طرح پرورش ارگانیک میگو

از سال ۱۹۷۶ م، صنعت پرورش میگو به صورت فوق العاده ای گسترش یافته است.میزان تولید میگوی پرورشی در حال حاضردر حدود یک میلیون تن است که این میزان یک سوم از کل مقدار میگوی است که در جهان عرضه و تامین می شود. توسعه و گسترش این صنعت ضمن ایجاد درآمد ،باعث افزایش خطرات زیست محیطی منفی نظیر آلودگی ها و دورنمای تغییرات تنوع گونه ای شده است.(طرح پرورش ارگانیک میگو)
در اغلب سیستمهای فعلی پرورش میگو ، غذای میگوی پرورشی به عنوان نهاده اصلی بوده که بخشی از آن برای افزایش وزن میگو( توده زنده)و بخش دیگری از آن به ناچار وارد استخر و به شکل ذرات آلی معلق ویا محلول درآب نظیر نیتروژن و فسفر باقی می ماند. در نتیجه، افزودن غذای اضافی ، فضولات جانوران در حال پرورش و برخی از ترشحات از اندامهای میگو ( کلیه و آبششها ) این مواد شکل گرفته و باعث آلودگی می شوند. علاوه بر آنها، باقی مانده های دارویی و شیمیایی مورد استفاده در پیشگیری و درمان بیماریها ی میگو از عوامل دیگر آلودگی محسوب شده و باعث مخاطرات زیست محیطی و انسانی می شوند.
با توجه به افزایش تعداد مصرف کنندگان میگو، به نظر می رسدروش فعلی پرورش میگو نگران کننده و انتقاد آمیز باشد فلذا مصرف کنندگان میگو تمایل به پرداخت قیمت بالاتری برای توانمند کردن پرورش دهندگان جهت مقابله با کاهش درآمدهای اقتصادی ، مخطرات انسانی و زیست محیطی می باشند.
چنین تفکراتی باعث ظهور و هدایت آبزی پروری ارگانیک که اهداف آن مخاطب قرار دادن محیط زیست، سلامت غذا، بهداشت و دیگر مسائل و مشکلاتی است که روش پرورش میگوی فعلی با آن مواجهه است شد.
به عنوان یک دیدگاه و یا تصور نسبتا” جدید، استانداردهای آبزی پروری ارگانیک توسعه و در حال گسترش است تا بتواند ضمن پاسخگویی به نیاز مصرف کنندگان موارد حفاظت محیطی این بخش از آبزی پروری را که شتابان در حال توسه است جوابگو باشد.
در سیستمهای فعلی پرورش میگو با توجه به مصرف بیش از اندازه سموم و کودهای شیمیایی ،این شاخه تولیدی تحت عنوان آبزی پروری ارگانیک جهت حمایت های محیطی و انسانی ظهور و متولد شد.
استاندارد های آبزی پروری ارگانیک برای اولین بار توسط موئسسه Naturland association مجری بین المللی کشاورزی ارگانیک و با راهنمایی دیگر موسسات برای جایگزینی با سیستم پرورش میگوی مرسوم فعلی فراهم گردیدو فدراسیون بین المللی حرکت به سوی کشاورزی ارگانیک(IFOAM) که سازمان های مختلف را در زیر چتر خود دارد اقدام به تهیه پیش نویس استانداردهای آبزی پروری ارگانیک نمود که در سراسر دنیا کاربری دارد.
سازمان خوار وبار کشاورزی ، بهداشت جهانی و کمسیون بین المللی غذایی کدکس استانداردهای برچسب گذاری ، بازرسی، راهنمای گواهی نامه ها، ذخایر زنده اهلی، محصولات ارگانیک کشاورزی، فرآوری و فرآورده های ارگانیک را نهایی و تکمیل نموده ، اما استانداردهای ارگانیک برای تولید آبزی پروری هنوز تکمیل و نهایی نشده و در فرم پیش نویس باقی مانده است.
در حال حاضر بخش ارگانیک در جهان به سرعت در حال ترقی و پیشرفت بوده و در تبدیل مزارع کشاورزی به تولید ارگانیک جهش قابل ملاحظه ای داشته است و دراین اثنا در بخش آبزی پروری نیز پیشرفت های خوبی حاصل شده است.اصول اساسی و پایه ای در تولید آبزیان ارگانیک در واقع به حداقل رساندن اثرات زیست محیطی منفی تا حد امکان ، حفظ اکوسیستم آبزیان و توسعه پایدار می باشد.
در حال حاضر از اصطلاح و شرایط تولید ارگانیک تعریفی ضعیف ارائه شده و توسط افراد مختلف نیز برداشتهای متفاوتی از آن می شود.
یکی از دیدگاه هایی آن است که تولید ارگانیک ، تولیدی است که تمامی جنبه های تولید اعم از منشاء ذخایر، نوع غذای مورد استفاده، کود، انتخاب محل تولید، طراحی واحد تولید و نگهداری ،تراکم ذخیره سازی، مصرف انرژی ، عمل آوری و فرآوری محصول را در بر می گیرد.

برخی ازاصول اساسی آبزی پروری ارگانیک

• عدم دستکاری و تغییر ژنتیکی موجودات ( مولدین و لارو) و غذای آنها
• محدودیت شدید در تراکم ذخیره سازی
• عدم استفاده از کودهای معدنی
محدودیت مصرف انرژی
• اولویت در بهره گیری داروهای طبیعی و عدم استفاده از مواد شیمیایی و دارویی برای پیشگیری و درمان
• مانیتورینگ شدید اثرات محیطی ، حفاظت اکوسیستمهای محاطی و جوامع گیاهی طبیعی

تکثیر و پرورش میگو در ایران و چشم انداز آینده صنعت

صنعت آبزی پروری به یکی از مهمترین بخش های تولید عذا و تأمین پروتئین و ایجاد امنیت غذایی مورد نیاز جامعه تبدیل شده است. صنعت تکثیر و پرورش میگو از اواخر دهه ۶۰ در ایران آغاز گردید و طی سه دهه اخیر همزمان با رشد و توسعه این حرفه در عرصه جهانی از توسعه چشمگیری برخوردار بوده است.
وجود اراضی ساحلی مستعد پرورش میگو در جنوب و شمال کشور و قیمت مناسب میگوی پرورشی در بازار جهانی و مزیت های نسبی باعث شده تا توجه مسئولین و مقامات کشور را به توسعه این حرفه همگام با توسعه جهانی جلب نماید.
در ابتداء تکثیر و پرورش میگو با گونه هایی نظیر میگوی پیری سیاه، میگوی ببری سبز، میگوی سفید هندی آغاز گردید، ولیکن از سال ۱۳۸۳ به بعد، جهت افزایش میزان بهره وری و بواسطه توجیه اقتصادی بیشتر تولید، سیاست سازمان شیلات ایران بر تغییر گونه پرورشی به میگوی پا سفید مربی قرار گرفت.
در سال ۲۰۱۷ طبق آمار سازمان خواربار جهانی – فائو ایران موفق به کسب رتبه چهاردهم تولید کنندگان میگو در جهان را داراست و در سال ۱۳۹۷ موفق به تولید بیش از ۴۷۸۵۹ تن میگوی پرورشی سفید عربی گردید. یکی دیگر از مباحث بسیار مهم و مورد توجه در صنعت آبزی پروری دنیا و کشور، موضوع امنیت زیستی و اجرای دقیق دستورالعمل های بهداشتی و فنی تولید میگو می باشد، که به واسطه آن از بروز و شیوع بیماری خطرناک در کشور، منطقه و جهان پیشگیری نمود.
امروزه جهان با چالش های متعددی نظیر بحران های مالی، مشکلات اقتصادی، تغییرات آب و هوایی و نمیره مواجه است. از سوی دیگر تأمین نیازهای غذایی و امنیت غذایی جامعه رو به رشد یکی از دیگر معضلاتی است که بایستی مطابق با منابع و امکانات موجود برطرف گردد.(طرح پرورش ارگانیک میگو)
صنعت آبزی پروری به یکی از مهمترین بخش های تولید عذا و تأمین پروتئین و ایجاد امنیت غذایی مورد نیاز جامعه شده است. همچنین این صنعت در بهبود وضعیت اقتصادی خانوارها و اشتغالزایی و در راستای کاهش فقر و بیکاری در کشورهای در حال توسعه به یاری مردم شتافته است.
طبق پیش بینی های صورت گرفته جمعیت دنیا تا سال ۲۰۵۰ قریب به ۹ میلیارد نفر خواهد بود، بنابر این مسئله تأمین غذا برای این جمعیت در حال رشد از اهمیت فراوانی برخوردار بوده و نیاز به مدیریت و برنامه ریزی دقیق می باشد. افزایش تقاضا برای محصولات شیلاتی و محدود بودن ذخائر دریایی موجب گردیده تا آبزی پروری به عنوان مهم ترین راه تأمین پروتئین مورد نیاز جمعیت رو به رشد جهان و جهت کاهش فشار تلاش صیادی از دریاها و افزایش درآمد ساحل نشینان به ویژه در کشورهای کم درآمد مورد توجه قرار گیرد.
در سال های آتی تولید به روش آبزی پروری به ویژه برای گونه هایی مانند میگو، رشد زیادی خواهد داشت و تولید آبزیان پرورشی به عنوان منبع پروتئین خوراکی بر صید آبزیان دریایی پیشی خواهد گرفت تکثیر و پرورش میگو در ایران از اواخر دهه ۶۰ آغاز شده و طی سه دهه اخیر همزمان با رشد و توسعه این حرفه در عرصه جهانی از توسعه چشمگیری برخوردار بوده است.
وجود قریب ۲۰۰ هزار هکتار اراضی ساحلی مستعد پرورش میگو در کشور به همراه قیمت های مناسب این محصول در بازار جهانی و برخی مزیت های نسبی آن در کشور ما و نتایج مثبت آزمون های اولیه، توجه مسئولین را به توسعه این حرفه همگام با توسعه جهانی آن، در دهه ۷۰ جلب نمود. اگر چه سهم میگوی پرورشی در جهان از کل تولیدات آبزی پروری نسبتا تاچیز است اما ارزش اقتصادی آن بسیار بالا و در زمره ۱۰ گوته اول آبزیان پرورشی می باشد. تقاضای قابل توجه برای میگو در بازارهای جهانی و از سوی دیگر استفاده از منابع طبیعی نسبتا کم ارزش تر (برای مثال آب شور در مقایسه با آب شیرین) و ورود فن آوری پیشرفته به این حرفه عواملی هستند که در طی سال های اخیر روند رو به رشدی را برای تولید میگوی پرورشی رقم زده اند.
از سویی با توجه به شرایط و تغییرات اقلیمی در سطح جهانی و تاثیرات آن بر شرایط آب و هوایی و رژیم آبی کشور باعث گردیده تا نگرش و استراتژی آبزی پروری طی دهه های آتی در جهان و ایران به سوی توسعه آبزی پروری در آب های شور پیش برود.
آمار منتشر شده توسط سازمان خوار و بار جهانی (فائو) در سال ۲۰۱۷ نشان می دهد که تولید میگوی پرورشی در سطح جهان از میزان ۱۰۰۰ تن در سال ۱۹۵۰ به میزان حدود ۴٫۲ میلیون تن در سال ۲۰۱۷ رسیده است و ایران موفق شد با ۳۲ هزار تن میگوی پرورشی خود را در سال ۱۳۹۶، در بین ۲۳ کشور عمده تولید کننده میگوی جهان جایگاه چهاردهم را به خود اختصاص داده است.در همین راستا و با توجه به موفقیت در تولید ۴۷۸۵۹ تن میگوی پرورشی، باید شاهد ارتقاء جایگاه ایران در بین کشورهای تولید کننده میگوی جهان باشیم.

پرورش میگو

صنعت پرورش میگو در ایران با پرورش میگوی ببری سیاه (Penaeuts monodon) آغاز و سپس به میگوی ببری سبز (Penaels Samisulcuhas) تغییر یافت، ولیکن با توجه به شرایط مناسب و سهولت تکثیر و پرورش گونه میگو سفید هندی
(Fenerrogenaeus indicts) به عنوان گونه بومی ایران برای صنعت پرورش میگو کشور انتخاب و از سال ۱۳۷۵ تکثیر و پرورش تجاری آن آغاز گردید و این روند تا سال ۱۳۸۳ ادامه یافت. اما بواسطه بروز بیماری لکه سفید و پروسی و خسارات ناشی از آن و همچنین توجیه اقتصادی بیشتر تولید، باعث گردید تا سیاست تولید بر تغییر گونه پرورشی قرار گرفت که با توجه به مزایای گوته میگوی سعید عربی ( Litopenlaeils vananlamnei) (از جمله مقاومت بیشتر نسبت به بیماری، رشد سریع، امکان استفاده از خوراک ارزان قیمت تر در تغذیه و …) نسبت به سایر گونه ها و نیز بازار پسندی آن در دنیا، این گونه به عنوان جایگزین گونه سفید هندی انتخاب گردید.

روند توسعه فعالیت پرورش میگو در ایران طی سال های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷

فعالیت تکثیر و پرورش میگو در ایران به مدد تلاش های انجام شده توسط دست اندرکاران این صنعت در سال های اخیر پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته است. بطوری که سطح زیر کشت از حدود ۴۸۹۶ هکتار در سال ۱۳۹۲ به حدود ۱۱ هزار هکتار در سال ۱۳۹۷ افزایش یافت. همچنین میزان تولید میگو در سال ۱۳۹۲ معادل ۱۲۷۰۰ تن بوده که با برنامه ریزی های انجام شده در سال ۱۳۹۷ این میزان تولید که پیش بینی شده بود به حدود ۳۸۰۰ تن برسد، با افزایش میزان بهره وری و ارتقاء میزان تولید در واحد سطح به رقمی معادل ۴۷۸۵۹ تن برسد.(طرح پرورش ارگانیک میگو)
بر اساس اهداف پیش بینی شده در برنامه ششم توسعه آبزی پروری بخش تکثیر و پرورش میگو، مقرر است در پایان برنامه سال ۱۴۰۰) تولید میگو به حدود ۶۰ هزار تن تحقق یابد و سایر برنامه ریزی های پیش نیاز در فضاهای خدماتی قبل، حین و پس از تولید (از قبیل بچه میگو، کارخانجات تولید خوراک میگو، مراکز عمل آوری، تسهیلات، زیرساخت های لازم، بازار و …) نیز بر اساس آن اهداف، انجام و اجرایی شود.

تکثیر میگو

مراکز تکثیر میگو به عنوان یکی از حلقه های مهم و کلیدی در فعالیت های پرورش میگو می باشند. در حال حاضر تعداد ۴۰ باب مرکز تکثیر میگو با متوسط تولید سالیانه ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون پست لارو در چهار استان جنوبی کشور راه اندازی و آماده به کار می باشد.
تولید بچه میگو در مقیاس تجاری نیازمند روش های علمی و اصولی تولید لارو در مراکز تکثیر می باشد. با توجه به شرایط اقلیمی کشور کلیه مراکز تکثیر میگوی ایران به صورت سرپوشیده جهت کنترل عوامل محیطی و غیره طراحی شده است و همچنین اغلب این مراکز در نواحی ساحلی با هدف بهره گیری از منابع آب شور با کیفیت و کمیت مناسب استقرار یافته اند.
یکی از عوامل موفقیت تولید یک مزرعه پرورش میگو، دسترسی به بچه میگوی سالم، با کیفیت و عاری از هر گونه عامل بیماریزا می باشد.

جدول افزایش میزان بهره وری در شاخص های مختلف ارزیابی تولید بچه میـگو طی سال های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷

سال	مراکز تکثیر میگو		میزان تولید بچه میگو
	تعداد (باب)	درصد افزایش نسبت به سال قبل	میزان (میلیون قطعه)	درصد افزایش نسبت به سال قبل
۱۳۹۲	۲۳	.	۱۲۳۲	۱۰+
۱۳۹۳	۲۷	۱۷+	۱۹۱۵	۵۵+
۱۳۹۴	۲۷	۰	۱۸۲۳	۵-
۱۳۹۵	۲۷	۰	۲۰۳۴	۱۲+
۱۳۹۶	۲۸	۴+	۲۵۹۶	۲۸+
۱۳۹۷	۳۱	۱۱+	۳۶۹۲	۴۲+

در سال ۱۳۹۷ تنها ۳۱ مرکز تکثیر از ۴۰ مرکز تکثیر میگو آماده تولید وارد چرخه تولید شدند.
با توجه به اینکه چالش بروز و شیوع بیماری ها در فعالیت های آبزی پروری میگو به عنوان مهمترین مشکل اصلی میگو پروری قلمداد می شود بر همین اساس متخصصان امر آبزی پروری میگو، با اجرای استانداردهای مورد لزوم در فرایند تولید بچه میگو نظیر بهره گیری از مولدین سالم و عاری از بیماری، مدیریت بهداشت و پیشگیری از بروز بیماری ها، اجرای امنیت زیستی در فرآیند تولید و …. جهت غلبه بر معضل بیماری ها و تولید بچه میگوی سالم تلاش می نمایند.

آینده نگری و اهمیت امنیت زیستی در تکثیر و پرورش میگو

صنعت تکثیر و پرورش میگو همانند سایر صنایع آبزی پروری در جهان، همواره دستخوش زبان های اقتصادی عمدتا ناشی از بیماری ها بوده است. یکی از مهم ترین راهکارها به منظور پیشگیری از بروز بیماری در مراکز تکثیر و مزارع پرورش میگو، رعایت اصول بهداشتی و جلوگیری از ورود و یا انتقال عوامل بیماریزا به مراکز تکثیر و مزارع پرورش می باشد.
واژه امنیت زیستی (Biosecurity) اصطلاحی است که از حدود پنجاه سال پیش وارد صنعت دامپروری در جهان گردید. امنیت زیستی در صنعت تکثیر و پرورش میگو کلمه چندان شناخته شده و آشنایی نیست. شیوع بیماری هایی مانند لکه سفید ویروسی، وقوع بیماری های نو ظهور همچنین مرگ نو رس و سایر بیماری های نو پدید، خسارت های جبران ناپذیری به صنعت میگوی ایران و جهان وارد نموده است. لذا راهکارهای پیشگیرانه از طریق رعایت و اعمال اصول امنیت زیستی را لازم الاجراء کرده است.

امنیت زیستی یعنی جلوگیری از ورود عوامل یا موجودات بیماریزا از ذخایر آبزیان به مراکز مولد سازی، مراکز تکثیر و مزارع پرورش و یا ممانعت از ورود آنها به یک منطقه یا یک کشور، با هدف پیشگیری از بروز بیماری می باشد. اجزای اصلی امنیت زیستی مشتمل بر تکنیک های مختلف فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی می باشد که در راستای اقدامات قرنطینه ای و حفاظتی برای کاهش اثرات بیماریهای پر خطر به کار گرفته می شود. امنیت زیستی در پرورش میگو مجموعه اقداماتی است که از هنگام آماده سازی مزرعه برای شروع پرورش آغاز شده و تا هنگام برداشت محصول و یا اعمال شرایط قرنطینه ای در زمان شیوع بیماری اعمال می گردد.(طرح پرورش ارگانیک میگو)
اعمال شرایط امنیت زیستی عدم درگیری با بیماری عدم مصرف دارو و موادآنتی بیوتیکی تولید محصولی سالم سود مالی و خوب ناشی از تولیدی پایدار
از موارد کلیدی که برای جلوگیری از ورود و انتقال عوامل بیماریزا به سامانه های آبزی پروری میگو می توان نام برد عبارتند از ؛ کنترل شرایط امنیت زیستی در تولید میگوی پرورشی، شناسایی و فهرست کردن عوامل بیماریزا، فراهم کردن روش های تشخیص عوامل بیماریزا، کافی بودن کنترل دمای محیطی برای جلوگیری از ورود عوامل و موجودات بیماریزا، اقدامات مدیریتی و سیاست های پیشگیرانه گندزدایی و استفاده از روش های ریشه کنی عوامل بیماریزا و جلوگیری از شیوع آنها.

با عنایت به رشد شگفت انگیز و تولید موفقیت آمیز ۴۷۸۵۹ تن میگوی پرورشی در سال زراعی ۱۳۹۷ می توان چنین نتیجه گیری کرد که برای افزایش و ارتقاء میزان تولید میگوی پرورشی و تداوم این روند، ضروریست تا در تمام فرایند تکثیر و پرورش میگو را با عمل و اجرای دقیق و صحیح دستورالعمل های بهداشتی، امنیت زیستی و اعمال درست و مناسب مدیریت های فنی تولید تخطیر مدیریت آماده سازی استخر و مزرعه، مدیریت تغذیه و عذادی، مدیریت آب و هوادهی و … می باشد.
البته لازم است علاوه بر نکات فوق الذکر، در آینده نزدیک اقدامات جدی و فوری برای اجرای طرح های اصلاح نژاد و بهگزینی و تلاش برای تولید مولدین عاری از بیماری خاص لکه سفید ویروسی که دارای خصوصیاتی همچون رشد سریع، دامنه تحمل و مقاومت بیشتر نسبت بیماری لکه سفید ویروسی را مد نظر قرار داده برای دستیابی به آنان گوشش نمود. افزایش بهره گیری از روش ها و فن آوری های نوین تکثیر و پرورش میگو نیز باید در دستور کار قرار گیرد و با اجرای طرح های الگویی- ترویجی برای آموزش آن تأکید نمود.

میزان میگوی پرورشی تولید شده به تفکیک استانی در سال ۱۳۹۷

ردیف	نام استان	میزان سطح زیر کشت فعال (هکتار)	میزان برداشت میگوی پرورشی تولید شده (تن)
۱	بوشهر	۴۸۰۹.۸	۲۱۰۰۰
۲	هرمزگان	۴۲۸۶.۴	۲۲۱۸۱
۳	سیستان و بلوچستان	۶۳۴	۱۵۶۵
۴	گلستان	۸۳۰	۲۵۸۵
۵	خوزستان	۳۶۹	۵۲۸
جمع کل		۱۰۹۲۹	۴۷۸۵۹

 

پیش بینی وضعیت سرمایه گذاری طرح پرورش ارگانیک میگو

ظرفیت : ۱۰ تن
نرخ برابری دلار : ۳۰۰۰۰ تومان
مساحت استخر‌ها :۲۰۰۰۰ مترمربع
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۳ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۳.۴ میلیارد تومان (بدون احتساب هزینه زمین)
ارزش تجهیزات : ۴۲۰ میلیون تومان
نرخ بازده داخلی در سال مبنا : ۲۹ درصد

درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید: