طرح پرورش مرغ بومی

پرورش طیور به وی‍ژه مرغ بومی از گذشته‌های دور در ایران رایج بوده است. خانواده‌های روستایی وعشایری، با نگهداری تعدادی مرغ و خروس، آنها را پرورش می دادند و با استفاده از گوشت، تخم و پر آنها، بخشی از نیازهای افراد خانواده را برطرف می کردند.
همچنین مقدار اضافی مرغ و تخم مرغ تولیدی را به شهرها برده و می فروختند.
امروزه نیز در بیش تر روستاهای کشور با کم ترین هزینه وامکانات، پرورش مرغ بومی به صورت گله‌های کوچک انجام می‌شود. هرچند این گله‌ها معمولا به علل بهداشتی، تغذیه ای و ژنتیکی تولید و بازده کمی دارند و نقش آنها در اقتصاد و تغذیه روستاییان محدود می باشد. خوشبختانه با توجه و عنایت خاصی که وزارت جهاد کشاورزی به امر حفظ و اصلاح نژادهای بومی داشته است، مراکز پشتیبانی، اصلاح نژاد و ترویج مرغ‌های بومی، زیر نظر معاونت بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی، در مناطق مختلف کشور راه اندازی گردیده و در حال حاضر بیش از دو دهه از فعالیت این مراکز می گذرد. این مراکز علاوه بر حفظ و افزایش کیفی منابع بومی، به تولید و توزیع جوجه‌های یکروزه بومی و تخم‌مرغ نطفه دار بومی می پردازند. از این رهگذر افزون بر رونق دیگر بار تولید و پرورش مرغ‌های بومی، به امر اشتغال زایی، بهبود وضع اقتصادی و تغذیه‌ای در روستا نیز کمک می‌شود. پرورش طیور بومی از گذشته‌های دور در ایران رایج بوده است. مرغ بومی که به آن مرغ خانگی، مرغ محلی و مرغ روستایی نیز گفته می‌شود توسط خانواده‌های روستایی و عشایری نگهداری شده و با استفاده از گوشت، تخم و پر آنها بخشی از نیازهای این خانواده‌ها برطرف می‌گردد. بررسی وضعیت و عملکرد مرغ بومی در روستاها نشان می‌دهد دانش مرغ بومی مردم دارای تنوع زیادی است و عدم رعایت نکات پرورشی، تغذیه‌ای و بهداشتی موجب تلفات زیاد نیمچه ها تا قبل از بلوغ و تولید کم تا متوسط مرغان بالغ گردیده است. (طرح پرورش مرغ بومی)

شرح مختصر از فرآیند طرح پرورش مرغ بومی

پرورش مرغ تخمگذار در ایران معمولاً از ابتدا تا پایان مرحله بهره برداری به دو روش انجام می‌شود.
روش اول که بیشتر در مرغداری‌های معمولی و کوچک انجام می‌شود؛ گله در مرحله رشد تا قبل از شروع تخمگذاری بر روی زمین پرورش داده می‌شود و سپس در مرحله تخمگذاری به قفس منتقل می‌شود
روش دوم بیشتر در مرغداری‌های بزرگ و صنعتی انجام می‌شود. گله از روز اول تا روز آخر در قفس نگهداری می‌شود. این روش دارای مزایای بیشتری نسبت به روش اول است و از این رو روش اول به مرور منسوخ شده است. بسته به روش انتخاب شده وسایل مورد نیاز برای نگهداری متفاوت است. (طرح پرورش مرغ بومی)

مکان مناسب برای پرورش مرغ تخمگذار بومی

هر مرغ تخمگذار معمولاً به مدت دو سال نگهداری می‌شود و بعد از آن مرغ‌های جوان‌تر جایگزین می‌شوند. مزرعهپرورش مرغ تخمگذار باید در مکانی قرار بگیرد که دارای آب و هوای مطلوب و کاملاً تمیز باشد. برای گرم کردن و خنک کردن سالن‌ها نیز نیازی به پرداخت پول زیادی نباشد و به راحتی و با کمترین امکانات گرم یا خنک بشود. برای این که هوای محیط را تمیز و لطیف کنید نیز می‌توانید شروع به کاشت درخت کنید. کاشت درخت مزرعه را زیباتر نیز می‌کند که باعث کار کردن با حس خوب در مزرعه می‌شود. بهترین درخت‌ها برای این کار درخت‌های پاییزی یا میوه می‌باشند. فاصله مزرعه و مرغداری به مرکز شهر، نقاط خرید و فروش و امکانات ضروری نباید خیلی دور یا خیلی نزدیک باشد. درمورد این موضوع در ادامه توضیح کاملتری در جدول داده‌ایم.
علاوه بر این‌ها از احداث مزرعه پرورش مرغ تخمگذار در نزدیکی مکان‌های شلوغ و آلوده مانند کارخانجات صنعتی و… خودداری کنید. مکان مزرعه باید از نظر دسترسی به امتیازات آب، برق و… مناسب باشد و نیازی به هزینه‌های بالا برای تأمین آن‌ها نباشد. مزرعه باید در محلی قرار گیرد که از نظر رفت و آمد برای کارگران نیز راحت باشد. ایجاد سالن مرغ تخمگذار در مناطقی گودی، پستی، ارتفاعات و … به هیچ وجه پیشنهاد نمی‌شود و کار بسیار اشتباهی می‌باشد. همچنین مناطقی که دارای بادهای شدید و… هستند نیز مناطق مناسبی نیستند. مناطقی نیز هستند که از طرف اداره حفظ محیط زیست کنترل می‌شوند و احداث مزرعه در آن‌ها ممنوع می‌باشد مراقب اینگونه زمین‌ها باشید. (طرح پرورش مرغ بومی)

مختصری از مراحل پرورش مرغ بومی

۱ -مرحله نخست در حدود۱۳ هفته بوده و در آن جوجه یک روزه حدودا˝۱۵ گرمی با مصرف حدود۷ کیلوگرم دان به مرغی بالغ در حدود ۱۴۵۵گرم و یا خروسی در حدود ۱۳۵۵ گرم تبدیل میشود. این جوجهها را در قفس و یا بستر پرورش میدهند.
۴ -مرحله دوم پرورش مرغ تخمگذار است؛که از ۱۳ هفتگی تا ۳۵ هفتگی ادامه دارد. ولی میتوان آنهارا به مدت حداکثر چهار سال نیز، با تولید کمتر ولی تخممرغهای بزرگتر پرورش داد. و در آخر مرغها و خروسها، کشتار شده وبه مصرف خانوادهها،و یا در صورت تجمع تعداد،به کشتارگاه رفته و به صورت گوشت صنعتی (سوسیس ، کالباس ، کنسرو) به مصرف رسند.
نسبت نر به ماده در گله به طور طبیعی برابر است ولذا از آنجا که معموال فروش خروسها با مشکل روبروست و پرورش آن به جهت ضریب تبدیل بالا بازده لاشه ۶۰%مقرون به صرفه با غذای دستی نیست، اما به جهت رسومات محلی و کیفیت بالای گوشت آن همانند دو پسر عمویش (شتر مرغ، بوقلمون) و بر خلاف مرغهای صنعتی با دارا بودن دونوع گوشت سفید و قرمز، خود مورد توجه است.
همچنین لازم به ذکر است که در گله های مولد نسبت خروس به مرغ در حدود ۱به ۱۵ و در گله های تولید تخم مرغ خوراکی ۲۵۰ به ۱ است.
مرغان بومی شرایط نامساعد و سخت روستا را بهتر از نژادهای تجاری تحمل می کنند و به دلیل رفتار جستجوگری، قادرند قسمتی از نیاز خود را در حیاط و چراگاه بدست آورند. این پرندگان مکمل فعالیت های زراعی و دامداری در روستاها بوده و با تولیدات خود، نقش مؤثری در کاهش سوء تغذیه و بهبود وضعیت معیشت روستائیان دارند. برای پرورش مرغ بومی می توان با استفاده از تخم نطفه دار، خرید جوجه یک روزه، نیمچه ۴۵ روزه و یا مرغ تخم گذار اقدام نمود و از بین این روش ها مرسوم ترین روش، خرید نیمچه بومی است. پیش نیازهای پرورش مرغ بومی تهیه مکان مناسب، لوازم و تجهیزات مرغداری و محلی برای تامین واکسن های مورد نیاز طیور است. (طرح پرورش مرغ بومی)

اهداف پرورش مرغ بومی

پرورش طیور بومی از گذشته های دور در ایران رایج بوده است. مرغ بومی که به آن مرغ خانگی، مرغ محلی و مرغ روستایی نیز گفته می شود توسط خانواده های روستایی و عشایری نگهداری شده و با استفاده از گوشت، تخم و پر آنها بخشی از نیازهای این خانواده ها برطرف می گردد. بررسی وضعیت و عملکرد مرغ بومی در روستاها نشان می دهد دانش مرغ بومی مردم دارای تنوع زیادی است و عدم رعایت نکات پرورشی، تغذیه ای و بهداشتی موجب تلفات زیاد نیمچه ها تا قبل از بلوغ و تولید کم تا متوسط مرغان بالغ گردیده است. این نشریه با استفاده از کتابهای علمی مختلف و با بهره گیری از تجربیات عملی مولفین و با هدف افزایش سطح دانش فنی روستائیان و دیگر افراد علاقمند در جنبه های مختلف پرورش مرغ بومی از جمله مدیریت پرورش، جایگاه ، تغذیه، جوجه کشی و بهداشت مرغ بومی تهیه و تنظیم شده است. (طرح پرورش مرغ بومی)

اهمیت پرورش و نگهداری مرغ بومی در روستاها

o حفظ ذخایر پر ارزش ژنتیکی مرغهای بومی، بهبود تغذیه روستاییان، ایجاد اشتغال و بهبود در آمد آنان.
o کاهش بخشی از نیاز کشور به مواد خوراکی طیور مثل ذرت، سویا، گندم، جو و… که از خارج تأمین میشود.
o مرغ بومی در برابر شرایط نامساعد زیستی و بیماریها مقاومت بیشتری دارد.
o نگهداری مرغ بومی، با کم ترین هزینه و تنها با مصرف باقیمانده سفره و ضایعات کشاورزی میسر است.
o تولیدات طیور بومی به عنوان محصول ارگانیک (که بدون استفاده از دارو پرورش یافته اند) در میان مصرف کنندگان مقبولیت بیشتری دارد.
o مزیت پرورش مرغ بومی در بستر، نسبت به نگهداری در قفس بیشتر است.
o گوشت مرغ و تخم مرغ دارای ارزش غذایی زیادی بوده وتأمین کننده پروتئین حیوانی روستاییان می باشد.
o تهیه محل و جایگاه برای پرورش مرغ، برای روستاییان بسیار آسان تر از فراهم کردن محل و جایگاه برای پرورش دیگر حیوانات اهلی می باشد.
o در شرایط زندگی عشایری که اغلب یخچال وجود ندارد، نگهداری تخم مرغ بسیار ساده تر از سایر منابع پروتئینی است. (تخم مرغ های بی نطفه، در درجه حرارت معتدل، کیفیت خود را به مدت ۱۵ تا ۱۰ روز حفظ می کنند).
o گوشت مرغ به خاطر سهل الهضم بودن، می تواند غذایی مناسب برای افراد کهنسال یا بیمار روستایی باشد.
o نگهداری و پرورش مرغهای بومی، به دلیل نیاز نداشتن به امکانات و تجهیزاتی که در پرورش مرغهای صنعتی مورد استفاده قرار میگیرند و نیز داشتن مقاومت بیش تر و سازگاری با اقلیم بومی، آسان تر است.
o خانوارهای روستایی فاقد زمین نیز، توانایی نگهداری از چند قطعه مرغ را با حداقل امکانات دارند.
o زنان و دختران روستایی به عنوان یک نیروی کار مناسب می توانند مدیریت و نگهداری از یک گله کوچک مرغ را برعهده گیرند که درآمد جنبی حاصل از آن، در اقتصاد خانوار روستایی اهمیت زیادی دارد.
o پرورش مرغ بومی و تولیدات آن، واحد تولیدی کوچکی را به وجود می آورد که نیاز به تکنولوژی خاصی ندارد.
o با نگهداری و پرورش طیور، خانوار روستایی به ویژه کودکان، با پرندگان، بیش از پیش خو می گیرند و می تواند سرگرمی خوبی برای آنان باشد.

پرورش و نگهداری مرغ بومی را از کجا شروع کنیم؟

روشهای زیر برای شروع پرورش و نگهداری مرغان بومی امکان پذیر است:
۱- تهیه مرغ بومی تخم گذار
۲- تهیه نیمچه بومی ۱ تا ۲ ماهه از مراکز ترویجی و پرورش آنها
۳- خرید جوجه یک روزه بومی مناسب از مراکز تأیید شده
۴- استفاده از تخم مرغ نطفه دار برای جوجه کشی
از بین روشهای فوق، تهیه نیمچه، رایج تر و آسان تر از روشهای دیگر است و برای شروع کار پیشنهاد می شود.

لوازم و پیش نیازهای پرورش مرغ بومی

۱- محلی مناسب برای نگهداری مرغ و یا جوجه ها
۲- ظروف آبخوری و دانخوری مناسب با سن جوجه ها یا مرغها به تعداد کافی
۳- یک قطعه خروس برای هر ۱۰ الی ۱۲ قطعه مرغ
۴- لانه تخم گذاری
۵- یک جعبه مقوایی با سوراخهای کافی برای تهویه (برای انتقال جوجه ها)
۶- کاه و کلش یا پوشال چوب
۷- منبعی برای تأمین واکسن و داروهای مورد نیاز

مزایا پرورش مرغ تخمگذار بومی

– مرغ بومی در مقایسه با طیور صنعتی مقاوم‌تر است.
– پرورش مرغ محلی نسبت به مرغ صنعتی تلفات کمتری دارد.
– مرغ بومی نسبت به بیماریها و گرما و سرما مقاوت بیشتری دارد. و این امر باعث سود دهی بیشتر می‌شود.
هرچند تلفات در مرغداری‌ها اجتناب ناپذیر است اما در صورت رعایت بهداشت و واکسیناسیون می‌توان مرگ و میر مرغ‌ها را به حداقل رساند.

وضعیت کنونی و آینده پرورش مرغ بومی

از آنجائیکه قیمت تخم مرغهای محلی(بومی) بیشتر از تخم مرغهای سفید(مربوط به مرغهای تجاری غیر بومی) میباشد و مردم تمایل بیشتری به استفاده از تخم مرغهای محلی دارند و همچنین به علت قابلیت فروش با قیمت بالای مرغ بومی پس از پایان دوران تخمگذاری توجیه اقتصادی بالاتری در مقایسه با مرغهای تجاری قابل محاسبه میباشد. بنابراین آینده این شغل خوب و مطلوب می باشد.

میزان درآمد شاغل

فروش محصول نقش کلیدی در درآمد و سودآوری محصول را بازی می کند . استراتژی فرد در فروش و اینکه تخم مرغ بومی و محلی چگونه به فروش برسد: آن را به دلال و عمده فروش، یا مستقیما به سوپرمارکتها توزیع شود می تواند در فروش ماهیانه تاثیر بگذارد.
میزان درآمد خالص طرح پرورش مرغ بومی (ظرفیت ۱۰۰۰ قطعه) ماهیانه بین ۲ میلیون تومان تا ۳.۵ میلیون تومان پیش بینی میگردد .

خلاصه بررسی اقتصادی طرح پرورش مرغ بومی

ظرفیت تولید سالیانه: ۱۰۰۰ قطعه
نرخ برابری دلار: ۱۲۰۰۰ تومان
مساحت زمین موردنیاز: ۱۵۰ مترمربع
زیربنای ساختمان ها: ۱۰۰ مترمربع
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز:۱ نفر
میزان سرمایه گذاری ثابت: ۹۰ میلیون تومان
میزان فروش: – میلیون تومان
نرخ بازده داخلی: ۲۸ درصد

درصورت تمایل به این مطلب امتیاز دهید: