده می‌شود.(توسعه و تکمیل زنجیره انگور)
در باغ انگور دیم بایستی طوری هرس کنیم که اولاً رشد رویشی بیش‌ازحد نشود و ثانیاً نور زیاد به درون تاج نرسد. معمولاً هرس شدید زمستانه منجر به رشد رویشی زیاد از حد در تابستان خواهد شد که درکشت دیم، نامطلوب می‌باشد. اگرچه انجام هرس زمستانه در انگور ضروری است درکشت دیم حتی‌الامکان از بریدن شاخه‌های اضافی اجتناب می‌شود.

پوشش و قیم گذاری نهال

نهال‌هایی که واکاری می‌شوند می‌بایست از قیم برای هدایت رشد و حفاظت نهال در برابر باد استفاده گردد، پوشانیدن نهال‌ها با شاخ و برگ درختان برای حفاظت آن‌ها در برابر سرمازدگی زمستانه امری بسیار مهم می‌باشد.

نگهداری باغ انگور قبل از شروع باردهی

این عملیات شامل مواردی نظیر شخم سالیانه بین ردیفها، تهیه، حمل و پخش کودهای دامی و شیمیایی، مبارزه با آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز، هرس و… می‌باشد.

نیاز آبی

نیاز آبی باغ انگور برحسب منطقه و رقم ۷-۵ هزار مترمکعب برای هر هکتار در سال می‌باشد. در آبیاری قطره‌ای نیاز آبی حدود ۵-۴ هزار مترمکعب برای هر هکتار در سال می‌باشد.

تغذیه

در زمان کاشت قلمه ۱۵۰ گرم کودفسفاته و ۱۵۰ گرم کود پتاسه به همراه کود دامی پوسیده در چاله کاشت قرار می‌گیرد. میزان کود دامی موردنیاز ۱۰ تن در هکتار در زمان کاشت و سپس هر دو سال یک‌بار ۲۰ تن در هکتار می‌باشد.
البته به‌منظور تولید میوه مطلوب و اقتصادی، تغذیه تکمیلی باغ دیم ضروری می‌باشد که بهتر است با استفاده از نتایج آزمون برگ و خاک انجام شود. ضمناً توصیه می‌شود که کود نیتراته و پتاسه را به‌صورت سرک و سالانه در اوایل بهار و در صورت امکان بهمراه آبیاری تکمیلی، در اختیار گیاه قرار دهند.

مراقبت و نگهداری

در سال‌های خشک و کم باران و در موارد حاد، معمولاً یک یا چند نوبت آبیاری تکمیلی انجام می‌دهند و همچنین به‌منظور جلوگیری از آفتاب‌سوختگی تنه از چسب چوب سفید یا رنگ پلاستیک سفید برای پوشش تنه استفاده می‌شود. ضمناً در سال‌های کم آب بایستی مبارزه با علف‌های هرز و کنه‌ها با جدیت و در چند نوبت انجام شود.(توسعه و تکمیل زنجیره انگور)

اجرای سیستم رو سیمی

انتخاب نوع سیستم رو سیمی یا کوردون به شرایط آب‌وهوای هر منطقه بستگی دارد. سیم مورد استفاده می‌بایست گالوانیزه از نوع مرغوب باشد و ازنظر استحکام و مقاومت توان تحمل بار اضافه‌شده را داشته باشد.
درصورتی‌که از آهن‌آلات برای پایه‌های استفاده شود زدن ضدزنگ برای پیشگیری از خورده شدن آهن ضروری است و اگر از پایه‌های بتنی استفاده شود عیار بتن مورد استفاده باید طوری باشد که بتواند مقاومت کافی را ایجاد کرده و در برابر یخبندان‌های زمستانه دوام کافی را داشته باشد. (عیار سیمان ۲۵۰ باشد)
همچنین استفاده از میلگرد مناسب در درون بتن پایه‌ها الزامی است. (رعایت کلیه اصول مربوط به استحکام بتن ازجمله دانه‌بندی و نوع شن و ماسه و استفاده از ویبره و … ضروری است). فواصل پایه‌ها از یکدیگر حداکثر ۶ متر و از مهار بتنی یا مهار کششی برای ثابت نگه‌داشتن ستون‌های ابتدا و انتهای خط استفاده شود.
پایه‌ها می‌بایست طوری در خاک قرار گیرند و مهار شوند که در اثر بار حاصل از شاخ و برگ و میوه‌های باغ و همچنین سرعت و قدرت باد منطقه دچار خمش یا جابجایی نشوند.

عملیات ذخیره و حفظ رطوبت

به‌منظور افزایش ظرفیت نگهداری آب خاک در منطقه ریشه از مواد جاذب الرطوبه مثل خاک‌برگ، پوکه‌های معدنی، کود دامی، مالچ و سوپر جاذب‌ها استفاده می‌شود که به‌ویژه سوپر جاذب‌ها قادرند تا چندین برابر وزن خود آب جذب کرده و ضمن بهبود نفوذپذیری خاک، در جذب و نگهداری رطوبت و در اختیار گذاشتن آن برای گیاه در مواقع مورد لزوم مؤثر باشند.
به‌طورکلی در کاشت دیم بایستی طوری عمل کرد تا از یک بارندگی مختصر، حداکثر بهره‌برداری بعمل آید و آب در نواحی بین درختان جاری‌شده (نفوذ نکند) و به سمت منطقه ریشه (حوزه نفوذ) هدایت شود، این کار به روش‌های مختلفی صورت می‌پذیرد که ازجمله می‌توان به: نوارهای کنتوری، تراس‌های کنتوری، تراس‌های ابرویی اشاره نمود.(توسعه و تکمیل زنجیره انگور)

بازار رسانی

برای بازار رسانی تعاریف مختلفی ارائه‌شده است اما جامع‌ترین تعریف یکه برای بازار رسانی می‌توان ارائه داد عبارت است از کلیه عملیات یکه روی محصولات کشاورزی پس از برداشت تا رسیدن به دست مصرف‌کننده نهایی انجام می‌گیرد من‌جمله (حمل‌ونقل، درجه‌بندی، استاندارد کردن، بسته‌بندی، انبار کردن، بازاریابی، تبلیغ، تحقیق و …)

نقش بازار رسانی در توسعه کشاورزی

در صورت نقص وعدم کارایی بازار رسانی، مناطق تولیدی با تورم عرضه و مناطق مصرفی با کمبود محصول مواجه خواهند بود، لذا هم تولیدکنندگان و هم مصرف‌کنندگان دچار مشکل و زیان می‌شوند. در چنین مواردی است که اهمیت و بهبود بازار رسانی خود را بیشتر نشان خواهد داد. به‌طور خلاصه بازار رسانی به چهار طریق ذیل می‌تواند به توسعه کمک کند.

دستورالعمل احداث باغ انگور

ابتدا بایستی مواردی مانند شرایط آب‌وهوایی، انتخاب منطقه و خاک، انتخاب رقم، عوامل اقتصادی را بررسی کنیم. در سال اول کود دهی نکنید مگر اینکه خاک مشکل داشته باشد. در سال دوم رشد به‌آرامی کود دهید. یک نوع انگور را انتخاب کنید. همان‌طور که می‌دانید مانند هر گیاهی، انواع خاصی از انگور در مناطق مختلف بهتر رشد می‌کند و طعم‌ها و ظرافت‌های مختلفی را نشان می‌دهد.

باغ انگور داربستی

گیاهانی را انتخاب کنید که سالم و قوی به نظر می‌رسند و دارای یک سال سن هستند. انگور گیاهی بلندمدت است که می‌تواند بین ۵۰ تا ۱۰۰ سال زندگی کند. بنابراین اطمینان حاصل کنید که مکانی که انتخاب می‌کنید محل دائمی است که فضای زیادی را برای انگورهای آینده ایجاد می‌کند.
انگورها در مناطقی شیب‌دار و تپه‌ای که دارای زهکشی زیاد و نور خورشید است بهتر رشد می‌کنند. بسته به نوع انگورهایی که کاشت می‌کنید فاصله برای هر گیاه متفاوت خواهد بود.
گیاهان خود را به‌خوبی آبیاری کنید.(توسعه و تکمیل زنجیره انگور)
انگورها آب‌سنگین یا باران را ترجیح نمی‌دهند، بنابراین بعد از اولین آبیاری میزان آب لازم را به آن‌ها بدهید. اگر منطقه شما باران زیادی ندارد، یک سیستم قطره‌ای را مستقیماً در ریشه‌ها مستقر کنید تا انگورها به‌طور مرتب مقدار کمی از آب را دریافت کنند.
هرس کردن را فراموش نکنید. هرس یکی از جنبه‌های مهم مدیریت تاک برای به دست آوردن عملکرد و کیفیت میوه به‌طور مداوم و مناسب در هر فصل از رشد است. هرس در اواخر پاییز یا زمستان قبل از شروع رشد انجام می‌شود.

هزینه احداث باغ انگور داربستی

طبیعت درخت انگور بالارونده است. در بسیاری از مناطق کشور ما باغ داران هم چنان از سیستم‌های سنتی استفاده می‌کنند درصورتی‌که اگر از مزایای سیستم‌های داربستی کردن باغات انگور اطلاعات کافی داشته باشند و نتایج سایر باغ داران را در این زمینه ببینند قطعاً نظر آن‌ها تغییر خواهد کرد.
مزایای کشت داربستی بسیار زیاد است؛ تسهیل در عملیات داشت و برداشت، کاهش هزینه کارگری، نفوذ نور بیشتر به داخل تاج بوته‌ها و تهویه بهتر و کاهش آفات و بیماری‌ها، سهولت ورود ادوات مکانیزه، کاهش ضایعات ناشی از بارندگی در زمان برداشت، کاهش هزینه‌های مربوط به مدیریت تاکستان‌ها که درنتیجه باعث کاهش هزینه‌های تولید و افزایش بهره‌وری می‌باشد.
انتخاب این سیستم به شرایط آب‌وهوای هر منطقه بستگی دارد. سیم مورداستفاده می‌بایست گالوانیزه از نوع مرغوب و توان تحمل بار اضافه‌شده را داشته باشد. هنگامی‌که تاکستان در زمین است، هزینه‌های اجرای تاکستان از سال‌به‌سال بسیار قابل پیش‌بینی است. هرسال برای مزرعه ۵،۰۰۰ دلار در هر هکتار هزینه می‌شود. این شامل تمام هزینه‌های کشاورزی می‌شود؛ و همچنین حدود ۱۵۰ دلار در هکتار برای برداشت در نظر گرفته‌شده است.

درآمد باغ انگور

تولید میوه انگور بسیار وابسته به اهداف فروش آن می‌باشد. انگور با تن به فروش می‌رسد و قیمت‌ها از منطقه به منطقه دیگر و با توجه به انواع مختلف انگور می‌تواند متفاوت باشد.

میزان برداشت انگور در هر هکتار (میزان باردهی درخت انگور)

تولید محصول انگور از سال سوم عمر نهال شروع می‌شود و در زمان مناسب باید عملیات برداشت انجام شود. انگور را در صورت لزوم برداشت کنید. با برداشت چند انگور از مناطق مختلف و چشیدن آن‌ها، رسیده بودن آن را تست کنید. اگر انگور شیرین است، شروع به انتخاب کنید زیرا آن‌ها برای برداشت و خوردن آماده هستند.
رنگ و اندازه لزوماً نشانه خوبی از میوه رسیده نیست. میوه را فقط پس از طعم آن انتخاب کنید و مطمئن باشید که آماده است. میزان برداشت انگور در هر هکتار به عوامل متعددی بستگی دارد. در باغ‌های مرغوب و در بهترین شرایط میزان برداشت انگور ۵۰ تن در هکتار می‌باشد که هر درخت انگور ممکن است تا ۲۰۰ کیلوگرم انگور بدهد. هم‌چنین این میزان توسط باغداران مختلف با توجه به شرایط در مناطق مختلف می‌تواند متفاوت باشد. به این نکته باید توجه شود که عملکرد بالاتر ممکن است کیفیت محصول را به طرز چشمگیری کاهش دهد.(توسعه و تکمیل زنجیره انگور)

تعداد درخت انگور در هکتار

تعداد درخت انگور در هکتار با توجه به فاصله و تراکم مورداستفاده برای کاشت درختان در یک تاکستان متفاوت می‌باشد. فاصله و تراکم درختان در تاکستان نیز می‌تواند با توجه به شرایط محیطی متفاوت باشد. اگر تاک‌ها در فاصله ۲ تا ۳ متری کاشته شوند درنتیجه برای یک هکتار بیش از ۱۰۰۰ تاک موردنیاز است.

جمع بندی

انگور یکی از میوه‌های بسیار ارزشمند در سراسر جهان است. این میوه دارای مواد مغذی زیاد و آنتی‌اکسیدان است که می‌تواند برای سلامتی بسیار مفید باشد. با توجه به مصارف زیادی که این میوه دارد، در سراسر جهان پرورش داده می‌شود؛ بنابراین با توجه به چندمنظوره بودن این میوه و پرورش آسان آن می‌تواند ازنظر اقتصادی برای باغداران بسیار باصرفه و سودمند باشد.
ارقام عمده انگور به ترتیب سطح کشت و تولید شامل رقم سلطانی بی‌دانه (کشمشی) و ارقام تازه خوری شامل: عسگری، لعل و یاقوتی، انگور سیاه، پیکامی.

انگور سلطانی

سلطانی (به انگلیسی: Sultana) یک نوع انگور سفید (سبز کم‌رنگ) بیضی‌شکل است که به آن سلطانی‌ها، تامسون بی‌دانه (ایالات‌متحده)، لیدی دو کاورلی (انگلستان) و انگور کشمشی (عراق، ایران، فلسطین، هند) نیز گفته می‌شود، همچنین به‌عنوان انگور ازمیری در ترکیه شناخته می‌شود زیرا این‌گونه به‌طور گسترده در منطقه اطراف ازمیر رشد کرده است. کشمش این نوع انگور کوچک و شیرین است و رنگ طلایی دارد.

انگور عسکری

یکی از مهم‌ترین ارقام انگور بی‌دانه ایران است.
که نقطه انتهایی شاخه جوان به شکل باز، با کرک‌های خوابیده کم‌پشت، فاقد کرک ایستاده و آنتوسیانین خیلی ضعیف است.پیچک‌ها غیر متوالی، رنگ قسمت شکمی میانگره سبز و رنگ پشتی میانگره سبز با نوار قرمز است.برگ بالغ به شکل گرد با پنج لوب، گل‌های این رقم هرمافرودیت، در هر شاخه یک یا دو عدد خوشه گل بصورت متوالی دیده می‌شود.
اندازه خوشه متوسط، در هر شاخه یک یا دو عدد خوشه وجود دارد.حبه به شکل تخم‌مرغی، اندازه کوچک تا متوسط به رنگ سبز مایل به زرد باپوست نازک، قسمت پوست حبه بی‌رنگ، فاقد مزه خاص، بی‌دانه و میان‌رس است.حبه‌های رقم عسکری به علت پوست نازک و گوشت نرم به حمل‌ونقل حساس هستند.
در صورت بارندگی آخر فصل رشد، ترک‌خوردگی در پوست آن‌ها ایجاد می‌شود، محصول این رقم به‌عنوان تازه خوری، تهیه شیره و کشمش مورد مصرف قرار می‌گیرد.

انگور لعل سفید

با حبه‌های متوسط گرد, دانه دار و به رنگ سبز مایل به زرد می‌باشد و بیشتر برای تازه خوری استفاده می‌شود لازم به ذکر است تمامی محصولات به‌صورت ارگانیک و طبیعی و بدون کود و سم شیمیایی تولیدشده است.دانه دار، شیرین، پوست نازک، آبدار، حبه درشت و گرد، خوشه بزرگ که گاها تا ۳/۵ کیلوگرم هم می‌رسد.رقم لعل به سفیدک حساس و نیاز به مراقبت دارد. هرس این رقم در سیستم پاچراغی بصورت سه جوانه می‌باشد.

انگور یاقوتی

انگور یاقوتی انگوری است زودرس، به رنگ قرمز با حبه‌های ریز و خوشه‌های متراکم. استان سیستان و بلوچستان خاستگاه این انگور است. دانه‌های این انگور، ریز، دانه یاقوتی‌رنگ و بی‌دانه است و در میان انگورها اولین انگوری است که وارد بازار می‌شود.

انگور سیاه

انگور سیاه نوعی از انگور است که از آن عصاره پوست انگور یا اِنوسیانینا یک ماده رنگی است و از پوست بعضی از انگورها که در تهیه شربت استفاده می‌شود وجود دارد و در ایتالیا و آمریکا و ایران تهیه می‌شود. که یکی از شهرهای معروف ارائه‌دهنده انگور در ایران الگو: سردشت می‌باشد.(توسعه و تکمیل زنجیره انگور)

انگور پیکامی

یکی از بهترین رقم‌های انگور که در کشور ایران کاشته می‌شود نهال انگور پیکامی است. این انگور را به نام انگور کاشمر نیز می‌شناسند که باقیمت بسیار عالی و مناسب به فروش می‌رسد. حبه‌های انگور پیکامی به رنگ زرد که متمایل به سبز است و گوشت آن‌هم زرد کم‌رنگ می‌باشد.
زمان رسیدن میوه نهال انگور پیکامی در منطقه خلیل‌آباد و کاشمر اواسط شهریورماه است. بیشترین مصرف این انگور در تهیه کشمش سبز قلمی است گرچه بصورت تازه خوری نیز مصرف دارد. ازآنجایی‌که پوست میوه نهال انگور پیکامی نازک است به حمل‌ونقل حساس بوده و عمر انبارداری آن پایین است.

محصولات قابل فرآوری شامل کشمش، کنسانتره آب انگور، ژله، مارمالاد، تولید نئونان، انواع شکلات و شیرینی، روغن‌گیری از هسته انگور، سرکه و آب‌غوره است.

کشمش

به‌طورکلی به میوهٔ خشک‌شدهٔ انگور، کشمش می‌گویند.
کشمش‌ها انواع مختلفی دارند که بر اساس نوع انگور و طرز تهیه آن دسته‌بندی می‌شوند. کشمش‌ها در رنگ‌های مختلف ازجمله سبز، سیاه، قهوه‌ای، آبی، بنفش و زرد وجود دارند. بعضی از این کشمش‌ها را برای آشپزی استفاده می‌کنند و بعضی دیگر به‌عنوان تنقلات مصرف می‌شود. کشمش‌ها به انواع بی‌دانه و دانه دار نیز تقسیم می‌شوند.
کشورمان ایران یکی از اصلی‌ترین تولیدکننده‌های کشمش در جهان است. سهم ایران از تولید جهانی بیش از ۲۷% است که باعث شده ما جایگاه سوم را در جهان به دست بیاوریم. کشمش طلایی (انگوری)، کشمش سلطانی (تیره/روشن)، کشمش ملایر، کشمش کاشمری طلایی، کشمش سبز و کشمش‌های آفتابی (آفتاب خشک) شش نوع رایج کشمش‌های صادراتی ایرانی هستند.

کنسانتره انگور

مراحل تولید کنسانتره انگور

حمل انگورهای تازه
خرد شدن و حرارت دهی
پرس کردن انگورها جهت جدا کردن آب انگور از لرد انگور
پاستوریزه‌کردن
خنک‌سازی
عبور دادن آن از صافی
تغلیظ در دستگاه‌های خلأ
در صنایع غذایی به چیزی که با تحت‌فشار قرار دادن و ترکیب چند ماده به دست می‌آید کنسانتره گفته می‌شود. کنسانتره میوه از یک فرایند طولانی و مرتب به دست می‌آید که نهایتاً این فرایند به مرحلهٔ غلیظ سازی مواد می‌رسد.
آب انگور، چه به‌صورت تهیه خانگی و یا تولیدشده از کنسانتره انگور یکی از نوشیدنی‌های محبوب بین افراد مختلف می‌باشد.
آب انگور تولیدشده از کنستانتره فواید بسیاری برای سلامت و بهبود وضعیت جسمانی و روحی دارد. با نوشیدن یک لیوان آب انگور بعد از یک روز سخت‌کاری، احساس طراوت و نشاط خواهید کرد. ترشح هورمون دوپامین پس از نوشیدن آب انگور باعث ایجاد این حس شادابی است. همچنین آب انگور سرشار از آنتی‌اکسیدان بوده و خواص ضد یبوست، ضد پیری دارد و در تصفیه خون نقش به سزایی ایفا می‌کند. انواع ویتامین‌ها و اسید آسکوربیک از دیگر مواد مفید موجود در آب انگور می‌باشند.

مارمالاد انگور

مارمالاد انگور نوعی فرآورده کنسروی است که از جوشاندن انگور با آب و شکر تهیه می‌شود و معمولاً عاملی مانند ژلاتین برای ژله‌ای شدن به آن اضافه می‌کنند.

نئونان انگور

ضایعات کشاورزی چوب انگور خرد و خشک‌شده و سپس الک می‌شوند. بعد با چسب مخلوط شده و در ادامه قالب‌زنی می‌شود. پس از پرس سمباده زنی می‌شود و درنهایت در اندازه‌های موردنظر برش داده می‌شود.

روغن هسته انگور

روغن هسته انگور چنان‌که از نامش برمی‌آید از روغنی است که از هستهٔ انگور به دست می‌آید. این روغن فاقد سدیم و کلسترول بوده و میزان اسیدهای چرب غیراشباع آن تا ۹۰ درصد می‌رسد. خاصیت آنتی‌اکسیدانی عصاره انگور ۵۰ برابر بیشتر از ویتامین E و ۲۰ برابر بیشتر از ویتامین C است.(توسعه و تکمیل زنجیره انگور)
روغن هسته انگور صد درصد طبیعی است و هیچ ماده شیمیایی به آن اضافه نمی‌شود این روغن برخلاف روغن‌های دیگر دود نمی‌کند و نمی‌سوزد. نه‌تنها بر طعم اصلی غذا تأثیر نمی‌گذارد بلکه اندکی طعم کره‌ای به آن می‌دهد.
روغن هسته انگور (Grape seed oil) محصولی است که در فرآیند تولید آب انگور، قابل‌استخراج است. پس از گرفتن آب انگور، هسته‌های انگور باقی می‌مانند و از این هسته‌های باقی‌مانده، روغن استخراج می‌شود. روغن‌کشی از نوع دانه‌درشت انگورهای هسته‌دار انجام می‌شود که برای این کار باید هسته این انگورها هنگام فرآوری انگور برای تهیه انواع آب‌میوه‌ها از آن‌ها جدا و جمع‌آوری و بعد با دستگاه‌ها و روش‌های مخصوصی روغن آن‌ها گرفته شود.

سرکه انگور

سرکه انگور مایعی است که از تخمیر انگور به دست می‌آید. سرکه انگور به انگلیسی grape vinegar نامیده می‌شود. برای تهیه سرکه انگور ابتدا مقداری انگور شسته و پاک‌شده را درون ظرفی ریخته و به آن آب اضافه می‌کنیم. بعد از گذشت چند روز، کمی نمک هم برای جلوگیری از فساد درون آن می‌ریزیم.
عملیات تخمیر کم‌کم شروع می‌شود و مایع‌ترش مزه‌ای به دست می‌آید که همان سرکه انگور است.
سرکه انگور دارای اسیدلاکتیک و اسید استیک است. معدنی از ویتامین A و C، آهن، منیزیم، فسفر، کلسیم، بلورین و پتاسیم است. همهٔ این مواد به‌نوعی به بدن سود می‌رسانند.

آب‌غوره

غوره میوه سبزرنگ و کال انگور است و طعم ترشی دارد. آب‌غوره دارای اسید سوکسینیک، اسید مالیک، اسید گلوکولیک، اسید فرمیک، اسید اگزالیک و قند است. طبع آبغوره سرد و خشک است و استفاده آن برای افرادی که مزاج سرد دارند و دچار ضعف اعصاب هستند مضر است. از آبغوره برای تهیه ترشی و به عنوان چاشنی برای تهیه غذا، سوپ و سالاد استفاده می‌کنند. آبغوره یا آب‌غوره عصاره غوره است که برای طعم دادن و ترش کردن غذا به کار می‌رود.
همچنین از فرآورده‌های انگور می‌توان به ژله انگور، انواع شکلات و شیرینی که با اسانس انگور است اشاره کرد.
پتانسیل صادراتی انگور و فرآورده های آن بالغ بر ۱۲۰ هزار تن انگور تازه خوری، کشمش و …
ایجاد سردخانه نگهداری برای عرضه به بازار در خارج از فصل تولید، ایجاد صنایع آبمیوه گیری و کنسانتره و تهیه لواشک، روغن گیری هسته انگور، الکل صنعتی و سایر فرآورده ها و ایجاد بارگاه های بهداشتی تهیه کشمش از سایر زمینه های سرمایه گذاری در زنجیرۀ انگور به شمار می رود.


درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید: