مبانی محاسبات طرح های توجیهی

محاسبه ماشین آلات در طرح توجیهی

محاسبه ماشین آلات در طرح توجیهی

مسیر خط تولید در واحدهای صنعتی عمل تبدیل مواد اولیه به محصول نهایی را انجام می دهند. خط تولید، ترکیبی از ماشین آلات همگون(ماشین آلات خاص) یا ناهمگون (ماشین آلات عام) می باشند. که بر اساس ترتیب چیدمان(لی اوت) به سیستم های مختلف تقسیم می شوند. سیستم های تولیدی به دو گروه اصلی و تعدادی زیر مجموعه تقسیم می گردند.
-سیستم های تولیدی مداوم(Continuous production systems)
کارخانه هایی که خط تولید پیوسته داشته و سیستم عملیات تبدیل مواد به محصول پشت سرهم انجام می شود. در این خطوط مواد اولیه به دفعات به محصول نیمه ساخته تبدیل گردیده و با رشد مرحله ای در پایان خط به محصول نهایی یا کالا تبدیل می شود.
خط تولید سیمان

مواد اولیه ← سنگ شکن ← انبار خاک یا انبار اختلاط مواد ← سیلوی مواد اولیه ← آسیای مواد ← سیلوی مواد ← الکتروفیلتر ← کوره پیش گرم کن ← آسیای کلینکر ← سیلوی کلینکر ← آسیای سیمان ← سیلوی سیمان ← بارگیر خانه ← محصول(سیمان)

سیستم های مداوم خود به سه دسته جریانی، مونتاژی و فصلی تقسیم می شوند.
۱- سیستم مداوم جریانی: کارخانه هایی است که خط تولید آن ها مداوم بوده و تولید بدون لحظه ای وقفه در سه شیفت و ۳۶۵ روز کار در سال جریان دارد. مانند صنایعی که از کوره استفاده می کنند. شاخص ترین آن ها عبارتند از: صنایع ذوب آهن، پتروشیمی، شیشه و کاشی و ظروف چینی و سیمان.
۲- سیستم مداوم مونتاژی: کارخانه هایی است که خط تولید آن ها در عین مداوم بودن، قسمت ها و قطعات محصول در کارگاه های مختلف ساخته شده و سپس در خط تولید مونتاژ می گردند. این نوع خطوط دارای سالن های مختلف تولید کالاهای نیم ساخته و واسطه و یک سالن اصلی تولیدی(مونتاژ) می باشند. شاخص ترین این خطوط خودرو سازان و تولیدکنندگان لوازم خانگی(یخچال، تلویزیون و…) می باشند.
ویژگی این خطوط در برخی صنایع مانند خودروسازان در آن است که قطعات منفصله که در یک خودرو استفاده می شود ممکن است در کارخانه های مختلف در نقاط مختلف یک کشور ساخته شوند. سپس در یک کارخانه بزرگ( واحد مادر) در خط مونتاژ قرار گرفته و تبدیل به محصول نهایی شوند.
۳- سیستم مداوم فصلی: کارخانه هایی است که خط تولید آن ها در عین مداوم بودن به طور کلی فصلی کار می کنند. برخی از این صنایع در طول سال به دلیل استفاده از ظرفیت های خالی محصولات دیگر فصلی تولید می کنند. مانند تولیدکنندگان بستنی که در زمستان لبنیات تولید می کنند. یا صنایع تولید کنسرو که در هر فصلی از سال به تولید کنسرو خاصی اقدام می کنند. به طور مثال، سیستم مداوم فعلی کارخانه های چای خشک کنی و پنبه پاک کنی را می توان نام برد.
-مشخصات عمومی سیستم های مداوم
مشخصات عمومی سیستم های مداوم برای خطوط تولید شامل موارد زیر است؛
– ماشین آلاتی که هم آهنگ با هم عمل کرده و توقف یک ماشین به دلیل تعمیرات باعث توقف سایر ماشین آلات می شود.
– میزان سرمایه گذاری موردنیاز سنگین می باشد.
– میزان اشتغال زایی در مقایسه با سرمایه گذاری(هزینه سرانه سرمایه گذاری به نفر) کم می باشد.
– تنوع تولیدات ثابت و کم است.
– ظرفیت بالفعل نزدیک به ظرفیت اسمی و بعضاً مطابق بر هم هستند.
– نحوه استقرار ماشین آلات و چیدمان آن در حداقل فضا امکان پذیر می باشد.
– کارکنان متخصص و با تجربه در خط تولید محدود و از کارکنان معمولی بیشتر استفاده می شود.
– کارکنان تعمیرات و نگه داری خط تولید باید متخصص و با تجربه باشند.
– موجودی کالای ساخته شده و در جریان ساخت در حداقل و به سمت صفر گرایش پیدا می کند.
– اغلب صنایع مذکور در سه شیفت کار روزانه و ۳۶۵ روز مداوم می باشد.
– تولیدات به صورت انبوه و انباری و عرضه عمومی داشته و سفارشی و خاص نمی باشد.
– ماشین آلات به صورت خاص و سفارشی بوده و باید برای آن ها دستور ساخت صادر گردد.
– میزان وابستگی ماشین آلات به لوازم و قطعات یدکی زیاد است.
-سیستم تولیدی منقطع (cut-off production system)
واحدهای تولیدی که دارای خط تولید ناپیوسته می باشند عملیات تبدیل مواد اولیه به محصول را حسب سفارش در کارگاه های مختلف انجام می دهند. در هر کارگاه کار به ویژه ای روی محصول نیمه تمام انجام می شود و در نهایت به تولید کالا می انجامد، سیستم تولیدی منقطع نام دارند و به دو دسته تقسیم می شوند:
۱-سیستم منقطع گروهی(group cut-off system)
تولید محصول در این سیستم به صورت منقطع بوده، اما به صورت جمعی و سری انجام می گیرد. مانند صنایع پرس کاری ریخته گری و تراش کاری که ساخت و تولید سری کالا را انجام می دهند. یا کارخانه های رنگ سازی که در مقطع زمانی تولید، یک رنگ خاص را تولید می کنند. بیشتر محصولات در این خطوط به عنوان کالای واسطه در جریان تولید محصولات دیگر قرار می گیرند.
۲-سیستم منقطع انفرادی یا تکی(Individual cut-off systems)
در این سیستم، تولید به صورت تک محصولی بوده و در یک زمان نامشخص و بر اساس سفارش انجام می گیرد. امکان این که دو محصول تولیدی با یک دیگر مغایرت مدل و ساخت داشته باشند، وجود دارد ولی امکان، سری سازی تولیدی در حداقل می باشد. شاخص ترین گروه صنعتی در این بخش صنایع کشتی سازی، هواپیماسازی، قالب سازی و… می باشند.
-چیدمان(استقرار) ماشین آلات: (machinery layout)
ترتیب قرار گرفتن ماشین آلات در کنار یک دیگر را چیدمان(layout) ماشین آلات می گویند. اصولاً این ترتیب نحوه گردش مواد اولیه برای تبدیل به محصول می باشد که در واحدهای مختلف با یکدیگر متفاوت می باشند. ولی در نهایت بر اساس ضوابطی است که عدم رعایت آن موجب کاهش تولید و یا افزایش هزینه ها می گردد. شیوه استقرار ماشین آلات باید به نحوی باشد که به هدف های زیر منتهی گردد؛
-حمل و نقل بین ماشین آلات حداقل باشد.
-زیربنای سالن تولید به حداقل برسد.
-رفت و آمد کارکنان در حداقل باشد.
-مانع سرعت کار ماشین و کارگر نگردد.

امتیاز