طرح فرآوری و بسته بندی حنا

گیاه حنا با نام علمی Lawsonia inermis از منطقه آسیا سرچشمه می گیرد این گیاه در میان فهرست اصلی گیاهان آسیایی و فواید آن قرار دارد. رایج ترین کاربرد حنا، رنگ کردن مو، ناخن ها و هنر بدن معروف به مهندی است که در هند و برخی بخش های آسیا بسیار محبوب است چون وقتی برگ ها را له می کنید، رنگ قهوه ای و قرمز تیره ایجاد می کند که می تواند برای مو، پوست و ناخن ها بدون هیچ عارضه جانبی استفاده شود.
گیاه حنا به ویژه قسمت برگ آن دارای ویژگی های پزشکی موثر است که فواید بسیاری برای سلامت انسان دارد:
قطعات گیاهی مورد استفاده:بیشتر برگ های گیاهی هستند که به عنوان دارو و رنگ مورد استفاده قرار می گیرند اما پوست درخت و روغن اسانس استخراج شده از گل ها، تا حدودی مورد استفاده قرار گرفته اند. برگ ها باید از گیاهانی که در حدود سه سال قدمت دارند جمع آوری و خشک شوند و به پودر تبدیل شوند.
هر سال مساحت زیر کشت یک هکتار را می توان در حدود ۱.۵ تا ۲ تن مواد گیاهی به دست آورد. گل ها باید صبح زود جمع آوری شوند و سپس برای استخراج روغن تقطیر شوند. پوست درخت از بریده شاخه ها در صورت نیاز جمع آوری می شود.
از گذشته‌های دور تا امروز حنا یکی از مهم‌ترین و قابل توجه‌ترین گیاهان زینتی و دارویی برای ما ایرانی‌ها بوده است. این گیاه حتی جایگاه خاصی در آداب و رسوم ما دارد.
از صادرات این محصول به اروپا که بگذریم بسیاری از خانم‌ها، به‌خصوص خانم‌هایی که در کشورهای آسیایی زندگی می‌کنند از حنا به عنوان گیاهی برای زیبایی‌شان استفاده می‌کنند.
نقش و نگارهای ظریف با خطوط منحنی که بر روی دست و پا به وسیله حنا کشیده می‌شود نشانه علاقه آنها به این گیاه است.
این گیاه برای بیماری‌های پوستی بسیار مفید است. جوش، کورک و زخم‌های کهنه و رماتیسم را می‌توان به‌راحتی با حنا درمان کرد.
از جوشانده برگ‌های حنا (به صورت قرقره کردن) برای رفع پیله دندان استفاده می‌شود.
این گیاه برای کاهش درد معده بعد از زایمان و همچنین برای رفع خشونت صدا تجویز می‌شود.
ریشه خشک شده و له شده حنا می‌تواند آرامش بخش ناراحتی‌های چشمی باشد.
در اندونزی از خمیر برگ‌های له شده آن برای معالجه عفونت چرکی ناخن‌ها استفاده می‌شود و از میوه نارس آن مرهمی درست می‌کنند که برای رفع خارش مفید است.
در فیلیپین هم روغن و مرهمی از برگ‌های این گیاه درست می‌کنند که برای التیام زخم و ضرب‌خوردگی و رفع خون‌مردگی به کار می‌رود.
اما آنهایی که همواره از چاق بودن رنج می‌برند نیز بد نیست از دم‌کرده برگ حنا مانند چای بنوشند تا از اضافه وزن آنها کاسته شود.
حنا در طبیعت به گفته حکمای طب سنتی ایران، گیاهی سرد و خشک و هم گرم و خشک است.
از نظر خواص نیز ایرانیان آن را مفید می‌دانند. این گیاه برای بیماری‌های سر و چشم و دهان نافع است. ضماد برگ آن با برگ گردو برای سردرد توصیه شده است.
حنا علاوه بر زینت‌دهنده بودنش می‌تواند درمان بخش هم باشد. درختچه این گیاه گرمسیری در مراکش، مصر، تونس، الجزایر و در آسیا در هند، ایران و دیگر مناطق گرمسیر آسیا می‌روید.
معمولاً در هر سال ۳-۲ مرتبه در طول سال یعنی از اواسط تابستان تا اول پاییز برداشت این گیاه انجام می‌شود و گرد برگ‌های خشک شده‌اش به بازار می‌آید.

بخش مورد استفاده:

گل، برگ و ریشه گیاه

شرح تیره حنا Lythraceae

گیاهان تیره حنا به اشکال مختلف علفی درختچه یا درخت و شامل ۵۰۰ گونه در ۲۰ تا ۳۰ جنس می باشند انواع مختلف آنها به تفاوت در نواحی بسیار مرطوب و یا در مناطق استوایی و بعضی نیز اختصاصاً در نواحی گرم آمریکا می رویند . سازش بعضی از گیاهان این تیره با محیط زندگی به پایه ای است که در مناطق گرم به صورت درختچه ولی در نواحی معتدله به صورت علفی در می آیند از اختصاصات این گیاهان آن است که برگهای کامل و متقابل همراه با دو زائده کوچک و گلهائی منظم ، نر – ماده و مجتمع به صورت خوشه یا گرزن با قطعات ۴ تا ۶ تائی (گاهی بیشتر) دارند. جام گل آنها معمولاً دارای گلبرگهائی به تعداد قطعات کاسه گل است. پرچم های آنها به تعداد گلبرگها یا دو برابر آنهاست. مادگی آنها از ۲ تا ۶ برچه پیوسته به هم تشکیل می یابد که مجموعاً تخمدانی فوقانی ، آزاد و واقع در کاسه گل بوجود می آورند. میوه آنها پوشینه و محتوی دانه های فاقد آلبومن یا دارای آن ولی به وضع رشد نیافته است.
جنس های مهم این تیره عبارتند از :
Cupana (متجاوز از ۲۰۰ گونه)
Lagerstroemia ( گونه۳۰)
Lythrum ( گونه۳۰

خصوصیات گیاه شناسی حنا :

گیاهی به صورت درختچه یا درختی که ارتفاع آن از نیم تا یک متر می‌‌رسد با برگهای سبز متمایل به خاکستری بیضوی ،برگهای آن بین دو تا چهار سانتیمتر طول دارند . شاخه های گیاه نسبتاً پر تیغ(خار) هستند .
گلهائی به صورت خوشه گرزن بزرگ، گلهای ریز آن به رنگ های سفید تا صورتی بوده بسیار خوشبو، با میوه‌های خشک و شکوفا که حاوی دانه‌هائی خیلی کوچک است.

اندام دارویی:

برگهای گیاه بخش دارویی آن را تشکیل می دهد. کشت برگ حنا سالی دو بار صورت می گیرد. در اوایل تیر ماه به نام حنای گرما که دارای برگ ضخیم به رنگ روشن ثابت است و اواخر آبان به نام حنای قوس که به رنگ سبز تیره می باشد معروف است. پودر برگ حنا به رنگ سبز تیره تا روشن با بوی ملایم و مزه تلخ گس و در آب نامحلول است.

تاریخچه:

قدمت حنا: حنااز ۴ هزار سال پیش به این طرف به عنوان گیاه داروئی و هم چنین به عنوان رنگ آرایشی مورد استفاده قرار گرفته است. مومیائی های مصری که وجود حنا در آن به اثبات رسیده است حاکی از قدمت استفاده از این گیاه می‌‌باشد . امروزه نیز در مناطقی از خاور میانه، شمال افریقا و هندوستان هنوز به صورت سنتی و در مراسم مختلف از جمله مراسم عروسی و جشن های مذهبی از آن برای رنگ کردن مو و نقاشی روی بدن ،بخصوص دست و پا مورد استفاده قرار می‌‌گیرد .

اقلیم مورد نیاز جهت کشت:

در مناطق جنوبی ایران، استان‌های کرمان، هرمزگان و بلوچستان کاشته می‌شود.
انتشار عمومی این گیاه در مناطق حاره آفریقا و آسیاست.
در شمال آفریقا از جمله مصر و همچنین در هندوستان و سیلان کشت می‌شود.

روش کاشت حنا

تکثیر این گیاه به دو روش قلمه گیری و کاشت بذر امکان پذیر است. نشاء این گیاه را در فصل بهار در گلدان می‌کارند تا در فصل تابستان گیاهی غرق در گل بدست آید. دوام گل‌ها فقط یک ماه است. در موقعی که گیاه حالت پژمردگی داشت، می‌توان گل‌های کامل را چید تا غنچه‌های جدید قدرت رشد پیدا کنند و گیاه حالت تازه یابد.

آبیاری

هرگز خاک این گیاه نباید خشک شود، بنابراین آبیاری این گیاه به طور مکرر و به مقدار کم باشد. هر چه قدر بوته‌های درون گلدان بیشتر باشد، مقدار بیشتری آب لازم دارد. حال اگر خاک اطراف ریشه خشک شد، بوته‌های که از بین رفته اند را از بقیه جدا می‌کنیم و بعد گلدان را در یک ظرف پر از آب می‌گذاریم. در فصل تابستان هر روز نیاز به آبیاری دارد و در زمستان هفته‌ای دو روز.

خاک مناسب حنا

خاک باید دارای رطوبت باشد. برای این منظور می‌توان در هنگام کاشت مقداری خاک حاصلخیز پیت ماس را به خاک باغچه اضافه کنیم. از کور ورمی کمپوست نیز برای تقویت استفاده میکنیم.
برای کاشت در گلدان مقداری خاک باغچه + پیت ماس+ ورمی کمپوست را مخلوط کرده و داخل گلدان با زهکشی مناسب ریخته.

نور و دمای مناسب حنا

این گیاه در محل‌های آفتابگیر و هم در زیر سایه درختان می‌تواند رشد کند. همچنین هوای گرم و مرطوب را می‌پسندد.

عوارض معمول این گیاه عبارتند از::

افتاد‌ن برگ‌ها؛ علت آن نگهد‌اری گلد‌ان د‌ر محیط سرد، برای مد‌ت طولانی است. همچنین آبیاری نامرتب و یا حمله کنه قرمز یا شته از علل د‌یگر آن است.
پژمرد‌ه شد‌ن برگ‌ها؛ بعد از یک خشکی طولانی خاک گلد‌ان، چنانچه گلد‌ان را پر از آب کنید، به طوری که د‌ر زیر گلد‌انی آب جمع شود، روز بعد، برگ‌ها د‌چار پژمرد‌گی می‌شوند، د‌ر هر صورت آبیاری بیش از حد، موجب پژمرد‌گی برگ‌ها می‌شود.
کمبود گل؛ علت آن نور کم، تغذیه کم، تغذیه بیش از اند‌ازه، سرمای محیط و بالاخره تعویض گلد‌ان زود‌تر از موقع است.
ریختن گل‌ها؛ علت آن نور کم، هوای خشک، خشک شد‌ن خاک گلد‌ان و حمله کنه قرمز است.
د‌وکی شد‌ن ساقه‌ها؛ د‌ر این حالت شاخه‌ها نازک شد‌ه و فاصله برگ‌ها از هم زیاد می‌شود. علت آن نور کم همراه با گرمای زیاد است. همچنین د‌ر بعضی از انواع پس از آنکه سن گیاه به چند سال رسید، به این حالت د‌رمی‌آیند که د‌ر این صـورت چاره‌ای برای آن نیست و باید از گلد‌ان صرف نظر کرد.
بوته به گل نمی‌نشیند؛ علت آن تعویض گلد‌ان زود‌تر از موقع است، زیرا تا موقعی که تمام حجم گلد‌ان از ریشه پر نشود، گیاه به گل نمی‌نشیند.

زمان جمع‌آوری حنا :

محصول حنا در دو فصل برداشت می‌‌شود ،یک بار در بهار که این محصول ماده رنگ دهنده کمتری در خود دارد و بیشتر به عنوان گیاه داروئی از آن استفاده می‌‌شود ،برداشت پائیزه محصول حاوی مقدار بیشتری ماده رنگ دهنده بوده و برای اهداف بیشتر آرایشی و تزئینی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد .
برگهای گیاه پس از جمع آوری می‌‌بایست در یک محل سایه و نسبتاً تاریک خشک شوند ،زیرا که نور خورشید باعث تخریب آن می‌‌شود.

دامنه انتشار:

انتشار عمومی این گیاه در مناطق حاره آفریقا و آسیاست. در ایران در ناحیه بلوچستان یافت می شود. به علاوه در نواحی جنوبی ایران، بم و نرماشیر به صورت کشت شده نیز گزارش شده است. در شمال آفریقا از جمله مصر و همچنین در هندوستان و سیلان کشت می شود.

ویژگی های فیزیکی حنا

حنا دارای پودر ریز و خشک به رنگ سبز تیره تا روشن با بوی ملایم و خاص حنا و مزه تلخ و گس می باشد. از برگ های تازه گیاه حنا تهیه می شود و باید عاری از مواد زائد خارجی مانند شن، ماسه، ساقه، میوه گیاه حنا و یا علف های هرز باشد.

کاربرد غیر رسمی:

مصرف موضعی گیاه جهت درمان اگزما، جرب، عفونت‌های قارچی و زخم رایج است. این گیاه در لوسیون‌های پوست و مو استفاده می‌شود و جهت درمان شوره به کار می‌رود. در طب سنتی هند فرآورده‌های تهیه شده از ریشه حنا جهت درمان جذام، بیماری هاس پوستی، آمنوره و دیسمنوره کاربرد دارد. برگ حنا جهت درمان زخم‌ها، زخم معده، سوزش مجاری ادراری، سرفه، برونشیت، سر درد‌های یک طرفه، روماتیسم و کم خونی استفاده می‌شود. گل‌ها جهت سر درد، تب و جنون حاد استفاده دارد. دانه‌های حنا جهت درمان تب‌های نوبه‌ای، اسهال آبکی و اسهال خونی به کار می‌رود.

هشدار برگ های حنا:

با توجه به فواید شگفت انگیز سلامتی حنا، برخی توصیه ها وجود دارند که باید از آن ها آگاه باشید، هر چند که آن ها مرگبار نیستند. از آنجا که انواع مختلفی از گیاهان وجود دارند که شبیه برگ های حنا هستند، باید واقعا برای انتخاب مناسب دقت داشته باشید چون با توجه به برخی مطالعات، تنوع رنگ حنا سیاه ممکن است دارای پتانسیل آلرژی باشد به خصوص برای آن هایی که پوست حساس دارند.
امروزه، مردم ترجیح می دهند محصولات آرایشی حنا را به دلایل عملی حنا انتخاب کنند. با این حال باید مراقب باشید ، زیرا آن محصولات با برخی مواد شیمیایی مخلوط شده اند که احتمالا مضر هستند.

آثار فارماکولوژیکی:

به علت وجود تانن، اثرات قابض نشان می‌دهد. به طور کلی عمدۀ آثار رنگ‌کنندگی و درمانی حنا را ناشی از وجود مادۀ لاوسون می‌دانند، اما این ماده به تنهائی عمل نمی‌کند و به خصوص خاصیت رنگ‌کنندگی آن به سایر مواد نیز بستگی دارد. حنا بصورت مستقیم قابلیت رنگ دهندگی به مو را نداردو میبایست ابتدا در اثر Fermentation که توسط باکتری های ویژه و آنزیم‌ها ((Ferments صورت می‌‌گیرد ،ساختار شیمیائی آن دگر گون شده و “رنگ” کند .
لاوسون سمیت بسیار کمی دارد و موجب کند شدن زودگذر ضربان قلب با افزایش دامنۀ انقباض آن می‌گردد. اثر ضد اسهالی آن را به علت کاهش تونوس و حرکات دودی شکل روده می‌دانند. اثرات ضد التهاب، ضد درد و ضد تب با مصرف ۵۰۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن لاوسون (مادۀ مؤثر حنا) گزارش شده است. اثر ضد باکتری و ضد قارچی حنا را نیز به لاوسون نسبت می‌دهند
حنا دارای اثر ضد باکتری خصوصاً در باکتریهای گرم مثبت می‌باشد؛ همچنین دارای اثر ضد قارچی در قارچ‌های مولد کچلی تریکوفایتون، اسپوروتریکوم و کریپتوکو است.

کد آیسیک مرتبط با صنعت فرآوری و بسته بندی حنا

کد آیسیک مخفف International Standard Industrial Classification (سیستم بین المللی طبقه بندی استاندارد صنایع) است. کد گذاری به عنوان روش ساده و دقیق برای تعیین هویت کالا، قطعات ، مدارک و اموال ، سالها است که در سطه شرکت هاو زنجیره های تأمین مورد استفاده قرار می گیرد.
کد آیسیک بسته بندی حنا ۷۴۹۵۴۱۲۴۳۵

کد تعرفه گمرکی مرتبط با صنعت فرآوری و بسته بندی حنا

با جستجو در اطلاعات گمرک تا امروز تعرفه گمرکی اختصاصی به این محصول اختصاص نیافته لذا میزان واردات و صادرات آن نا مشخص میباشد.

مواد اولیه و ماشین آلات در طرح توجیهی فرآوری و بسته بندی حنا

مواد اولیه :

برگ درخت حنا
مواد اولیه بسته بندی

ماشین آلات :

آسیاب
دستگاه بسته بندی
دستگاه بوجاری ، سرند و سایر تجهیزات

روش فرآوری و تولید حنا

پس از جوانه دار کردن در شرایط کنترل شده Germinator به روش بلوتر ( قراردادن بذر روی چند لایه کاغذ صافی استریل و مرطوب درون تشتکهای پتری) ، در اردیبهشت ماه بعد از انتخاب زمین و تهیه بستر مناسب، اقدام به کاشت بذور جوانه دار در خزانه میگردد. آبیاری و سایر مراقبت های زراعی متداول از جمله وجین علفهای هرز، کوددهی مطابق آزمون خاک ، دفع آفات و بیماریها و سایر توصیه های بهزراعی انجام میگیرد و نهال ها با ارتفاع ۳۰-۲۰ سانتی متر، به زمین اصلی منتقل میشوند. برای تکثیر غیر جنسی حنا، در نیمه دوم خرداد ماه اقدام به قلمه زنی با استفاده از قطعات جوانه دار ساقه و پرورش آنها در گلدان میگردد . پس از ریشه دار شدن، قلمه ها در نیمه دوم شهریور به زمین اصلی انتقال می یابند . روش کاشت کرتی و سیستم آبیاری جوی و پشته انتخاب و اجرا می شود . با توجه به میانگین بارندگی سالیانه در محل اجرای طرح (حدود ۲۵۰ میلی متر) در طول زمستان و ماههای پر بارش آبیاری صورت نمی گیرد اما در ماههای گرم بهار و تابستان بر اساس نیاز آبی گیاه و میزان رطوبت نسبی هوا و خاک بستر، آبیاری با دور هر ۴-۳ روز یکبار انجام میشود . برداشت محصول در هر سال طی دو مرحله، بار اول در مرداد ماه و باردوم آبانماه انجام می گیرد . روش برداشت با کف بر نمودن کامل درختچه حنا از ناحیه طوقه در سطح زمین بود و شاخ و برگ های برداشت شده تحت شرایط سایه خشک می گردد . سپس محصول خشک شده با استفاده از آسیاب برقی (Blender) بصورت پودر، آماده و بسته بندی می شود .

بهترین حنای ایران کجا تولید میشود؟

حنا، بومی نواحی مدیترانه است. در نواحی شرق نزدیک و هندوستان نیز کاشته می‌شود . و از هند و مصر به نقاط دیگر صادر می‌گردد. در ایران نیز در مناطق جنوبی کشور، استان‌های کرمان، هرمزگان و بلوچستان کاشته می‌شود. حنای نرماشیر (استان کرمان) بهترین حنای ایران و حنای کرمان، یزد و بم در درجات بعدی قرار دارند. کشورهای آذربایجان، افغانستان، آلمان، امارات متحده عربی، انگلستان، ایتالیا، عراق و چند کشور دیگر مقصد صادرات حنا از ایران هستند.

بررسی تولید و بازار حنا

گیاهان دارویی و بهداشتی طبیعی از جمله حنا در جهان رو به گسترش می باشد . از طرفی حنا از دهها سال پیش یکی از کالاهای مهم تجاری و صادراتی ایران محسوب می شده
از اینرو عوامل و شرایط زمینه ساز برای تولید، توسعه پایدار و صادرات حنا به عنوان محصولی تابستانه با ارزش افزوده قابل توجه در این منطقه وجود دارد. بنابراین برای تولید حنا و صنایع جانبی آن بایدبرنامه بهتری داشت.
به این ترتیب رقابت اقتصادی با سایر صادرکنندگان و تبدیل تجارت محدود و سنتی حنای ایران به توسعه پایدار تولید و صدور صنعتی امکان پدیر خواهد بود.
گیاه حنا با توجه به مصارف عدیده در صنایع دارویی، آرایشی بهداشتی و غذایی، از ارزش اقتصادی بالایی در بازارهای تجارت جهانی برخودار است.

وضعیت واحد های فعال فرآوری و بسته بندی حنا

در نمودار زیر تعداد و ظرفیت واحدهای فرآوری و بسته بندی حنا در کشور به تفکیک استان آمده است .

وضعیت واردات و صادرات فرآوری و بسته بندی حنا

نمودار واردات و صادرات فرآوری و بسته بندی حنا در کشور به تفکیک سال در شکل زیر آمده است.

خلاصه بررسی فنی، مالی و بازار طرح فرآوری و تولید حنا

ظرفیت تولید سالیانه : ۵۰۰ تن
نرخ برابری دلار : ۲۳۰۰۰ تومان
مساحت زمین موردنیاز : ۱۵۰۰ مترمربع
مساحت زیر بنا : ۵۰۰ مترمربع
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۱۰ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۱.۵ میلیارد تومان
ارزش ماشین آلات و تجهیزات : ۴۰۰ میلیون تومان
نرخ بازده داخلی : ۳۴ درصد