طرح تولید عصاره و پودر شیرین بیان
- 12 خرداد 1399
- ۰
- بازدیدها: 4,959
- دسته بندی:
طرح تولید عصاره و پودر شیرین بیان
شیرینبیان (نام علمی: Glycyrrhiza glabra)، که به فارسی مَهْک گفته میشود. همچنین در گویش اصفهان و طب سنتی قدیم به مجو (mej-jo) نیز شهرت دارد. گیاهی خودرو از تیرهٔ سبزیآساها، بومی جنوب اروپا، شمال آفریقا و نواحی معتدل آسیا ست. در اکثر نقاط ایران خصوصاً در شهرستان خاتم مروست و نواحی شرقی و شمال شرقی و همچنین آذربایجان، سلسله جبال بختیاری و شهرستان اقلید به فراوانی میروید. برگهای آن مرکب است و از ۴ تا ۷ زوج برگ به اضافهٔ یک برگچهٔ انتهایی تشکیل یافتهاست که به سبب ترشح شیره، چسبندهاند. گلهایش مایل به آبی و میوهاش شامل ۵ تا ۶ دانهٔ مایل به قهوهای است. ریشه و ساقهٔ زیرزمینی آن مصرف دارویی دارد.[۲] ریشهها و پاجوشهای این گیاه دارای پوستی قهوهایرنگ یا سیاه و مغز زردرنگ است.
شیرینبیان از زمرهٔ گیاهان بنشنی و بومی جنوب اروپا و قسمتهایی از آسیاست. این گیاه از رستنیهای علفی چندسالهاست. ارتفاع این گیاه تا یک متر و در نواحی معتدل تا دو متر میرسد. طول برگهای باریک آن از ۷ تا ۱۵ سانتیمتر است و شامل ۹ تا ۱۷ برگچهاست. برگچهها بیضوی بوده، کناره آنها صاف است. گلهای این گیاه به رنگهای ارغوانی، زرد یا بنفش یا آبی مایل به سفید است و به صورت مجتمع در انتهای ساقههای گلدهنده مشاهده میشود. زمان ظهور گلها اوایل تابستان است. میوهٔ این گیاه، غلافی و مستطیل شکل به طول ۲ تا ۳ سانتیمتر است و معمولاً هر میوه دارای ۳ تا ۶ عدد دانهٔ لوبیا شکل است.
تولید عصاره شیرین بیان اصل توسط کارخانجات صنعتی به صورت مایع و جامد انجام شده و هر کدام دارای کاربرد های خاصی بوده ولی خواص یکسانی دارند.
همانطور که می دانیم در حال حاضر از ریشه شیرین بیان فرآورده های مختلفی را تولید می نمایند.
عصاره شیرین بیان و پودر آن را می توان از مهم ترین فرآورده های این گیاه دارویی دانست.
عصاره شیرین بیان اصل توسط واحد های صنعتی مختلفی در کشور تولید شده و در بازار داخلی و خارجی عرضه می شوند و نمونه های غیر اصلی این محصول نیز در بازار وجود دارد که با قیمت بسیار ارزان به فروش می رسند.
شیرین بیان انواع مختلف دارد:
گونه اسپانیایی «G. typical» که میوه آن صاف و بدون کرک است و پاجوشهای قهوهای به قطر ۶ تا ۱۸ میلیمتر دارد.
گونه روسی «G. glandulifera» که برگهای آن چسبناک است و ریشههای متعدد به ضخامت ۵ سانتیمتر دارد. پوست ریشه آن فلسدار و قهوهای رنگ است و شیرینی ملایم دارد.
گونه ترکی «G. pallida» که ضخامت ریشه آن حدود ۸ سانتیمتر است.
گونه ایرانی «G. violacca» که ریشههای آن نیز نسبتاً ضخیم است.
این گیاه (گونه ایرانی «G. violacca) در دشت رباط ترک و مزارع اطراف رویش دارد
معرفی و گیاهشناسی
شیرین بیان گیاهی است چندساله و از خانواده ی بقولات Fabaceae که ارتفاع آن گاها به ۱ تا ۲ متر می رسد. برگ های آن به فرم شانه ای مرکب فرد می باشند که برگچه های آن دارای حالت چسبناکی هستند. گل های شیرین بیان به رنگ های آبی یا آبی متمایل به ارغوانی و گاها زرد دیده می شوند. میوه ی این گیاه از نوع نیام است که معمولا هر میوه دارای ۳ تا ۶ عدد دانه ی لوبیایی شکل می باشد. ریشه ها و ریزوم های این گیاه دارای پوستی قهوه ای رنگ هستند که پس از جدا کردن این پوسته ی خارجی به سایر قسمت های ریشه می رسیم که به رنگ زرد دیده می شوند و دارای طعم شیرینی می باشند.
پراکنش و نیازهای اکولوژیکی
شیرین بیان در اکثر مناطق جهان بخصوص میان دو عرض جغرافیایی ۳۰ و ۴۵ درجه در نیمکره شمالی زمین می روید. این گیاه در کشورمان نیز پراکنش بسیار وسیعی دارد و در استان هایی چون خراسان (شمالی و رضوی)، آذربایجان شرقی و غربی، زنجان، گلستان، کردستان، فارس، اصفهان، تهران و … مشاهده می شود. شیرین بیان بطور کلی گیاهی نورپسند است که در طول رویش به هوای گرم و رطوبت متوسط نیاز دارد.
محل رویش شیرین بیان
منشأ گیاه شیرین بیان نواحی مدیترانهای اسـت و در مناطق گرم و آفتابگیـر در کنـار مزرعـه هـا و بـاغ هـا مـیرویـد. کشـورهای تولیدکننده آن انگلستان، ایران، فرانسـه، آلمـان، چـین، ایتالیـا، یونـان و ترکیـه هستند. این گیاه در خاکهای شنی عمیق که حاوی کلسیم است به خـوبی رشـد میکند. شیرین بیان به صورت گستردهای در ایران و عراق رشد میکند و در اروپـا به نام شیرین بیان ایران مشهور است. در ایران در نواحی آذربایجان غربی و شرقی، کردستان، استان فارس و خراسان به صورت خودرو رشد میکند. بهترین محصول شیرین بیان در کرمانشــاه، ســرحد فــارس و کرمــان میروید. البته در بسیاری از مزارع ایران به صورت علف هرز وجود دارد.
ترکیبات شیمیایی
عصاره شیرین بیان حاوی ترکیبات مختلفی بوده که مهمترین آن گلیسریزین میباشد. در اثر هیدرولیز به اسیدگلیسیریتینک و دو مولکول گلوگورونیک اسید و آب تبدیل و شیرینی خود را از دست میدهد. همچنین فلاونوئیدها و ایزوفلاونوئیدها، تری پنوئیدها، استرودلها، روغنهای فرار و مقداری نشاسته، قند شامل گلوکز و ساکاروز، لیگنین، اسیدهای آمینه، آمینها و مومها نیز در آن موجود میباشد.
تاریخچه
بابلیان در حدود ۴۰۰۰ سال پیش شیرین بیان را به عنوان تقویتکننده بدن میشناختهاند. همچنین مصریان عهد باستان از ریشه آن عصاره تهیه میکردهاند؛ چنانکه در سال ۱۹۲۳ میلادی از مقبره توتانخامون ریشهٔ این گیاه یافت شد. پزشکان مصر قدیم عصاره شیرین بیان را جهت کاستن از تلخی داروهای تلخمزه و معالجه امراض کبد و دستگاه گوارش به کار میبردهاند.
کشت و برداشت شیرینبیان
شیرین بیان از جمله گیاهان دارویی خودروست و کمتر مورد کشت و کار قرار میگیرد. این گیاه نورپسند است و در مدت رویش به هوای گرم و رطوبت متوسط نیاز دارد؛ بنا بر این شرایط مطلوب برای رشد این گیاه، خاکهای حاصلخیز در زمینهای کم ارتفاع (از سطح دریا)است که به خوبی زهکشی شده باشد (در مناطقی که سطح آب زمین بالاست). همچنین باید از آفتاب کافی برخوردار باشد.
روش تکثیر این گیاه تقسیم ریزوم و ریشهٔ آن است. در فصل پاییز (آبانماه) ریزوم گیاهان سه تا چهارساله را پس از خروج از خاک به قطعات ۱۵ تا ۲۵ سانتیمتری تقسیم میکنند. سپس این قطعات را در ردیفهایی با فاصلهٔ ۶۰ تا ۸۰ سانتیمتر میکارند. فاصلهٔ مناسب پاجوشها از هم ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر است. پس از کاشت باید آبیاری انجام گیرد.
با کاشت بذر نیز میتوان به تکثیر این گیاه پرداخت.
برداشت ریشههای این گیاه در فصل پاییز سال سوم یا چهارم صورت میگیرد. این عمل در سطوح کم وسعت با استفاده از بیل و در سطوح وسیع با ماشینهای مخصوص انجام میگیرد.
ریشه شیرینبیان
ریشه بریده شده شیرین بیان
عصاره شیرین بیان تقریباً حاوی ۱۰۰ کالری در هر اونس (۳۵/۲۸ گرم) است. با جوشاندن ریشهٔ گیاه و تبخیر بخش عمدهٔ آب آن، مادهای سیاهرنگ (مایل به قهوهای) به دست میآید. این ماده به دو صورت جامد (عصاره) و شیره (رب سس) عرضه میگردد.
کاربرد اصلی این ماده، (در کشورهای غربی) شیرین کردن فراوردههای غذایی است؛ چون پنجاه برابر از قند (Sucrose) شیرین تر است و علاوه بر این، خواص دارویی دارد. ریشه خشکیده شیرین بیان را میتوان به عنوان چاشنی جوید.
انواع تنقلات ساختهشده از عصاره شیرینبیان.
(در کشورهای غربی) طعم عصارهٔ شیرینبیان در انواع گستردهای از تنقلات شیرین (همچون آبنبات) یافت میشود. محبوبترین این شیرینیجات در انگلستان Liqourice allsorts است.
در قارهٔ اروپا (به غیر از انگلستان) آبنباتهایی با طعم تند و شور (فراورده با شیرینبیان) بر انواع دیگر ترجیح دارند. هرچند باید توجه داشت که طعم اغلب اینگونه از تنقلات با روغن تخم انیسون (بادیان رومی) تقویت میشود و مقدار واقعی شیرینبیان در آن بسیار اندک است. به هر حال در هلند – که در آن آبنبات شیرینبیان موسوم به Drop (قطره) یکی از پرطرفدارترین انواع آبنباتهاست- فقط در اندکی از انواع متعدد این تنقلات عرضه شده به بازار، تخم انیسون (بادیان رومی) به کار میرود. گرچه مردم ترکیب آن با نعنا، جوهر نعنا یا برگبو را نیز دوست دارند و آمیختن آن با کلراید آمونیوم نوعی آبنبات نمکی[۴] میسازد که به زبان هلندی به zout drop معروف است. پانتفرکت در یورکشایر نخستین محلی بود که ترکیب شیرین بیان با شکر به عنوان نوعی از شیرینیجات، به شکل امروزین مورد استفاده قرار گرفت. شیرینی پانتفرکت در اصل همانجا ساخته شد.
شیرین بیان در محاورهٔ مردم یورکشایر با عنوان اسپانیایی شناخته شد؛ ظاهراً به این سبب که راهبان اسپانیایی ریشهٔ شیرین بیان را درصومعهٔ ریوالکس در نزدیکی تیرسک پرورش دادند.
چاشنی شیرین بیان همچنین در نوشابههای غیرالکلی به کار میرود و نیز تهمزهای مطبوع به بعضی جوشاندههای گیاهی میبخشد. این امر همچنین در تغییر دادن مزههای نامطبوع برخی داروها نیز کاربرد دارد. جوانان هلندی اغلب خودشان نوشیدنی شیرین بیان را تهیه میکنند. همچنین نوشابهٔ محبوب هلندیها نوعی لیکور است که مادهٔ اصلی آن شیرین بیان است. مردم ایتالیا (خصوصاً در نواحی جنوبی) دوست دارند که از شیرین بیان به شکل طبیعیاش استفاده کنند؛ به این نحو که ریشهٔ این گیاه از زمین بیرون کشیده شده، پس از شسته شدن به عنوان خوشبوکنندهٔ دهان جویده میشود. در سراسر ایتالیا عصارهٔ خالص شیرین بیان (بدون افزودن شکر) به شکل قطعات کوچک سیاهرنگ مصرف میشود و طعم آن تلخ و تند است. در انگلستان و کالابریا نیز نحوهٔ استفاده از این ماده چنین است.
در آشپزی چینی شیرین بیان همچون چاشنی در پخت غذاهای مطبوع استفاده میشود و اغلب برای خوشطعم کردن سوپها و غذاهایی که در سس سویا جوشانده میشود، به کار میرود.
شیرین بیان در سوریه نیز بسیار خواهان دارد و به صورت نوشیدنی در بازار عرضه میشود. این ماده همچنین عنصر اصلی نوشابه غیرالکلی بسیار معروف مصری موسوم به سس عرق سس است.
کد آیسیک مرتبط با صنعت تولید عصاره و پودر ریشه شیرین بیان
کد آیسیک مخفف International Standard Industrial Classification (سیستم بین المللی طبقه بندی استاندارد صنایع) است. کد گذاری به عنوان روش ساده و دقیق برای تعیین هویت کالا، قطعات ، مدارک و اموال ، سالها است که در سطح شرکت هاو زنجیره های تأمین مورد استفاده قرار می گیرد.
کد آیسیک عصاره شیرین بیان ۱۵۴۹۵۱۲۳۳۷
کد آیسیک پودر ریشه شیرین بیان ۱۵۳۱۵۱۲۳۷۹
کد تعرفه گمرکی مرتبط با صنعت تولید عصاره و پودر ریشه شیرین بیان
تعرفه یا به عبارت دیگری(TARIFF) یک نوع معیار رقمی و یا عددی می باشد برای شناسی و تعیین جایگاه کالا در ترخیص کالا .
تعرفه گمرکی میزان حقوق ورودی قابل پرداخت برای ورود کالا می باشد.تعرفه گمرکی در بستر تاریخ مبتنی بر سیستم و روش های خاصی از قبیل اداره گمرک،آمار،حمل و نقل،بیمه و غیره طراحی و مورد استفاده قرار می گیرد.
کد تعرفه گمرکی عصاره شیرین بیان ۱۳۰۲۱۲۰۰
کد تعرفه گمرکی پودر ریشه شیرین بیان ۱۲۱۱۹۰۲۰
عصاره گیری شیرین بیان
عصاره گیری شیرین بیان توسط کارخانجات صنعتی طی فرآیند های مختلفی انجام شده و در نهاین عصاره شیرین بیان اصل بسته بندی شده وارد بازار می شود.
در ابتدا کارخانجات بهترین انواع ریشه شیرین بیان را جمع آوری کرده و اقدام به خشک کردن می نمایند. پس از خشک کردن ریشه شیرین بیان اقدام به خرد کردن ریشه با استفاده از دستگاه خرد کننده می کنند. پس از خرد کردن و فرآوری ریشه شیرین بیان نوبت به جوشاندن و فشردن و در نهایت عصاره گیری است.
پروسه تولید عصاره و پودر شیرین بیان
ریشه شیرین بیان بعد از ورود به کارخانه توسط واحد کنترل کیفیت مورد بازدید قرار می گیرد که پس از نمونه گیری و انجام تست های مربوطه به واحد انبار تحویل داده می شود
در واحد انبار ریشه ها خشک و انبارش به صورت صحیح می گردد به نحویکه در طول مدت خشک شدن و انبارش همواره کلیه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی و میکروبی آن جهت تولید یک محصول ایمن مورد حفاظت و مراقبت قرار می گیرد.
ریشه خشک شده به واحد تولید تحویل می گردد .این ریشه پس از عبور از دستگاه های مرتبط جهت جداسازی خاک و فلزات وارد آسیاب شده و عملیات خردایش اتفاق می افتد.
در مرحله بعد ریشه به منظور استخراج وارد بخش مربوطه خواهد شد. عصاره رقیق استخراج شده وارد دستگاه تغلیظ می شود در حین عملیات تغلیظ عصاره رقیق به شربتی با غلظت بالا تبدیل می شود. در انتها با توجه به برنامه از پیش تعیین شده این عصاره به منظور تهیه پودر به دستگاه اسپری درایر تزریق می شود و یا به فینیشرها منتقل شده و بعد از رسیدن به غلظت معین در حد خمیر به شکل عصاره جامد قالبی در خواهد آمد. لازم به ذکر است که این فرآیند مربوط به محصول اصلی کارخانه ( به شکل پودر یا قالب ) می باشد.
صادرات شیرینبیان و میزان تولید آن در داخل
ایران انواع مشتقات شیرینبیان را صادر میکند. در اروپا به کشورهایی چون آلمان، ایتالیا، انگلیس، هلند و دانمارک صادرات داریم که طرفداران زیادی هم دارد. کشور آلمان یکی از کشورهای خواهان این محصول است زیرا روی خواص درمانی این گیاه بسیار کار کردهاند و طرفداران زیادی را به خود جذب کرده است
از لحاظ مالی با ضررهایی مواجه شدیم و بسیاری از مشتریهای خارجی را از دست دادیم، ولی برجام بازار را تا حدودی بهبود بخشیده است و در حال بازگشت به بازارهای صادراتی هستیم.
وضعیت واحد های فعال تولید عصاره و پودر شیرین بیان
در نمودار زیر تعداد و ظرفیت واحدهای تولید عصاره و پودر شیرین بیان در کشور به تفکیک استان آمده است .
وضعیت واردات و صادرات عصاره و پودر شیرین بیان
نمودار واردات و صادرات عصاره و پودر شیرین بیان در کشور به تفکیک سال در شکل زیر آمده است.
خلاصه بررسی فنی، مالی و بازار طرح تولید عصاره و پودر شیرین بیان
ظرفیت تولید سالیانه : ۴۵۰۰ تن
نرخ برابری دلار : ۱۶۰۰۰ تومان
مساحت زمین موردنیاز : ۴۰۰۰ مترمربع
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز : ۳۵ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت : ۴ میلیارد تومان
ارزش ماشین آلات و تجهیزات : ۱ میلیارد تومان
نرخ بازده داخلی : ۲۹ درصد
دیدگاه خود را ثبت کنید