طرح کشت و پرورش هویج فرنگی

هویج یا زردک گیاهی خوراکی و دوساله از خانواده چتریان است.[۲] هویج معمولاً به رنگ نارنجی یا سفید، یا مخلوطی از قرمز و سفید است و تازهٔ آن بافتی خشک و ترد دارد. نوع زرد آن را هویج قمی می‌نامند.
هویج یک سبزی ریشه‌دار یا غده ای خوراکی است که می‌توان آن را خام یا خردشده یا رنده‌شده در سالاد خورد و بیشتر در پخت سوپ‌ها و خورش‌ها کاربرد دارد. بتاکاروتن، دوپاری از ویتامین آ، در هویج به فراوانی یافت می‌شود و رنگ نارنجی خاصّ این سبزی نیز به همین خاطر است. به‌علاوه هویج منبعی غنی از فیبر خوراکی، آنتی‌اکسیدان‌ها و موادّ معدنی به‌شمار می‌رود. هویج می‌تواند به‌طور مصنوعی در رنگ‌های گوناگونی به عمل بیاید.

تاریخچه هویج

تاریخ نوشتاری و پژوهش‌های ژنتیک مولکولی هردو نشان می‌دهند که خاستگاه واحد هویج اهلی آسیای مرکزی است. نیاکان وحشی هویج احتمالاً از افغانستان کنونی منشأ گرفته‌است که همچنان مرکز تنوع هویج وحشی است. احتمالاً در طول قرن‌ها تلخی یک زیرگونه طبیعی تولید شده از هویج وحشی با زادگیری گزینشی کاهش و شیرینی‌اش افزایش یافت و چوبی بودن هسته اش به حداقل رسید؛ و در این مرحله هویج آشنای اهلی تولید شد. اولین بار هویج نه به خاطر ریشه‌اش بلکه به خاطر برگ‌های معطر و دانه‌هایش کاشته شد. دانه‌های هویج در سوئیس و آلمان جنوبی یافته شده‌اند که به ۲۰۰۰ الی ۳۰۰۰ قبل از میلاد مربوط می‌شوند. هنوز هم تعدادی از خویشاوندان نزدیک هویج مثل جعفری، گشنیز، رازیانه، شوید و زیره سبز به خاطر برگ و دانهٔ آن‌ها کشت می‌شوند. اولین مطلب در مورد استفاده از ریشهٔ گیاهان در منابع کلاسیک مربوط به قرن اول است. رومی‌ها ریشهٔ گیاهی به نام pastinaca را می‌خوردند. که شاید هویج یا گیاه نزدیک به آن شقاقل باشد.
تصویری که برچسب «هویج باغی» خورده‌است از جولیانا آنیسیا کوداکس، یک کپی قرن ششمی قسطنطنیه‌ای از دیوسکوریدس کتاب دستور داروسازی قرن یکمی یونانی. صفحه روبرو می‌گوید: «ریشه را می‌توان پخت و خورد».
این گیاه در امپراتوری روم شرقی در نسخه‌ای قرن ششم میلادی قسطنطنیه‌ای از دائرهالمعارف تذهیب شده دماتریا مدیکا-در مورد علف‌ها و گیاهان دارویی – نوشته پزشک یونانی دیوسکوریدس رسم و توصیف شده‌است. سه نوع هویج مختلف رسم شده و در متن نوشته شده‌است: «می‌توان ریشه را پخته و خورد
گیاه در قرن هشتم توسط مورها به اسپانیا معرفی شد. در قرن دهم ریشه‌هایی که در غرب آسیا، هندوستان و اروپا می‌روییدند به رنگ بنفش بودند. در همان زمان‌ها هویج‌های مدرن در افغانستان رشد کرده بودند. سیمئون سث، پژوهشگر یهودی قرن یازدهم[۱۵] مانند ابن العوام کشاورز عرب-اندلسی قرن دوازدهم هم هویج قرمز و هم زرد را توصیف کرده‌است. هویج اهلی در قرن ۱۴ در چین و در قرن ۱۸ در ژاپن ظاهر شد.
هویج نارنجی رنگ در قرن هفدهم در هلند ظاهر شد، که مربوط به این واقعیت است که پرچم هلند در آن زمان به رنگ نارنجی بود. جان اوبری عتیقه‌شناس این هویج‌های جدید را اینگونه توصیف کرده‌است: «هویج برای اولین بار در بکینگتون در شهرستان سامرست کاشته شد.

اصل و قدمت هویج

موطن اصلی هویج در اروپا و شمال آفریقا و آسیا می‌باشد و پاره‌ای از انواع آن در آمریکای شمالی و جنوبی یافت می‌شود.

گلهای هویج

گلهای این گیاه معمولا کامل هستند. یعنی در یک گل اندامهای نر و ماده هر دو موجود است ولی نژادهای نر عقیم که دانه گرده آنها قادر به تلقیح تخمک نیستند نیز مشاهده می‌شود. این نژادها از نظر تهیه بذر و اصلاح آن بسیار ارزنده می‌باشند.

خاک مطلوب هویچ

هویج مانند اغلب سبزیهای ریشه‌ای طلب خاک عمیق و نرم لیمونی می‌باشد و از نظر تجارتی هویج را بیشتر در خاکهای لیمونی سبک و یا خاکهای هوموسی سبک می‌کارند. زیرا در این قبیل خاکها مقدار محصول زیاد و شکل ریشه که عامل مهم مرغوبیت آن می‌باشد صاف و منظم می‌شود. در صورتی که در زمینهای خیلی سنگین و یا در خاکهایی که دارای سنگهای درشت می‌باشند کاشته شود ریشه کج و اغلب دو یا چند شاخه می‌گردد.

کود مورد استفاده در هویج

برای رشد سریع هویج کود فراوان از جنس ازت ، فسفر و پتاس لازم است و علاوه بر آن خاک باید دارای مقدار کافی مواد آلی یعنی هوموس باشد. وجود کود دامی یا کود سبز در زمینهای سنگین برای پوک کردن این نوع اراضی حتما لازم است. در صورتی که ۲۰ تا ۳۰ تن کود دامی برای اصلاح و تا اندازه‌ای تقویت زمین به محصول داده شود برای ایجاد تعادل بین ازت و فسفر و پتاس مورد نیاز هویج باید مقداری کود شیمیایی نیز به زمین داد.

تاثیر محیط در رشد و رنگ ریشه هویج

در نواحی نسبتا گرم که زمستان معتدل دارد مانند پاره‌ای از نقاط جنوب ایران ممکن است به کشت بذر هویج مبادرت کرد. ولی در این نواحی ریشه هویج کم رنگ و بنابراین نامرغوب می‌شود. این کم رنگ شدن ریشه هویج ممکن است علل مختلفی داشته باشد مانند کوتاهی روز در زمستان ، کمی درجه حرارت ، کمی شدت روشنایی و بالاخره رطوبت زیاد. ولی میزان گرمای هوا بیش از سایر عوامل در کمرنگی هویج موثر است.

دو نوع رایج هویج

هویج شرقی که ریشه بنفش داشته و بیشتر در افغانستان، روسیه، ایران و هند یافت می شود.
هویج غربی که به رنگ نارنجی است و در مناطق اروپا، شمال و جنوب آمریکا یافت می شود. هر دو نوع هویج خواص تقریبا مشابهی دارند.

ارزش غذایی هویج

کالری: ۴۱
کربوهیدرات:۹٫۵۸ گرم
پروتئین: ۰٫۹۳ گرم
چربی: ۰٫۲۴ گرم
فیبر: ۲٫۸ گرم

ترکیبات اصلی گیاه هویج عبارتند از:

• بتا کاروتن: هویج نارنجی از نظر بتاکاروتن بسیار غنی است و در صورت پخته شدن هویج، جذب آن بسیار بالاتر می‌رود.
• آلفاکاروتن: آنتی اکسیدانی است که مانند بتا کاروتن تا حدی به ویتامین A تبدیل می‌شود.
• لوتئین: یکی از رایج‌ترین آنتی اکسیدان ها در هویج، لوتئین است که به طور عمده در هویج‌های زرد و نارنجی یافت می‌شود و برای سلامتی چشم مفید است.
• لیکوپن: یک نوع از آنتی اکسیدان موجود در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات قرمز، از جمله هویج قرمز است. لیکوپن ممکن است خطر ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.
• پلی اتیلن‌ها: تحقیقات اخیر ترکیبات فعال زیستی موجود در هویج را شناسایی کرده است که در مقابل لوسمی و سایر سرطان‌ها از بدن محافظت کند.
• آنتوسیانین ها: این‌ها آنتی اکسیدانهای قدرتمندی هستند که در هویج‌های با رنگ تیره یافت می‌شوند.

شرایط اقلیمی هویج

هویج به عنوان یک محصول فصل خشک، بهترین رشد را در میانگین دمایی ۱۶ تا ۱۸ درجه سانتی گراد دارد، رشد هوایی در شرایط میانگین دمای هوای ۲۸ درجه سانتی گراد افت کرده و ریشه دارای طعم نامناسبی می گردد. در دمای پایین رنگ هویج کم رنگ شده و ریشه ها در دمای کمتر از ۱۶ درجه سانتی گراد بلند و باریک می شوند. در دمای ۴ تا ۱۰ درجه سانتی گراد رشد ریشه و اندام های هوایی بسیار کم می گردد.
مناطق بسیاری وجود دارد که نیازهای دمایی را برای تولید هویج براورده می کنند. هویج در مناطق نیمه قطبی سوئد – فنلاند و آلاسکا که عرض جغرافیایی شمالی آن ها بیش عرض شمالی بوده و کمتر از ۶۰ روز بدون یخبندان در سال دارند، هویج در ارتفاعات ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ متری کاستاریکا و مناطق کوهستانی گواتمالا کشت می شود و در فیلیپین در ارتفاعات ۲۰۰۰ متری می توان هویج را در سراسر سال کشت نمود. برای پرورش هویج در مناطق گرمسیری شب های خنک لازم است.

تشکیل ساقه گل دهنده هویج

هنگامی که بوته های بذری با قطر ریشه ۶ میلی متر یا بیشتر (در مرحله نونهالی نباشند) در معرض یک دوره دمای کمتر از ۱۰ درجه سانتی گراد قرار گیرند، گل دهی صورت می گیرد. آزمایشات نشان می دهند که ورنالیزاسیون (بهاره کردن)به مدت ۸ هفته در دمای ۸ تا ۹ درجه سانتی گراد برای گل دهی هویج لازم است و در هویج هایی با ریشه های بزرگ تر گل دهی راحت تر صورت می گیرد. گزارش شده است انواع قرمز رنگ حاوی آنتوسیانین تحت شرایط روز بلند گل می دهند.

خاک، رطوبت و تغذیه هویج

هویج در انواع زیادی از خاک ها به خوبی رشد می کند و ترجیحا به خاکی با زهکشی خوب و PH خنثی (۵/۵ تا ۷) نیاز دارد. خاک های لوم شنی یا خاک های آلی فاقد کلوخ یا سنگ، برای تولید ریشه های صاف و راست ترجیح داده می شود. میزان فشردگی خاک بر رشد و طول ریشه موثر است. فشردگی خیلی کم یا خیلی زیاد برای رشد ریشه مضر است. در خاک های بسیار فشرده شده ریشه به صورت مخروطی و در خاک های نرم، نازک و بلند می شود.
بذر هویج را در ردیف هایی به عرض ۸ تا ۱۵ سانتی متر می پاشند و مشخص گردیده که حداکثر عملکرد در هویج با تراکم ۱۰۰ تا ۱۵۰ بوته در متر مربع است و عملکرد در کشت به صورت ردیف های مستطیلی شکل با نسبت ۱ به ۶ بیشتر از فضای مربعی شکل با نسبت ۱ به ۱ می باشد.
وجود رطوبت کافی در فصل رشد بسیار مهم است . مجموع ۴۵ تا ۹۰ سانتی متر آب (شامل آب بارندگی) برای کیفیت و عملکرد بالا لازم است. تحت شرایط کم خاک، طعم هویج بسیار تند و شدید می گردد و در خاک های با رطوبت زیاد، ریشه ها کم رنگ می گردند. هویج برای عملکرد خوب ، به مواد غذایی موجود در خاک به میزان۷۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم ازت، فسفر ۳۰ تا ۳۵ کیلوگرم و ۱ تا ۵ کیلوگرم پتاس در هکتار نیاز دارد.

آبیاری

زمین باید بلافاصله بعد از کاشت آبیاری شود تا جوانه‌زنی و رشد یکنواخت اتفاق بیفتد و گیاه به طور محکم مستقر شود. ریشه‌های عمیقی دارند ولی نیاز به آبیاری منظم دارند. در طول فصل رویش نیاز به ۶ تا ۸ نوبت آبیاری نیاز دارند.
امداد کشاورز سعی در رواج دانش نوین کشاورزی در بخش تولیدات گیاهی و دامی کشور به جهت بهبود کشاورزی سنتی دارد. برای تسهیل اطلاع رسانی به کشاورزان کشور علاوه بر داشتن تیم کارشناسان از بسترهایی مانند سایت و اپلیکیشن هم در راستای تحقق این هدف استفاده می‌کند.

طرز کشت هویج در سطح کوچک

هویج گیاهی است که در دو نوبت بهاره و پاییزه در زمینی که دارای خاک سبک و پوک می باشد کاشته می شود . هویج را به صورت خطی یا ردیفی کشت می کنند که فاصله بین ردیف ها یا خطوط را حدود ۴۰ سانتی متر و فواصل بوته ها را ۴ تا ۶ سانتی متر در نظر می گیرند و همچنین به صورت دستپاش نیز در سطح کم کشت می شود و از آن جایی که بذر هویج ریز است برای آن که در هنگام پاشیدن پراکنده پاشیده شود لازم است مقدار بذر لازم را با سه برابر خاک نرم و خشک مخلوط و سپس آن را دستپاش نمایید.

طرز کاشت هویج در سطح وسیع

هویج در سطح وسیع در دو نوبت بهار و پاییز کشت می شود. زمان کشت بذر هویج در مناطق سردسیر، پس از رفع سرمای بهاره در بهار و در مناطق گرمسیر در پاییز و زمستان است. اراضی سبک و قابل نفوذ برای رشد کامل ریشه ضرورت دارد. زمینی که برای کشت هویج انتخاب می شود را در ابتدا بایستی شخم عمیق زد و در پاییز به هر هکتار آن ۲۵ تا ۳۰ تن کود حیوانی پوسیده اضافه کرد. سپس در اوایل فروردین زمین را به صورت جوی و پشته آماده نمود. فواصل ردیف ها در هویج زودرس ۲۵ سانتی متر و در هویج های دیررس ۳۰ تا ۳۵ سانتی متر و فواصل بوته ها را به طور متوسط ۵ تا ۱۰ سانتی متر روی ردیف در نظر می گیرند. بذر هویج را در کنار پشته ها می کارند و عمق کاشت بذر ۰/۵ تا ۱ سانتی متر است. بعد از آن که بذرها سبز و بوته ها ۴ برگه شدند تدریجا در ۲ تا ۳ نوبت آن ها را پراکنده کرده و پس از پراکنده کردن باید مزرعه را بلافاصله آبیاری نمود تا ریشه هایی که اطرافشان خالی شده پوشانده شوند. عمل پراکنده کردن باید تا زمانی صورت بگیرد که فاصله بین بوته ها به ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر برسد. مدت فعالیت ریشه در خاک در حدود ۶ ماه است و در این مدت مواد غذایی لازم را از خاک جذب و ذخیره می نماید. در تمام این مدت سله شکنی بعد از هر آبیاری ضروری است.

برداشت هویج

برای مصرف تازه هویج، هنگامی که قطر اغلب ریشه ها در محل طوقه به ۵/۲ تا ۵/۳ سانتی متر برسد برداشت می کنند که بسته به دمای محیط معمولا مصادف با ۶۵ تا ۸۵ روز یا بیشتر بعد از کاشت است.
هویج های مورد استفاده برای فرآوری را برای افزایش رنگ و ماده خشک در زمان بلوغ، به مدت بیشتری روی زمین باقی می گذارند.

مراقبت‌های پس از کاشت هویج

چند هفته‌ی اول پس از کاشت، میزان محصول را تعیین می‌کند. هویج کاشت عمیق در یک بستر خشک را تحمل نمی‌کند؛ بنابراین کشت کم‌عمق با رطوبت مناسب برای آن بهتر است.
جهت حفظ رطوبت، افزایش سرعت جوانه‌زنی، خنک نگه‌داشتن خاک، جلوگیری از رشد علف‌های هرز و برخورد مستقیم نور خورشید به ریشه‌ها می‌توان از مالچ استفاده کنید.
وقتی نهال‌های هویج به طول ۲.۵ تا ۳ سانتیمتر هستند می‌توانید اقدام به تنک کردن کنید (فاصله بین هویج‌ها ۷ تا ۱۰ سانتیمتر باشد). به‌جای بیرون کشیدن هویج‌ها از خاک می‌توانید آن‌ها را از سطح خاک قطع کنید تا از آسیب رساندن به ریشه‌های حساس گیاهان باقیمانده جلوگیری کنید. تنک کردن جهت کاهش رقابت بین گیاهان و جلوگیری از باریک شدن ریشه‌ها بسیار مهم است.
وجین علف‌های هرز تا زمانی که هویج ۵ سانتی‌متر بلندتر نشده باشد توصیه می‌شود. مراقب باشید هنگام این کار ریشه‌های هویج آسیب نبینند.
۵ تا ۶ هفته بعد از کاشت، با کودهای دارای نیتروژن پایین اما حاوی پتاسیم و فسفات بالا آن‌ها را کود دهی کنید. توجه کنید که نیتروژن بیش‌ازحد در خاک باعث رشد بیشتر شاخ و برگ و چنگالی شدن ریشه‌ها می‌شود. بهترین کیفیت ریشه‌ها در شرایطی است که دمای خاک ۱۵ تا ۲۱ درجه سانتی‌گراد باشد. شکل ریشه‌ی هویج در چند هفته پس از جوانه‌زنی مشخص می‌شود. وقتی گیاه جدید در خاک گسترش می‌یابد اگر با موانعی (مانند سنگ و خاک سفت و سفره‌ی آب زیرزمینی بالا) روبرو شود آسیب‌دیده و شکل و کیفیت آن تغییر می‌کند.
آبیاری بیش‌ازحد توصیه نمی‌شود زیرا باعث ایجاد ترک خوردگی در ریشه‌ی هویج و در نتیجه باعث کاهش کیفیت و بازارپسندی و گسترش بیماری‌های ریشه‌ای می‌گردد. خاک نیز باید زهکش مناسب داشته باشد.
برداشت و انبارداری هویج
اکثر هویج‌ها در کمتر از ۳ ماه قابل‌برداشت هستند. هر زمانی که آن‌ها به سایز قابل‌استفاده برسند می‌توان آن‌ها را برداشت کرد. هویج‌های خیلی بزرگ دارای سر سبز و تیره خواهند بود. ریشه‌ها را بیش‌ازحد در زمین نگهداری نکنید زیرا باعث سختی آن‌ها می‌شود (معمولاً بهترین زمان برای برداشت اکثر ارقام هویج زمانی است که قطر آن‌ها در محل تاج حدوداً ۲.۵ تا ۳ سانتی‌متر باشد). قبل از برداشت هویج ابتدا بستر را مرطوب کرده و سپس اقدام به برداشت کنید تا ریشه‌ها راحت‌تر از خاک درآورده شوند. بهترین زمان برای برداشت هویج در اواخر روز و عصر است نه صبح زود.
ریشه‌های آسیب‌دیده را بلافاصله مصرف کنید و ریشه‌های مرغوب را انبار کنید. هویج‌های برداشت‌شده نباید بیش‌ازحد روی سطح زمین بماند زیرا باعث جلب پرندگان به سمت آن‌ها و نوک زدن و سوراخ کردن هویج‌ها می‌شود. به‌محض خارج کردن هویج از زمین برگ‌ها را قطع کنید زیرا تا زمانی که برگ‌ها روی ریشه باشند به رشد خود ادامه داده و رطوبت و تغذیه‌ی خود را از ریشه تأمین می‌کنند. جهت انبارداری هویج به رطوبت بالا و درجه حرارت پایین (۰ تا ۵ درجه سانتی‌گراد) نیاز است. پژمردگی، رشد مجدد و پوسیدگی ازجمله مشکلات موجود در انبارداری تحت شرایط نامساعد است.

عوامل مؤثر بر طعم هویج

هویج به دلیل طعم، هضم خوب و محتویات زیاد آن مانند Provitamin A با ارزش است. هر دو مطالعه اپیدمیولوژیک و تغذیه‌ای تأثیر مثبت آن بر سلامت انسان را نشان داده‌اند. طعم هویج یک ترکیب بی‌نظیر بین شیرین و تلخ است. عوامل زیادی بر تعادل بین طعم‌های مختلف موجود در هویج تأثیر می‌گذارد.
قندها و ترپنوئیدها (ترکیبات فرار که باعث طعم تلخ هویج می‌شوند) دو ماده‌ای هستند که طعم و عطر هویج را تعیین می‌کنند. طعم شیرین در مرکز و قسمت پایین (نوک ریشه) بیشتر است. طعم تلخ در قسمت فوقانی و خارجی هویج تشخیص داده‌شده است. آوندهای آبکش (گوشت بیرونی) عمدتاً شیرین اما تلخ‌تر از آوندهای چوبی (مرکز هویج) هستند. شیرینی هویج ارتباط مستقیمی با مقدار قند موجود در آن دارد. همچنین مقدار قند می‌تواند در پوشاندن طعم تلخ در هویج نقش داشته باشد. یکی از دلایل افزایش طعم تلخ در حین ذخیره‌سازی، کاهش قند است. قند موجود در هویج عمدتاً از ساکارز، گلوکز و فروکتوز تشکیل‌شده است.
طعم شیرین و تلخ موجود در هویج، به عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی وابسته است؛ بنابراین انتخاب ارقام و روش‌های کشت می‌تواند به‌شدت بر طعم آن تأثیر بگذارد. ترپن‌ها (Terpene) با طعم هویج معمولی و طعم‌های خشن مرتبط هستند. غلظت ترپن‌ها در طول رشد افزایش می‌یابد. درجه حرارت بالا در طول فصل رشد نیز باعث افزایش ترپن‌ها می‌شود. تنش و افزایش تنفس به طعم تلخ در هویج کمک می‌کند. برخی از گونه‌ها به‌طور طبیعی ازنظر ترپنوئیدها غنی هستند و همین امر باعث طعم تلخ یا صابونی هویج می‌شود. ازآنجاکه ترپنوئیدها زودتر از قندها توسعه می‌یابند، هویج‌هایی که خیلی جوان برداشت می‌شوند طعم تلخی دارند.
عوامل مؤثر بر طعم نامطلوب شامل ژنتیک، رقم، شرایط رشد، آفات و بیماری‌ها، روش نگهداری و انبارداری می‌باشد. در صورت بالغ شدن در روزهای گرم و آفتابی و شب‌های خنک، هویج دارای بهترین عطروطعم است. گیاه در روز فتوسنتز می‌کند و قندهای زیادی را در ریشه‌ها ذخیره می‌کند و سپس در شب‌های خنک هویج به‌جای آنکه قند را بسوزاند استراحت می‌کند و قند ذخیره می‌شود. ذخیره هویج در نزدیکی سیب یا میوه‌های دیگری که گاز اتیلن تولید می‌کنند باعث تشویق تولید ترپنوئیدها و تلخ شدن هویج می‌شود. هویج خام طعم بهتری از هویج پخته‌شده دارد؛ زیرا پخت‌وپز باعث شکسته شدن ترپنوئیدها می‌شود و به‌این‌ترتیب شیرینی از بین می‌رود.

عوامل تأثیرگذار بر رنگ هویج

دماهای بالاتر و پایین‌تر از دمای اپتیمم (بالاتر از ۲۱ و پایین‌تر از ۱۵ درجه سانتی‌گراد) رنگ هویج را کاهش می‌دهد.
هویج‌هایی که در خاک‌های شنی و خاک‌های پر از مواد آلی رشد می‌کنند، نسبت به هویج‌هایی که در خاک‌های سیلتی و سنگین رشد می‌کنند رنگ بهتری دارند.
آبیاری زیاد باعث کاهش رنگ هویج می‌شود.
کاهش طول روز باعث کاهش رنگ هویج می‌شود.
رنگ در قسمت‌های قدیمی ریشه شدیدتر است. از اپیدرم به مرکز و به سمت کامبیوم و از بالا به پایین کاهش می‌یابد.
علاوه بر موارد بالا رنگ به میزان زیادی تحت تاثیر رقم قرار دارد.

بیماری‌های هویج

بیماری آلترناریا Alternaria (leaf blight)

علائم این بیماری شامل لکه‌هایی سبز یا قهوه‌ای آغشته به آب یا تاول مانند روی برگ‌ها که در صورت گسترش بیماری به رنگ قهوه‌ای تیره یا سیاه تبدیل می‌شوند. این لکه‌ها ممکن است باعث ایجاد زخم در برگ‌ها و زرد شدن آن‌ها شوند. در بعضی موارد این لکه‌ها در دمبرگ هم به وجود می‌آید. شاخ و برگ مرطوب، آب‌وهوای گرم، مه و باران باعث پیشرفت بیماری می‌شوند. قارچ عامل بیماری در خاک بر روی بقایای زراعی زنده می‌مانند؛ اما در صورت تجزیه شدن بقایای گیاهی از بین می‌روند. کنترل بیماری در شرایط گرم و مرطوب مشکل است. قارچ‌کش‌های مناسب را هنگام ظاهر شدن اولین علائم یا به‌عنوان یک اقدام محافظتی در مناطق مرطوب بکار ببرید. قبل از کاشت نیز بذرها را با قارچ‌کش یا آب گرم ضدعفونی کنید.

بیماری پوسیدگی سیاه Alternaria radiciana (black rot)

خشک شدن نهال‌ها، نکروز ریشه و تاج، سیاه شدن ریشه هویج، بلایت شاخساره، سیاه و نکروز شدن قسمت پایین گلبرگ‌ها از علائم بیماری می‌باشد. بیماری از طریق بذر آلوده پخش می‌شود و می‌تواند تا ۸ سال در خاک زنده بماند. کنترل پوسیدگی سیاه دشوار است و می‌تواند برای مدت طولانی در خاک زنده بماند. جهت پیشگیری و کنترل بیماری تناوب زراعی طولانی‌مدت، خارج کردن بقایای محصول از مزرعه یا زدن شخم عمیق، کشت واریته های مقاوم، استفاده از بذرهای ضدعفونی شده و تیمار بذرها با آب گرم قبل از کاشت توصیه می‌شود.

بیماری Cottony rot (sclerotinia rot)

ضایعات کوچک آبکی و نرم بر روی تاج و ریشه، رشد قارچ سفید کرکی در تمام بافت‌های آسیب‌دیده، با گسترش بیماری بافت نرم و پوسیدگی توسعه می‌یابد. قارچ عامل بیماری می‌تواند تا ۱۰ سال در خاک زنده بماند. احتمال ظهور بیماری در خاک‌هایی که به مدت طولانی (بیشتر از دو هفته) در حد اشباع نگه‌داشته شده بیشتر است. در مزارع هویج استفاده از آبیاری قطره‌ای ۵ تا ۸ سانتی‌متر زیر سطح خاک کنترل خوبی را فراهم می‌آورد. شخم زدن عمیق خاک، هرس شاخ و برگ‌های هویج جهت افزایش گردش هوا نیز می‌تواند برای کنترل بیماری مفید واقع شود.

پوسیدگی نرم باکتریایی (Soft rot)

این بیماری باکتریایی است که توسط Erwinia carotovora, E.chrysanthemi, p.marginalis ایجاد می‌شود. لکه‌هایی به رنگ نارنجی پررنگ و فرورفته که باعث فروپاشی و نرم شدن بافت مخصوصاً بافت‌های پارانشیمی می‌شود. باکتری‌ها از طریق زخم وارد گیاهان می‌شوند و ظهور بیماری به دوره‌ی طولانی اشباع خاک از آب نیاز دارد. جهت پیشگیری و کنترل هویج را در خاک‌های سبک و خوب زهکشی شده کشت کنید. اجازه دهید که گیاهان قبل از آبیاری خشک شوند. از زخم شدن گیاهان در هنگام برداشت جهت جلوگیری از پیشرفت بیماری جلوگیری کنید. همه تجهیزات را به‌طور مرتب ضدعفونی کنید.

سفیدک داخلی

علائم بیماری شامل لکه‌های زرد در سطح بالایی برگ‌ها، رشد کرکی سفید در قسمت زیرین برگ‌ها، در صورت پیشرفت بیماری، لکه‌ها تیره‌تر می‌شوند. سفیدک داخلی بر برگ‌های جوان و براق اثر می‌گذارد. ظهور و گسترش بیماری در صورت مرطوب ماندن طولانی‌مدت برگ‌ها دیده می‌شود. جهت پیشگیری و کنترل بیماری از بذر فاقد پاتوژن و ضدعفونی شده استفاده کنید. همچنین گیاهان را با تراکم مناسب کشت کرده (تراکم بالا بیماری را تشدید می‌کند) و تناوب زراعی با محصولاتی غیر از تیره‌ی چتریان را رعایت کنید.

سفیدک پودری

رشد پودر سفید روی برگ‌ها، ساقه و گل‌ها، کلروتیک شدن برگ‌ها و همچنین در آلودگی‌های شدید تغیر شکل برگ‌ها مشاهده می‌شود. قارچ می‌تواند مسافت‌های طولانی را در هوا طی کند. ظهور بیماری با رطوبت بالا و درجه حرارت متوسط تشدید می‌شود. عفونت در مناطق سایه شدیدتر است. جهت کنترل و پیشگیری از ارقام مقاوم به سفیدک استفاده کنید. استفاده از قارچ‌کش‌های حفاظتی، پرهیز از کود دهی زیاد، استفاده از گوگرد در اوایل فصل و ابتدای بیماری توصیه می‌شود.

بوته میری (Damping off)

علائم بیماری عبارت‌اند از دانه‌های نرم و پوسیده‌ای که جوانه‌زنی نمی‌کنند، مرگ سریع گیاه چه قبل از بیرون آمدن از خاک، نشاهایی که از خاک بیرون می‌آیند به رنگ قرمز یا زرد مایل به قرمز هستند. بوته میری می‌تواند تحت شرایطی که باعث کند شدن جوانه‌زنی بذرها می‌شود به وجود آید. قارچ‌ها با آب، خاک یا تجهیزات آلوده پخش می‌شوند. جهت پیشگیری و کنترل بیماری از کاشت هویج در خاک‌های سنگین و فاقد زهکشی مناسب خودداری کنید. استفاده از بذرهایی با قوه نامیه و سرعت جوانه‌زنی بالا، همچنین قبل از کشت بذرها را با قارچ‌کش ضدعفونی کنید.

آفات هویج

شته

حشرات کوچک به رنگ سبز یا زرد با بدن نرم که در زیر برگ و ساقه‌ی گیاه دیده می‌شوند. اگر آلودگی با شته سنگین باشد ممکن است باعث ایجاد لکه‌های نکروز و تغییر شکل و زرد شدن برگ‌ها شود. شته‌ها ماده‌ی شیرین و چسبناکی به نام عسلک ترشح می‌کنند که رشد کپک روی گیاهان را تشویق می‌کند.
اگر فقط چند گیاه آلوده باشد می‌توان گیاهان آلوده را حذف کرد. در صورت زیاد بودن تعداد گیاهان آلوده می‌توانید از مالچ‌های بازتاباننده ی نور مانند پلاستیک نقره‌ای استفاده کنید زیرا باعث می‌شود شته‌ها از تغذیه بازدارنده شوند. همچنین آبشویی با فشار بالا باعث شسته شدن شته‌ها از روی برگ‌ها می‌شود. در صورت آلودگی‌های زیاد از حشره‌کش‌ها مانند روغن Neem استفاده کنید.

مگس هویج (Carrot rust fly)

حشره‌ی بالغ یک مگس کوچک و تیره‌رنگ است. لاروها حدوداً ۱ سانتیمتر هستند و در ریشه‌ی هویج حفره و زخم ایجاد می‌کنند و حفره‌ها با یک قارچ رنگی زنگ مانند پر شده‌اند. مگس هویج به مزارع نخودفرنگی، کرفس و محصولات مشابه حمله می‌کند. قبل از اینکه حشرات بالغ تخم‌گذاری کنند می‌توان از پوشش‌های سطحی روی هویج استفاده کرد. همچنین در طول زمستان هیچ هویجی را در مزرعه باقی نگذارید.

شپشک هویج (Carrot weevil)

حشره بالغ به رنگ قهوه‌ای تیره، لاروها سی شکل و سفید مایل به صورتی هستند و دارای یک سر قهوه‌ای زرد هستند. حشره بالغ در بقایای محصولات که در مزرعه باقی می‌مانند زمستان گذرانی می‌کند. لاروها حدود ۲ هفته قبل از مرحله‌ی شفیرگی در خاک تغذیه می‌کنند. این حشره شیارهای تیره نامنظم با الگوی زیگزاگ روی ریشه ایجاد می‌کند و ممکن است باعث زرد شدن برگ‌ها شود. این آفت در سال چندین نسل دارد. جهت کنترل و جلوگیری از آسیب محصول توسط این حشرات، بقایای زائد محصولات زراعی را از مزرعه حذف کنید. تناوب زراعی را رعایت کنید تا جمعیت حشره در خاک کاهش یابد.

سوسک هویج Flea beetle

حشرات به رنگ سیاه یا قهوه‌ای تیره، براق که در سال ۲ یا ۳ نسل دارند و روی علف‌های هرز زمستان گذرانی می‌کنند. گیاهان جوان نسبت به گیاهان مسن حساسیت بیشتری به این آفت دارند. این آفت باعث ایجاد سوراخ یا حفره‌های کوچک روی برگ‌ها می‌شود که به برگ‌ها ظاهری برجسته می‌دهد. استفاده از یک ‌لایه ضخیم مالچ ممکن است از رسیدن حشرات به سطح خاک و خسارت زدن به گیاه جلوگیری کند. استفاده از حشره‌کش‌ها مانند Neem جهت مبارزه با این آفت توصیه می‌شود.

نماتد

نماتدها میکروسکوپی هستند و با چشم غیرمسلح قابل‌مشاهده نیستند. نماتد مولد گره در هویج باعث ایجاد ریشه‌های تغییر شکل یافته، چنگال مانند، ریشه‌های مویی زیاد و کاهش عملکرد می‌شود. نماتدهای ریشه به هویج بسیار آسیب می‌زنند.
ترک کاشت در زمین دارای نماتد، ضدعفونی کردن خاک با نور خورشید به مدت ۴ تا ۶ هفته به‌طور موقت جمعیت نماتد را کاهش می‌دهد. نحوه ضدعفونی کردن خاک را در مقاله روش های مبارزه و از بین بردن نماتد بصورت کامل شرح داده‌ایم.
انواع هویج‌های اصلاح‌شده به‌تازگی در حال گسترش هستند که در برابر نماتدها مقاوم هستند.

خلاصه بررسی فنی، مالی و بازار طرح کشت و پرورش هویج

عملکرد سالیانه : ۶۰ تن در هکتار
نرخ برابری دلار : ۲۵۰۰۰ تومان
سطح زیر کشت : ۱ هکتار
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۱ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۴۵ میلیون تومان (بدون احتساب هزینه های سرمایه گذاری)
نرخ بازده داخلی در سال مبنا : ۱۵۰ درصد

درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید: