طرح مزرعه پرورش میگو

خوشبختانه در سال‌های اخیر تا حد زیادی این فرهنگ در کشور ما جا افتاده و میگو در رژیم غذایی خانواده‌ها جای خود را باز کرده است و با توجه به قابلیت‌ها و پتانسیل‌هایی که در کشور وجود دارد، پرورش میگو از لحاظ اقتصادی هم توجیه‌پذیر بوده و به‌عنوان یک فرصت سرمایه‌گذاری قابل طرح است.

شروع سرمایه‌گذاری و امکانات لازم جهت پرورش میگو

اگر قصد دارید یک مزرعه پرورش میگو راه‌اندازی کنید، باید توجه داشته باشیدکه نخستین مسئله شما زمین مناسب برای پرورش میگو است. پرورش میگو در ایران از سال ۱۳۷۲ آغاز شد و بیشتر در مناطق ساحلی جنوب کشور انجام می‌شود، اما اخیرا در منطقه گمیشان استان گلستان هم اقداماتی در خصوص پرورش میگو صورت گرفته است. با توجه به اینکه در ایران پرورش میگو در مناطق خاصی صورت می‌گیرد که عموما دور از شهر بوده و واجد یک سری امکانات زیربنایی از قبیل جاده دسترسی، کانال‌های آبرسانی برای ورودی آب به مزارع و زه‌کش‌ها جهت خروجی آب از مزارع و برق‌رسانی است، معمولا اداره شیلات کشور این اقدامات را انجام می‌دهد و در حال حاضر سایت‌های پرورش میگو به‌صورت آماده و با امکانات زیربنایی که شیلات در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد در کشور وجود دارد.

۸۰ تا ۹۰ درصد سایت‌های موجود این امکانات را دارد. در حال حاضر حدود ۱۸۰هزار هکتار زمین در کشور مستعد پرورش میگو است که از این مقدار حدود۱۵۰هزارهکتار آن مشخص و جانمایی شده و به‌صورت سایت‌های مشخص در آمده است. از این میان حدود ۲۵هزار هکتار مطالعاتش به اتمام رسیده یا در حال اتمام است.از این همه قابلیت‌های بالقوه تنها ۱۲هزار هکتار ساخته شده و استخرهایش آماده بهره‌برداری است. برای شروع سرمایه‌گذاری هم می‌توانید از زمین‌های ۲۰ هکتاری که اداره شیلات در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد استفاده کنید و هم می‌توانید زمین را خودتان مهیا کنید، اما باید توجه داشته باشید که حداقل‌های لازم برای پرورش میگو را داشته باشید. نکته دیگر اینکه کسانی که تقاضای زمین‌های بیشتر و بزرگ‌تر را در قالب مزارع ۱۰۰ هکتاری دارند باید خودشان امکانات زیربنایی را فراهم سازند که توجیه اقتصادی هم دارد، ولی در اکثر موارد زمین‌ها از طریق شیلات واگذار می‌شود و با معرفی به سازمان امور اراضی، زمین تحت اجاره شما در می‌آید و پس از بهره‌برداری در قبال دریافت مبلغی پول سند قطعی به‌نام شما صادر می‌شود.
برای احداث یک مزرعه ۲۰ هکتاری شما حداقل به ۱۵ میلیارد تومان سرمایه ثابت نیاز دارید. در غیر ‌این صورت احیای زمین، عملیات خاک‌برداری و ساخت استخرها که معمولا در ابعاد ۱۰۰×۱۰۰ متر (یک هکتاری) است حدود ۳ میلیارد تومان برای شما آب می‌خورد. برای انجام عملیات سازه‌ای ۲ میلیارد تومان باید هزینه کنید که شامل عملیات ساخت‌و‌ساز، انبار، ساختمان اداری، دریچه‌های ورودی و خروجی و غیره است. حدود ۱.۵ میلیارد تومان هم باید برای هزینه تاسیسات، پمپ‌ها، پست برق، کابل کشی داخل مزرعه، دستگاه هواده، دستگاه غذاده و سایر ماشین آلات و تجهیزات داخلی مزرعه کنار بگذارید. در نهایت مبلغی هم به‌عنوان سرمایه در گردش برای انجام هزینه‌های جاری باید در نظر بگیرید که می‌تواند حدود ۵ تا ۶ میلیارد تومان باشد.

کشور ایران به دلیل برخورداری از آبراه خلیج فارس جزء معدود کشورهایی است که از این نعمت سرشار الهی برخوردار است. میگو دارای بیش از ۳۰۰ گونه در سراسر جهان بوده که تقریباً ۳۰ گونه از آن‌ها از نظر تجاری مهم‌ می‌باشند. این گونه‌ها غالباً به خانواده پنه ئیده (Penaiedae) تعلق دارند. از عمده‌ترین انواع میگوهای خلیج فارس که از نظر اقصادی و تراکم اهمیت ویژه‌ای دارند می‌توان به گونه‌های مشهور زیر اشاره کرد:

۱- میگوی سفید هندی ( Penaeus indicus )
۲- میگوی موزی ( Penaeus merguiensis )
۳- میگوی ببری سبز ( Penaeus semisuleatus )
۴- میگوی سفید یا سرتیز ( Metapenaeus offinis )

گفتنی است خانواده دیگری از میگوها با نام علمی پاله مونیده (Palamonidae) وجود دارد که ساکنین آب‌های شیرین می‌باشند. مهم‌ترین گونه پرورشی از این خانواده میگوی بزرگ آب شیرین با نام علمی «Macrobrachium rosenbergii» می‌باشد. برای شناخت بیشتر هر یک از گونه‌های نام برده شده در زیر به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

۱- میگوی سفید هندی (Indian White Prawn): این میگو به رنگ زرد کم رنگ مایل به سفید و خال‌های آبی پراکنده ، پاهای قرمز رنگ می‌باشد میانگین طول ماده‌ها ۱۲ تا ۱۷ سانتی‌متر و وزن ۳۰ تا ۳۵ گرم و نرها ۱۱ تا ۱۳ سانتی‌متر و وزن ۲۵ تا ۳۰ گرم می‌باشد. بیشترین تراکم این گونه در ایران در محدوده شهرستان جاسک می‌باشد. در حال حاضر تنها گونه پرورشی دریایی است.

۲- میگوی موزی (Banana Prawn): رنگ بدن این گونه در میگونه‌های وحشی از کرم تا زرد مایل به صورتی و در میگوهای پرورشی از کرم تا خاکستری متغیر است. بدن آن‌ها یک رنگ و فاقد باندهای رنگی می‌باشد. علت نام‌گذاری آن به میگوی موزی ، وجود خال‌های قرمز کوچک روی بدن مشابه پوست موز می‌باشد. طول این گونه هنگام بلوغ در مناطق مختلف از ۵/۱۲ سانتی‌متر متغیر است و پراکنش آن در ایران معمولاً همراه با میگوی سفید هندی است و در حوضه استان هرمزگان مهم‌ترین گونه صیادی محسوب می‌شود. گسترش کلی میگوی موزی در دریای عمان و خلیج فارس است و یکی از مهم‌ترین و گران‌ترین میگوهای خوراکی می باشند.

۳- میگوی ببری سبز (Giant tiger prawn): این گونه دارای بدنی دراز و کم و بیش خمیده است. رنگ بدن کرم زرد تا نارنجی با نوارهای عرضی قهوه‌ای ارغوانی روی ناحیه شکم است. طول آن در نرها حداکثر ۱۸ و در ماده‌ها ۲۳ سانتی‌متر است. وزن آن‌ها به ۱۳۰ گرم می‌رسند. این میگو در میان ساحل‌نشینان جنوب کشورمان به نام میگوی صورتی که برگرفته از رنگ صورتی آن پس از انجماد است، شهرت دارد. یکی از صیدگاه‌های اصلی میگوی ببری سبز در استان هرمزگان، اطراف جزیره لارک می‌باشد. بیشترین صید استان بوشهر را این میگو تشکیل می‌دهد.

۴- میگوی سفید یا سرتیز: رنگ بدن میگوی سفید سبز تا سفید یا صورتی روشن و گاهی متمایل به قهوه‌ای است. همانند سایر گونه‌های پرورشی، ماده‌ها از نرها بزرگ‌ترند. حداکثر طول ماده‌ها ۱۹ و نرها ۱۵ سانتی‌متر است. در سراسر مناطق خلیج فارس و دریای عمان حضور دارند. ارزش اقتصادی میگوی سفید یا سرتیز در ایران از سایر گونه‌های ذکر شده کمتر است ولی یکی از گونه‌های مهم اقتصادی خوزستان به شمار می‌رود.

گونه جدیدی که محققین شیلات کشورمان به صنعت تکثیر و پرورش میگوی ایران معرفی کرده‌اند میگوی پا سفید یا وانامی نام دارد. این گونه بومی سواحل غرب آمریکای لاتین است. از مزایای آن می‌توان مقاومت به شوری، سرما و بیماری را نام برد و همچنین بالاترین رشد را در میان سایر گونه‌های پرورشی دارد. یادآور می‌شود گروه‌های دیگری از سخت‌پوستان با نام‌های شاه میگو یا لابستر و خرچنگ وجود دارند که در آب‌های جنوب ایران به وفور یافت شده و دارای ارزش تجاری و به ویژه صادراتی بالایی میباشد.

روش های پرورش میگو

پرورش گسترده یا طبیعی
معمولا از این سیستم پرورش در زمین های خاکی بزرگ استفاده می شود و تعویض آب در آن کم بوده و با استفاده از جزر و مد و با پمپ کردن، روزانه حدود ۵ درصد آب عوض می شود. میزان تراکم ذخیره سازی اندک و معمولا زیر ۵ قطعه در هر مترمربع است. در این سیستم، هوادهی مصنوعی انجام نمی گیرد و از کود و مکمل های غذایی استفاده نمی شود. میزان محصول نهایی تولیدشده کمتر از ۱۰۰۰ کیلوگرم در هکتار در یک سال است و هزینه تولید نیز بسیار کم است.

پرورش نیمه متراکم
در این روش معمولا از استخرهای خاکی با اندازه کوچک تا متوسط استفاده میشود. (کمتر از ۱ تا ۲۰ هکتار) روزانه ۵ تا ۲۰ درصد آب از طریق پمپ تعویض شده و از هوادهی مصنوعی به ویژه در طی مراحل آخر تولید استفاده میشود.
تراکم ذخیره سازی بچه میگوها متوسط و حدود ۵ تا ۲۵ میگو در هر مترمربع هست. در این سیستم از کود و غذای دستی با کنسانتره استفاده شده و میزان میگوی تولیدی در این سیستم بین ۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰ کیلوگرم در هکتار است.

پرورش متراکم
از این روش معمولا در استخرهای خاکی کوچک که اندازهای بین ۱/۰ تا ۲ هکتار دارند و به صورت روزانه ۲۵ تا ۱۰۰ درصد آب مورد تعویض قرار می گیرد، استفاده می شود. تراکم ذخیره سازی میگو بالای ۲۵ قطعه در هر مترمربع بوده و از غذای فرموله شده، کود و هوادهی مصنوعی در تمام مراحل پرورش استفاده می شود. میزان تولید میگو در این روش بیشتر از ۵۰۰۰ کیلوگرم در هکتار در یک سال است.

پرورش فوق متراکم
این روش در مناطقی که مسئله آب و زمین مطرح است، به کار می رود و آب پیوسته تصفیه و فیلتر میشود. شکل استخرها گرد بوده و مساحت آن ها بین ۵۰۰ تا ۵۰۰۰ مترمربع می باشد. در این روش امکانات زیادی موردنیاز بوده و علاوه بر مدیریت خوب باید مهندسی تکثیر و پرورش نیز انجام بگیرد. میزان ذخیره پست لارو بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ قطعه در هر مترمربع بوده و برداشت نهایی بین ۱۰ تا ۴۰ تن در هکتار در یک سال است.

پرورش با سیستم بیوفلاک
بدون شک گسترش تولیدات آبزی پروری، به دلیل فشارهای محیط زیستی ناشی از تأثیر آلوده کننده پساب این صنعت بر منابع آبی و وابستگی شدید به روغن و آرد ماهی در تغذیه آبزیان، محدود خواهد شد. امروزه چنین به نظر می رسد که استفاده از فناوری بیوفلاک در این صنعت هر دو مشکل را به صورت یکجا حل می کند. بیوفلاک به ذرات مایکروسکوپی متشکل از باکتری های دیاتومه ها، جلبکها و ذرات غذایی و ارگانیسم های مرده گفته میشود.

مکان‌یابی برای پرورش میگو

انتخاب مکان مناسب برای پرورش میگو بسیار حائز اهمیت است و از جنبه‌های مختلفی مد نظر قرار می‌گیرد. زیرا هر گونه اشتباه در انتخاب محل یا تغییرات بعدی سرمایه‌گذاری را با هزینه‌های بالایی روبه‌رو می‌کند. مکان‌یابی، طراحی و برنامه‌ریزی برای احداث کارگاه پرورش میگو باید طبق بررسی‌های کارشناسانه و همه‌جانبه صورت پذیرد.

۱- منابع تأمین آب مورد نیاز: بنا به نیاز کارگاه دو نوع منبع آبی مورد نظر قرار می‌گیرد:

الف- آب شور دریا: نزدیکی کارگاه به آب دریا از مزایای آن است. منبع اصلی تأمین آب استخرهای پرورشی میگوها آب دریاست که به روش‌های مختلف (کانال‌های آب‌رسانی، پمپاژ، جزر و مد دریا و غیره) به حوضچه‌ها انتقال می‌یابد. نکته مهم در استفاده از آب دریا محل استفاده از آب است. این مکان به دلیل کدورت و گل‌آلودگی آب و همچنین نوسانات شوری نباید در حاشیه مصب‌ها و خورها قرار داشته باشند. ضمن این که باید از منابع آلوده‌کننده‌ی آب نظیر کارخانه ها، فاضلاب‌های صنعتی و خانگی و بنادر و … دور باشد.

ب- آب شیرین: علاوه بر آب شور دریا، آب شیرین نیز برای کارگاه پرورش میگو ضروری است. این آب در مرحله اول برای تعدیل شوری آب استخرها (به دلیل تبخیر) مورد استفاده قرار می‌گیرد، همچنین برای مصارف بهداشتی و شست‌وشوی ابزار و وسایل مصرف می‌شود.

۲- شرایط آب و هوایی: شرایط آب و هوایی منطقه پرورش میگو بسیار حائز اهمیت است. محل مورد نظر باید دارای اقلیم گرمسیری و نیمه‌گرمسیری و تعداد روزهای آفتابی آن در طول دوره پرورش بالا باشد.

۳- بافت خاک: زمین مورد نظر میزان رس لازم (۳۰ تا ۵۰ درصد) را داشته باشد تا از قدرت نگهدارندگی کافی در برابر آب برخوردار باشد. ضمن این‌که در بافت خاک باید تناسب بین رُس و شن رعایت شده باشد.

ساختار استخرهای پرورش میگو

استخرهای میگو از جنس خاک‌اند و عملیات ساخت آن‌ها با توجه به نوع گونه، شرایط اقلیمی و امکانات موجود صورت می‌گیرد. از آن‌جا که میگو کف‌زی است و از بستر استخر برای زیست استفاده می‌کند. این استخرها به گونه‌ای طراحی می‌شوند که حائز بیشتری وسعت بستر باشند. مساحت استخرهای پرورش میگو معمولاً یک هکتار در نظر گرفته می‌شود.

آبگیری و پرورش میگو

آبگیری استخرهای پرورش میگو دو مرحله دارد:

الف- آبگیری اولیه: در این مرحله استخرها را به ارتفاع ۴۰ سانتی‌متر آبگیری می‌کنند، سپس عملیات مبارزه با موجودات ناخواسته و کوددهی اولیه انجام می‌گیرد بعد از آبگیری مقدماتی مقدار ۸۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم کود مرغی یا ۵۰ کیلوگرم کود شیمیایی به ازای هر هکتار به آب اضافه می‌شود که این مقدار کود به صورت یکنواخت در سطح استخر پاشیده می‌شود.

ب- مرحله ثانویه: معمولاً دو تا سه روز پس از آبگیری اولیه حالت لب‌لب (Lob Lob ) پدید می‌آید یعنی در تمام سطح استخر زی‌شناوران رشد و توسعه می‌یابند. پس از باروری استخر در مرحله دوم آبگیری انجام می‌گیرد. در این مرحله از آبگیری باید توجه کرد که موجودات مزاحم از طریق آب ورودی به داخل استخر نفوذ پیدا نکنند.

پرورش نوزادان میگو تا حدود ۱۵ روز بعد از دوره پست لاروی در داخل سالن هچر انجام می‌گیرد. اما پرورش میگو عمدتاً در استخرهای خاکی یک هکتاری انجام می‌گیرد. تراکم بچه میگوهای ریخته شده به استخر پرورشی ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار عدد در هکتار است. در شرایط آب و هوایی گرم می‌توان سالانه ۲ بار از هر استخر بهره‌برداری کرد. دوره رشد و نمو میگو در اسخر خاکی حدود ۴ ماه است و از هر هکتار استخر سالیانه می‌توان بین ۶ تا ۸ تن میگو برداشت نمود.
فراهم کردن مقدار مورد نیاز اکسیژن میگوها در استخر پرورشی یکی از عوامل افزایش تولید در واحد سطح می‌باشد که خود به چند طریق برآورده می‌شود (هواده پارویی، ایرجت و غیره )

فرآیند تولید و سود مزرعه پرورش میگو

پس از انجام عملیات اجرایی برای شروع بهره‌برداری باید بچه میگوها را از کارگاه‌های تکثیر میگو که معمولا در نزدیکی مزارع قرار دارند، خریداری کنید. برای یک مزرعه ۲۰ هکتاری ۴.۵ میلیون بچه میگو نیاز است که با توجه به قیمت فعلی بازار (هر بچه میگو ۳۰ تومان) جمعا ۱۳۵ میلیون برایتان هزینه در بر خواهد داشت. در طول دوره ۵۵ تن غذا مورد نیاز است که با توجه به قیمت فعلی بازار (هر کیلو ۶ هزار تومان) تا ۳۳۰ میلیون تومان از سرمایه در گردش شما به تامین غذا اختصاص می‌یابد که می‌توانید در طول دوره خریداری یا به‌صورت یکجا در ابتدای دوره این حجم غذا را انبار کنید که در نهایت در طی یک دوره چهارماهه پرورش میگو ۱۰درصد این غذا در ماه اول، ۲۵درصد در ماه دوم، ۳۰درصد در ماه سوم و ۳۵درصد درماه چهارم به مصرف خواهد رسید. با توجه به یک ماه دوره آماده‌سازی و یک ماه دوره استراحت و فروش، در نهایت طول دوره به شش‌ماه زمان نیاز دارد.
در مورد نیروی کار هم به چهار کارگر نیاز دارید که سرجمع حدود ۸۰میلیون از سرمایه جاری شما برای تامین حقوق و مزایای آنان اختصاص می‌یابد، حدود ۲۰میلیون هم جهت هزینه‌های آب و برق و سوخت در طول دوره مورد نیاز است. در نهایت از مزرعه ۲۰ هکتاری حدود ۶۰ تن برداشت خواهید داشت که تقریبا معادل ۳۰۰۰ کیلو در هر هکتار برای پرورش‌دهنده باتجربه است. با توجه به قیمت محصول در بازار در شرایط فعلی می‌توانید هر کیلو از آن را تا ۳۰ هزار تومان به فروش برسانید. در نهایت در طول یک دوره کل فروش شما از پرورش میگو ۱۲۰۰ میلیون تومان خواهد بود که با توجه به ۷۰۰ میلیون تومان هزینه تمام شده در نهایت ۵۰۰ میلیون تومان سود خالص برای شما در بر خواهد داشت. با یک حساب سرانگشتی متوجه می‌شویم که این مبلغ چیزی معادل ۴۵ درصد است، بنابراین در یک دوره کمتر از ۳ سال سرمایه شما بازگشت خواهد داشت.

شرایط بازار میگو

مزارع پرورش میگو در حال حاضر در کشور به‌صورت مزارع ۲۰ هکتاری طراحی شده است که ۱۶ هکتار استخر مفید دارد. جالب است بدانید کشورهای اصلی پرورش‌دهنده میگو مانند تایلند، ویتنام، چین و مکزیک از پتانسیل ایران در زمینه پرورش میگو بهره‌مند نیستند. در شرایط مناسب ایران توان صادرات تا ۲میلیارد دلار میگو را دارد که این رقم در سال گذشته ۵۰ میلیون دلار بوده و پیش‌بینی می‌شود امسال به رقم ۶۵ میلیون دلار برسد. با توجه به اینکه این توان تولیدی و صادراتی در کشور وجود دارد با یک محاسبه پی می‌بریم که در این بخش شرایط بسیار مناسبی وجود دارد. با توجه به ارقام موجود در حال حاضر ۳۰میلیون تن سطح پرورش میگوی جهان است. اگر بخواهیم به افق ۲ میلیارد دلاری صادرات میگو برسیم باید ۳۰۰هزار تن میگو تولید کنیم که معادل ۱۰درصد از سهم تولید جهانی است. این در حالی است که ما در شرایط فعلی با حدود ۱۵هزار تن (تولید امسال) ۰.۲۵ درصد از تولید جهان را در اختیار داریم.
در بازار داخلی هم ۳۵ تا ۴۰ درصد میگوی تولیدی ایران مصرف می‌شود اما یک استثنا هم وجود دارد که در سال ۱۳۹۲ این رقم به ۱۰درصد کاهش یافت و این به‌دلیل افزایش قیمت جهانی میگو بوده است. قیمت جهانی میگو در سال ۱۳۹۲ به‌دلیل شیوع بیماری حدود ۲دلار افزایش یافت و باعث شد مصرف‌کننده ایرانی با توجه به افزایش قیمت‌ها توان خرید میگو را نداشته باشد، اما با این وجود امروز فرهنگ مصرف میگو به‌عنوان یک کالای مغذی در کشور جا افتاده است.
رشد ۶۴ درصدی در مقدار و ۶۷ درصدی از نظر ارزش در سال گذشته، رکوردی بی نظیر است که به همت پرورش دهندگان و صادرکنندگان میگو به دست آمده است. صنعت میگوی کشور به همت بخش خصوصی و حمایت های حاکمیتی روی ریل توسعه قرار گرفته و با شتابی امیدوار کننده در حال پیشرفت است.
پس از مصوبه بسیار ارزشمند در سال ۱۳۹۰ و اجرای آن در سال ۱۳۹۱ که منجر به بخشودگی سود و جرائم بخش بزرگی از بدهی های انباشته سال های دور فعالان پیشتاز صنعت پرورش میگو شد، به یکباره جهش تولید و صادرات میگو را شاهد بودیم .
در حالی که سالانه حدود ۴ و نیم میلیون تن میگو در سراسر جهان تولید می شود به گفته کدخدایی، دبیر کل اتحادیه تولید و تجارت آبزیان ایران حجم تولید سالانه میگو در کشور ۴۵ تا ۴۷ هزار تن است که حدود ۱۰ هزار تن در داخل مصرف و مابقی آن عمدتا به کشورهای چین، ویتنام و تایلند صادر می شود.

بازار میگو یکی از پر مصرف ترین غذاهای دریایی است که به دلیل اینکه منبع غنی از مواد مغذی ضروری مانند کلسیم، ید، ویتامین D و B۳، روی، پروتئین و اسیدهای چرب امگا ۳ است امروزه به طور فزاینده ای در سبد غذایی مصرف کنندگان جهانی قرار دارد. به طوری که کارشناسان جهانی پیش بینی کرده اند بازارمیگو بین سالهای ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵ سالانه به میزان ۶.۱ درصد رشد کند و تا سال ۲۰۲۵ به ۷.۲۸ میلیون تن برسد.
کارشناسان جهانی پیش بینی کرده اند که بازار میگو تا سال ۲۰۲۵ به ۷.۲۸ میلیون تن برسد
ایران نیز یکی از تولیدکنندگان میگو است که علاوه بر تامین نیاز داخلی بخشی از تولیدات خود را نیز به کشورهای خارجی صادر می کند. به طوری که به گفته علی اکبر خدایی، دبیر کل اتحادیه تولید و تجارت آبزیان ایران در سال های مختلف بین ۱۷ تا ۲۱ کشور در سراسر دنیا مقاصد صادراتی میگوی ما هستند.
تولید میگو در کشور صنعت روبه رشدی است و خوشبختانه در سواحل جنوب و مناطق محروم کشور زیر ساخت ها آماده شده و در حال توسعه است. اما با توجه به مباحث مربوط به بازار و اینکه با شیوع بیماری کرونا تا حدودی مصرف همه اقلام از جمله میگو کاهش یافته لذا در سال جاری به جای افزایش تولید روی مباحث گسترش بازارها و افزایش کیفیت کار کردیم. به این ترتیب امسال نیز مانند سال گذشته حدود ۴۵ تا ۴۷ هزار تن تولید داشته ایم.
با توجه به اینکه سالانه حدود ۴ و نیم میلیون تن میگو در سراسر جهان تولید می شود، ما با این حجم تولید در جایگاه ۱۲ دنیا قرار داریم. با این تفاسیر نه تنها واردات میگو نداریم بلکه صادرات نیز داریم و حدود ۷۰ درصد صادرات مان به کشورهای آسیای جنوب شرقی است. این در حالی است که این کشورها خود تولیدکننده گان اصلی میگو هستند لذا این حجم صادراتی نشانگر پتانسیل بالای این صنعت است. علاوه بر این به کشورهای حاشیه خلیج فارس، و کشورهای اروپایی نیز صادرات داریم. رشد ۶۴ درصد در مقدار و ۶۷ درصد از نظر ارزش، رکوردی بی نظیر است که به همت پرورش دهندگان و صادرکنندگان میگو به دست آمده و باید قدردان تلاش های همه عوامل کسب این موفقیت بود.
به طور کلی فعالیت ما شامل سه دوره می شود و مقاصد صادراتی ما در این دوره ها متفاوت بوده است. در واقع در دهه ۷۰ که اوایل شروع فعالیت ما در این بخش بود صادرات ما عمدتا به اروپا بود به طوری که از ۴ هزار تن میگوی تولیدی حدود ۲ هزار تن یعنی ۵۰ درصد به اروپا صادر می شد. پس از آن حتی زمانی که حجم تولید به ۴۰ هزار تن رسید به دلیل مشکلات ارتباطی با اروپا و تحریم ها باز همان ۲هزار تن را صادر می کنیم و لذا امروز سهم اروپا به ۵ درصد رسیده است. اما به جای آن کشورهای عربی منطقه به خصوص امارات جایگزین شدند. بنابراین در دهه ۸۰ حدود ۵۰ درصد از تولید صادراتی ما به امارات صادر می شد. با این وجود الان سهم امارات کمتر از ۲۰ درصد است و ما حدود ۷۰ درصد از میگوی تولیدی داخل را به چین ویتنام و تایلند صادر می کنیم.
در حال حاضر میگو عمدتا در کشورهای جنوب شرق آسیا مثل تایلند، چین و ویتنام پرورش داده می شود. کشور هند نیز تولید بسیار خوبی دارد. منطقه دوم تولید هم آمریکای لاتین است و کشورهایی مثل اکوادور، هندوراس، برزیل، نیکاراگوئه تولیدات بالایی دارند به طوری که در دنیا بیشترین تولید را الان کشور اکوادورو بعد از آن کشور هند است که هر کدام حدود ۶۰۰ هزار تن تولید دارند.

از ۴۷ هزار تن میگوی تولیدی حدود ۴ تا ۵هزار تن دریایی است و غالبا در بازارهای بومی منطقه صید مصرف می شود
قیمت هر کیلوگرم میگو با سر در مزرعه پرورش ۷۰ تا ۱۳۰ هزار تومان| قیمت هر کیلوگرم میگو با سر در بازارهای جهانی بین ۳ و نیم تا ۵ دلار
آمارهای دقیقی از سرانه مصرف داخلی وجود ندارد اما به طور کلی سالانه حدود ۱۰هزار تن از تولیدات ما در کشور مصرف می شود و با احتساب جمعیت ۸۰ میلیون نفری می توان گفت سرانه مصرف میگو در ایران سالانه حدود ۱۰۰ گرم است. قیمت هر کیوگرم میگو برای پرورش دهنده یعنی سر مزرعه از ۷۰ هزار تومان تا ۱۳۰ هزار تومان متغیر است. با این وجود وقتی به دست مصرف کننده می رسد به واسطه دو عامل، قیمت افزایش می یابد؛ یکی اینکه سر و دم میگو که ۴۰ درصد میگو را تشکیل می دهد زده می شود بنابراین از ۷۰ هزار در مزرعه به ۱۴۰ تا ۱۵۰ هزار تومان در بازار می رسد.
عامل بعدی بحث حمل و نقل و بسته بندی ها است چون فصل برداشت میگو محدود است و غالبا به صورت منجمد بسته بندی می شود و در سراسر سال در بازار توزیع می شود که این مورد نیز در افزایش قیمت موثر است. با این تفاسیر قیمت هر کیلو گرم میگو در بازار، بسته به سایز آن از ۱۵۰ هزار تومان تا ۲۰۰ هزار تومان متغیر است. در بازارهای جهانی نیز قیمت هر کیلوگرم میگو با سر، بین ۳و نیم تا ۵ دلار متغیر است.
قیمت هر کیلو گرم میگو در بازارداخلی، بسته به سایز آن از ۱۵۰ هزار تومان تا ۳۰۰ هزار تومان متغیر است، در بازارهای جهانی نیز قیمت هر کیلوگرم میگو با سر، بین۳ و نیم تا ۵ و نیم دلاردر نوسان است
۴ تا ۵ هزار تن از میگوی کشور دریایی و مابقی پرورشی است
۱۰۰ درصد میگوی پرورشی ما گونه ای به نام «وانامی یا به اصطلاح گونه سفید غربی» است و اگرچه خاستگاه این گونه، کشور اکوادور است در همه جای دنیا پرورش داده می شود. از سوی دیگر کل میگوی دریایی ما ۳ گونه «میگوی ببری» که متعلق به بوشهر تا هرمزگان است، گونه «میگو موزی» که از هرمزگان تا جاسک است و یکسری میگو هم به نام «میگوی سرتیز» که متعلق به خوزستان است، را در بر می گیرد.
از ۴۷ هزار تن میگوی تولیدی حدود ۴ تا ۵هزار تن دریایی است و غالبا در بازارهای بومی منطقه صید مصرف می شود. بنابراین آنچه در بازار به صورت عمده عرضه می شود میگوی پرورشی است که نسبتا کیفیت بالاتری از میگوی دریایی دارد.

فرصت‌ها و تهدیدهای بازار میگو

آبزی پروری و به‌خصوص صنعت پرورش میگو یک صنعت رو به رشد در دنیا محسوب می‌شود و با توجه به پتانسیل قوی ایران در این حوزه چه به لحاظ زمین و چه به لحاظ دسترسی به آب شور فرصت مناسبی برای ورود به بازار برای تازه‌واردها وجود دارد. در حال حاضر سرانه مصرف ماهی و آبزیان در ایران حدود ۵/۹ کیلوگرم است که با سرانه مصرف دنیا (۵/۱۹ کیلوگرم) فاصله بسیاری دارد. با توجه به این ارقام چه در بحث بازار داخلی و چه در بحث صادرات این محصول قابلیت‌های بالقوه‌ای در ایران هست. از سوی دیگر، با توجه به فرآیند ثابت صید میگو در دنیا حرکت به سمت پرورش میگو تنها راه تامین نیازهای رو به رشد این بازار است.
با توجه به اینکه دانش فنی مناسب و تجربه لازم در این زمینه در ایران وجود دارد، بنابراین فرصت مناسبی برای ورود به عرصه پرورش میگو در ایران فراهم شده است. البته از تهدیدهای بازار هم نباید غافل شد که مهم‌ترین آنها بیماری‌ها و شرایط بازار جهانی است که می‌تواند تولید این محصول را تحت تاثیر قرار دهد و سرمایه شما را به مخاطره بیندازد.»

توصیه فعالان بازار میگو

با توجه به اینکه نزدیک‌ترین سایت‌های پرورش میگو حدود ۲۰ تا ۲۵ کیلومتر با شهر فاصله دارد بنابراین کسی که می‌خواهد وارد این فعالیت شود باید توان کار در مناطق دوردست را داشته باشد و با توجه به اینکه پرورش میگو در مناطق گرمسیری جنوب ایران انجام می‌شود کار در مناطق گرم از الزامات این شغل است. کسانی که می‌خواهند وارد این کسب‌وکار شوند با سرمایه لازم وارد کار شوند، از تجارب دیگران بهره بگیرند و اصول علمی و بهداشتی را رعایت کنند. در این صورت است که می‌توانند در این حوزه موفق عمل کنند.

خلاصه بررسی اقتصادی طرح مزرعه پرورش میگو نیمه متراکم

ظرفیت تولید سالیانه : ۵۰ تن
نرخ برابری دلار : ۳۰۰۰۰ تومان
مساحت زمین موردنیاز : ۱۰۰۰۰۰ مترمربع
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۳ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۵.۵ میلیارد تومان
نرخ بازده داخلی : ۲۸ درصد

خلاصه بررسی اقتصادی طرح مزرعه پرورش میگو فوق متراکم

ظرفیت تولید سالیانه : ۴۰۰ تن
نرخ برابری دلار : ۳۰۰۰۰ تومان
مساحت زمین موردنیاز : ۱۰۰۰۰۰ مترمربع
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۱۵ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۶۰ میلیارد تومان
نرخ بازده داخلی : ۳۴ درصد

درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید: